Λύκειο Φιλώτα, Δήμου Αμυνταίου, νομού Φλώρινας. Ένα μικρό περιφερειακό λύκειο, σε ένα χωριό 2.000 κατοίκων. Παιδιά αγροτών ή υπαλλήλων της ΔΕΗ. Το χωρίζουν μόλις 15 χιλιόμετρα από την Πτολεμαΐδα. Είναι κυριολεκτικά χτισμένο μέσα στα εργοστάσια, περιβάλλεται από φουγάρα και ορυχεία. Τον χειμώνα, δάσκαλοι και οι περίπου 75 μαθητές συχνά διασχίζουν κλειστούς δρόμους για να φτάσουν στο σχολείο. Πολλά παιδιά περιμένουν πάνω από μία ώρα τη συγκοινωνία στα χωριά τους. Αλλά ως γνωστόν λουλούδια φυτρώνουν και στις πιο απόκρημνες πλαγιές. «Κάθε πρωί πηγαίνουμε σε μια δουλειά που λαχταράμε», θα πει σε μια αποστροφή της η φιλόλογος Αννα Βακάλη. Με τους Γιώργο Γεωργιάδη, επίσης φιλόλογο, και Δαμιανό Ξανθόπουλο, μαθηματικό, είναι η «αγία τριάδα», έτσι τους λένε οι μαθητές τους.
Οι δάσκαλοι που, σε συνεργασία πάντα με τους υπόλοιπους διδάσκοντες, έκαναν τα παιδιά να θέλουν να πηγαίνουν στο σχολείο, να μένουν παραπάνω ώρες τα απογεύματα, να έρχονται Κυριακές και αργίες για εργαστήρια και θέατρα και τα υπόλοιπα προγράμματα που υλοποιούν κάθε χρονιά.
Αλλά τίποτα δεν θα μπορούσε να γίνει χωρίς τον Λευτέρη Ελευθεριάδη, τον διευθυντή. Λευτέρη τον φωνάζουν και οι μαθητές, ή Freedom. «Ενα διαμάντι», θα πει η Αννα. «Μας στηρίζει σε όλα, όλα τα προωθεί, τα παιδιά τον αγαπούν σαν πατέρα τους. Να φανταστείς έλειπε λίγες ημέρες για ένα οικογενειακό πρόβλημα και τώρα που γύρισε όλο το σχολείο πανηγύριζε».
Οταν άκουσε τις τρελές ιδέες των τριών καθηγητών του, δεν το σκέφτηκε καθόλου. Συμμετοχή σε εργαστήριο Ρομποτικής στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας; Γιατί όχι; Δημιουργία τηλεοπτικού σποτ με θέμα τον αποκλεισμό και τη βία κατά των μαθητών με τον θεατρολόγο Χριστόδουλο Κοτσινά; Εννοείται πως ναι. Συμμετοχή σε ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές με γνωστούς τραγουδιστές και παραγωγούς; Ποιητικό διάλογο με τον Τίτο Πατρίκιο; Σεμινάριο σεναρίου με τον Γιώργο Φειδά; Εκδρομή στη Βουδαπέστη και τη Βιέννη για να δουν από κοντά τον πίνακα του Kadinsky που υπάρχει στο βιβλίο των Μαθηματικών της Β΄ Λυκείου και τον πίνακα του Josef Albers, έναν φόρο τιμής στο τετράγωνο; Ναι, ναι και πάλι ναι. Το μικρό σχολείο, εδώ και τέσσερα χρόνια, είναι κέντρο διερχομένων σκηνοθετών και σεναριογράφων, ποιητών και ζωγράφων, μουσικών και επιστημόνων. Οι δράσεις δεν έχουν τελειωμό. Πρόγραμμα δημιουργικής γραφής σε συνεργασία με το αντίστοιχο μεταπτυχιακό πρόγραμμα του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας και τον επιστημονικό υπεύθυνό του, Τριαντάφυλλο Φωτόπουλο, παρακολούθηση μαθημάτων θεάτρου στη Σχολή Ιασμος του Βασίλη Διαμαντόπουλου κ.ο.κ.
Κανείς δεν αρνείται
«Είδα ότι δεν είναι δύσκολο. Τους περισσότερους δεν τους γνώριζα. Πήρα τηλέφωνο και είπα “γεια σας, να έρθουμε;” Μέχρι στιγμής κανείς δεν μου έχει πει όχι», λέει η κ. Βακάλη. «Θέλει κόπο, θέλει κάποια έξοδα, αλλά κανείς δεν αρνείται, υπάρχει καλή πρόθεση».
Ολα άρχισαν πριν από περίπου τέσσερα χρόνια όταν δημιουργήθηκε η κατάλληλη «συναστρία» των καθηγητών. «Ετυχε και βρέθηκε στο σχολείο μια παρέα που το στήριξε αυτό. Γιατί από την πορεία μου έχω δει ότι υπάρχουν και άνθρωποι που δεν θέλουν να λειτουργεί έτσι η εκπαίδευση, που αδιαφορούν, “δεν γίνεται”, “δεν μπορούμε”. Γι’ αυτό και μπόρεσα και ανοίχτηκα σε αυτό το σχολείο, γιατί βρήκα τους κατάλληλους ανθρώπους».
Φυσικά τα παιδιά ανταποκρίθηκαν. Οποτε χρειάστηκε, έμειναν και τέσσερις και πέντε ώρες μετά το κουδούνι, ήρθαν Κυριακές και ξεκλείδωσαν το σχολείο. Διακρίθηκαν στους διαγωνισμούς δημιουργικής γραφής, σε ευρωπαϊκούς διαγωνισμούς όπως ο Euroscola – και φυσικά στις Πανελλήνιες. Το ποσοστό επιτυχίας των μαθητών του Λυκείου Φιλώτα στις Πανελλήνιες Εξετάσεις ξεπερνάει το 85%. «Πέρυσι όλα τα παιδιά κάπου πέρασαν, πάνω από τα μισά στις σχολές της πρώτης προτίμησής τους». Οπως λέει η Αννα, τα παιδιά είναι προικισμένα, η περιοχή έχει έφεση στις τέχνες και τα γράμματα. Αλλά η διάθεση των δασκάλων τους τους δίνει επιπλέον κίνητρο. «Στα διαλείμματα συχνά τους κάνω “κήρυγμα” όπως τους λέω. Να ακολουθήσουν τα πράγματα που αγαπούν. Μας ακούνε, γιατί έχουν δεθεί μαζί μας». Με τους καθηγητές έχουν πάντα «ελευθέρας». Μπαίνουν στο γραφείο τους ή ακόμα και στο γραφείο του διευθυντή με άνεση, χτυπούν την πόρτα και μπαίνουν. Θα μιλήσουν για το πρόβλημά τους, την αγωνία τους, τον καημό τους.
«Στο πουθενά»
«Είμαστε στην άκρη του πουθενά. Ενα σχολείο μικρό, με μηδενική οικονομική στήριξη από την πολιτεία, σε απόσταση από τα κέντρα των εξελίξεων, αλλά νιώθω ότι κάναμε το μικρό μας θαύμα. Μόνος στόχος είναι να βοηθήσουμε τα παιδιά μας. Να δουν τον κόσμο και τη γνώση με χαρά και κέφι».
Τώρα όλοι περιμένουν να ζεστάνει ο καιρός. Καθηγητές και μαθητές θα σηκώσουν θρανία και καρέκλες και θα βγουν στην αυλή να κάνουν μάθημα. Το Λύκειο Φιλώτα είναι λύκειο για «φίλημα», όπως λένε τα παιδιά.
