Βλάστη (Βλάτση,Πολυνέρι)
Από το βιβλίο του Βασίλη Αποστόλου «Οικισμοί Δήμου Εορδαίας» σελ.146 Κοζάνη 2022
Γενικά: Ο οικισμός χτισμένος σε ορεινή περιοχή σε υψόμετρο 1180 μ. στη διαδρομή Πτολεμαΐδα, Άρδασσα, Κρυόβρυση, Βλάστη, Σισάνι, αποτελεί τουριστικό προορισμό. Από δω κατάγεται ο αρχαιολόγος Αντώνιος Κεραμόπουλος (1870-1961) καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Ανήκει στη Δημοτική Ενότητα Βλάστης, αποτελεί ιδία κοινότητα.
Με την απογραφή που πραγματοποιήθηκε από την Ελληνική Στατιστική Αρχή το 2011 από τους 28 κατοικημένους οικισμούς που απογράφηκαν στο Δήμο Εορδαίας η Βλάστη ως προς τον πληθυσμό βρισκόταν στην 21η θέση.
Έχει 4000 ψυχών Ελληνικών, σχολήν αρρένων εξατάξιον, θηλέων τετρατάξιον, μαθητάς 213, μαθητρίας 74, διδασκάλους 5, διδασκαλίσσας δύο, ιερείς πέντε (Εν Σιατίστη 30 Αυγούστου 1912. Παμμεκεδονικόν Ημερολόγιον 1913).
Το 1926 λειτουργούσε στη Βλάστη ταχυδρομικό κατάστημα. Εβδομαδιαίες αγορές, στις 14-10-1930, λειτουργούσαν εκάστη Δευτέρα, Πέμπτη εντός της κωμοπόλεως.
Εκλογικά: Το δέκατον τρίτον με έδραν την κωμόπολιν Βλάτσην Αον εις το οποίον θέλουσι ψηφίσει οι εκλογείς των οποίων τα επώνυμα άρχονται εκ του αλφαβητικού στοιχείου Α μέχρι Λ τόπον ψηφοφορίας ορίζομεν το σχολείον των αρρένων.
Το δέκατον τέταρτον με έδραν την αυτήν κωμόπολιν Βλάτσην Βον εις το οποίον θέλουσι ψηφίσει οι εκλογείς των οποίων τα επώνυμα άρχονται εκ του αλφαβητικού στοιχείου Μ μέχρι Ω τόπον ψηφοφορίας ορίζομε το σχολείον των θηλέων.(εκλογικά τμήματα Υποδιοικήσεως Καϊλαρίων του 1915)(Αποστόλου Δ.Μ 1912-15).
Επαρχία Καϊλαρίων με τέσσερις εκλογικές περιφέρειες τον Οκτώβριο του 1919 του Γεωργικού Επιμελητηρίου Καϊλάρια, Βλάτση, Κατράνιτσα, Κόμανος,
Βλάτση 3683, Εμπόριον 1398, Δέβρη 1414, Ραδούνιστα 440, Κουνούφι 464, Λίγγα 434, Τσιώρ 1247, Ρακίτα 715, Παλαιοχώριον 948, Σούλποβον 929.
Ο Γεώργιος Βαρβούτης με τηλεγράφημα εκ Βλάτσης Καϊλαρίων στις 7-11-26 στο Νομάρχη αναφέρει ότι πρόεδρος της κοινότητας καθημερινώς ομιλεί υπέρ Μεταξισμού σήμερον εν μέσω αγορά διεμοίραζε ψηφοδέλτια κόμματος ελευθεροφρόνων. Επιβάλλεται άμεσος παύσις αυτού. Εκλογές παραγματοποιήθηκαν στις 7/11 (60/1670).
Εκλογές της 25-9-32: Ψηφοφορίσαντες:424. Φιλελεύθεροι:57. Λαϊκοί:130. Αγροτικοί:22. Εργατικοί αγροτικοί:17. Προοδευτικοί:5. Εθνικοριζοσπαστικό:87. Ενιαίο Μέτωπο εργατών Αγροτών:5. Δημ.Παπαδήμος:5 (60/1519).
Εκλογές 9/6/1935 ψηφοφορίσαντες 702. Λαϊκόν –Εθνικόν Ριζοσπαστικόν Κόμμα 693. Μακεδονική Ομάς Ανεξαρτήτων πολιτευτών 8. Μεμονωνένος υποψήφιος Παπαδόπουλος 0. Λευκά 1. Άκυρα 0.
Για το δημοψήφισμα της 3ης Νοεμβρίου 1935 ψήφισαν
Βασιλευομένη δημοκρατία 986. Αβασίλευτη δημοκρατία 0. Λευκά 0.
Εκπαιδευτικά: Δημοτικό Σχολείο Επιθεώρηση σχολείου (24-4-17)
«Πεντατάξιον αρρένων. Τάξεις 6. Το διδακτήριον είναι κοινοτικόν, παλαιόν, διώροφον, σχήματος ορθωγωνίου τετραπλεύρου, με δύο παραδόσεις εν τω άνω πατώματι και 4 εν τω κάτω, όλως ακαταλλήλους από τε υγιεινής και παιδαγωγικής απόψεως, προορισθέν υπό του ιδρυτού κ. Θωμαΐδου ως νηπιαγωγείον και χρησιμοποιηθέν είτα ως δημοτική σχολή αρρένων. Η ανέγερσις νέου κτιρίου καταλλήλου επιβάλλεται, αφού μάλιστα τα προς τον σκοπόν τούτον μέσα (Βρανάκεια κληροδοτήματα) υπάρχουσι και μάλιστα εν αφθονία.
Όργανα και σκεύη:37 θρανία όλως ακατάλληλα, 3 έδραι, 4 τράπεζαι, 7 καθίσματα, εν αναρτήριο, 6 θερμάστραι εφθαρμέναι, βιβλιοθήκη με 1500 τόμους διαφόρων βιβλίων, 6 μελανοπίνακες, δύο κώδωνες, δύο ωρολόγια, 6 γεωγραφικοί πίνακες και 2 εθνικαί σημαίαι.
Αρχείον: Μαθητολόγιον και βιβλίον ύλης έντυπα, βιβλίον παρουσίας, γεν. έλεγχος και πρωτόκολλο αλληλογραφίας, χειρόγραφα. Μαθηταί εγγεγραμμένοι 274, φοιτώντες 157, παραχειμάζοντες εν Θεσσαλία 104 και αποχωρήσαντες 13.
Διδάσκαλοι: Μιχ. Ιωαννίδης, τελειόφοιτος του εν Λαρίση γυμνασίου, ετών 46 και υπηρεσ. 25 ετών. Είναι εντόπιος και έγγαμος με 4 θήλεα και 2 άρρενα. Είναι διδάσκαλος μεθοδικότατος, φιλομαθέστατος και φίλεργος. Έχει μυηθεί εις την νέα μέθοδο δια της αναγνώσεως Παιδαγωγικών και άλλων βοηθητικών βιβλίων, ένεκα του οποίου και συγκρατεί αδιάπτωτον την προσοχήν των μαθητών, οίτινες και απαντώσιν ετοίμως εις πάσας τας ερωτήσεις. Ασκεί και καθήκοντα γραμματέως του Δημαρχείου. Γνωρίζει και τη Γαλλική. Διευθύνει το σχολείον από ετών και εξέφρασε την επιθυμίαν όπως ανατεθεί η διεύθυνσις εις τον διδασκαλιστήν Ιω. Πουλιάδη, λόγω ότι υποφέρει από στομαχικόν πόνον.
Ιωάννης Πουλιάδης, τελειόφοιτος του διδασκαλείου Θεσσαλονίκης, ετών 53 με 32 έτη υπηρεσία, εντόπιος έγγαμος με 3 θήλεα εις ώριμον ηλικίαν και εν άρρεν. Είναι φιλότιμος, πεπειραμένος και μεθοδικός. Έχει ειδικότητα εις το μάθημα της ωδικής. Κ. Βρανάκης, τελειόφοιτος του γυμνασίου Τσοτυλίου, 37 ετών και υπηρ. 14 ετών, εντόπιος και έγγαμος. Είναι επίσης φιλότιμος, φίλεργος και προσπαθεί να μορφωθεί παιδαγωγικώς. Έχει ειδικότητα εις την καλλιγραφία και ιχνογραφία. Αθαν. Χρηστίδης, τελειόφοιτος του γυμνασίου Μοναστηρίου, ετών 46 υπηρεσία 22 ετών, ζητά να μετατεθεί εις Κοζάνην προς μόρφωσιν των τέκνων του.
