Του Μωυσιάδη Παναγιώτη
Θεωρώ αναγκαία και απαραίτητη την παρέμβασή μου προκειμένου να αποκαταστήσουμε την ιστορική πραγματικότητα,που έχει καταγραφεί στη συνείδηση των Εορδαίων και πανελλήνων ποντίων προσφύγων.
Πολλές φορές οι ιστορικές αλήθειες τείνουν να αλλοιωθούν μέσα από την αποσιώπηση, τη λήθη και την παραχαράξη των γεγονότων.
Η διεκδίκηση της ποντιακής γενοκτονίας είναι συνυφασμένη με τους αγώνες και τις πρωτοβουλίες, που σε τοπικό και πανελλαδικό επίπεδο είχε προτάξει η Εύξεινος Λέσχη Πτολεμαΐδας,με την αρωγή και στράτευση τόσο των μέλών της, όσο και του ποντιακού κόσμου,που αγκάλιασε τις εκδηλώσεις με αίσθημα ευθύνης και πατριωτισμού.
Το πεδίο του αγώνα δύσκολο και μοναχικό στο ξεκίνημά του, απαιτούσε γνώση,συσπείρωση και δράση, που πολλές φορές προσέκρουε σε κατεστημένες και παγιωμένες αντιλήψεις ενός κράτους ανέτοιμου να κατανοήσει και να αποδεχθεί την ποντιακή διεκδίκηση.
Το Πατριωτικό ποντιακό κίνημα, που αναπτύχθηκε στα μέσα της δεκαετία του 1980, συνδέθηκε και εκφράστηκε παράλληλα με τις συνδικαλιστικές πρωτοβουλίες του ανθούντος τότε εργατοτεχνικού κινήματος.
Οι αγωνιστικές πρακτικές και πρωτοβουλίες του Συλλόγου και ιδιαίτερα του τμήματος νέων που αριθμούσε εκατό μέλη, διαπνέονταν από πατριωτική ζέση,ενθουσιασμό, και κινητικότητα και είχε αναλάβει πρωτοβουλίες όπως:
-Εκτύπωση αγωνιστικών ανακοινώσεων, διεκδικητικού περιεχομένου και διακίνηση τους σ’ όλη τη χώρα.
– Κατασκευή εκατό ιστορικών ταμπλώ, που στήθηκαν σε πολλές πόλεις πλαισιώνοντας ανάλογες εκδηλώσεις, και αποκάλυπταν το έγκλημα της γενοκτονίας με ντοκουμέντα και φωτογραφικό υλικό.
-Εκδηλώσεις πενθήμερες με παρόμοιο αγωνιστικό περιεχόμενο, με πανώ και συνθήματα όπως:
Να αναγνωριστεί η Ποντιακή γενοκτονία…
Από τη Γενοκτονία στην αναγέννηση…
Πόντος, δικαίωμα στη μνήμη…..
Λαός χωρίς μνήμη,έθνος χωρίς ταυτότητα….
Τον Αύγουστο του 1986 σε σύσκεψη ποντιακών σωματείων στην αίθουσα του Δήμου Πτολεμαΐδας, ο εμπνευστής και οραματιστής, της ποντιακής γενοκτονίας,ο πατριώτης, αγωνιστής και ανυπότακτος Πόντιος πολιτικός, έθεσε πρώτος το ζήτημα και το επισημοποίησε λίγο αργότερα με άρθρο του στην Ελευθεροτυπία στις 17 και 18 Σεπτεμβρίου το 1986.
Στις 19 Μάιου του 1987 το τμήμα νέων της ευξείνου λέσχης Πτολεμαΐδας διοργάνωσε ανοιχτή εκδήλωση στην κεντρική πλατεία προσκαλώντας τα πολιτικά κόμματα και τους δημοσιογράφους του τοπικού και ποντιακού τύπου.
Κεντρικός ομιλητής στην εκδήλωση ο κοινωνιολόγος καθηγητής και πόντιος ιστορικός Σάββας Μαυρίδης.
Με θέμα την καθιέρωση της 19ης του Μάη ως ημέρα μνήμης της ποντιακής γενοκτονίας.
