Ο τομέας της αγροδιατροφικών προϊόντων, δηλαδή των γεωργικών και κτηνοτροφικών τροφίμων που καταναλώνουμε, διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη των μεσογειακών χωρών. Αποτελεί άλλωστε σημαντικό στοιχείο της λεγόμενης μεσογειακής διατροφής. Δυστυχώς όμως έχει βεβαρυμμένο περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Είναι γνωστό ότι για την παραγωγή αυτών των τροφίμων καταναλώνεται ενέργεια, πολύ περισσότερη όμως για τη μεταφορά των προϊόντων από την παραγωγή στην μεταποίηση και από εκεί στις αγορές, ενώ και το θέμα της διαχείρισης των αποβλήτων είναι εξίσου σημαντικό. Καθώς η βιωσιμότητα καθίσταται ολοένα και σημαντικότερη τόσο για τις κυβερνήσεις όσο και για τους καταναλωτές, ο τομέας οφείλει να προσαρμοστεί.
Άλλωστε τα γεωργικά συστήματα και τα τρόφιμα εκτιμάται ότι αντιστοιχούν στο ένα τρίτο των παγκόσμιων εκπομπών αερίων θερμοκηπίου, υπερδιπλάσιο από εκείνο του τομέα των μεταφορών (IPCC). Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, πολλά συστήματα παραγωγής τροφίμων δεν είναι πλέον βιώσιμα. Είναι πλέον παραδεκτό παγκοσμίως ότι χωρίς ουσιαστικές και συστηματικές αλλαγές, το παγκόσμιο σύστημα τροφίμων θα συνεχίσει να επιδεινώνει το περιβάλλον, συμβάλλοντας στην κλιματική αλλαγή και μπορεί να θέσει σε κίνδυνο την ικανότητα του κόσμου να παράγει τρόφιμα στο μέλλον, ιδίως για να τροφοδοτήσει έναν αναμενόμενο πληθυσμό περίπου εννέα δισεκατομμυρίων έως το 2050.
Για αυτό τον λόγο η Ευρωπαϊκή Ένωση επενδύσει, μέσα από το σύνολο των πολιτικών της, στον εκσυγχρονισμό του τομέα αλλά και σε νέα εργαλεία, μεθοδολογίες και έργα που μπορούν να βοηθήσουν αγρότες, κτηνοτρόφους, αλιείς, εταιρείες μεταποίησης, μεταφοράς και ολόκληρη της αλυσίδα αξίας του αγροτοδιατροφικού τομέα. Μπορεί οι περισσότεροι στη χώρα μας να θεωρούν ότι η Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) και οι αγροτικές επιδοτήσεις είναι η μόνοι που χρηματοδοτούν δράσεις για αγρότες και κτηνοτρόφους, όμως η Πολιτική Συνοχής, μέσα από τα διακρατικά προγράμματα αλλά και το ΕΣΠΑ δίνει πόρους σε όλες τις επιχειρήσεις του κλάδου για να προσαρμοσθούν στις σύγχρονες απαιτήσεις.
Ένα από τα σημαντικά ευρωπαϊκά εργαλεία που αναπτύχθηκαν τα τελευταία χρόνια είναι η μέθοδος PEF, που δημιουργήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2013. Αποτελεί μια εναρμονισμένη μέθοδο για την ποσοτικοποίηση του περιβαλλοντικού αντίκτυπου ενός προϊόντος καθ’ όλον τον κύκλο ζωής του, από την καλλιέργειά του έως την επεξεργασία, μεταφορά, κατανάλωση και διάθεσή του. Αν χρησιμοποιηθεί σωστά, το ευρωπαϊκό περιβαλλοντικό αποτύπωμα προϊόντος (PEF) μπορεί να βοηθήσει το τομέα γεωργικών τροφίμων της Μεσογείου να γίνει πιο βιώσιμος. Το έργο PEFMED, που χρηματοδοτήθηκε από την Πολιτική Συνοχής της ΕΕ μέσα από το Πρόγραμμα Interreg για τη Μεσόγειο, δημιουργήθηκε προκειμένου να βοηθήσει τις επιχειρήσεις γεωργικών προϊόντων της Μεσογείου να βρουν τον δρόμο τους εντός του περίπλοκου πλαισίου PEF, να το εφαρμόζουν και να επωφεληθούν από αυτό.