Δημ. Ασβεστάς, τελειόφοιτος του Ζωγραφείου Γυμνασίου Κ/πόλεως, άγαμος, ετών 27, υπηρ. 7 ετών. Ελλείψει μέσων αναβάλλει να συνεχίσει τας πανεπιστημιακάς του σπουδάς. Είναι ειδικός εις το μάθημα της ωδικής και Γυμναστικής».
Διτάξιον θηλέων Βλάτσης. (Επιθεώρηση σχολείου 24-4-17)
«Τάξεις 4. Το διδακτήριον, κτισθέν δαπάνη του ευεργέτου Μουσίκου, καλείται Μουσίκειον. Νεόδμητον πανταχόθεν ελεύθερον και με μεγάλη περιπεφραγμένη αυλή εμπεριέχουσα οπωροφόρα και μη δένδρα. Είναι μονόρωφον με δύο πτέρυγας, εν τω μέσω των οποίων η αίθουσα του νηπιαγωγείου αρκετά ευρύχωρος και επαρκής τον φωτισμόν. Εν τη δεξιά πτέρυγι δύο αίθουσαι παραδόσεως, επαρκείς τον τε χώρον και φωτισμόν, εν δε τη αριστερά 3 δωμάτια, ων το εν χρησιμοποιείται ως πρώτη τάξις του ημιγυμνασίου.
Υλικόν του σχολείου:16 θρανία παλαιού τύπου, 4 τράπεζαι, 3 καθίσματα και έτερα 7 ξύλινα, 3 πίνακες, 3 ωρολόγια άχρηστα, 3 εικόνες ευεργετών και εις κώδων. Αρχείον: Χειρόγραφον μαθητολόγιον και βιβλίον ύλης.
Διδασκάλισσαι: Ελένη Δαλιάνου ή Κούντουρα, τελειόφοιτος αριστούχος του Ιωακειμίου Παρθεναγωγείου Κ/πόλεως, ετών 40 υπηρ. 13 ετών. Είναι εντοπία, σεμνοτάτη και διατελεί από έτους εν χηρεία. Αγαπάται και εκτιμάται πολύ υπό των συμπολιτών της. Μετά τον θάνατον του συζύγου της έχει αφοσιωθεί μετά τόσου ζήλου εις το έργον της, ώστε φόβος υπάρχει μήπως κλονισθεί η υγεία της. Έχει διαθέσει 100 δραχμάς δια τας ανάγκας του σχολείου. Αναφορικώς δε του έργου της έχει μυηθεί εις την νέαν μέθοδον και πάντοτε επιδεικνύει επαινετήν προσπάθειαν, όπως βελτιώση εαυτήν. Ένεκα τούτου και παν ότι προσφέρει ταις μαθητρίας γίνεται τούτων κτήμα. Εν τη αριθμητική εκθέτουσιν εν σειρά τας σκέψεις των, κατατάσσουσι τας πράξεις με τα σημεία και λύουσιν ευχερώς προβλήματα. Επίσης δύνανται και μόναι αι μαθήτριαι να θέτουν τοιαύτα. Ως προς τους συντακτικούς και γλωσσικούς κανόνες είναι λίαν εξησκημέναι και μεθοδικώς εφαρμόζουσιν αυτούς. Είναι αξία, όπως τύχη ευαρεσκείας εκ μέρους του σεβ. Υπουργείου.
Βικτωρία Τάχου, τελειόφοιτος του Παρθεναγωγείου Θεσσαλονίκης, ετών 21, υπηρ. 5 ετών, φιλομαθής, μεθοδική και φίλεργος.
Άννα Κωνσταντινίδου, τελειόφοιτος του εν Θεσσαλονίκη υποδιδασκαλείου νηπιαγωγών, ετών 23, υπηρ. 7 ετών. Φαίνεται σεμνή και ευπειθής. Πλην του νηπιαγωγείου έχει ανατεθή αυτή και η διδασκαλία εν τη α΄τάξει, εις ην επεδείξατο αρκετήν εργασίαν. Οι τρόφιμοί της αναγινώσκουσι απταίστως και εν τη αριθμητική είναι λίαν εξησκημένοι».
Προάγεται ως δημοδιδάσκαλος πρώτης τάξεως κατ’ εκλογή ο Μιχάλης Ιωαννίδης δια την επιμέλεια, τη διδακτική ικανότητα, τη διοικητική και την εν κοινωνία αξιοπρεπεστάτη συμπεριφορά (13-7-1920 ΑΕ70 ΣΑΕ 41).
Ο Επιθεωρητής των Δημοτικών Σχολείων Κοζάνης στις 8/12/1920 διορίζει το Στέργιο Ι.Δεληγιάννη υπηρέτη του 3/ξιου δημοτικού σχολείου αρρένων Βλάστης με μισθό 30 δρχ. μηνιαίως.
Πεντατάξιον αρρένων, διδακτήριο διώροφο, λιθόκτιστον κτισθέν δια δωρεάς του ευεργέτου της Βλάστης Θωμαΐδου εν έτει 1870. Σήμερα είναι ακατάλληλο. Η κοινότης και η σχολική επιτροπή επιθυμούν να κτίσουν νέο διδακτήριο εξαταξίου τύπου. Το υπουργείο θα διαθέσει 20.000 δρχ. προερχόμενα εκ διαφόρων κληροδοτημάτων των εκ Βλάτσης ευεργετών των Μουσίκου, Θωμαΐδου, Βρανάκη και άλλων. Η Σχολική επιτροπή ζήτησε από το Υπουργείο Παιδείας ποσό 140.000 δρχ. προερχόμενα από τα εισοδήματα των ως άνω κληροδοτημάτων. Το διδακτήριο του τριτάξιου δημοτικού σχολείου Θηλέων είναι στερεόν, ευρύχωρον κτισθέν με δαπάνη του ευεργέτου Μουσίκου το 1881 με προορισμό να λειτουργήσει ως παρθεναγωγείο και νηπιαγωγείο. Αποτελείται από πέντε αίθουσες εκ των οποίων οι δύο χρησιμοποιούνται από το ημιγυμνάσιο. Μαθήτριες 178, εξετασθείσες 97 (30-5,10-6/1923 ΑΒΕ70 ΣΑΕ 73).
Θεμελίωσις του διδακτηρίου το Σεπτέμβριο του 1923 με δαπάνη του κληροδοτήματος Βρανάκη και τη συνδρομή του κράτους (16-9/1-10/ 1923).
Το ανεγερθέν νέον εξατάξιον διδακτήριον δια του κληροδοτήματος Βρανάκη και δια της συνδρομής του κράτους παραμένει από το 1925 εις το αυτό σημείο ελλείψει χρημάτων. Μαθητές 231 άρρενες, 25 θήλεις (4-10 ως 18/12/1926 ΑΒΕ 70 ΣΑΕ73).
Του ανεγερθέντος νέου διδακτηρίου κατασκευάσθηκαν κατά το λήξαν έτος αι θύραι και τα παράθυρα, πρόκειται να κατασκευασθούν μέχρι τέλους του 1928 τα πατώματα, αι οροφαί και τα εσωτερικά επιχρίσματα δια κοινοτικής συνδρομής εκ 50000 δραχμών και ισοπόσου κρατικής τοιαύτης. Το διδακτήριον επισκευασθέν και μμεταρρυθμισθέν κατέστη καταλληλότατον (Σχολικό έτος 1927-28 ΑΒΕ 70 ΣΑΕ73).