Το αίτημα της ευξείνου λέσχης θα γίνει πραγματικότητα μετά από εφτά χρόνια το Φλεβάρη του 1994.
Με αφορμή τις εκδηλώσεις αυτές η ποντιακή νεολαία εκτύπωσε την ιστορική αφίσα με τίτλο ΄΄ Γενοκτονία –Προσφυγιά –Αλλοτρίωση.΄΄
Από το 1989 οι αγώνες του Συλλόγου μεταφέρονται στην πλατεία Αγίας Σοφίας στη Θεσσαλονίκη, κέντρο της ποντιακής προσφυγιάς.
Το 1990 ο Πόντιος τραγουδιστής Μιχαηλίδης Βασίλης σε συνεργασία με στελέχη του Συλλόγου κυκλοφορεί τα πρώτα και μοναδικά τραγούδια αφιερωμένα στην ποντιακή γενοκτονία.!! ένα μουσικό ράπισμα στον τουρκικό σοβινισμό.
Το αγωνιστικό κλίμα θέριευε κάθε χρόνο στην πλατεία της πόλης, εμπνευσμένο από τα αγωνιστικά μουσικά μηνύματα. των πρώτων τραγουδιών της γενοκτονίας…
Στις 19 του Μάη του 1993 πήρε χαρακτήρα παμποντιακής απαίτησης, με πορεία χιλιάδων λαού στο τουρκικό προξενείο.
Ο Μιχάλης Χαραλαμπίδης, κεντρικός ομιλητής σ’ όλες τις εκδηλώσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, αξιοποίησε πολιτικά τη δυναμική αυτή,και έφερε το θέμα στο ελληνικό κοινοβούλιο, όπου με παρρησία και ειλικρίνεια κατέθεσε μια ιστορική αλήθεια λέγοντας ότι :
΄΄ Ο σπόρος για την διεκδίκηση της ποντιακής γενοκτονίας
έπεσε στην πλατεία της Πτολεμαΐδας ΄΄
Το ομόφωνα ψηφισμένο νομοσχέδιο από το Ελληνικό κοινοβούλιο, το Φλεβάρη του 1994, αποτελεί την απόλυτη δικαίωση των ποντίων της Πτολεμαΐδας, που εκφράστηκαν μέσα από τον ιστορικό τους Σύλλογο,την Εύξεινο λέσχη.
Η σύντομη καταγραφή των γεγονότων που αφορούν στην αφετηρία αλλά και στον επίλογο αυτής της πορείας, επιχειρείται σήμερα όχι για να διεκδικηθούν κάποιες περγαμηνές, από αυτούς που στρατεύθηκαν λίγο ή πολύ σε μια υπόθεση ιστορικής δικαίωσης, ή ηθικής αποκατάστασης,
Αλλά για να τονιστεί ότι αυτοί συνέβαλαν ως ανώνυμοι αγωνιστές και πατριώτες χωρίς καμία ιδιοτέλεια και σκοπιμότητα, εμπνεόμενοι μόνο από καθαρά πατριωτικά και ηθικά κίνητρα.
Οι Πόντιοι της Πτολεμαΐδας διεκδίκησαν κάτι που για άλλους λαούς θα ήταν αυτονόητο και δεδομένο, διεκδίκησαν την ιστορική ένταξη ενός μέλους, στον εθνικό κορμό!.
Τα παραπάνω ιδανικά ήταν και είναι τα εφόδια που χαρακτηρίζουν τον ποντιακό ελληνισμό. Με αυτά πορεύθηκαν οι πρόγονοί μας και μας κληροδότησαν αξίες και πρότυπα.
Η πρωτοπόρα ποντιακή νεολαία του τότε είναι και σήμερα καταξιωμένοι και πετυχημένοι πολίτες στην πόλη μας.
Τα στελέχη της Ευξείνου Λέσχης, συμπατριώτες μας, που συμπορεύθηκαν στους κοινούς αγώνες, απαιτούν για την ιστορικότητα και μόνον την απλή αναφορά στο γεγονός. Κάτι που ποτέ δεν παραλείπει να υπογραμμίσει ο Μιχάλης Χαραλαμπίδης,όταν απευθύνεται στους Ποντίους της Πτολεμαΐδας.
