Ένα έθιμο που χάνεται στα βάθη των χρόνων, μία παράδοση που διατηρείται αναλλοίωτη, ένα “τάμα”, μια υπόσχεση των καβαλάρηδων που περνά από γενιά σε γενιά αναβίωσε και φέτος στην πόλη της Κοζάνης. Δεκάδες ιππείς -άνδρες και γυναίκες- μικροί και μεγαλύτεροι περιδιάβηκαν πολλές οδούς της πόλης αλλά και την κεντρική πλατεία τηρώντας το έθιμο που θέλει κάθε χρόνο μέρες των Γενεθλίων της Παναγίας να ιππεύουν τα άλογά τους και κρατώντας μια μικρή εικόνα της Παναγιάς να περνούν απ’ τις γειτονιές της Κοζάνης με τη συνοδεία χάλκινων ακουσμάτων, πριν ξεκινήσουν το ταξίδι τους για το Μοναστήρι της Παναγίας Ζιδανίου.
Το μοναστήρι της Παναγίας Ζιδανίου δημιουργήθηκε και αναπτύχθηκε στα χρόνια της τουρκοκρατίας. Η Παναγία η Ζιδανιώτισσα βρίσκεται στο χωριό Ζδάνι. Η ίδρυση του ανάγεται στο 17ο αιώνα. Η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Ζιδανιώτισσας: Η σεπτή εικόνα της Παναγίας είναι από τα λίγα κειμήλια, που διασώθηκαν δια μέσου των αιώνων μέχρι σήμερα, αφού πέρασε από πολλές μπόρες και φουρτούνες της ιστορίας. Μας είναι άγνωστος ο αγιογράφος, καθώς και ο χρόνος που φιλοτεχνήθηκε. Γεγονός είναι πάντως ότι η εικόνα αυτή είναι πολύ παλιά. Ασημώθηκε με βαρύ ασήμι το 1755 από τον τεχνίτη Θεόδωρο από τους Καλαρύτες Ιωαννίνων, όπως φαίνεται και από τη σχετική επιγραφή που βρίσκεται στη βάση της εικόνας επί Αρχιερατείας του Επισκόπου Σερβίων και Κοζάνης Ιγνατίου.
Αναφέρεται, ότι το έτος 1918 έπληξε την Κοζάνη θανατηφόρα γρίπη, η οποία σταμάτησε με θαυματουργική παρέμβαση της Παναγίας της Ζιδανιώτισσας, που μεταφέρθηκε στην πόλη, όπου τελέστηκαν αγρυπνίες, παρακλήσεις και λιτανείες. Πολλές μαρτυρίες υπάρχουν επίσης από τα παλιά χρόνια μέχρι σήμερα για θαύματα της Παναγίας στην οποία καταφεύγουν οι πιστοί στις δύσκολες περιστάσεις της ζωής τους, επιζητώντας την ίαση της ψυχής και του σώματος. Κάθε χρόνο πραγματοποιείται αγιαστική περιοδεία της θαυματουργής εικόνας της Παναγίας Ζιδανιώτισσας στην πόλη της Κοζάνης για ευλογία και αγιασμό των πιστών.
Η πάνδημη λιτάνευση της θαυματουργού εικόνας στην πόλη της Κοζάνης πραγματοποιείται το απόγευμα της Κυριακής του Θωμά και καταλήγει στον Ιερό Ναό του Αγίου Νικολάου, όπου ψάλετε Μέγας Εσπερινός. Αφού παραμείνει εκεί για ένα ορισμένο χρονικό διάστημα για προσκύνημα, μεταφέρεται στη συνέχεια εκ περιτροπής και στους άλλους ενοριακούς Ναούς της Κοζάνης, για να επιστρέψει αργότερα στο μοναστήρι Ζιδανίου, όπου είναι και η φυσική της θέση.
