Δήμος ‘Υψόμετρον 598 Τοποθεσία “ΝΟΥΣΛΑΡ”. μ. – ‘Eκτασις: 58 τ.χ. Kαλλιεργήσιμoς γή 42,τ.χ., περιοχή πεδινή.
΄Ιστορία: Το όνoμα τής πόλεως είναι τιμητικόν είς άνάμνησιν τού διάσημου Στρατηγού τού Μ. Αλεξάνδρου, Πτολεμαίου Α΄τού Λάγου, ό όποίος κατήγετο έκ τής ΄Εορδαίας. Ούτος ύπήρξεν ό θεμελιωτής τής δυναστείας τών Πτολεμαίων είς τό Βασίλειον τής Αίγύπτου καί ιδρυτής τής πλoυσιότατης βιβλιοθήκης τής Aλεξάνδρειας
΄Η βιβλιοθήκη αύτή περιείχεν ύπέρ τάς έπτακοσίας χιλιάδας χειρογράφων τών καλυτέρων συγγραφέων τού τότε γνωστού κόσμου, δυστυχώς, όμως, κατεστράφη πυρποληθείσα ύπό τού Xαλίφου ΄Ομάρ τού 2ου (633-638 μ.Χ.) πρός άνυπολόγιστον ζημίαν όλοκλήρου της ανθρωπότητος.
΄Η πόλις τού Πτολεμαίου είναι κτισμένη είς τό κέντρον τής πλουσίας πεδιάδος της ‘Εορδαίας, πού παράγει σιτηρά, καπνά, όσπρια, όπωρολαχανικά καί δασικά προϊόντα.
Η άνωτάτη Θεά τών Μακεδόνων ‘Εόρδα = Μ ήτηρ Γή, ή όποία έδωσε τό όνομά της είς την πλουσίαν καί εύφoρωτάτην αύτήν περιοχήν ( βλ. Κλεάνθους Νικολαϊδου, ‘Ιστορία τού ‘Ελληνισμού μέ βάσιν καί κέντρον τήν Μακεδανίαν, Aθήναι 1928, σελ.
7) έχάρισε μεγάλην γονιμότητn είς τήν γήν.
Τόν πρώτον σταθμόν τού δυαδικού Κράτους τών άρχαίων ‘Ορεστών-‘Ελιμιωτών άπετέλεσεν ή περιοχη ‘Εορδαίας.
Απ’ έδώ ώρμήθησαν διά νά δημιουργήσουν τό ΄Ηνωμένον Βασίλειον τής Μακεδονίας όπου ήνθισεν ό μεγαλειώδης ‘Eλληνικός Πολιτισμός, ό όποίος διά τού Μ. Αλεξάνδρου διεδόθη είς τά πέρατα τής Οίκουμένης.
Από τήν ‘Εορδαίαν κατήγοντο οί Στρατηγοί Περδίκας, ‘Hφαιστίων, Παρμενίων καί Φιλώτας, οί όποίοι ώδήγησαν τάς Μακεδονικάς φαλαγγας είς την εκστρατειαν πρός τήν ‘Ασίαν.
Μάρτυρες τής πορείας τού ‘Ελληνισμού είναι οί τάφοι με άγγεία ‘Ελληνιστικής έποχής καί μαρμάρινα άνάγλυφα πού εύρέθησαν είς διάφορα σημεία τής πόλεως κατά τήν διάρκειαν κατασκευής έργων.’Από αύτά φυλάσσονται είς τό Μουσείον Κοζάνης:
1) Τμήμα άετωματώδους στήλης, πού παριστά είς τό μέσον γυναικείαν μορφήν καί
2) Τμήμα άναγλύφου στήλης, είς τήν όποίαν είκονίζονται. δύο άνδρικαί μορφαί.
‘0 ‘Avτ. Κεραμόπουλλος είς τό Α.Δ. 1931 σελ. 36, άναφέρει καί τά έξης αντικείμενα εκ Πτολεμαίδος, άγνωστον πού σήμερον εύρισκομενα: 1) εξ έγχωρίου μαρμάροu κυλινδρικό «Θυμιατήρι» ‘υψ. 0,33 μ., έπάνω έλαφρώς κοίλον πρός έναπόθεσιν βεβαίως πυρός καί λιβανωτού. Πέριξ ύπάρχει ή έπιγραφή είς 5 στίχους: Λυκηδίων /το θυμιάν/τήριον Διο/κτησίω κατ’ εύχήν. (Διοκτησίω=Διί κτησίω), 3) ‘Ανάγλυφον Απόλλωνος ακέφαλων ,
Σήμερον δέν θα εύρη ό έπισκέπτης έδώ έπιβλητικά έρείπια άπό τήν άρχαίαν ζωήν. ‘Η έπί πέντε αίώνας Τουρκική δουλεία, έξηφάνισεν ό,τι λάμπρόν Έλληνικόν δημιούργημα υπήρχε καί έστησε τα χαμόσπιτα τών Κονιάρων. Είς τάς 15 ΄Οκτωβρίου 1912 ή πόλις καί ή περιοχή έπανεύρον τήν έλευθερίαν των. Οί φανατικοί Τούρκοι Κονιάροι, προσήλθον είς τόν Διοικητήν τών προελαυνόντων ‘Ελληνικών τμημάτων της Ε ‘ Μεραρχίας, Αντισυνταγματάρχη Ζούκη, με λευκήν σημαίαν καί έδήλωσαν ύποταγήν, παραδώσαντες τα 600 όπλα των.