Η διοργάνωση εκδηλώσεων μνήμης στην Πτολεμαΐδα όποτε κι αν διοργανωθούν στο μέλλον, είναι απαραίτητο, να εμπεριέχουν για τους παραπάνω λόγους χαρακτήρα διεκδίκησης και απαίτησης, να στοχεύουν στην αγωνιστική κατάκτηση του στόχου.
Στη μεθοδολογία ΄΄ο τόπος΄΄,όπως θα έλεγε και ο Μιχάλης Χαραλαμπίδης, έχει το δικό του συμβολισμό, τη δική του διαχρονικότητα.
Φίλες και φίλοι, πολλοί πόντιοι πατριώτες υπερασπίστηκαν κατά καιρούς τον πολιτισμό, την ιστορία και την κουλτούρα μας.
Οι πόντιοι έζησαν χιλιάδες χρόνια με τις συλλογικές τους μνήμες και εμπειρίες.
Η Ποντιακή γενοκτονία, και η διεθνοποίηση της είναι ενταγμένη μέσα σε ένα πλαίσιο γεωστρατηγικών αλλαγών στο χώρο της ανατολικής Μεσογείου.
Αποτελεί επιπλέον ένα μέγιστο εθνικό και ευρωπαϊκό ζήτημα, που απαιτεί νέους αγώνες και θυσίες από τον οργανωμένο ποντιακό χώρο.
Προϋποθέτει μια νέα αυτόνομη πολιτική πρωτοπορία με πρώτιστο στόχο τη διεθνοποίησή της.
Πολύ εύκολα θα παρατηρούσε κάποιος πως η αγωνιστική εμπειρία των ποντίων στελεχών σήμερα είναι περισσότερο αναγκαία και απαραίτητη για τη διασφάλιση του επόμενου βήματος, που δεν είναι άλλο από τη διεθνή αναγνώριση της γενοκτονίας.
Η νέα προσπάθεια θα πρέπει να αποσυνδεθεί από γραφειοκρατικές και δημοσιοσχεσίτικες λογικές και να τοποθετηθεί σε ένα νέο αγωνιστικό,κίνημα συνεργασίας και στράτευσης με τους γενοκτονημένους λαούς της Ευρώπης.
Η εβραϊκή επίθεση κατά των Παλαιστινίων και η υποκριτική έριδα του Τούρκου πρωθυπουργού με τον εβραίο ομόλογό του μόνο θυμηδία προκάλεσε στα θύματά τους.
Οι τύψεις και ερινύες των ενόχων θα αναδείξουν αργά ή γρήγορα την ιστορική αλήθεια. Η απενοχοποίηση της ιστορίας από παραγραμμένα εγκλήματα αποτελεί ηθικό χρέος τόσο των θυμάτων όσο και των θυτών.
Η υπόθεση της ποντιακής γενοκτονίας και η διεθνοποίησής της, θα πρέπει να απεγκλωβιστεί από ΄΄φολκλορικά σύνδρομα΄΄ και να ενταχθεί μέσα στα νέα γεωστρατηγικά δεδομένα, που αφορούν την γείτονα χώρα και τον ρόλο της στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Ο ρόλος της τοπικής αυτοδιοίκησης θα πρέπει να ενισχύει κάθε προσπάθεια αγωνιστικής ανάδειξης και καταδίκης των γενοκτονιών, μέσα σε πολιτικά, διεκδικητικά πλαίσια.
Σε επίπεδο πανελλαδικής συντονισμένης έκφρασης, θα πρέπει να προκαθορίσουμε το μορφωτικό και ιστορικό πλαίσιο των εκδηλώσεων, όταν μάλιστα αυτό προτάσσει τη διεθνή καταδίκη της γενοκτονίας.
Με γνωστή τη θέση της Τουρκίας πάνω στο θέμα, και τις παλινωδίες της Ευρώπης, ο αγώνας μας θα πρέπει να έχει τα χαρακτηριστικά του Αρμένικου ζητήματος…. αν αναζητούμε πραγματικά μια δικαίωση στο μέλλον.
