Τα ουράνια σώματα μπορούμε να τα διακρίνουμε σε δυο μεγάλες κατηγορίες, ήτοι στα σώματα του πλανητικού μας συστήματος και στους αστέρες και τα αστρικά συστήματα.
Α. ΤΑ ΣΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΛΑΝΗΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
Στο κέντρο του πλανητικού μας συστήματος βρίσκεται ως γνωστό ο φωτοδότης μας ΗΛΙΟΣ, γύρω από τον οποίο κινούνται συνέχεια τα λοιπά σώματα του πλανητικού μας συστήματος, όπως οι μεγάλοι πλανήτες με τους δορυφόρους τους, οι μικροί πλανήτες ή αστεροειδείς, τα μετέωρα, οι κομήτες και η μεσοπλανητική ύλη.
Ο ήλιος είναι η μεγαλύτερη αεριώδης σφαίρα της οποίας η ακτίνα είναι Rh=6960.1010 . Η επιφανειακή θερμοκρασία ανέρχεται σε 6000ο κ. και για τούτο εμφανίζει χρώμα πορτοκαλόχρονου.
Όσο όμως αφορά στο εσωτερικό του αυξάνει περισσότερο και στο κέντρο του ήλιου επικρατούν θερμοκρασίες 13Χ6Χ106 = 1.000.078ο κ.
1. ΟΙ ΜΕΓΑΛΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΔΟΡΥΦΟΡΟΙ ΤΟΥΣ
Οι μεγάλοι πλανήτες κατά σειρά αποστάσεως από τον ήλιο είναι ο Ερμής, η Αφροδίτη, η Γη, ο Άρης, ο Ζεύς, ο Κρόνος, ο Ποσειδώνας και ο Πλούτωνας.
Κάθε πλανήτης περιφέρεται συνεχώς γύρω από τον ήλιο σε ελλειπτική τροχιά, με αποτέλεσμα να έχουμε την ημέρα και νύχτα και την εναλλαγή των εποχών. Οι πλανήτες οι περισσότεροι περιβάλλονται από δορυφόρους. Ο Ερμής και η Αφροδίτη στερούνται δορυφόρων, η γη έχει ένα τη Σελήνη, ο Άρης 2, ο Ζεύς 12, ο Κρόνος 10, ο ουρανός 5, ο Ποσειδώνας δύο.
2. ΟΙ ΜΙΚΡΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ Η΄ ΑΣΤΕΡΟΕΙΔΕΙΣ
Εκτός από τους μεγάλους πλανήτες, υπάρχει και μια δεύτερη κατηγορία ετερόφωτων ουρανίων σωμάτων, που περιφέρονται επίσης γύρω από τον ήλιο και είναι γνωστά με το όνομα μικροί πλανήτες ή αστεροειδείς. Μέσα στον 20ο αιώνα υπολογίσθηκαν 1637 και ο αριθμός αυξάνει από έτους σε έτος. Αυτοί οι αστεροειδείς πλησιάζουν πολλές φορές στη γη περισσότερο από όλους τους άλλους μικρούς και μεγάλους πλανήτες, οπότε δίνεται η ευκαιρία στους επιστήμονες να τους παρατηρήσουν και να βγάλουν χρήσιμα συμπεράσματα.
3. ΤΑ ΜΕΤΕΩΡΑ
Τα μετέωρα είναι μικρά σώματα τα οποία περιφέρονται γύρω από τον ήλιο. Είναι δυνατόν πολλά από αυτά να προσεγγίσουν τη γη, οπότε εξαιτίας της έλξης διασχίζουν συνεχώς πυκνότερα στρώματα της γήϊνης ατμόσφαιρας με αποτέλεσμα λόγω των τριβών εξαερούνται και ακτινοβολούν. Έτσι από τη γη φαίνονται ως διάττοντες αστέρες. Όταν τα τμήματα είναι μεγάλα πέφτουν στη γη και λέγονται μετεωρίτες. Εάν είναι μεγάλοι δημιουργούν κρατήρες στο σημείο πτώσης.