Ο Επιθεωρητής των Δημοτικών Σχολείων Κοζάνης στις 8 Αυγούστου 1924 μετά από αναφορά του διευθυντή του πενταταξίου δημ. Σχολείου αρρένων απολύει τον υπηρέτη του σχολείου και στη θέση του διορίζει τον Ιωάννη Μακρογιάννη με μηνιαίο μισθό 100 δρχ.
Ο Επιθεωρητής των Δημοτικών Σχολείων Κοζάνης στις 20/11/1927 διορίζει υπηρέτρια την Ευφροσύνη Γ.Μακρογιάννη στο τριτάξιο δημοτικό σχολείο θηλέων με μισθό 250 δρχ. μηνιαίως.
Το εποπτικό συμβούλιο αποφασίζει την ίδρυση θερινού σχολείου από 1ης Μαΐου ως 30 Οκτωβρίου εκάστου έτους (25/11/1930).
Ως προς τη φοίτηση των μαθητών. Οι γονείς των μαθητών είναι κτηνοτρόφοι, τους μήνες Οκτώβριο μέχρι Μάρτιο παραμένουν μακράν της Βλάστης μετά των τέκνων. Οι μαθητές το χειμώνα παραμένουν οι μισοί. Επανέρχονται τον Απρίλιο. Πρόταση του Επιθεωρητή είναι να ιδρυθεί τριτάξιο θερινό δημοτικό σχολείο για τους επανερχόμενους μαθητές (9/6/34).
Διδακτήριο νεόδμητο τύπου εξαταξίου, λείπουν τα αφοδευτήρια και τα εξωτερικά επιχρίσματα. Μαθητές 400. Δεν φοίτησαν κατά τη χειμερινή περίοδο περί τους 250 επειδή οι γονείς αυτών τυγχάνοντες ποιμένες παραλαμβάνοντες μαζί τους κατά την μετάβασή των στις χειμερινές βοσκές (16/5/1938).
Πρακτικόν Συνεδριάσεως του Κοινοτικού Συμβουλίου Βλάστης της 15ης Ιουνίου 1930 ημέρας Κυριακής και ώρα 5 μ.μ (60/1691)
«Εν Βλάστη σήμερον την 15ην Ιουνίου 1930 ημέραν Κυριακήν και ώραν 5 μ.μ συνελθόν το κοιν. συμβούλιον Βλάστης εις τακτικήν συνεδρίασιν εν τω κοινοτικώ καταστήματι υπό την προεδρίαν του κ. Αθαν. Σταμουλά. Παρόντα μέλη Νικ. Καλλινδέρης, Νικόλαος Τσιαμαντάνης, Νικόλ. Κωνσταντούλας, Ιωάν. Κατσανίκος, Ιωάν. Δέλλας. Απόντα μέλη Αναστ. Σαμαράς, Στέφ. Βαρβαρούσης, Ιωάν. Κουλοβέτσιος.
8ον Περί ψηφίσεως κονδυλίου τριών χιλ. δραχ. δια θερινήν σχολήν Βλάστης.
Ο πρόεδρος εισηγούμενος λέγει: Επειδή τα παιδιά των κτηνοτρόφων άτινα ανέρχονται εις 160 λόγω της μετακινήσεώς των κατά την χειμερινήν περίοδον δεν δύναται να φοιτήσωσι τακτικώς εις το σχολείον συνεπεία της οποίας προέρχεται η αγραμματοσύνη και η εκ του σχολείου απομάκρυνσις αυτών προς βλάβην αυτών και της εκπαιδεύσεως προτείνω όπως ψηφισθή κονδύλιον εκ τριών χιλιάδων δραχμών εις βάρος του αποθεματικού δια τη λειτουργία θερινής Σχολής.
Αποφαίνεται
Παμψηφεί εγκρίνει την ψήφιση του παραπάνω κονδυλίου».
Ο Επιθεωρητής Δημοτικών Σχολείων Μ.Σταβαράς στις 11-8-1930 αναφέρει στο Νομάρχη «Απαντών εις το συννημμένον υπ’αριθμ. 770 έγγραφον υμών λαμβάνω την τιμήν ν’ αναφέρω, ότι εις Βλάστην λειτουργεί από του Μαΐου μέχρι του Οκτωβρίου ε.έ θερινόν σχολείον, εις ο φοιτώσι 150 περίπου μαθηταί και μαθήτριαι κτηνοτροφικών οικογενειών, παραχειμάζουσαι εις διαφόρους μικρούς συνοικισμούς και ευρισκόμεναι επί δύο περίπου μήνας εις κίνησιν και οδοιπορίαν λόγω των κτηνοτροφικών ασχολιών, δεν επιμελούνται της τακτικής φοιτήσεως των τέκνων των.
Χάριν των τέκνων των ανωτέρω οικογενειών εψήφισε το κοινοτικόν συμβούλιον Βλάστης την πίστωσιν των 3000 δραχμών δια την μισθοδοσία δύο διδασκάλων διδασκόντων εις το θερινόν σχολείον ην παρακαλώ να εγκρίνητε μετά της συστάσεως όπως αυξήση αυτήν η κοινότης εις το διπλάσιον» (60/1691).
Διδάσκαλοι: Αθανασιάδης Νικόλαος εκ Βλάστης1871, πτυχιούχος διδασκαλείου(Βλάστη 34).
Βρανάκης Κων/νος, εκ Βλάστης, 1880, απολυτήριον γυμνασίου (Βλάστη 38).
Ιωαννίδης Μιχαήλ διευθυντής του πενταταξίου δημ. Σχολείου Αρρένων Βλάστης 22-11-24.
Χινοβίτου Μαρία, εκ Βλάστης, 1909, πτυχιούχος 3/ξίου διδασκαλείου (Βλάστη 38).
Κοζάτη Αγνή, εκ Βλάστης, 1909, πτυχιούχος 3/ξίου διδασκαλείου (Βλάστη 38).
Τζάτας Μιχαήλ, εκ Βλάστης, 1909, πτυχιούχος 3/ξίου διδασκαλείου (Βλάστη 38).
Νικολάου Θεόδωρος εκ Βλάστης, 1903, πτυχιούχος 3/ξίου διδασκαλείου, (Βλάστη 1938).
Νότσιου Ελένη, εκ Βλάστης, 1913, πτυχιούχος 3/ξίου διδασκαλείου (Βλάστη 38).
Έρανοι: Υπέρ του οικοτροφείου Θηλέων Κοζάνης 500 δρχ. και για το αρρεναγωγείο Σερβίων 1000 δρχ. το έτος 1927.
Από έρανο που πραγματοποιήθηκε το 1929 υπέρ Παναγίου Τάφου δρχ. 1000. Το ποσόν απεστάλη στο υπουργείο Εξωτερικών στις 25-5-1929.
Ιερά: Μονή Αγίου Δημητρίου του 18ου αιώνα. Ιεροί ναοί: Άγιος Μάρκος, πολιούχος, οικοδομηθείς το 1956. Άγιος Γεώργιος ανεγερθείς το έτος 1800. Άγιος Νικόλαος (1761). Άγιος Παντελεήμονας στην περιοχή Μουρίκι, πανηγυρίζει στις 27 Ιουλίου. Προφήτης Ηλίας, πανηγυρίζει την 20η Ιουλίου. Άγιος Αθανάσιος (1869). Αγία Παρασκευή (1959). Αγία Βαρβάρα (1961). Αγίων Κοσμά του Αιτωλού και Χρυσοστόμου (1967) (Γνωριμία με το Νομό Κοζάνης).
Ιστορικά: Οπλαρχηγός Ιωάννης Φαρμάκης. Γεννηθείς στη Βλάστη το 1772, εμυήθη στη Φιλική Εταιρεία το 1817, συμπολεμιστής του Γεωργάκη Ολύμπιου στη Μονή του Σέκου, στην περιοχή της Μολδοβλαχίας. Μετά από φρικτά βασανιστήρια εξετελέσθη στην Κων/πολη το 1821.
Οπλαρχηγός Χρ.Αργυράκος, μακεδονομάχος φονευθείς την 23η Ιουλίου 1907.