Είς τήν σημερινήν μοντέρναν βιομηχανικήν πόλιν, κανείς δέν άναγνωρίζει πλέον τa παλαιά «Καϊλάρια» τής Τουρκοκρατίας, τά πνιγμένα είς τά έλή. Από τήν αίωνίαν εκείνην νεκρικήν γαλήνην τίποτε πια δεν έχει άπομείνει. Τά έσάρωσεν όλα ό αέρας τής προόδου, όπως έρχεται κοχλαστός από τά κατάβαθα τής γής. ‘0 άφθονος λιγνίτης τής περιοχής τήν μετέβαλλεν είς μεγάλον άστικόν κέντρον. Είναι ολοφάνερη ή Δημιουργική πνοή, Ραγδαιοτάτη η έξέλιξις και Ανθηρά η οίκονομία
Η πόλις συνεχώς πλατύνετε και ό πληθυσμός της αυξάνει. συνεχώς
Το Διοικητήριο των Καϊλαρίων 1927 (;) όπου στεγάζονταν οι Δημόσιες υπηρεσίες, το, ταχυδρομείο-τηλεφωνείο και ενίοτε το τμήμα της Χωροφυλακής
‘Οποιος τήν έπισκεφθή διαπιστώνει άμέσως, ότι εύρισκεται είς μίαν νέαν πόλιν.
Στενά δρομάκια δέν ύπάρχουν (τώρα υπάρχουν). Δρόμοι πλατείς καί ρυμοτομένοι, Δενδροστοιχίαι είς τήν είσοδον καί εξόδον τής πόλεως.
Δύο μεγάλα καί ώραιότατα πάρκα: Τό ένα είς τήν κεντρικήν πλατείαν με τό μνημείον πεσόντων καί τό άλλον έμπρός άπό τό Δημαρχιακόν Κατάστημα, είναι διαρρυθμισμένα και ευπρεπισμένα με πλουσιότατη βλάστησιν.
Τό κέντρον της, όπως λαμπυρίζει άπό τά άναρίθμητα φώτα τής νύχτας, με την
μεγάλην πλατείαν, τούς εύωδιαστούς Κήπους, τα πεντακάθαρα καί χαρούμενα Εστιατόρια, Ζαχαροπλαστεία, Ξενοδόχεία, Κινηματογράφους καί τά εύπρεπισμένα σπίτια μαρτυρούν τήν άξιόλογον έξέλιξιν τής πόλεως καί τήν οίκονομικήν της άνοδον.
‘Η έμπορική κίνησις τής πόλεώς είναι μεγάλή. ‘0 Γεωργικός πληθυσμός τής περιοχής, πού έχει άπόρροφηθή άπο τά έργοστάσια Πτολεμαίδος, θεμελιώνει καθήμερινώς τήν εύτυχίαν του καί κτίζει μέ αίσιοδοξίαν τό μέλλον τό ίδικόν του καί τού τόπου.
‘0 μαύρος καπνός, πού βγαίνει άκατάπαυστα άπό τάς καπνοδόχους τών έργοστασίων ΛΙΠΤΟΛ, ΔΕΗ καί ΑΖΩΤΟΥ εΙναί ή εγγύησης της αισιοδοξίας αυτής……-
Από τη ζωγραφική αναπαράστασης της Ανατολικής πλευράς της περιοχής, Τοποθεσία, “ΝΟΥΣΛΑΡ”, των ΚΑΪΛΑΡΙΩΝ – ΠΤΟΛΕΜΑΪΑ, το 1943
Άποψη ορατή από την πίσω πλευρά (δυτική)του παλαιού Γυμνασίου, όπως την αντίκριζαν οι μαθητές, τουλάχιστον, μέχρι το 1950.
Δεν πρόκειται για φωτογραφία, αλλά για ζωγραφική.
Τον πίνακα φιλοτέχνησε ένας Γερμανός στρατιώτης του λόχου Hauptmann Raul Welk-3 Companie το 1943, υπό τα περίεργα, για την εποχή εκείνη, βλέμματα των μικρών μαθητών Μιχάλη Παναγιωτίδη και Νάκη Τσατσαγιάννη.
Επρόκειτο για ένα ζωγράφο που εθεωρείτο από τους σημαντικότερους του Βερολίνου. της εποχής του.
Είναι πιστή απόδοση της οπτικής περιοχής, από την πίσω πλευρά του προαυλίου του Γυμνασίου, όπως την αντίκριζαν, ή την αντικρίζαμε, αν θέλετε, καθημερινά ως μαθητές, που και ο καλλίτερος, σημερινός φωτογραφικός φακός, δεν θα κατάφερνε, τόσο πιστά, να αποτυπώσει
Στο βάθος το χιονισμένο Σινιάτσικο και στο άκρο δεξιά το σπίτι του αείμνηστου Αγάπιου (Αγαπέκ) Αθανασιάδη και γενικότερα τα σπίτια των Αθανασιάδιων.
Ο Πίνακας αυτός, ή όπως, λέγεται ακουαρέλα, βρίσκεται, σε μεγάλο μέγεθος, στο σπίτι του κ. Μιχάλη Παναγιωτίδη, τον οποίο και ευχαριστούμε για το αντίγραφο που μας έστειλε προς χρήση της στήλης μας.
