Θέρζαμι κι ἁλώντζαμι – Γράφει ο π. Νικηφόρος Μανάδης

Τώραϊας, αὐτὸν τοὺν κιρό, τοὺν θιρστῆ, θέρζαμι στοὺ χουργιὸ κι ὕστιρα ἁλώντζαμι. Ἀφοῦ θέρζαμι τοὺ χουράφ’ κι ἔδινάμι τὰ διμάτχια, τἄφκιανάμι πρῶτα τριαρὲς κι ὕστιρα θημουνιές. Δέφτιρ’ δλιὰ ἦταν νὰ κουβαλήσουμι μὶ τὰ μπλάργια μας τὰ διμάτχια ἀπ’ τὰ χουράφχια στοὺ χουργιό, ὅπ’ εἴχαμι τ’ἁλώνια κι τρίτ’ δλιὰ ἦταν ν’ἁλουνίσουμι.
Ἁλώνια εἴχαμι ντὶπ κουντὰ στὰ σπίτχια μας. Τοὺ θκό μας ἦταν σμπλατέα, ὅπ’ εἶνι τοὺ σπίτ’ τ’ἀδιρφοῦμ’ τ’Νικόλα. Δίπλα στ’ ἰμᾶς εἶχι ἡ Μακρυϊάνντς κι ἡ γαμπρόςτ’ ἡ Μήκας κι οἱ Τζιουνάδεις. Σὰν παρακάτ’ εἶχαν ἁλώνια κουντὰ ἡ ἕνας στοὺν ἄλλουν ἡ Γκουτσιουνάτσινα, ἡ Σκαριμπουζιώγας κι ἡ Σταθουνικόλας, ὅπ’ τώρα εἶνι ἡ καφιτέρια τ’Ξινουθύμνιου. Αὐτάϊας τὰ κιντρικὰ τὰ ἁλώνια κα’ τοὺ 1955 τὰ πῆρι ἡ Κοινότης κι ἔτσιας γίνκη τοὺ μισουχώρ’, ἡ πλατέα στοὺ Μκρόβαλτου.
Παραπέρα εἶχι ἁλών’ ἡ Ἀντώντς τς παπαΒασίληνας κι οἱ Μιχαλάδεις. Σιαπέρα κα’ ‘νἉγικοίμησ’ εἶχαν οἱ Κουτουλάδεις, οἱ Θιουχαράδεις, οἱ Ἀλιξάδεις, οἱ Γκαλτσάδεις. Τοὺ Ζαραβιγκάθκου τ’ἁλών’ ξέμεινι κι ἀργότιρα σὰν οὐνουμασία καθὼς κατέβηνάμι σν Ἀργασταριά γιὰ νὰ πάρουμι νιρό.
Στοὺν ἀηπανὸ τοὺν μαχαλᾶ οἱ Τζηκάδεις εἶχαν στοὺ Καραγάτσ’, οἱ Νατσιάδεις κι οἱ Καβουράδεις ἔβγηναν σιαπάν’ στ’ Ράχ’ ὡς τὰ Μπατζιλίκια ὅπ’ εἶχι ἴσιουμα κι ἔβγαζι κι ἀέρα γιὰ τοὺ λίχνισμα, ἀλλὰ εἶχαν κι τς ἀχυρῶνις ἰκεῖ στοὺ πλάϊ γιὰ τ’ ἄχυρου. Ἰτότις κι τς ἀχυρῶνις ἀ κι τὰ ἀχούργια τἄχαμι λουΰρ’ στς αὐλές ἀπ’ τὰ σπίτχια γιατὶ χρειάζουνταν τὰ ἄχυρα κι ὅ,τ’ ἄλλ’ τρουφὴ γιὰ τὰ ζουντανά μας. Ναὶ μᾶς βρουμοῦσαν, ναὶ μᾶς ἔρχουνταν ἄτκα, οὔτι κι ἀντραλίζουμάσταν.