Κοινοτικά: Σύσταση της κοινότητας στις 31/12/18 με έδρα τον οικισμό Βλάτση. Ο οικισμός Βλάτση στις 30/8/27 μετονομάζεται σε Πολυνέρι. Ο οικισμός Πολυνέρι στις 14-5-1928 μετονομάζεται σε Βλάστη. Στις 7/6/2010 προσαρτάται στο δήμο Εορδαίας.
Στις κοινοτικές εκλογές που πραγματοποιήθηκαν στις 25-10-1925 ψήφισαν 447 εκλογείς και έλαβαν ψήφους οι: Χρυσόστομος Κυριαζής 294, Στέργιος Βαρβαρούσης 257, Στέργιος Μητρούλης 252, Αθανάσιος Κουλουβέτσιος 252, Ιωάννης Γούλας ή Τριανταφύλλου 249, Ιωάννης Κατσανίκος 242, Δημήτριος Ν. Μητρούλης 233.
Το κ.σ Βλάστης στις 3-1-27 με πρόεδρο τον Αθ. Σταμουλά εγκρίνει την πρόταση του προέδρου να εκφρασθεί ιδιαιτέρως και δημοσία υπό του κ. συμβουλίου η ευγνωμοσύνη της κοινότητος και οι ευχαριστίες στον ακάματο δημοδιδάσκαλο Ν. Αθανασιάδη δια το ευγενές παράδειγμα της εκτέλεσης χρέη κοιν. Γραμματέα έως 13 μήνες αμισθί και αποφασίζει εις ένδειξη των άνω αισθημάτων την παροχή δώρου εκ 2000 δραχμών (60/671).
Το κ.σ Βλάστης στις 19-5-32 συνήλθε σε έκτακτη συνεδρία υπό την προεδρία του αντιπροέδρου Νικ. Καλλινδέρη του προέδρου απουσιάζοντος στη Ρουμανία. Ο αντιπρόεδρος αναφέρει ότι κατά την απόφαση της μεταβάσεως του Προέδρου εις Ρουμανία δια την εκποίηση της κοινοτικής οικίας δωρεάς του συμπολίτου και αειμνήστου Θ.Θεμελή, τον επιφορτίσαμε όπως μεριμνήσει δια την μεταφορά αραβοσίτου την οποία έχομεν απόλυτον ανάγκην και δια την ευκολοτέρα μεταφορά του χρήματος, επειδή όμως η οικονομική κατάστασις των κατοίκων μας είναι απελπιστική να παρακαλέσωμεν τον κ. Νομάρχη Κοζάνης, όπως ενεργήσει εν τη Γενική Διοικήσει Μακεδονίας και μας επιτρέψει την ατελή εισαγωγή αραβοσίτου δια τις ανάγκες της κοινότητας και ποσό ίσο με την αξία της εκποιηθησομένης οικίας περί τις 120.000 δραχμές.
Ο Νομάρχης Κοζάνης αναφέρει στη Γενική Διοίκηση Μακεδονίας ότι λόγω της εξαγωγής συναλλάγματος εκ Ρουμανίας, παρίσταται ανάγκη όπως το αντίτιμο του εκποιηθησομένου ακινήτου εισαχθή ως εμπόρευμα εις την Ελλάδα, το δε κ.σ ως τοιούτο προέκρινε τον αραβόσιτο δια το οποίον και ζητεί την ατέλεια. Ζητά από τη Γενική Διοίκηση να μεριμνήσει για την ατελή εισαγωγή του αραβοσίτου (60/1252).
Ο κοινοτικός φόρος εξαγωγής γαλακτερών προϊόντων για το οικ. έτος 1931-1932 για 23 κτηνοτρόφους παραγωγούς ήταν, κασέρι 23314 οκάδες. Μανούρια 2575 οκ. Βούτυρο 1550 οκ. Κεφαλοτύρι 2200οκ. Συνολικός φόρος 11.178, 70 δρχ.
Ο πρόεδρος της κοινότητας Βλάστης στις 20-5-1935 αναφέρει στο Νομάρχη ότι η αμαξιτή οδός Βλάστης-Αναρράχης υπέστη σημαντικές βλάβες σε διάφορα σημεία λόγω της πτώσεως και τήξεως αφθόνων χιόνων κατά τους χειμερινούς μήνες.
Ζητά να διατεθούν από το Επαρχιακό Ταμείο Οδοποιίας πίστωσις εκ δραχμών 10.000 για την επισκευήν της οδού (60/1483).
Οικονομία: Την 2-5 οδεύοντος μεταξύ Ερδομούζ (Μαυροδέντρι) και Γκουρττζόβας (Λιβερά) εκλάπησαν 15 αίγες αξίας δρ. 500 ανήκουσαι εις τον αρχιποιμένα Γολλυλα Τριανταφφύλλου εκ Βλάτσης. Δράστες της κλοπής πέντε μουσουλμάνοι άπαντες εκ Γκουρτζιόβας (ΗΧΩ 18-6-1917).
Αίτησις Ηλία Κατσινίκου κτηνοτρόφου κατοίκου Βλάστης στις 5-7-33 προς το Νομάρχη Κοζάνης: «Λαμβάνω την τιμή να αναφέρω ότι είμαι ενοικιαστής εις θερινάς βοσκάς Λιβερών εν τη οποία βόσκω μετά των σμικτών μου χίλια (1000) εν όλω γιδοπρόβατα. Δυστυχώς λόγω της κρατούσης ξηρασίας εστείρευσαν όλαι αι πηγαί τόσον της βοσκής όσον και της κοινότητος κατέστη δε προβληματική η ύδρευση των ως άνω αιγοπροβάτων μου και αμεσότατος προβάλει ο κίνδυνος κατ’ αυτών εκ της τοιαύτης παντελούς ελλείψεως ύδατος.
Εν τούτοις αι γειτονικαί κοινότητες Σιδερών αφ’ενός και η Ασβεστόπετρα αφ’ ετέρου έχουσι επάρκεια ύδατος ικανή να επαρκέσει δια την ύδρευση αυτών πρώτον και να προλάβει και τον επαπειλούμενον κίνδυνον κατά των αιγοπροβάτων μου, όσον και κατά των ζώων ολοκλήρου της περιφερείας η οποία δύναται να πληγεί εκ τυχόν παρουσιασθησομένης ελλείψει ύδατος επιζωοτίας.
Προς πρόληψη των ως άνω απειλουμένων κακών κ. Νομάρχα λαμβάνω την τιμήν να σας παρακαλέσω όπως συστήσετε εις τας άνω δύο κοινότητες ίνα επιτρέψωσι το πότισμα των αιγοπροβάτων μου, εφόσον διαρκεί η ξηρασία, καθόσον μόνο ούτω θα αποτραπεί ο επαπειλών εμέ και γενικώς την περιφέρειαν εκείνην κίνδυνος (60/1721).
Από της 1ης Απριλίου ήρχισεν η τακτική δι’ αυτοκινήτων συγκοινωνία της Βλάστης με την Πτολεμαΐδα. Τρία αυτοκίνητα εξυπηρετούν την συγκοινωνία. Του Β.Καραμάνη όστις κατά το παρελθόν έτος μετέφερεν και το ταχυδρομείον. Του Κώστα Παπαστάμου και του Κώστα Τσιαχτσίρα ή Κόκκινου, όστις έχει αναλάβει και την μεταφορά του ταχυδρομείου Βλάστης και Εμπορίου από Πτολεμαΐδος (Β.Ε 3-5-36).
Ιδρύεται και λειτουργεί ταπητουργική σχολή. Οι διορισθέντες διδασκάλισσες Π.Παράσχου, Μαρία Βαβούρα αμφοτέρων από Βλάστη (Β.Ε 7-6-36).
Άρκτος κατέστρεψε τον μελισσώνα του Κ.Γιαννιώτη απέχοντα μισή ώρα από τη Βλάστη. Εκ των 30 κυψελών κατέστρεψε παντελώς τις είκοσι πέντε (Β.Ε 16-5-37).
Αιτήσεις το 1939 για πρόσληψη στην Κοινή Διεύθυνση Αυτοκινήτων Κοζάνης
Γάκης Αλέξανδρος του Κων/νου εκ Βλάστης γεννηθείς το 1913 για πρόσληψη ως βοηθού σωφέρ.