Οι ποντιακές οργανώσεις και ιδιαίτερα η Π.Ο.Ε. θα ήταν ωφέλιμο να γνωρίσουν το αγωνιστικό πλαίσιο που κινήθηκε η Εύξεινος Λέσχη Πτολεμαΐδας με τα στελέχη της την δεκαετία 1984-1994 και να προσανατολίσουν τις προσπάθειές τους στη δημιουργία ενός νέου αγωνιστικού παγκόσμιου ποντιακού κινήματος.
Ένα κίνημα που παράλληλα με τους Αρμενίους – Κούρδους,, θα προτάξει τη διεκδίκηση και διεθνοποίηση του αιτήματός μας…
Η νέα πρόταση του Μ. Χαραλαμπίδη επιχειρεί να αναδείξει και να εντάξει το ποντιακό ζήτημα σε ένα αντιναζιστικό – αντικεμαλικό μέτωπο στην Ευρώπη της ειρήνης και του πολιτισμού.
Η προσπάθεια αυτή όμως προϋποθέτει την απόφολκλόροποίηση των ποντιακών συλλόγων και οργανώσεων και το μετασχηματισμό τους σε εθνικοτοπικά εργαστήρια ιστορικής αυτογνωσίας και προοπτικής…
Η έκθεση ιστορικών ντοκουμέντων του κου Φωτιάδη, που αποτελεί συνέχεια των πρώτων ιστορικών εκθέσεων του Συλλόγου Αργώ Καλλιθέας, και της Ευξείνου Λέσχης Πτολεμαΐδας, αποτελεί ένα δυναμικό ιστορικό υποκατάστατο της κραυγαλέας κρατικής απουσίας στο ιστορικό γίγνεσθαι του Ελληνισμού της Ανατολής.
Στις νέες μουσικές δημιουργίες των ποντίων καλλιτεχνών θα πρέπει, να συμπεριληφθούν έργα,που να εμπεριέχουν το αγωνιστικό πνεύμα της νέας απαίτησης μας.
Η μουσική σε κάθε περίοδο εθνικών γεγονότων ήταν συγκεκριμένη και σαφής και σε πλήρη αντιστοιχία
με το πνεύμα και τη συνείδηση των λαών …,
Οι πόντιοι καλλιτέχνες θα πρέπει να κλιθούν να δημιουργήσουν τη νέα μουσική απαίτηση, για τη διεθνή αναγνώριση και καταδίκη της τουρκικής βαρβαρότητας….
Η ακαδημαϊκή θέση που εξέφρασε ο πόντιος καθηγητής Φωτιάδης Κώστας σε μία από τις εκδηλώσεις που επιμελείται ανά τον κόσμο, για το περιεχόμενο των ιστορικών τραγουδιών μας, ότι δηλαδή το ιστορικό μας τραγούδι θα πρέπει να αποσιωπά τα γεγονότα της βίας, πιστεύω πως είναι προσέγγιση, που εξυπηρετεί τις λογικές της λήθης και όχι της μνήμης.
Και το αναφέρω αυτό για το λόγο και μόνο, ότι στο παρελθόν διατυπώθηκαν παρόμοιες απόψεις, από διεθνιστές- φιλειρηνιστές, της ήττας και της υποταγής.
Εξ’ άλλου το ποντιακό ακριτικό τραγούδι επιβεβαιώνει την αντίθετη άποψη,
και καταγράφει παραστατικά τις ωμότητες των Τούρκων.
παραθέτω χαρακτηριστικά αποσπάσματα από το ακριτικό τραγούδι:
Έρθεν ο τούρκον ο κακόν κι εκόνεψεν ‘ς ση χώραν,
Οι Τούρκ’ όταν εκούρσεβαν την Πόλ’ την Ρωμανίαν
Επάτνανε τα εγκλησιάς κι επαίρναν τ’ ανοιγάρια΄΄
Επαίρνανε χρυσά σταυρούς, κι αργυρά μαστραπάδας
Εκούρσεβαν τον Ανδρόνικον κι επαίρνανε τη μάνα τ’.