Τι είναι η μέθοδος PEFMED – ένα προσαρμόσιμο «πράσινο» εργαλείο για τα τρόφιμα
Η μέθοδος που ανέπτυξε το έργο PEFMED συνδυάζει τη μέθοδο PEF της ΕΕ με ένα μοναδικό εργαλείο ένδειξης κοινωνικοοικονομικής απόδοσης (SE-KPI). Η μέθοδος, που αναπτύχθηκε από τον εταίρο του έργου DNV GL, χρησιμοποιείται για να προσδιοριστούν τα σημεία όπου μπορεί μια εταιρεία να βελτιώσει κοινωνικοοικονομικά θέματα, όπως ανθρώπινα δικαιώματα, συνθήκες εργασίας, υγεία και ασφάλεια, πολιτιστική κληρονομιά και διακυβέρνηση. Επιπλέον, το εργαλείο μπορεί να προσαρμοστεί για να καλύψει συγκεκριμένες ανάγκες εργαζομένων, τοπικών κοινοτήτων, καταναλωτών και άλλων ενδιαφερομένων. Η μέθοδος PEFMED δοκιμάστηκε την περίοδο 2017-2019 σε εννέα αλυσίδες προϊόντων και συνεργατικούς σχηματισμούς μεσογειακών γεωργικών προϊόντων:
- Τυρί: Λομβαρδία, Ιταλία – Θεσσαλία, Ελλάδα και Δυτική Σλοβενία, Σλοβενία
- Αλλαντικά: Καταλονία, Ισπανία
- Ελαιόλαδο: Ανδαλουσία, Ισπανία και Προβηγκία-Άλπεις-Κυανή Ακτή, Γαλλία
- Κρασί: Απουλία, Ιταλία
- Ζωοτροφές: Alentejo, Πορτογαλία
- Εμφιαλωμένο νερό: Auvergne-Rhône-Alpes, Γαλλία
Βάσει των αποτελεσμάτων των εν λόγω δοκιμών, οι ερευνητές του έργου κατάρτισαν ένα βιώσιμο επιχειρηματικό σχέδιο που κάθε συμμετέχουσα εταιρεία μπορεί να χρησιμοποιήσει προκειμένου να υλοποιήσει περιβαλλοντικές και κοινωνικοοικονομικές βελτιώσεις. Τα σχέδια περιγράφουν τις λύσεις που μπορούν να ενσωματωθούν στη στρατηγική της εταιρείας, και περιλαμβάνουν πληροφορίες για το χρονοδιάγραμμα, το κόστος και τα οφέλη. Είναι ένα σημαντικό βοήθημα για κάθε επιχείρηση του αγροδιατροφικού τομέα, μεγάλη ή μικρή, που μπορεί να δώσει αποτελέσματα και να βελτιώσει τη δραστηριότητά τους.
To PEFMED στην Ελλάδα
Το Πρόγραμμα PEFMED ξεκίνησε το 2017 με συντονιστή τον Ιταλικό Οργανισμό ΕΝΕΑ και με την υποστήριξη του Υπουργείου Περιβάλλοντος της Ιταλίας. Το PEFMED χρηματοδοτείται από το Πρόγραμμα διακρατικής συνεργασίας Interreg Mediterranean της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Στο πρόγραμμα αυτό συμμετέχουν εταίροι από την Ιταλία, την Ισπανία, τη Γαλλία, τη Σλοβενία, την Πορτογαλία και την Ελλάδα, μεταξύ των οποίων και ο Σύνδεσμος Ελληνικών Βιομηχανιών Τροφίμων ΣΕΒΤ, που ήταν ο κύριος εταίρος του έργου στην Ελλάδα. Ο ΣΕΒΤ δεν είναι ένας κάποιος φορέας, αλλά εκπροσωπεί το σύνολο της Ελληνικής Βιομηχανίας Τροφίμων, με μέλη του να είναι οι κλαδικοί σύνδεσμοι αλλά και ατομικά πολλές επιχειρήσεις του χώρου των τροφίμων. Ο κλάδος της βιομηχανίας τροφίμων αντιστοιχεί στο 25% της ελληνικής βιομηχανίας, με περισσότερες από 1200 επιχειρήσεις και σε αυτόν αντιστοιχεί το 25% περίπου των ελληνικών εξαγωγών. Σε ένα πλαίσιο παγκόσμιας ευαισθητοποίησης για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις (όπως η κλιματική αλλαγή και τα αέρια του θερμοκηπίου, η εξάντληση των υδατικών πόρων και η μείωση των δασών) είναι φανερό ότι οι εταιρείες μπορούν και πρέπει να έχουν εργαλεία που θα τις βοηθούν να προσαρμοστούν σε ολοένα και πιο απαιτητικές κοινωνίες.