Αναχώρισις κτηνοτρόφων λόγω του επερχόμενου χειμώνα με τα ποίμνιά των σε Ανατολική Μακεδονία και Χαλκιδική (Β.Ε 27-9-1936).
Επισιτισμός: Η κοινότητα Βλάστης στις 1-8-41 ζητά το Γραφείο Επισιτισμού Πτολεμαΐδας να παραχωρεί τρόφιμα για 2870 άτομα κι όχι για 2678 ως συμβαίνει μέχρι σήμερα. Η κοινότητα ως τόπος παραθερισμού κατά τους θερινούς μήνες παρατηρείται αύξηση πληθυσμού για τούτο πρέπει να λαμβάνονται ανάλογες μερίδες τροφίμων (60/1013).
Στις 30-12-41 ο συνταξιούχος δημοδιδάσκαλος Κων\νος Ντίνας μέλος της επιτροπής επισιτισμού Βλάστης με έγγραφο στο Νομάρχη τονίζει τα παρακάτω: Υπάρχει έλλειψη γεννημάτων και κινδυνεύει η φτωχολογιά να πεθάνει της πείνας πλην 20 το πολύ οικογενειών. Προτείνει στο Νομάρχη να διατάξει την επίταξη 10% επί των μικρών ζώων και 5% επί των μεγάλων ζώων τα οποία η φτωχολογιά αποτελουμένη από 500 μέλη θα αγοράζει με την τιμή της διατίμησης. Έτσι θα δυνηθεί να ζήσει τώρα κατά το χειμώνα κι όχι με την μαύρη αγορά των κρεάτων. Με αυτό το μέτρο μικροί και μεγάλοι θα σας ευγνωμονούν δια πάντα αφού θα σωθούν εκ του βεβαίου θανάτου. Ο Νομάρχης με έγγραφο στην επιτροπή επισιτισμού Βλάστης στις 24-2-42 δεν εγκρίνει την επίταξη σφαγίων δια ανάγκες κοινού (60/1013).
Ο πρόεδρος της κοινότητας με αναφορά στο Νομάρχη Κοζάνης στις 2-5-1942 του αναφέρει τα παρακάτω: Το ήμισυ του πληθυσμού κατά τη χειμερινή περίοδο ως κτηνοτρόφοι μετακινούνται για παραχείμαση στη Θεσσαλία και Αν. Μακεδονία. Με την επάνοδο των κτηνοτρόφων στην κοινότητα ο πληθυσμός ανήλθε στα 2700 περίπου άτομα. Επειδή πρόκειται να έλθουν στο χωριό οικογένειες καταγόμενοι από την κοινότητα που ζουν στη Θεσσαλονίκη και αλλού ζητούν από το Νομάρχη να εγκριθεί η αύξηση των μερίδων από 1700 σε 2700 (60/1013).
Ευεργέτες: Εθνικοί ευεργέτες (Τσίρου…)
1)Κων/νος Αλεξ. Μπέλλις ή Βέλλιος. Εγεννήθη στο Μπλάτσι το 1772. Απεβίωσε στη Βιέννη το 1837. Βιβλιόφιλος, συγγραφεύς. Ίδρυσε στη Βιέννη μεγάλο εμπορικό οίκο. Με κληροδότημά του στη Βαυαρία δύο Μακεδόνες κατά προτίμηση ο ένας από τη Βλάστη και ο έτερος από τη Νέα Πέλλα (περιοχή Αταλάντης) σπούδαζαν στην Ακαδημία του Μονάχου, επί έξι χρόνια. Μεταξύ των υποτρόφων υπήρξε ο Αντώνιος Κεραμόπουλος 1888-1993. Χρηματοδότησε το Δημοτικό νοσοκομείο Αθηνών «Η Ελπίς», σχολείο, εκκλησία στη Νέα Πέλλα. Πρωτοστάτησε στην ίδρυση της Φιλεκπαιδευτικής και Αρχαιολογικής Εταιρείας.
2)Στέργιος Μ.Δούμπας: Εγεννήθη στο Μπλάτσι το 1794. Απεβίωσε στη Βιέννη το 1870. Έμπορος δερμάτων, βάμβακος, τραπεζίτης .Ίδρυσε αλληλοδιδακτική σχολή στη Βλάστη, συνέστησε υποτροφίες για σπουδές Ελλήνων στην Ευρώπη. Συνεισέφερε για την ανέγερση της οικοδομής του Εθνικού Πανεπιστημίου Αθηνών. Διετέλεσε επί πολλά έτη πρόεδρος της Ελληνικής κοινότητος Αγίου Γεωργίου της Βιέννης.
3)Νικόλαος Στερ. Δούμπας. Εγεννήθη στις Σέρρες, ανετρράφη στη Βιέννη όπου και απεβίωσε, φοίτησε στο Εθνικό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Έμπορος αρχικά, συνέχισε ως πολιτικός, βουλευτής του Αυστροουγγρικού Κοινοβουλίου. Ίδρυσε τη Λαϊκή Τράπεζα της Βιέννης. Κληροδότησε 40.000 χιλ. φράγκα για τα σχολεία των Σερρών, 30.000 φράγκα για το Νοσοκομείο Σερρών, ενίσχυσε οικονομικά τα σχολεία της Βλάστης
4)Θεόδωρος Ν.Δούμπας. Εγεννήθη στη Βλάστη το 1820.Απεβίωσε στη Βιέννη το 1880. Ενίσχυσε οικονομικά τα σχολεία της Βλάστης, τα Εκπαιδευτήρια του Ελεύθερου του ελληνικού κράτους και της Θεσσαλονίκης.
5) Κωνσταντίνος Ν.Δόσιος. Εγεννήθη στη Βλάστη το 1810, απεβίωσε στην Αθήνα το 1871. Φοίτησε σε γερμανικό γυμνάσιο, νομικά στο Πανεπιστήμιο της Εϊδελβέργης, ανώτερες σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου. Το 1862 εξελέγη βουλευτής Αττικής, διετέλεσε Υπουργός των εκκλησιαστικών και Δημοσίας Εκπαιδεύσεως. Την περιουσία του τη διέθεσε σε κοινωφελή ιδρύματα.
6) Κωνσταντίνος Θωμαΐδης. Εγεννήθη στη Βλάστη, απεβίωσε το 1891 στην Κων/πολη. Διετέλεσε πρόεδρος της Μακεδονικής Φιλεκπαιδευτικής Αδελφότητος Κων/πόλεως (1871) που ίδρυσε το γυμνάσιο Τσοτυλίου, θεμελιώθηκε το 1873. Δραστηριοποιούνταν με το εμπόριο καπνού. Στη Βλάστη ίδρυσε το 1860 διώροφο διδακτήριο.
Μετά από διαταγή του Νομάρχη στις 6-2-54 για το θέμα των ευεργετών αναφέρουν. Ο πρόεδρος της κοινότητας Αθανάσιος Ι.Τζιαφέτας αμναφέρει: Ο ευργέτης Χριστόδουλος Γαλανός ομογενής κάτοικος Ναϊρόμπι Κέννυα Αφρικής διέθεσε υπέρ της κοινότητας το ποσό των 26.000 λιρών Αγγλίας για τους παρακάτω σκοπούς. Δεκαέξι χιλιάδες λίρες διετέθηκαν για επισκευή του πυρποληθέντος Παρθεναγωγείου. Κατασκευή αφοδευτηρίων στο Δημοτικό Σχολείο Βλάστης. Επισκευή Δημοσίας οδού Βλάστης Αναρράχης. Κατασκευή δύο φραγμάτων εις ρέματα Προφήτου Ηλία και Τσικκρίκη. Συντήρηση υδραγωγείου κοινότητας. Οι υπόλοιπες δέκα χιλιάδες λίρες Αγγλίας διαχειρίσθηκαν από το Υπουργείο Δημοσίων Έργων, το οποίο διέθεσε ολόκληρο για τη συντήρηση της δημοσίας οδού Βλάστης-Αναρράχης.