4. ΚΟΜΗΤΕΣ
Μια άλλη κατηγορία σωμάτων του πλανητικού συστήματος είναι οι κομήτες. Υπάρχει η αντίληψη ότι το πλανητικό σύστημα περιβάλλεται από μια νεφέλη κομητών που περιλαμβάνει δισεκατομμύρια τέτοια σώματα.
5. ΜΕΣΟΠΛΑΝΗΤΙΚΗ ΥΛΗ
Εκτός από τα προαναφερθέντα σώματα, το πλανητικό μας σύστημα περιλαμβάνει και σημαντικές ποσότητες μεσοπλανητικής ύλης. Η μεσοπλανητική ύλη αποτελείται από αέρια, κόκκους, σκόνη καθώς και φορτισμένα σωματίδια (πρωτόνια, ηλεκτρόνια κ.λ.π.) και είναι διάχυτος στο μεταξύ των τροχιών των πλανητών διάστημα (μεσοπλανητικό διάστημα). Από την επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας η μεσοπλανητική υλη απομακρύνεται συνεχώς από τον Ήλιο και εγκαταλείπει τελικά το πλανητικό μας σύστημα.
Β. ΟΙ ΑΣΤΕΡΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΣΤΡΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ
Εκτός από τα σώματα του πλανητικού μας συστήματος όλα τα λοιπά φωτεινά σημεία τα οποία βλέπουμε να στεμοσβήνουν κατά χιλιάδες στο στερέωμα μια ασυννέφιαστη νύχτα είναι οι καλούμενοι πλανήτες απλανείς αστέρες ή απλά αστέρες. Οι αστέρες είναι όπως και ο Ήλιος μεγάλες αεριώδεις σφαίρες.
Στον πυρήνα των αστέρων επικρατούν υψηλές θερμοκρασίες και πιέσεις και λαμβάνουν χώρα στο εσωτερικό τους θερμοπυρηνικές αντιδράσεις.
Οι αστέρες δεν υπάρχουν πάντοτε μόνοι τους, αλλά συχνά συμμετέχουν στο σχηματισμό αστρικών συστημάτων διαφόρων τάξεων.
Οι γνωστές σήμερα κατηγορίες αστρικών συστημάτων είναι οι εξής:
1. ΤΑ ΠΛΑΝΗΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ
Κάθε πλανητικό σύστημα αποτελείται από ένα αστέρα, ο οποίος κατέχει το κέντρο και από αριθμό ετερόφωτων σωμάτων (πλανητών, μετεώρων) που περιφέρονται γύρω από αυτό. Ένα ενδιαφέρον πρόβλημα που παρουσιάζεται είναι εάν στο ΣΥΜΠΑΝ υπάρχουν και άλλα πλανητικά συστήματα εκτός από το δικό μας.
2. ΟΙ ΔΙΠΛΟΙ ΚΑΙ ΠΟΛΛΑΠΛΟΙ ΑΣΤΕΡΕΣ
Πολλές φορές βλέπουμε στο διάστημα δύο αστέρες, οι οποίοι βρίσκονται μόνιμα κοντά μεταξύ τους και μάλιστα κινούνται συνέχεια γύρω από το κέντρο της μάζας του σχηματιζόμενου συστήματος.
Ένα τέτοιο σύστημα καλείται διπλός αστέρας. Επίσης συχνά ένας διπλός αστέρας συνοδεύεται από ένα τρίτο αστέρα και το σύστημα αυτό λέγεται τριπλός αστέρας ή τριπλό σύστημα.
3. ΤΑ ΑΣΤΡΙΚΑ ΣΜΗΝΗ ΚΑΙ ΟΙ ΑΣΤΡΙΚΟΙ ΟΜΙΛΟΙ
Αστρικό σμήνος είναι ομάδα αστέρων οι οποίοι συμπεριλαμβάνονται σε σχετικά μικρή περιοχή του χώρου, γι’ αυτό και οι αμοιβαίες ελκυστικές δυνάμεις μεταξύ των αστέρων είναι ισχυρές. Τα αστρικά σμήνη διακρίνονται στα ανοιχτά ή διάχεα και τα σφαιροειδή όπου κάθε σμήνος αποτελείται από πολλές χιλιάδες ή ακόμη και εκατομμύρια αστέρων.