«Μέσα από το PEFMED θα συνεισφέρουμε στο να καταστεί η ευρωπαϊκή αγορά προϊόντων διατροφής πιο πράσινη, πιο καινοτόμα και διαφανής μέσω μιας κοινής περιβαλλοντικής πιστοποίησης, η οποία στοχεύει τόσο στην προώθηση και την εμπορευματοποίηση των «πράσινων» προϊόντων στην Ευρώπη όσο και στην αύξηση της εμπιστοσύνης των καταναλωτών στα οικολογικά σήματα που τα συνοδεύουν», δήλωσε η Δρ Caterina Rinaldi, ερευνήτρια του ENEA και συντονίστρια του έργου. Αναφερόμενος στη σκοπιμότητα και το βάρος του έργου ο τότε Πρόεδρος του ΣΕΒΤ , Ε. Καλούσης, δήλωσε στην έναρξη του έργου ότι: «Το PEFMED είναι ένα φιλόδοξο έργο, που συμβάλλει στην υλοποίηση των στόχων μας για την προστασία του περιβάλλοντος… Σήμερα η Βιομηχανία Τροφίμων έχει θέσει την αειφορία στο επίκεντρο των στρατηγικών της προτεραιοτήτων: η αξιοποίηση των πρώτων υλών, η μείωση της κατανάλωσης νερού, η μείωση της κατανάλωσης της ενέργειας, η βελτιστοποίηση της συσκευασίας, η μάχη κατά της σπατάλης των τροφίμων είναι μερικές από τις δράσεις που έχουν τεθεί σε εφαρμογή σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο τα τελευταία χρόνια».
Μέσα από τον ΣΕΒΤ επιλέχθηκε η συμμετοχή της γαλακτοκομικής εταιρείας ΔΕΛΤΑ και της φέτας ως βασικό προϊόν εφαρμογής της μεθοδολογίας στην Ελλάδα στα πλαίσια του έργου. Όμως παράλληλα το έργο πλαισίωσαν και άλλοι φορείς, με σημαντική συνεισφορά και ακόμη πιο σημαντικά τα εφόδια που αποκόμισαν για να μεταφέρουν σε άλλες εταιρείες του κλάδου.
Ένας από αυτούς είναι ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Βιομηχανιών Γαλακτοκομικών Προϊόντων, που είναι ο επίσημος φορέας που εκπροσωπεί τις κοινές θέσεις της ελληνικής γαλακτοκομικής βιομηχανίας σε εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Αποφάσισαν να συμμετάσχουν στο έργο, σε συνεργασία με τον ΣΕΒΤ, για να δοκιμάσουν τη μεθοδολογία PEF και επέλεξαν το διάσημο φέτα ως προϊόν δοκιμής. Η Φέτα είναι ο κύριος εκπρόσωπος του ελληνικού τυριού καθώς από τα στοιχεία προκύπτει ότι αποτελεί το 98% των εξαγωγών ελληνικού τυριού, με ετήσιους ρυθμούς αύξησης άνω του 15%. Το ήμισυ της παραγωγής φέτας, αξίας περίπου 370 εκατομμυρίων ευρώ, εξάγεται σε 56 χώρες, με σημαντικότερες αγορές αυτές της Γερμανίας, του Ηνωμένου Βασιλείου, της Σουηδίας, των ΗΠΑ και της Αυστραλίας. «Σε αυτό το πλαίσιο η συμμετοχή μας στο έργο PEFMED μας επέτρεψε να δοκιμάσουμε αυτήν τη νέα μεθοδολογία της ΕΕ για τη Φέτα και να αναπτύξουμε μια σειρά προτάσεων για τη βελτίωσή της» δήλωσε ο Πρόεδρος του Συλλόγου Χρήστος Αποστολόπουλος. Και πράγματι ο ΣΕΒΓΑΠ κατέθεσε αυτές τις προτάσεις στα πλαίσια του έργου και τα συμπεράσματα μπορούν να χρησιμοποιηθούν και από τους υπεύθυνους πολιτικής σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο.