Ο αείμνηστος Θεμελής Κων/νος εκ Βλάστης εις μικράν ηλικία απεδήμησε σε Ρουμανία. Αφήκε υπέρ της κοινότητος δύο οικίες στην πόλη Τούρνω. Μετά το θάνατο του αδελφού του Νικόλαο οι οικίες θα περιέλθουν στην κοινότητα τις οποίες θα εκποιήσουν προκειμένου να εκτελεσθεί κοινοτικό έργο και να ονομασθεί με το όνομά του (Μ.Β 19-6-32).
Η Βλάστη η ηρωική και εύανδρος η οποία γέννησε ένα των πρωτομαρτύρων της Εθνικής Παλλιγγενεσίας, τον Ιωάννη Φαρμάκη, η οποία ηυτήχησε να ιδή δύο διαπρεπή τέκνα της τον Κων/νο Δόσιον και τον Μενέλαο Γερμάνην τον πρώτον Υπουργόν της Ελλάδος και τον δεύτερον υπουργόν της Ρουμανίας. Η Βλάστη εγέννησε δύο εθνικούς ευεργέτας τον Βαρώνον Κων. Μπέλλιον και τον Κων. Δέλλαν, δύο οπλαρχηγούς του Μακεδονικού Αγώνα τον Κίτσιον Μορίκην και τον Ηλίαν Φαρμάκην… των μεγάλων ευεργετών Π.Βρανάκη, Θ.Δούμπα, Δ.Μουσίκου και τον Αθανάσιον Γκανούλην εμπορευόμενον εν Ρουμανία. Ο Αθανάσιος Γιαννούλης αποστέλλει 40 χιλιάδες δια την κατασκευήν κρήνης μετά πίδακος εν τη πλατεία της αγοράς (ΜΒ 21-5-33).
Με αρκετή επισημότητα εγένετο η τελετή επί τη καταθέσει του θεμελίου του κοινοτικού μεγάρου, το οποίον ανεγείρεται δαπάνη του κληροδοτήματος του Θεμελή Κωνσταντίνου (ΜΒ 12-11-33).
Πεσόντες: 1785, Ντόκος και Βράκας. 1821, Γιαννάκης Φαρμάκης χιλίαρχος. Αδελφοί Ζάγκλα Δραγατσάνι.
Μακεδονικός Αγών 1903-1909,σύνολο δέκα. Βαλκανικοί πόλεμοι 1912-1913, σύνολο 8. Ευρωπαϊκός πόλεμος-Μικρασιατικός Αγών 1914-1919 σύνολο δεκαπέντε.
Μικρασιατικός Αγών δεκατέσσερις.
Αλβανικό έπος, σύνολο 18. Γερμανική κατοχή 1941-44, σύνολο 19. Βουλγαρική κατοχή 1941-44 δύο. Ιταλική κατοχή ένας. Θύματα 1943-49 σύνολο 33. (Τσίρος…).
Σεισμός: Την 18η Νοεμβρίου 1932 και ώρα μία μ.μ συνέβη δόνησις σεισμική. Όλος ο πληθυσμός της Βλάστης εξήλθε των οικιών περίτρομος. Τα περισσότερα κτήρια έπαθαν βλάβας, μερικά ετοιμόρροπα κατέρευσαν, αρκεταί καπνοδόχοι κατέπεσαν (Μ.Β 27-11-32).
Σύλλογοι: Ο κεντρικός σύλλογος Βλατσιωτών Θεσσαλονίκης με έγγραφο στο Νομάρχη στις 14-4-1959 με πρόεδρο τον Κων/νο Χουλιβάτο και γραμματέα τον Αναστάσιο Σταμουλά αναφέρει ότι στην προσπάθειά του δια την τουριστική προβολή της πατρίδας, συν τοις άλλοις, προγραμμάτισε και μία σειρά εκδρομών διαφόρων εκδρομικών ομίλων της πόλεως προς Βλάτση. Ήδη για το Πάσχα πραγματοποιείται η εκδρομή του Τουριστικού ομίλου Θεσσαλονίκης. Επειδή ένα τμήμα 300 περίπου μέτρων της οδού από Εμπορίου εις Βλάτση βρίσκεται σε κακή κατάσταση ζητούν από το Νομάρχη να διατάξει να διατεθεί μηχάνημα Γκρέιντερ δια μερική ισοπέδωση του μικρού τμήματος της οδού.
Σύνδεσμος Κυνηγών «η Άρτεμις» με έδρα τη Βλάστη (ίδρυση 30-6-36) με σκοπό την ψυχαγωγία και ανάπτυξις φιλικών σχέσεων μεταξύ των μελών αυτού.
Ένωσις εφέδρων υπαξιωματικών Στρατιωτών Παλαιών Πολεμιστών με έδρα τη Βλάστη. Ίδρυση: 19-11-36. Σκοπός η άμυνα κατά πάσης υπονομεύσεως του Κράτους από παντός εσωτερικού και εξωτερικού εχθρού.
Ο Κεντρικός Σύλλογος Βλατσιωτών με έδρα τη Θεσσαλονίκης (πρόεδρος Πούλιος Πουλιάδης) απεφάσισε την ίδρυση μνημείου στην ιδιαιτέρα πατρίδα στη μνήμη των πεσόντων υπέρ της απελευθερώσεως και κατά το Μακεδονικό Αγώνα. Με τη διοργάνωση λαχείου συγκέντρωσε το ποσό των δέκα χιλιάδων δραχμών. Επειδή το ποσό θεωρείται ανεπαρκές ζητά ενίσχυση εις τους όπου γης Βλατσιώτες (Β.Ε 25-4-36).
Αδελφότης Βλατσιωτών Αμερικής «ο Άγιος Μάρκος». Απέστειλε 10.000 δραχμές μέσω Τραπέζης Αθηνών για να αγορασθεί άλευρον και να διανεμηθεί εις
τους πραγματικούς έχοντας ανάγκη κατοίκους της Βλάστης (ΜΒ 13-3-32).
Φιλικός αγών μεταξύ των ομάδων «Πτολεμαίος» Πτολεμαΐδος και «Μουρίκι» Βλάστης έληξε 2-1 (Μ.Β 28-8-30).
Συνεταιρισμοί: Νέος Συνεταιρισμός κτηνοτροφικός υπό την επωνυμία» «Κτηνοτροφικός συνεταιρισμός Μακεδονίας» με εκατόν τεσσαράκοντα μέλη. Το Συμβούλιον απετελέσθη από τους Κων/νον Ν.Τζιούφαν πρόεδρον, Νικόλαον Κίκην, Γεώργιον Ασπράγκαθον, Νικόλαον Σαφαρίκαν και Κων/νον Ν.Διαμάντην μέλη (Μ.Β 13-11-30).
Από το έτος 1927 προσετέθη εις Βλάστη Κτηνοτροφικός Συνεταιρισμός υπό το όνομα «Άγιος Μάρκος» με 42 μέλη. Αργότερα ενεγράφησαν και άλλα μέλη και ήδη ο Συνεταιρισμός μας αριθμεί περί τα 180 μέλη (Μ.Β 20-11-30).
Πληθυσμός:1913=3683, 1920=1609, 1928=2239, 1940=2527, 1951=736, 1961=681, 1971=434, 1981=747, 1991=671, 2001=645, 2011=274.
Σύλλογοι: Πολιτιστική Εταιρεία Βλάστης (11η γουρνοχαρά 2017)
Αρχειακό υλικό: Αίτησις των Κολούσιου Μπαρμπαρούση, Κωνσταντίνου Νούλη Αβλουγιάρη, Δημήτριου Κ. Μπαζμπατέκη, Νικόλαου Ντόβα και Γεώργιου Βαρδανίκα ή Μποραδονίκος στις 9/11/1912 προς τον κ. Νομάρχη (ΑΒΕ 60 ΣΑΕ 1601). «Αναχωρήσαντες μετά των οικογενειών, εμπορευμάτων και ζώων μας την 24 παρελθόντος μηνός (Οκτωβρίου) ημέραν Τετάρτην εκ της κωμοπόλεως Μπλάτσι κατευθυνόμενοι εις Κοζάνην αφίχθημεν την εσπέραν της Τετάρτης εις το δάσος των χωρίων Ντερμιτζιλέρ (Σιδεράς) και Γκουρτζιόβας (Λιβερά) ένθα διανυκτερεύσαμεν.