Ἅμα ἔφκιαναν τ’ἁλών’, ἅπλουναν τὰ διμάτχια, πρῶτα τίναζαν τὰ στάχυα καλά κι ἔκουβαν τὰ διματκά. Ὕστιρα σκουρποῦσαν τοὺ στιάρ’ ἢ τοὺ κθάρ’ μέσα στ’ἁλών’. Τότι ἴφιρναν γυρουβουλιὲς ἢ μὶ βόδγια, ἢ μὶ μπλάργια, γιὰ νὰ τσακίζουνταν τοὺ σάλουμα κι νὰ τνάζουνταν ὅσου εἶχι ἀπουμείν’ στὰ στάχυα. Τς ἰνδιέφιρναν ὅλα. Κι τοὺ γέννημα, ἀλλὰ κι τἄχυρα. Ἅμα ἴβλιπναν ὅτ’ τσακίσκι τοὺ σάλουμα κι τνάθκαν τὰ στάχυα, τότι τοὺ σμάζουναν χουντρὰ χουντρά. Ἔφκιαναν ἕναν σουρὸν γέννημα ἀνακατουμένου μὶ ἄχυρα. Ὕστιρα μὶ σιδιρὲς κι καρπουλόϊα καθαρνοῦσαν κι ἄλλου τοὺ γέννημα. Ὥσπου ἔμνεισκι τοὺ γέννημα μὶ χουντρὰ κότσαλα. Κα’ τοὺ βραδάκ’ ἀπ’ ἔβγαζι λίγου ἀέρα τοὺ λίχνιζαν κιόλα, γιὰ νὰ φύγν ἄχυρα, ἄγανα, κότσαλα ἀ κι σκύβαλα. Ὕστιρα ἔβαναν τοὺ διρμόν’ σὶ μνιὰ φούρκα κι ἔρχναν μέσατ’ γέννημα κι τοὺ διρμόντζαν. Τοὺ διρμόν’ ἔχ’ φαρδιὲς τρύπις κι πιρνοῦσαν καμπόσα σκύβαλα. Στοὺ τέλους πιρνοῦσαν ὅλουν τοὺν σουρὸ ἀπ’ τοὺ κόσκνου, τοὺ κουσκίντζαν κι ἔμνεισκι ντὶπ καθαρὸ τοὺ γέννημα. Τοὺ σάκκιαζαν κι τοὺ πάηναν στοὺ σπίτ’ στ’ ἀμπάρ’. Ντὶπ τιλιφταῖα ἦταν τὰ σκύβαλα κι ὅ,τ’ φουκαλνοῦσι τοὺ φουκάλ’ ἀπ’ τ’ἁλών’, τσιουκανίδις κι σιάβαρα. Αὐτάϊας ἦταν γιὰ τς κότις κι τὰ χοιράδγια.
Τὰ ἄχυρα τὰ σμάζουναν ὅλα, τὰ κουβαλοῦσαν ἢ μὶ τὰ γαλίκια, ἢ μὶ τὰ δίχτχυα κι τὰ πάηναν σν ἀχυρῶνα τς. Ἰκεῖ τὰ καρτιροῦσαν τὰ λιανουπαίδγια τς οἰκουγένειας κι μὶ πιδγιὰ τς γειτουνιᾶς. Αὐτὰ κυνηγιοῦνταν μέσα στ’ ἄχυρου κι ἔκαμναν κουλουτοῦμπις, ἢ ἅμα μαζώνουνταν κάμπουσου πχιάνουνταν ἀποὺ τς γριντιὲς τς ἀχυρώνας ἅμα ἦταν πιτρόχτιστ’ ἢ ἀπ’ τς φοῦρκις ἅμα ἦταν μὶ ἀμπηγμένις φοῦρκις κι παρμακλίκια διμένα μὶ λόζιουν κι ἀμπδοῦσαν. Ἔτσιας ὅμους πατχιοῦνταν καλὰ τ’ἄχυρου κι ἔπιρνι πιρισσότιρου. Ἀλλὰ κι τοὺ χειμῶνα ἀπ’ τὄβγαζαν γιὰ νὰ τοὺ φᾶν τὰ πράματα ἔβγηνι κουμμάτχια κι μπλάνις, σὰν νὰ ἦταν χτισμένου.
Γιαὐτὸ ὅταν ἴλιγαν, ἢ ἀκόμα λέν’, ὅτ’ ἔχουμι ἁλώνια, ἰννουοῦν ὅτ’ ἰργάζουντι ὅλ’. Ἀκόμα κι ἡ παπποῦς κι ἡ μπάμπου π’ κρατοῦν τὰ κούτσκα ἢ μαειρέβν κάνα τουρλιοῦ ἢ καμνιὰ πίττα, γιὰ νὰ φᾶν ὅσ’ εἶνι μέσα στ’ λουμοῦρα στ’ ἁλών’. Γιαὐτὸ ἅμα καένας πάηνι τοὺν Φλιβάρ’, ἀπ’ τέλειουνι τἄχυρου νὰ νταβείξ’ ἀποὺ κάναν νοικουκύρ’ ἄχυρου, τοὺν ἴλιγι τράβα κι φέριμι ἕναν τζίτζικα. Κι κείνους ἴλιγι, ἀμ’ τώρα δὲν ἔχ’ τζίτζικα. Κι ἡ ἄλλους ἴλιγι, ἅμα δὲν ἔχ’ τζίτζικα, δὲν ἔχ’ κι ἄχυρου. Ὅταν ἰμεῖς μάζουνάμι ἄχυρου, ἰσὺ μὶ τοὺν τζίτζικα τραγδούσιτι. Τώρα τράβα νὰ ξανατραγδίστι μὶ τοὺν τιμπέλ’ τοὺν τζίτζικα.
Ὕστιρα ἦρθαν οἱ πατόζις κι ἀργότιρα οἱ κουμπίνις.
Ὡς τότι ὅλα στοὺ θέρου κι στ’ ἁλώντζμα γένουνταν μὶ τὰ χέργια.
Τυρράάάάάάνια.
Δόξα Τουν γιὰ ὅλα.