Σημαντικό στοιχείο για την Ελλάδα, με βάση τα μεγέθη της εγχώριας αγοράς των αγροδιατροφικών προίόντων, αν και δεν έγινε μελέτη περίπτωσης στη χώρα μας, είναι τα συμπεράσματα που βγήκαν από άλλους συμμετέχοντες εταίρους για το ελαιόλαδο (Ισπανία, Γαλλία) και το κρασί (Ιταλία). Αλλά συμπεράσματα μπορούν να βγουν και για τους δυναμικούς κλάδους του εμφιαλωμένου νερού, των αλλαντικών και των ζωοτροφών.
Ελλάδα: Με έμφαση στη φέτα και εταίρο τη μεγαλύτερη γαλακτοβιομηχανία της χώρας
Το εργοστάσιο γαλακτοκομικών της ΔΕΛΤΑ στην Ελασσόνα είναι υποκατάστημα της DELTA Foods του ομίλου VIVARTIA (μία από τις μεγαλύτερες εταιρείες τροφίμων – και γαλακτομικών – στην Ελλάδα). Οι εγκαταστάσεις παραγωγής (έκτασης 7.800 τετραγωνικών) του γαλακτοκομείου βρίσκονται στην Ελασσόνα, στην Περιφέρεια Θεσσαλίας, μια περιοχή γνωστή για τη μακρά παράδοσή της στην τυροκομία. Παράγει διάφορους τύπους τυρί, κυρίως όμως ΠΟΠ τυρί φέτα και κασέρι από αιγοπρόβειο γάλα, σύμφωνα με τα υψηλότερα πρότυπα ποιότητας και ασφάλειας και με σεβασμό στο περιβάλλον.
Η δέσμευση στην παραγωγή προϊόντων ΠΟΠ αντικατοπτρίζει την πτυχή της ΔΕΛΤΑ σχετικά με περιβαλλοντικά ζητήματα και κοινωνική υποστήριξη σε αγροτικές περιοχές. Το νωπό γάλα για την παραγωγή της φέτας παράγεται σε ένα εκτεταμένο δίκτυο προμηθευτών σε πολλά αγροκτημάτων (587 αγροκτήματα το 2016) εντός μιας ακτίνας 245 χλμ. Και μεταφέρεται με ισοθερμικά φορτηγά. Ο Ιωάννης Βασταρδής, Διευθυντής Ζώνης Γάλακτος της Δέλτα Τρόφιμα Α.Ε. δηλώνει ότι: «Η φέτα είναι παραδοσιακό προϊόν προστατευόμενης ονομασίας προελεύσεως με μακρά ιστορία, που κατασκευάζεται από πρόβειο και κατσικίσιο γάλα. Κατά την πιλοτική φάση του έργου PEFMED δοκιμάσαμε στην παραγωγή τυριού φέτας τη μέθοδο PEF για τα γαλακτοκομικά προϊόντα. Από αυτές τις δοκιμές, καταλήξαμε σε σημαντικές προτάσεις και συστάσεις ώστε η μέθοδος να γίνει αξιόπιστη και αντιπροσωπευτική για αυτήν τη συγκεκριμένη κατηγορία προϊόντων.»
H ΔΕΛΤΑ βελτιώνεται μέσα από το PEFMED
Ας δούμε όμως τι κέρδισε η ΔΕΛΤΑ από τη συμμετοχή της και την εφαρμογή της μεθοδολογίας για να καταλάβουμε καλύτερα πως μπορούν, ίσως, να ωφεληθούν και πολλές άλλες εταιρείες τροφίμων.
Από τη μελέτη PEF, όπου αναλύθηκε η συνεισφορά κάθε σταδίου του κύκλου ζωής του τυριού φέτα στις συνολικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις, μέσα από μια ολιστική προσέγγιση σε σταθμισμένη φάση, βγήκαν ενδιαφέροντα συμπεράσματα. Το πιο κρίσιμο στάδιο του κύκλου ζωής είναι η προμήθεια/παροχή νωπού γάλακτος, η οποία αντιπροσωπεύει περισσότερο από το 90% των συνολικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων! Ακολουθούν με πολύ μικρότερα ποσοστά η ενέργεια που καταναλώνεται, η μεταφορά και διανομή κλπ. Η ίδια η μεταποίηση των γαλακτοκομικών προϊόντων, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η ηλεκτρική ενέργεια, έχει μικρή συμβολή (0,9%) στις συνολικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις του τυριού φέτα.
Μέσα από την ανάλυση των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων, που αποτέλεσε μια νέα προσθήκη ανάλυσης στα πλαίσια του έργου, διαπιστώθηκε ότι η ΔΕΛΤΑ λειτουργεί πάρα πολύ καλά στα θέματα εκπαίδευσης του προσωπικού, ενώ το ίδιο καλά λειτουργεί και στα ζητήματα της αλυσίδας αξίας, δηλαδή της ενσωμάτωσης της βιωσιμότητας στην εφοδιαστική της αλυσίδα (προμηθευτές, μεταφορές κλπ). Σημαντικά περιθώρια βελτίωσης ανέδειξε η μελέτη ότι έχει η εταιρεία στις δυνατότητες να βοηθήσει την τοπική κοινωνία και τους προμηθευτές της να προσαρμοστούν, να βελτιωθούν και να αναπτυχθούν περαιτέρω.
Ωστόσο το πιο σημαντικό είναι ότι η ΔΕΛΤΑ, μέσα από τη μεθοδολογία επιβεβαίωσε την ανάγκη για περισσότερες δράσεις. Αλλά αναδείχθηκε παράλληλα ότι η εταιρεία λόγω του μεγέθους της, μπορεί να συμβάλει γενικά στην προσαρμογή του κλάδου.
Το πιο σημαντικό για τους ίδιους συμπέρασμα για ανάγκες εσωτερικής βελτίωσης ήταν η τεκμηρίωση για την ανάγκη αναλυτικού και εξειδικευμένου ενεργειακού ελέγχου για τον προσδιορισμό της ενεργειακής απόδοσης της εγκατάστασης. Μετά τη διενέργεια του ενεργειακού ελέγχου, θα αποφασιστούν οι παρεμβάσεις προκειμένου να επιτευχθεί εξοικονόμηση ενέργειας. Το πρώτο βήμα έχει γίνει ήδη και η ΔΕΛΤΑ εξετάζει τις προτεινόμενες παρεμβάσεις στις διαδικασίες που καταναλώνουν ενέργεια στο εργοστάσιο.
Ακόμη πιο σημαντικό στοιχείο είναι ότι η ανάλυση PEF του τυριού φέτα αποκάλυψε ότι υπάρχει έλλειψη συλλογής δεδομένων και οργάνωσης σε επίπεδο κάθε ξεχωριστής (αγροτικής και κτηνοτροφικής) εκμετάλλευσης, σχετικά με σημαντικά δεδομένα για περιβαλλοντικά ζητήματα με τον τρόπο που απαιτεί η μεθοδολογία PEFMED, γεγονός που καθιστά δύσκολη για την εταιρεία να χαρτογραφήσει ολόκληρη την αλυσίδα εφοδιασμού. Αξίζει να σημειωθεί ότι η ΔΕΛΤΑ διαχειρίζεται το «Project Gaia», μια πρωτοβουλία για την αειφόρο ανάπτυξη και υποστήριξη του ελληνικού πρωτογενούς γαλακτοκομικού τομέα μέσω έρευνας, κατάρτισης και τεχνικών βελτιώσεων και προωθώντας την καλλιέργεια εναλλακτικών καλλιεργειών για ζωοτροφές. Αυτό το έργο υλοποιείται σε όλη την Ελλάδα στις περιοχές όπου συλλέγει γάλα η ΔΕΛΤΑ. Στο πλαίσιο του «έργου GAIA», η ΔΕΛΤΑ συμπέρανε μέσα από το PEFMED ότι μπορεί να περιλαμβάνει στοχευμένες δράσεις κατάρτισης, σχετικά με περιβαλλοντικά ζητήματα και πρακτικές και να συμμετέχει ενεργά στην αύξηση της ευαισθητοποίησης σε επίπεδο κάθε ξεχωριστής εκμετάλλευσης, να βοηθήσει δηλαδή στην πράξη τους συνεργάτες – προμηθευτές της.
Σημαντικά ακόμη σημεία που αναδείχθηκαν είναι ότι η ΔΕΛΤΑ μπορεί να βοηθήσει με προτάσεις και δεδομένα προς τις εθνικές και κοινοτικές αρχές α) για την αύξηση της ευαισθητοποίησης σε επίπεδο εκμετάλλευσης β) για την ανάπτυξη αντιπροσωπευτικών εθνικών δεδομένων για την εκτίμηση των εκπομπών μονάδων ζωικού κεφαλαίου και δεδομένα στη βιομηχανία καλλιεργειών και ζωοτροφών. Μάλιστα η εταιρεία σε συνεργασία με τον ΣΕΒΤ, προτείνει μια σειρά ποιοτικότερων περιβαλλοντικών παραγόντων που πρέπει να ληφθούν υπόψη για τον υπολογισμό του PEF και να ενσωματωθούν στη μεθοδολογία, με παράγοντες όπως η βιοποικιλότητα των μικρών φυτών που καταναλώνουν τα μηρυκαστικά, η διατήρηση των αυτόχθονων φυλών αιγοπροβάτων, η εκτεταμένη και ημι-εκτεταμένη κτηνοτροφία αιγοπροβάτων κ.λπ. Μια άλλη σημαντική ανάγκη που αναφέρεται στις προτάσεις από την ελληνική εφαρμογή και που η DELTA σκοπεύει να υποστηρίξει είναι η ανάπτυξη κανόνων για το περιβαλλοντικό αποτύπωμα προϊόντων για μικρές αλυσίδες παραγωγής τροφίμων μηρυκαστικών (ζωοτροφών δηλαδή), προκειμένου να αποκτηθεί ένα αξιόπιστο και αντιπροσωπευτικό PEF και σε αυτήν την κατηγορία προϊόντων, που είναι πολύ σημαντική τόσο για την παραγωγή της φέτας όσο και σημαντικό αριθμό άλλων παραδοσιακών προϊόντων.
Αντίκτυπος μεγάλης εμβέλειας
Εκτός του εργαλείου SE-KPI, ο εταίρος του έργου CRITT ανέπτυξε ένα μοναδικό εργαλείο υπολογισμού του PEF για το ελαιόλαδο και εμφιαλωμένο νερό, που ενδιαφέρουν ιδιαιτέρως της χώρα μας. Μετά από μια σύντομη ενημέρωση για τη χρήση των εργαλείων, οι εταιρίες μπορούν να τα ενσωματώσουν στη στρατηγική διαχείρισης που έχουν υιοθετήσει. Αμφότερα τα εργαλεία διατίθενται δωρεάν από την πλατφόρμα PEFMED wiki.
Η πλατφόρμα wiki του έργου PEFMED περιέχει πολύ χρήσιμες πληφορορίες και υλικό για κάθε ενδιαφερόμενο αλλά κυρίως για επιχειρήσεις κάθε είδους που ασχολούνται με τα αγροδιατροφικά προϊόντα. Εκεί μπορεί να βρει κανείς εργαλεία που θα βοηθήσουν, μελέτες περίπτωσεις και φυσικά συγκεντρωμένα κείμενα πολιτικής και νομοθεσίας που συμβάλλουν σημαντικά στην κατανόηση και εμβάθυνση πάνω στο ζήτημα της εκτίμησης των επιπτώσεων – και κυρίως στις προσπάθειες βελτίωσης. Περιλαμβάνει ακόμη εκπαιδευτικό υλικό, βίντεο, δεδομένα κλπ.
Συνολικά, 56 επιχειρήσεις (εννέα εταιρείες που παράγουν τελικά προϊόντα συν προμηθευτές) συμμετείχαν στην πιλοτική φάση του PEFMED. Με τη στήριξη περιφερειακών ομοσπονδιών γεωργικών τροφίμων, όπως είναι οι Federalimentare, FIAB, FIPA, GZS, ANIA και ΣΕΒΤ, η μέθοδος και τα οφέλη του PEFMED διαθώθηκαν σε πάνω από 100 εταιρείες σε όλη τη Μεσόγειο, διαμέσου εκδηλώσεων προβολής, σεμιναρίων κατάρτισης και διακρατικών εργαστηρίων, ενώ τώρα είναι στα χέρια όλων μέσω διαδικτύου.
Η συνολική επένδυση για το έργο «PEFMED – Υιοθέτηση της μεθόδου περιβαλλοντικού αποτυπώματος προϊόντος σε όλα τα MED περιφερειακά παραγωγικά συστήματα γεωργικών προϊόντων για την ενίσχυση της καινοτομίας και της εμπορικής αξίας» είναι 2 438 360 EUR, με το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης της ΕΕ να συνεισφέρει 2 072 606 EUR μέσω του Διακρατικού Προγράμματος Συνεργασίας «Μεσόγειος» για την προγραμματική περίοδο 2014-2020.
Πηγή φωτογραφίας: https://www.clickatlife.gr/your-life/story/15788