Την πρωίαν της Πέμπτης (24 του ιδίου μηνός) προτιθέμενοι να φορτώσουμεν και αναχωρήσωμεν εκείθεν, επιτέθησαν εναντίον μας περί τους 30 χωρικοί εκ των άνω χωρίων ένοπλοι και εξ ημών εφόνευσαν μεν τους Τόλιον Κώστα Κιάνα και Γούσιον Πράκα.
Άρπασαν δε την περιουσίαν μας ήτοι παρά των
1) Κουλούσιου Μπαρμπαρούση δέκα φορτία εμπορευμάτων τυρού, επίπλων και προικώων και είκοσι πέντε (25) ζώα διάφορα (ίππους, ημιόνους) αξίας πάντων αυτών λιρών Τουρκίας 400 περίπου.
2) Κώστα Ν. Αβλουγιάρη, εμπορεύματα αξίας 3000 δραχμών και μίαν ημίονον, ένα ίππον και δύο όνους αξίας 35 περίπου λιρών.
3) Γεώργιος Αβλογιάρη εν φορτίον εμπορευμάτων αξίας 40 λιρών και μία φορβάδα[1].
4) Νικολάου Ντόβα έν φορτίον επίπλων οικιακών αξίας 30 λιρών.
5) Γεωργίου Βαρδανίκα είκοσι δύο διάφορα ζώα (ίππους και ημιόνους) αξίαν 250 περίπου λιρών και ισάριθμα φορτία, εμπορευμάτων (τυρού και μανουρίων) επίπλων προικών και πολυτίμων αντικειμένων αξίας πλέον των 400 περίπου λιρών.
6) Δημητρίου Μπασμπαντέκη δύο (2) φορτία εμπορευμάτων και επίπλων αξίας περίπου εκατόν είκοσι λιρών.
Επειδή τα ως άνω χωρία Ντερμιτζιλέρ και Γκουρτζιόβα έχουν ήδη καταληφθή υπό του ελληνικού στρατού απέχουσι δε εντεύθεν 4 περίπου ώρας. Οι χωρικοί αυτών παραμένουσιν μετά των οικογενειών των εν αυτοίς κατέχοντες τα ως άνω εμπορεύματα και ζώα μας.
Δια ταύτα
Παρακαλούμεν υμάς κύριε Νομάρχα όπως ευαρεστούμενος εν τη διακρινούση φιλευσπλαχνία διατάξητε την κατ’ οίκον έρευναν εν τοις άνω χωρίοις, την κατάσχεσιν των ευρεθησομένων ζώων και εμπορευμάτων μας και την απόδοσιν αυτών ημίν και την αποζημίωσίν μας εκ της γενομένης καθ΄ημών τοιαύτης αδικίας. Αιτούμεθα δ’ άμα και την τιμωρίαν των άνω χωρικών δια την αξιόποινον αυτών πράξιν»(Αποστόλου Δ.Μ 1912-15).
Αίτησις Αθανασίου Πλίκα, Τούλια Μητρούλη, Ντίνινας Κίκη, Νικολάου Τσιακόια, Κωνσταντίνου Ροκά κατοίκων Μπλάτσι στις 9/11/1912 προς τον κ. Νομάρχη. (ΑΒΕ 60 ΣΑΕ 1601) «Την 25 παρελθόντος μηνός (Οκτωβρίου) ημέρα Πέμπτην αναχωρήσαντες εκ της κωμοπόλεως Μπλάτσι δια Κοζάνην μετά των οικογενειών μας, εμπορευμάτων, επίπλων και ζώων μας διήλθομεν του τουρκικού χωριού Τουρασλάρ[2]. Πλησιάσαντες εις το χωρίον τούτο επετέθησαν εναντίον μας οι χωρικοί του χωρίου τούτου, ανερχόμενοι σε 60 περίπου άνδρας ενόπλους επί σκοπώ σφαγής και αρπαγής των περιουσιών μας.
Ταυτοχρόνως ήλθεν επιτόπου ο εκ του άνω χωρίου Οθωμανός Χόντζας ονόματι Πιτζιάν Χότζας, όστις προλαβών τας σφαγάς και αποτρέψας τους χωρικούς εις την πραγματοποίησιν των σφαγών, παρέλαβεν ημάς άπαντας εν τη οικία του ένθα παρεμείναμεν, φυλασσόμενοι υπό αυτού επί ένδεκα ημέρας συνεχείς. Οι ως άνω όμως ένοπλοι χωρικοί διήρπασαν τας περιουσίας μας παρ’ εκάστου εξ ημών τα εξής.
Εκ της κατοχής των 1) Αθανασίου Πλήκα, εμπορεύματα, έπιπλα, αξίας 100 περίπου λιρών, έξι φορβάδας και δυο ίππους.
2) της μητρός του Αθανασίου Πλήκα μετρητά λίρες Τουρκίας 6.
3) του Τούλια Μητρούλη, εμπορεύματα και πράγματα αξίας 80 λιρών και έξι φορβάδας.
4) της Ντίνινας Κίκη έπιπλα και διάφορα πράγματα αξίας τεσσαράκοντα περίπου λιρών μίαν ημίονον και δύο όνους.
5) του Κωνσταντίνου Ροκά εμπορεύματα και πράγματα αξίας πεντήκοντα περίπου λιρών και έναν ίππον και
6) του Νικολάου Τσιακόια μετρητά λίρας Τουρκίας είκοσι τρεις (23).
Επειδή το ως άνω χωρίον απέχον εντεύθεν μίαν και ημίσειαν περίπου ώραν κατελήφθη ήδη υπό του ημετέρου ελλ. στρατού, των δε ως άνω χωρικών των διαρπασάντων την περιουσίαν μας παραμένουσιν εκείσε μετά των οικογενειών των, γνωστών δε τυγχανόντων κατ’ όνομα εις τον ως άνω διασώσαντα ημάς Πιτζιάν Χόντζαν, προθυμοποιούμενον όπως υποδείξει αυτούς και τας οικίας αυτών.
Δια ταύτα
Παρακαλούμεν υμάς Κύριε Νομάρχα όπως ευαρεστούμενοι διατάξητε αρμοδίως στρατιωτικήν δύναμιν όπως τη υποδείξει του ανωτέρω Πιτζιάν Χόντζα, ενεργηθεί έρευνα εν ταις οικίες των διαρπασάντων χωρικών ένθα ευρίσκονται τα πράγματά μας, κατασχεθώσι δε ταύτα και αποδοθώσιν ενί εκάστω ημών υποχρεωθησομένων άμα των άνω χωρικών εις την υπέρ ημών αποζημίωσιν δια παν μη ευρεθησόμενον αντικείμενον της περιουσίας μας.
Αιτούμεθα όπως κατά των άνω χωρικών απαγγελθεί κατηγορία δια την παράνομον αυτών πράξιν».(Αποστόλου Δ.Μ 1912-15).
Η Σουλτάνα χήρα Ιωάννου Δίτσιου κάτοικος της κοινότητας Βλάστης στις 5-4-1932 αναφέρει στο Γενικό Διοικητή της Μακεδονίας
«Είμαι μία πτωχή και αξιολύπητη εις τον κόσμον Μητέρα ενός παιδιού, που εις τας γιγαντομαχίας του θρυλικού και αλησμόνητου 1912 άφησε την χλιδή, την καλοπέραση και τα πλούτη της Αμερικής και έτρεξε εις την παρακλητική φωνή της Μάνας μας Ελλάδας δια να θυσιάση και αυτήν ακόμη την πολύτιμον ζωήν του και το πανάκριβόν του αίμα εις τον ιερόν βωμόν της.
Η πικρά αγγελία του θανάτου του υιού μου έπεσεν ωσάν μπόμπα όμως εγώ σαν άλλη αρχαία Σπαρτιάτισσα την εδέχθην με το χαμόγελον της ικανοποιήσεως εις τα χείλη μου, ότι ο υιός μου έπραξε το επιβεβλημένον καθήκον.