Στο ακριτικό του ήλ’ το Κάστρον, περιγράφεται ο φόνος της κόρης από τους Τούρκους:
΄΄ Κι άλλοι την κόρ’ αρπάζ’νε κι άλλοι τα φλουριά,
κι από το παραθύρ’ η κόρ’ επίδηξε,
σε παλληκάρ’ αγκάλιας ψυχομάχισε.
Στο δε παραδοσιακό δίστιχο αναφέρεται:
΄΄Η κόρη έτον δίψυχος κι οι Τούρκ με τα μαχαίρια,
Έκοψαν την κοιλίαν άτ’ ς και τη μωρί τα χέρια.΄΄
Η άποψη που υποστηρίζει την αποσιώπηση των βιαιοτήτων στην τέχνη, και επιβάλει φόρμες στο λαϊκό δημιουργό έρχεται σε αντιδιαστολή με το πνεύμα του φιλειρηνιστή Γάλου ζωγράφου Ντελαγκρουά.
Αποτελεί αντίφαση να υποστηρίζει κανείς ταυτόχρονα το αίτημα των ποντίων για δικαίωμα στη μνήμη, και ταυτόχρονα τη λήθη των γεγονότων, ή ακόμη πιο απλά πώς είναι δυνατόν να απαιτείς την καταδίκη ενός θύτη,αποκρύπτοντας τα εγκλήματα που έχει διαπράξει;
Αποτελεί αναγκαιότητα να εκφράζουμε σήμερα τη βαθειά μας ανησυχία για το πού πορεύεται και πώς εξελίσσεται σήμερα το θέμα της γενοκτονίας.
Επιβάλετε να στείλουμε ένα μήνυμα ανησυχίας στον ποντιακό χώρο που αποδυναμωμένος από τα ιστορικά στελέχη, κουρασμένος από την πολυετή ανακύκλωσή του, υπάρχει για να επιβεβαιώνει την ύπαρξη μιας άτολμης και αναποτελεσματικής ενότητας.
Το απολιτικοποιημένο ποντιακό ζήτημα, έτσι όπως εμφανίζεται στις μέρες μας, τείνει να εκφυλιστεί μέσα σε φολκλορικές δήθεν αναγκαιότητες.
Περιθωριοποιούνται ταυτόχρονα τα ζητήματα που πρόταξε ο
Μ. Χαραλαμπίδης στο Β΄ Π. ποντιακό συνέδριο όπως:
-Ίδρυση πόλης Ρωμανία στη Θράκη,
-Προσφυγική αποκατάσταση,
-Πόντιοι εξισλαμισμένοι.
Η ίδρυση της Ρωμανίας επανέρχεται στις μέρες μας ως αναδυναμωμένη προοπτική με δεδομένη την οικονομική κρίση των μεγαλουπόλεων αλλά και των ενεργειακών διαβάσεων από την περιοχή.
Η πόλη Ρωμανία θα πρέπει να ταυτιστεί με το ποντιακό όραμα της εθνικής ανθοφορίας, ΄΄ ανθεί και φέρει κι άλλο ΄΄.
Είναι το μεγάλο στοίχημα, που πέρα από τον ιστορικό ορθολογισμό, θα πρέπει να αγγίξει και τους πόντιους επιχειρηματίες.
Το κεφάλαιο των εξισλαμισμένων Ελλήνων θα πρέπει να αντιμετωπίζεται πλέον ως καθαρά μειονοτικό πρόβλημα.
Οι κλωστοί αδελφοί μας θα πρέπει να αισθανθούν την
ύπαρξη ελληνικής αλληλεγγύης και στήριξης.
Μόνο τότε θα ενθαρρυνθούν και θα διεκδικήσουν τη διαφορετικότητά τους.