Τέλος αστρικοί όμιλοι, είναι ομάδες αστέρων μικρής ηλικίας και η μέση πυκνότητα είναι πολύ μικρή σε σχέση με τα αστρικά σμήνη.
4. Ο ΓΑΛΑΞΙΑΣ
Σήμερα γνωρίζουμε ότι ο Γαλαξίας είναι ένα σύστημα σχήματος φακοειδούς του οποίου η διάμετρος είναι της τάξης των 80.000 ετών φωτός. Στο εσωτερικό του συστήματος αυτού περιλαμβάνονται δισεκατομμύρια αστέρια και αποτελούν την καλούμενη μεσοαστρική ύλη. Αυτή η ύλη είναι διάχυτος μεταξύ των αστέρων και σχηματίζει νέφη διαφόρων διαστάσεων τα καλούμενα μεσοαστρικά νέφη.
5. ΟΙ ΓΑΛΑΞΙΕΣ
Ο Γαλαξίας δεν είναι το μοναδικό σύστημα στο Σύμπαν. Εκτός από αυτόν υπάρχουν και πολλά εκατομμύρια ή και δισεκατομμύρια τέτοιων παρόμοιων αστρικών συστημάτων στο σύμπαν, τα οποία καλούνται γαλαξίες ή εξωγαλαξιακά νεφελώματα.
6. ΔΙΠΛΟΙ ΚΑΙ ΠΟΛΛΑΠΛΟΙ ΓΑΛΑΞΙΕΣ
Πολλές φορές ένας γαλαξίας έχει στη γειτονιά του ένα ή περισσότερους μικρότερους γαλαξίες οι οποίοι χαρακτηρίζονται ως δορυφόροι του γαλαξία.
7. ΟΙ ΟΜΑΔΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΣΜΗΝΗ ΤΩΝ ΓΑΛΑΞΙΩΝ
Μια ομάδα γαλαξιών είναι ένα σύνολο δεκάδων γαλαξιών που βρίσκονται σε μια μικρή σχετικά περιοχή του χώρου. Επίσης υπάρχουν και τα σμήνη γαλαξιών τα οποία διαφέρουν από τις ομάδες, διότι περιλαμβάνουν πολλές χιλιάδες γαλαξιών.
Γ. ΤΟ ΣΥΜΠΑΝ
Το σύνολο των ουρανίων σωμάτων τα οποία μπορούμε να μελετήσουμε με τα τηλεσκόπια και τα άλλα όργανα, αποτελεί το προσιτό στην παρατήρηση μέρος του Σύμπαντος. Υπάρχουν και άλλα ουράνια σώματα τα οποία δεν μπορούμε να παρατηρήσουμε. Η μελέτη του Σύμπαντος στο σύνολο της αποτελεί αντικείμενο ενός ιδιαίτερου επιστημονικού κλάδου της Κοσμολογίας. Η Κοσμολογία βασίζεται στα εκάστοτε δεδομένα τόσο της Αστρονομίας, όσο και των λοιπών επιστημών ατομικής και πυρηνικής φυσικής, θεωρητικής φυσικής κ.λ.π. και προσπαθεί να δώσει τα καλύτερα ομοιώματα του Σύμπαντος, λύσεις οι οποίες μπορούν να περιγράψουν με ικανοποιητικό τρόπο τόσο την παρούσα κατάσταση όσο και τη μέλλουσα εξέλιξη του Σύμπαντος.
Το επικρατέστερο σήμερα ομοίωμα του Σύμπαντος είναι αυτό που βασίζεται στη θεωρία της σχετικότητας. Σύμφωνα με το ομοίωμα αυτό πριν από δισεκατομμύρια χρόνια, η όλη ύλη του Σύμπαντος ήταν συγκεντρωμένη σε μια μικρή σχετικά περιοχή. Σε μια ορισμένη εποχή έγινε μια τεράστια έκρηξη στη μάζα του Σύμπαντος, τεμαχίσθηκε σε μεγάλο αριθμό τμημάτων τα οποία έδωσαν τη δημιουργία στους γαλαξίες και στα λοιπά αστρικά συστήματα τα οποία παρατηρούμε σήμερα.
ΓΙΑΝΝΑΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ
