Στην σημερινή εποχή που η κοινωνία μας μαστίζεται απο πολυποίκιλες κρίσεις, που οι αξίες και οι ιδέες κλυδωνίζονται επικίνδυνα, που ο ιερός θεσμός της οικογένειας φθίνει καθημερινά μα όλα τα θλιβερά επακόλουθα, που τα σαγηνευτικά ρεύματα προσπαθούν να παρασύρουν τα παιδιά και τα εγγόνια μας, σε δρόμους και συνήθειες που δε συμβιβάζονται με την ελληνική πραγματικότητα και που επιχειρείται πανταχόθεν η αλλοτρίωση της θρησκευτικής, της πολιτιστικής και της εθνικής φυσιογνωμίας του λαού μας, υποχρεούμεθα όλοι όσοι νοιαζόμαστε για τον τόπο μας να προστατεύσουμε τη νέα γενιά που κι αυτή άρχισε να επηρεάζεται δυσμενώς και να προβαίνει σε πράξεις και ενέργειες που μας θλίβουν ιδιαίτερα αλλά και μας τρομάζουν.
Η εναπόθεση όλων των ελπίδων, είναι η χρυσή και φλογερή νεότητα που αποτελεί το μέλλον του έθνους και στην οποία πρέπει να στηρίζεται κάθε πνευματική, ηθική και κοινωνική αναγέννηση. Οφείλουμε επίσης όλοι μας στο σημερινό ανήσυχο κόσμο που επικρατεί αβεβαιότητα και αγωνία να συμπαρασταθούμε με θέρμη, να ενισχύσουμε την πίστη, την αγνότητα και τον άγιο ενθουσιασμό των νέων μας που η ψυχή τους ήταν πλημμυρισμένη με μαγευτικά όνειρα τα οποία όμως διαψεύθηκαν.
Παρατηρεί κανείς τους νέους μας σήμερα να βολοδέρνονται μέσα στο στίβο της κοινωνικής ζωής χωρίς συγκεκριμένους σκοπούς και στόχους. Γι αυτό το κατάντημα των νέων σήμερα που μας πληγώνει ανεπανόρθωτα δεν ευθύνονται αυτοί αλλά την κυρίως ευθύνη φέρνουν ακέραια άλλοι παράγοντες που δεν έπαιξαν σωστά το ρόλο τους και φθάσαμε στο σημερινό ανησυχηιτικό φαινόμενο.
Από τους πέντε φορείς που εμπλέκονται με τη διαπαιδαγώγηση της νέας γενιάς, θα ασχοληθούμε μόνο με την πρώτη, την ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ, η οποία παίρνει μέρος στην αγωγή των παιδιών. Το σχολείο καλλιεργεί περισσότερο τις νοητικές ικανότητες, ενω η οικογένεια είναι το σχολείο των συναισθημάτων. Σήμερα αναγνωρίζεται απο πολλούς ότι κανείς άλλος παράγοντας αγωγής δεν έχει τόση μορφωτική δύναμη όση έχει η οικογένεια κι αυτο γιατί ο χρόνος που το παιδί ως αναπτυσσόμενος άνθρωπος δέχεται την οικογενειακή επίδραση, είναι πολύ μεγάλος.
Παράλληλα η οικογένεια ασκεί το μορφωτικό έργο τότε που τα παιδιά βρίσκονται σε μια ηλικία εύπλαστη και επιδεκτική αλλαγών. Μπορεί έτσι να επηρεάσει τη σωματική την ψυχική και την κοινωνική ανάπτυξη των παιδιών, συμβάλλοντας στην ολοκλήρωση της προσωπικότητάς τους.
Οι νεότερες όμως έρευνες απέδειξαν ότι ο εμπειρισμός και η διαίσθηση δεν αρκούν μόνο στο χώρο της αγωγής και προτάθηκαν νέοι τρόποι δράσεως των γονέων. Ιδιαίτερα τονίσθηκε η ανάγκη της συστηματικής μελέτης της ανάπτυξης του παιδιού, οι ανάγκες του, η θέση τους μέσα στην οικογενειακή ομάδα, οι δυσκολίες τους και κατέληξαν στις εξής διαπιστώσεις.
1.Στην οικογενειακή αγωγή αναγνωρίζεται σήμερα μεγάλη βαρύτητα γι αυτό πρέπει οι ενέργειες αυτής να είναι σκόπιμες συνειδητές, συστηματικές και όχι εμπειρικές ενέργειες.