Η άλλη άποψη της αποσιώπησης της ιστορικής πραγματικότητας μόνο το νεοτουρκικό δόγμα μπορεί να ενισχύσει ΄ένα μιλέτι ένα δοβλέτι΄΄
Οι εκπρόσωποι μας αντί να εμπνεύσουν και να προσανατολίσουν τις ποντιακές οργανώσεις προς μια διεκδικητική στάση και θέση, επαναπαύθηκαν στο χορευτικό πανηγύρι, ένα κακέκτυπο απομίμησης του γερμανικού φεστιβάλ,όπου συναθροίζονται χορευτικά σύνολα από τους συλλόγους της χώρας,σε μια χορευτική φιέστα, αμφιβόλου παραδοσιακότητας όπως με παρρησία χαρακτήρισε ο μύστης και λάτρης του χορού μας Νίκος Σωματαρίδης.
Άν αυτή η εικόνα με τα έντονα και κακόγουστα χρώματα δεν αποτελεί μια ανώφελη προσπάθεια ομογενοποίησης του χορού από χίλιους χορευτές….
Άν τέτοιου είδους πρωτοβουλίες δεν επιχειρούν να αναδείξουν το κακέκτυπο αισθητικό μας γούστο, τότε τι άλλο θα μπορούσε να υποθέσει κανείς;
Η ποντιακή διανόηση σήμερα, περιθωριοποιημένη από τα πολιτικά κέντρα εξουσίας, δεν μπορεί να ηγηθεί ενός νέου Πόντιο- Ευρωπαϊκού κινήματος,
με ένα ποντιακό χώρο συμβιβασμένο και αποστεωμένο από κάθε αγωνιστική διάθεση.
Η αλήθεια μας παραπέμπει δυστυχώς στο χθες, στη σωματειακή παρακμή του ποντιακού χώρου, τότε που ο αυτοσκοπός του κάθε Συλλόγου περιορίζονταν στην αγωνία ποιος θα χορέψει καλύτερα!
Δυστυχώς η πανεπιστημοσύνη όπως και αν εκφράζει τον ποντιακό χώρο δεν είναι ικανή και αρκετή από μόνη της να δώσει περιεχόμενο, προοπτική και ανάταση στο ποντιακό κίνημα.
Η εμπειρία της πρώτης δικαίωσης έκλεισε τον κύκλο της στα έδρανα της βουλής το ‘94.
Ο ποντιακός χώρος διχασμένος και σπαρασσόμενος οδηγήθηκε σε μια απονευρωμένη ενότητα χωρίς όραμα και προοπτική.
Οι εκλογικές διαδικασίες κινήθηκαν σε λογικές παραφθαρμένης κομματικής συσπείρωσης και μεθοδολογίας με αποτέλεσμα ο ποντιακός χώρος να στερηθεί την οργανωτική του αυτάρκεια και αυτοτέλεια.
Κουρασμένος, και άτολμος, χωρίς φαντασία,
και όραμα, χωρίς έγερση και ανακλαστικά, ανακυκλώνει το απώτερο παρελθόν, συμβιβασμένος με το ελάχιστο, και αποστασιοποιημένος από το μέγιστο.
Οι ελάχιστοι και ανησυχούντες στο χώρο, συνειδητοποιώντας το νέο ποντιακό επαρχιωτισμό, τη χορευτολαγνεία, και το φολκλορικό λαϊκισμό, απογοητευμένοι και αποθαρρημένοι από τη συντήρηση και τη στασιμότητα, απλά συνυπάρχουν συντηρώντας το αδιέξοδο…
Και όμως στην ιστορική μας καταγραφή οι μεγάλοι χαράκτες της ήταν άνθρωποι απλοί και αυθόρμητοι, εργάτες και δημιουργοί :
Ο Διγενής,ο Μάραντος, οΞαντίνος ο Πρωτομάστορας, ο Αντών πασάς, ο Ευκλείδης… αυτοί ήταν φορείς αξιών και μεγαλοσύνης.
Εμείς οι Πόντιοι, ένας λαός αισιόδοξος και δημιουργικός, αναρωτιόμαστε, πώς επιτρέψαμε στον εαυτό μας να υποταχθεί σε έναν νέου τύπου ποντιοπατερισμό.
Αν κάποτε η ποντιακή παιδεία με τους απλούς λόγιους δασκάλους διέδωσε τον Ευξείνιο διαφωτισμό, στους λαούς της Βαλκανικής της και της Ιταλίας,
σήμερα έχει περιπέσει σε μια νέα παρακμιακή,πραγματικότητα.
