Ένα ιδιαίτερα καινοτόμο τεχνολογικό σύστημα, που έμελλε να αλλάξει την καθημερινότητα των πολιτών της Δυτικής Μακεδονίας, ήταν η Τηλεθέρμανση. Ένα σύστημα ομαδικής αστικής θέρμανσης, το οποίο είχε εκτεταμένη εφαρμογή σε ευρωπαϊκές (κυρίως ανατολικές) χώρες, και στην Ελλάδα αρχικά αντιμετωπίστηκε με επιφυλάξεις και σκεπτικισμό. Το σύστημα όπως είναι γνωστό, αξιοποιεί την τεχνολογία για να συνδέσει τους ατμοηλεκτρικούς σταθμούς παραγωγής ενέργειας με τα σπίτια των δημοτών της Πτολεμαΐδας, της Κοζάνης και της ευρύτερης περιοχής του Αμυνταίου, μεταφέροντας θερμική ενέργεια με χαμηλό κόστος.
Η τηλεθέρμανση χαρακτηρίστηκε ως “πολύτιμο κοινωνικό αγαθό”, καθώς κάλυπτε σε μεγάλο βαθμό τις τεράστιες ανάγκες σε θερμότητα που έχει τους ψυχρούς χειμώνες η Δυτική Μακεδονία. Και μπορεί το θέμα της παροχής ενέργειας να λύθηκε προβάλλοντας το κοινωνικό της πρόσωπο η ΔΕΗ, όμως το μείζον θέμα ήταν να βρεθούν οι πόροι για να κατασκευαστούν τα δίκτυα μεταφοράς, το δίκτυο διανομής μέσα στις πόλεις, τα αντλιοστάσια, και φυσικά τα συνδετήρια έργα στις εγκαταστάσεις των ΑΗΣ.
Τη λύση για την εξεύρεση των πόρων και την κατασκευή όλων των σταδίων για το καινοτόμο έργο, έδωσε η Ευρώπη. Με την παροχή χρηματοδότησης, η Ευρωπαϊκή Ένωση κατέστη ένας από τους πιο κρίσιμους παράγοντες στην ομαλή πορεία σχεδιασμού μελέτης και κατασκευής τους έργου.
Συγκεκριμένα, σε ότι αφορά την Τηλεθέρμανση Πτολεμαΐδας: Η χρηματοδότηση της μελέτης έγινε το 1987 με επιδότηση 70% από το κοινοτικό πρόγραμμα VALOREN (το πρόγραμμα αφορούσε έργα εξοικονόμησης ενέργειας), ενώ εξασφαλίστηκε έως 55% επιδότηση για την κατασκευή του έργου, προϋπολογισμού 10 εκατομμυρίων δραχμών*.
Στη συνέχεια, έγινε εκτεταμένη αξιοποίηση όλων των διαθέσιμων κοινοτικών πόρων (ΚΠΣ. ΕΣΠΑ) σε μία ασταμάτητη ροή επενδύσεων που σκοπό έχουν (μέχρι και σήμερα) την ισχυροποίηση του δικτύου σε ισχύ και τεχνογνωσία, αλλά κυρίως τις επεκτάσεις του, ώστε να μπορούν όλο και περισσότεροι δημότες να απολαμβάνουν το αγαθό. Η δεύτερη φάση του έργου (1995-2002) αφορούσε στην κατασκευή επεκτάσεων αλλά και προμήθειας νέων συστημάτων, είχε προϋπολογισμό 10 εκατομμύρια ευρώ αι χρηματοδοτήθηκε από το Β’ ΚΠΣ με ποσοστιαία επιδότηση 45%. Η τρίτη φάση του έργου (2003-2007) εκτός από τις επεκτάσεις εντός της πόλης, περιείχε τη διασύνδεση με το Μποδοσάκειο Νοσοκομείο, και την εγκατάσταση εναποθήκευσης θερμότητας. Χρηματοδοτήθηκε σε ποσοστό 35% από το πρόγραμμα ΕΠΑΝ. Στην Δ Φάση (2008-2012) εντάχθηκε εκτός από τις νέες επεκτάσεις, το νέο σύστημα παραγωγής ενέργειας στον ΑΗΣ Καρδιάς, ενώ η φάση αυτή είχε ευρωπαϊκή χρηματοδότηση 65% από το ΕΣΠΑ, σε προϋπολογισμό 26 εκ. ευρώ. Σήμερα, υλοποιούνται νέες επεκτάσεις, προς τον οικισμό Καρδιάς και τις Εργατικές Κατοικίες και πάλι με ευρωπαϊκή χρηματοδότηση, επενδύονται κεφάλαια για νέες τεχνολογίες στην αποθήκευση ενέργειας, ενώ εδώ και χρόνια μελετούνται νέες επεκτάσεις. Το σύστημα της Τηλεθέρμανσης Πτολεμαΐδας, πρόκειται να διασυνδεθεί με αυτά της Κοζάνης και του Αμυνταίου, στα πλαίσια του σχεδιασμού για τη δίκαιη μετάβαση των λιγνιτικών περιοχών, υπό τη σκέπη του ευρωπαϊκού μηχανισμού για τη δίκαιη μετάβαση, με ότι αυτό συνεπάγεται για τις μελλοντικές πιθανές χρηματοδοτήσεις διασύνδεσης, αλλά και κατασκευής νέων μονάδων παραγωγής θερμικής ενέργειας..
Τα κύρια οφέλη που απόλαυσαν έως σήμερα οι πολίτες, από τη λειτουργία του συστήματος της Τηλεθέρμανσης, τα οποία σε μεγάλο βαθμό άλλαξαν τη ζωή τους είναι τα εξής:
– Οι καταναλωτές έχουν πολύ χαμηλό κόστος θέρμανσης
– Οι καταναλωτές δεν προμηθεύτηκαν πάνω από 250.000 τόνους πετρελαίου, αξίας πάνω από 300.000.000 ευρώ, ενώ εξοικονόμησαν πάνω από 70.000.000 ευρώ.
– Προέκυψε τεράστιο συναλλαγματικό όφελος για την Ελλάδα από την υποκατάσταση πετρελαίου
– Τα χρήματα για την θερμική ενέργεια αποδόθηκαν στη δημόσια ελληνική ΔΕΗ αντί στους – Άραβες παραγωγούς πετρελαίου, που το εισάγουν στην Ελλάδα.
– Η αστική ρύπανση λόγω της μη καύσης πετρελαίου, είναι αισθητά μειωμένη στην περιοχή
– Προέκυψε μεγάλο περιβαλλοντικό όφελος
– Η περιοχή απέκτησε πρωτόγνωρη εμπειρία και τεχνογνωσία, που χρησιμοποιείται ως υποδομή για την ανάπτυξη κι άλλων εφαρμογών
– Δημιουργήθηκαν νέες θέσεις εργασίας, σε μία δημοτική επιχείρηση με πρωτοποριακή λειτουργία
– Δημιουργήθηκε ένα ιδιαίτερα καινοτόμο σύστημα
– Δόθηκαν νέες προοπτικές για την τοπική ανάπτυξη
*Στοιχεία για να γραφεί το παρόν κείμενο, αντλήθηκαν από το βιβλίου του πρ. Δημάρχου Πτολεμαΐδας Κωνσταντίνου Μαυρομάτη, “Αναδρομή στην ιστορική πορεία του πρωτοποριακού για την Ελλάδα έργου της Τηλεθέρμανσης Πτολεμαΐδας”.