Η Πατρίς εις αντάλλαγμα μοι έδωσε την τριακοσιόδραχμον σύνταξιν, ήτις όμως μετά το θάνατο του γέροντος συζύγου μου, ήτοι την 14ην Δ/μβρίου του έτους 1929, διεκόπη δια να μεταβιβασθεί επ’ ονόματί μου, συμφώνως τω σχετικώ νόμω.
Από τότε προέβην εις ενεργείας δυστυχώς όμως αποτέλεσμα μέχρι τούδε ουδέν επετεύχθη. Υποσχέσεις πολλαί μοι εδόθησαν μα τίποτε το θετικόν δεν έγινε. Η σύνταξίς μου δεν μοι εδόθη εισέτι και είμαι καταδικασμένη να στερούμαι και αυτού του επιούσιου άρτου.
Ήδη επληροφορήθην ότι Το Σον υπουργείον Προνοίας και αντιλήψεως προκειμένου να προβή εις την έκδοσιν του χρηματικού εντάλματος τόσον της αναδρομικής καθυστερηθείσης συντάξεως όσον και της μηνιαίας τοιαύτης, απέστειλε, κατ’ επικρατούσαν τακτικήν ολόκληρον τον φάκελλον συντάξεως εις την καθ’ υμάς Γενικήν Διοίκησαιν ίνα γίνη, η μεταβίβασις της συντάξεως από του ονόματος του αποβιώσαντος συζύγου μου Ιωάννου Φίτσιου εις το όνομά μου.
Το υπουργείον Προνοίας δια υπομνήματός του και δια δύο ετέρων υπομνημάτων εζήτησεν την επιστροφήν των εν λόγω δικαιολογητικών εκ μέρους της Γενικής Διοικήσεως δια τα περαιτέρω.
Δια ταύτα Σας παρακαλώ θερμώς όπως, ευαρεστούμενοι, δεχθήτε και την ιδικήν μου παράκλησιν και διατάξητε τους ειδικούς αρμοδίους υπαλλήλους να επιστρέψωσι το φάκελλο συντάξεώς μου προς το Σον υπουργείο Προνοίας δια την πληρωμή της συντάξεώς μου. Ο Φονευθείς εις τας Μάχας του Μπιζανίου υιός μου ονομάζετο Νικόλαος Ιωάννου Φίτσιος. Ο αριθμός μητρώου στρατιωτικού συντάξ. είναι 63167. Πέποιθα ότι επί του ζητήματος τούτου θα ευδοκίσητε να διατάξητε τα δέοντα και ει δυνατόν μοι ανακοινωθεί το αποτέλεσμα» (60/554).
Ενώπιον του Ειρηνοδικείου Καϊλαρίων εμφανίσθηκαν οι Αστέριος Δημητρίου Τάτης ετών32 και Χρίστος Κων/νου Φίτσιος ετών 32 κάτοικοι Σισανίου και δήλωσαν ενόρκως στις 11-7-25 ότι ο Αστέριος Γεωργίου Μπίκας από Βλάστη κλάσεως 1917 υπηρετών στις τάξεις του Στρατού στην 11η Μεραρχία, συνελήφθη με τους ανωτέρω αιχμάλωτος στα Μουδανιά της Μ. Ασίας στις 30 Αυγούστου 1922 απεβίωσε στο στρατιωτικό νοσοκομείο Μπαλουκεσέρ τον Ιανουάριο του 1923. Το έγγραφο της κοινότητας ως και η σφραγίδα με ημερομηνία 23-7-1925 φέρει τον τίτλο ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ δίδει την πληροφορία ότι ο πατέρας του Αστέριου Γεώργιος ένας φτωχός οικογενειάρχης αδυνατεί να πληρώνει αποζημίωση μαρτύρων και μεταφορά τούτων στα Καϊλάρια. για νέα ένορκη βεβαίωση με τις απαραίτητες λεπτομέρειες ως προς σε ποιο σύνταγμα υπηρετούσε (Α΄ Ορεινό Χειρουργείο Μεραρχίας) (60/1345).
Ο Αναστάσιος Αγγελίδης κάτοικος Βλάτσης με αίτηση στο Νομάρχη στις 2-4-1928 αναφέρει.
«Ο ευσεβάστως υπογεγραμμένος λαμβάνω την τιμήν να αναφέρω υμίν τα εξής: Αναδειχθείς τελευταίος πλειοδότης των επί Τουρκοκρατίας υφισταμένων κοινοτικών φόρων 10 πωλουμένων ζώων 2)εκθέσεως εμπορευμάτων 3)στατήρος 4) κοιλού 5) σφαζομένων ζώων αντί του χρηματικού ποσού των 40.000 δραχμών. Της ληξάσης χρήσεως 1927-28 υπέστην σημαντικήν ζημίαν μη κατορθώσας να εισπράξω μήτε τα 2/3 του όλου μισθώματος λόγω της οικονομικής κρίσεως της μαστιζούζης την κοινωνία Βλάτσης.
Επειδή το υπ’ εμού προσφερθέν μίσθωμα δια την ενοικίασιν των ως είρηται φόρων είναι υπέρογκον παραβαλλόμενον με το του παρελθόντος έτους (αποτέλεσμα του δημιουργηθέντος τότε σφοδροτάτου συναγωνισμού) αφ ενός μεν διότι υπερβαίνει τούτο κατά 10.000 δραχμές αφ ετέρου δε η παρατηρηθείσα εφέτος οικονομική κρίσις λόγω της πενιχράς αποδόσεως της παραγωγής των εν γένει προϊόντων εξηνάγκασε τους κατοίκους Βλάτσης να περιορίσωσι τα έξοδά των και συνεπώς την εν γένει κατανάλωσιν κατ’ ακολουθίαν δε τας εισπράξεις μου εκ του ως άνω φόρων, παρ’ όλην την καταβληθείσαν προσπάθειάν μου.
Επειδή διττήν υπέστην ζημίαν την άμεσον τοιαύτην εκ 15.000 περίπου δραχμών καθ’ ότι εισέπραξα μόνον 25.000 δρχ. και την έμμεσον τοιαύτην απωλέσας ενός ολοκλήρου έτους εργασίαν μου.
Επειδή υπεραμυνόμενος των κοινοτικών συμφερόντων και αναβιβάσας τους φόρους εις το ποσό των 40.000 δραχμών, ουδέποτε ήτο δυνατόν να προβλέψω τοιαύτην έλλειψιν των άνω ειδών, άμεσος συνέπεια υπήρξεν ο περιορισμός της καταναλώσεως εις τρόπον να προκύψει εις εμέ η άνω θετική ζημιά ως και αποθετική τοιαύτη.
Επειδή κατά κρίσιν αγαθού ανδρός πρόβλεψις τοιαύτη πρωτοφανούς καταστροφής της παραγωγής ήτο αδύνατος.
Επειδή η ζημία μου ην υπέστη τυγχάνει γνωστή εις υμάς
Δια ταύτα
Λαμβάνω και αύθις την τιμήν να παρακαλέσω υμάς όπως εν τη διακρινούση υμάς ευθύτητι ακριβοδικαίως αποφαινόμενος ελαττώσετε κατά 15.000 δραχμές τουλάχιστον το ενοίκιον των φόρων ποσόν ίσον με την πραγματοποιηθείσαν ζημίαν άλλως να μοι χορηγηθή αναστολής τουλάχιστον δύο ετών ίνα τμηματικώς εξοφλήσω την οφειλήν μου, δεδομένου ότι τυγχάνω οικογενειάρχης πολυμελούς οικογενείας και με τας παρούσας κρισίμους οικονομικάς συνθήκας μόλις κατορθώνω να τρέφω δια ξηρού άρτου.
Ευελπιστώ ότι θέλει γίνει ευμενώς αποδεκτή η δικαία αύτη αίτησίς μου» (60/1966).
[1] Λόγω φθοράς του επιστολόχαρτου διακόπτεται η γραφή.
[2]Περδικιά, Νέας Νικοπόλεως. Σήμερα ακατοίκητο.