2.Η συστηματική μελέτη της θέσεως του παιδιού ανάμεσα στα άλλα μέλη της οικογένειας είναι έργο επιβεβλημένο και απαραίτητο και
3.Η αγωγή ως διαπροσωπική σχέση και μορφωτική δύναμη παίρνει μεγάλη διάσταση στο χώρο της οικογένειας, που οριοθετεί την ψυχοπαιδαγωγική θεώρηση της οικογενειακής αγωγής.
Τα κύρια πρόσωπα της οικογένειας παραμένουν τρία, πατέρας, η μητέρα και τα παιδιά που συγκροτούν το γνήσιο οικογενειακό κύτταρο. Η οικογένεια είναι ένα είδος ομαδικής προσωπικότητας, της οποίας η γενική αρμονία επηρεάζει αφάνταστα την αρμονία καθενός απο τα μέλη της.
Το σύνολο των επιδράσεων της οικογένειας στο παιδί την ονομάζουμε οικογενειακή αγωγή. Το παιδί, για πολλά χρόνια θα τραφεί απο το πνευματικό αίμα της οικογένειας, το οποίο θα ποτίσει συστηματικά όλους τους ιστούς, του γνωστικού συναισθηματικού, ηθικού και καλαισθητικού του οργανισμού.
Χωρίς την τροφή αυτή δε θα μπορούσε το παιδί να εξελιχθεί φυσιολογικά και να γίνει χρήσιμος άνθρωπος, έχοντας πάντα ζωντανά πρότυπα τους γονείς.
Ο ρόλος των γονέων είναι πολύ ευρύς και είναι οι πνευματικοί τροφοδότες των παιδιών, στη μόρφωσή τους, στη συγκρότησή τους, την προσωπικότητά τους και γενικά τη νοητική ανάπτυξή τους.
Εδω δεν πρέπει να αποσιωπηθεί ότι παίζει ρόλο και η ικανότητα και η μόρφωση των γονέων, ώστε να γίνεται συστηματική προσπάθεια στη μόρφωση των παιδιών τους.
Οι γονείς ασκούν και ηθική επίδραση στα παιδιά τους, με τοπαράδειγμά τους που καθοδηγούν περισσότερο παρα με τα λόγια, γιατι θεωρίες χωρίς παραδείγματα ζωής δε φέρνουν καρπούς και δεν ανθίζουν. Η ηθική αγωγή είναι δύσκολο έργο και απαιτεί, πολλές φορές προσωπικές θέσεις και οι γονείς διδάσκουν με τον ωραίο τρόπο της ζωής τους, τα βιώματα και το παράδειγμά τους. Διδάσκουν αιώνιες αξίες και εισάγουν αβίαστα και ομαλά το παιδί τους σε κόσμους όμορφους, ηθικούς, ανώτερους. Παράλληλα η οικογένεια, συμβάλλει και στην καλαισθητική μόρφωση του παιδιού, ώστε να αγαπήσει το ωραίο, την τάξη, την αρμονία και να το οδηγήσει αβίαστα και φυσικά στην αναζήτηση του καλού, όπου και αν υπάρχει.
Η επίδραση των γονέων στο παιδί είναι μεγαλύτερη κατα τα πρώτα πέντε έτη της ζωής του, γιατί τότε ο ψυχικός οργανισμός του είναι περισσότερο εύπλαστος. Οι γονείς αποτελούν για το παιδί την τροφό όπως είναι η γη για τα φυτά, γι αυτό και για να αναπτυχθεί σωστά πρέπει το οικογενειακό περιβάλλον να είναι γόνιμο και πλούσιο σε μορφωτικά αγαθά.
Ιδιαίτερος και αποφασιστικός είναι ο ρόλος της μητέρας που το πρόσωπό της συνδέεται περισσότερο με το παιδί και έχει φυσικό και ισχυρό δεσμό μαζί του. Ανάμεσα σ’ εκείνη και στο παιδί δημιουργείται ένα αξιόλογο συναισθηματικό κλίμα που ευνοεί στην άνθηση πολλών πνευματικών δυνάμεων και αρετών. Αλλά πάνω απ’ όλα η αγάπη της μητέρας είναι το ισχυρότερο μέσο αγωγής, αρκεί να μην είναι αγάπη παθολογική, τυφλή.