Ο εκδοτικός οίκος αφοί Κυριακίδη,που επανεκδίδει τα ογκώδη πνευματικά έργα των αείμνηστων ποντίων λογίων, απλά επιβεβαιώνει την άποψη.
Είναι αναγκαίο σήμερα να επανακαθορίσουμε, την ενιαία συλλογική και παραγωγική σχέση μας με τον πολιτισμό και την ιστορία ….
Θα πρέπει να αναβιώσουμε τις ζωντανές και επικρατούσες εμπειρίες στην ζωή και τη δράση μας.
Η επανασύνδεση των Ποντίων της διασποράς με την αναζήτηση ενός πλαισίου επικοινωνίας και αλληλεγγύης είναι επιβεβλημένη στις μέρες μας.
Η πολυσχιδής, πολυποίκιλη εκπροσώπηση της ταυτότητας,της ύπαρξής και της προοπτικής μας, από υπερευαίσθητους,΄΄ διανοητές ΄΄ μας εκθέτει ανεπανόρθωτα στο σύγχρονο κόσμο της τεκμηρίωσης του ορθού λόγου και του θεμιτού ανταγωνισμού.
Ο ποντιοπατερισμός, ο ψευτοσυναισθηματικός πατριωτισμός, το ΄΄αιώνιο΄΄ κλάμα της προσφυγιάς, εξακολουθούν ακόμη και σήμερα να αποτελούν προσιτό και εύκολο τρόπο έκφρασης, να πείθουν ότι οι βαθύτερες αγωνίες και αναζητήσεις, που μας απέμειναν, είναι η κατάρα ενός λαού,που τον καταδιώκει το σύνδρομο της προσφυγιάς! ….
Τα παραδοσιακά κλισέ θα πρέπει να ενσωματωθούν στη νέα αισθητική και οικονομική πραγματικότητα.
Τα αισθητικά δεδομένα και ο τρόπος έκφρασης, θα πρέπει πλαισιωθούν και αναγεννηθούν από τις νέες εμπειρίες του ελληνικού και ευρωπαϊκού γίγνεσθαι.
Η πολυγνωσία η επιστημοσύνη και η καθολικότητα του ενός περιχαρακώνει τους ποντίους σε νέοπαπικές αντιλήψεις και περιορισμένους διαύλους επικοινωνίας και έκφρασης….
Οι αντιθέσεις θα πρέπει να είναι ευπρόσδεκτες,γιατί μας επιτρέπουν να ανακαλύπτουμε πάντα το γόνιμο και δημιουργικό πνεύμα, που μας χαρακτηρίζει……
Οι ποντιακές οργανώσεις καλούνται να αναλάβουν και πάλι την ευθύνη, όπως το επιχείρησαν την δεκαετία του ‘60 και του ’80,
ώστε η ποντιακή γραμματολογία να ξαναγίνει αναγεννητική και διαφωτιστική, μέσα στη διευρυμένη Ευρώπη της μορφωτικής συρρίκνωσης.
Οι αμφισβητήσεις και τα αδιέξοδα της εποχής μας είναι μια πρόκληση για την ανάδειξη των παραδοσιακών μας αξιών και των νεωτεριστικών μας απόψεων.
Ο αείμνηστος Ψαθάς στο βιβλίο του ΄΄η γη του πόντου΄΄ μας
υπογραμμίζει ως ευεργεσία την πολυποικιλότητα της ράτσας, αυτή που αλλοιώνεται με το χρόνο και αποκτά κοινότυπα χαρακτηριστικά.
Η δύναμη της συνύπαρξης και της συμπόρευσης σε έναν κοινότυπο πολυπολιτισμό.
Αυτή είναι η απήχηση και η μαγεία του ποντιακού πολιτισμού, ενός πολιτισμού, που σεβόμενος την ετερότητα, πορεύεται στον ίδιο δρόμο,της ζωής και της δημιουργίας…
κάτω από το ίδιο χρώμα και δώμα, του ελληνικού ουρανού. …