Ο πατέρας είναι η αγάπη και η ασφάλεια για τη μητέρα και απ΄αυτή έμμεσα γίνεται η αγάπη και ασφάλεια για το παιδί. Είναι ακόμα το συναισθηματικό στήριγμα της γυναίκας του, πράγμα που της χρειάζεται για να προσφέρει στο παιδί της την ευτυχία και την αρμονία που του είναι απαραίτητα.
Μέσα στο οικογενειακό περιβάλλον μαθαίνει το παιδί να αγαπά και να αγαπιέται. Τα μέλη της οικογένειας συνιστούν μια κοινωνία με γερά δεσμά και ισχυρές βάσεις για να διαμορφώσει το παιδί την προσωπικότητά του. Μέσα στο σπίτι το παιδί περνά ταπιο αποφασιστικά χρόνια της ζωής του. Σ’ αυτό θα μυηθεί στη ζωή και τα προβλήματα που θέτει με τρόπο αβίαστο και απλό. Το πνεύμα του σπιτιού επηρεάζει αποφασιστικά τις ψυχοπαιδαγωγικές σχέσεις των γονέων με τα παιδιά τους.
Να λοιπόν κι ένα άλλο καθήκον των γονέων να δημιουργήσουν υγιές πνεύμα μέσα στο σπίτι τους. Να κάνουν το σπίτι μια γνήσια μορφωτική εστία όπου θα καλλιεργήσουν στα παιδιά τους αρετές. Το παιδί έχει ανάγκη της αγάπης των γονέων του. Η ανάγκη όμως αυτή ικανοποιείται πολλές φορές υπέρμετρα και ασφαλώς πρόκειται για σφάλμα.
Η οικογένεια σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να είναι φυλακή για το παιδί. Χρειάζεται έλεγχος της ελευθερίας και φραγμός σε καθετί θλιβερό που έρχεται απ’ έξω.
Οι γονείς πρέπει να γνωρίζουν τις συναναστροφές και τα κοινωνικά ανοίγματα του παιδιού τους και αυτός ο έλεγχος δεν πρέπει να ξεφύγει απο τα χέρια τους γιατί το παιδί κινδυνεύει να καταποντισθεί.
Χωρίς επίβλεψη το έργο της αγωγής κινδυνεύει να οδηγηθεί σε μαρασμό και αποτυχία. Ένας διαρκής έλεγχος των παιδιών μέσα σε κλίμα αγάπης, στοργής και αυτοκυριαρχίας επιβάλλεται.
Αυτό βέβαια δε σημαίνει απομόνωση του παιδιού απο τον ανθρώπινο περίγυρό του, γιατί η κοινωνική αγωγή αξίζει περισσότερο απο την ατομική. Η επαφή με τα άλλα παιδιά είναι ωφέλιμη.
Έλεγχο θα ασκήσουν οι γονείς ακόμη και στη σχολική εργασία του παιδιού, στην εκπλήρωση των μαθητικών καθηκόντων. Όσο κουρασμένοι κι αν είναι πρέπει κάθε βράδυ να αφιερώνουν λίγο χρόνο για τον έλεγχο της σχολικής επιδόσεως του παιδιού. Χρειάζεται επιδέξιος και λεπτός χειρισμός για να αποφύγουμε δυσάρεστα αποτελέσματα.
Η ψυχοπαιδαγωγική θεώρηση της οικογενειακής αγωγής είναι θέμα πλούσιο, ευρύ και ανεξάντλητο. Όσα παρουσιάστηκαν ήταν ένα μικρό παράθυρο φωτός στα προβλήματα που θέτει η οικογενειακή αγωγή. Χρειάζεται όμως πολύ φως το θέμα αυτό. Γι’ αυτό επιβάλλεται να εγκαταλειφθεί ο εμπειρισμός, ο αυτοσχεδιασμός κι η προχειρότητα και οι γονείς να σκύψουν με αγάπη πάνω απο τα παιδιά τους για να δώσουν σωστά και αβίαστα μια σωστή οικογενειακή αγωγή η οποία αργότερα θα μεταφραστεί σε ικανοποίηση και περηφάνια. Το χρέος τους μεγάλο και επιβεβλημένο σήμερα.
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΓΙΑΝΝΑΚΗΣ