Τι περιμένει από το σχολείο και τους εκπαιδευτικούς ένας αυτιστικός μαθητής

Ας ανοίξουμε τα ματιά μας και να δούμε τον Αυτισμό όπως οι ίδιοι οι αυτιστικοί τον γνωρίζουν και το βιώνουν.

Ας βγει επιτέλους ο Αυτισμός από το σκοτάδι της άγνοιας και του στιγματισμού.

Ευχαριστώ θερμά την κ. Πέρλα Μεσσίνα (Αυτιστική Ενήλικας, Β.Α. Ψυχολογίας/Κοινωνιολογίας και Πρόεδρο του Συλλόγου Ελλήνων Αυτιστικών Asperger και ΥΛΑ) για τη βοήθεια και την καθοδήγηση στην εκπόνηση του άρθρου.

Τι θα εισέπραττε ένα αυτιστικό παιδί στο σχολείο αν προσπαθούσαν να το καταλάβουν:

Η σχολική κοινότητα για να πράξει ουσιαστικό έργο πρέπει να ξεπεράσει τα όρια του δικού της «φυσιολογικού τρόπου ζωής» και να δώσει – ποσοτικά και ποιοτικά – στα παιδιά με αυτισμό την εκπαίδευση που δικαιούνται. Το υπάρχον σχολείο έχει δομηθεί με τρόπο ώστε να εξυπηρετεί τις ανάγκες ενός «μέσου» μαθητή. Ακόμη και η ύπαρξη ειδικού σχολείου ή τμημάτων ένταξης, δε μπορεί τις περισσότερες φορές να καλύψει τις ανάγκες ενός αυτιστικού μαθητή και να αναδείξει τις ικανότητες και δεξιότητες του. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα, ο αυτιστικός μαθητής να αδικείται, να λαμβάνει ελλιπή εκπαίδευση και κατ’ επέκταση να μειονεκτεί στην υπόλοιπη ζωή του. Ώσπου να δημιουργηθεί ένα τέτοιο σχολείο, ο κάθε εκπαιδευτικός μπορεί να λάβει υπόψη του τις ακόλουθες προτάσεις…

• Η αλλαγή του περιβάλλοντος προκαλεί στο αυτιστικό παιδί έντονα αισθήματα και σε συνδυασμό με την ενέργεια που πηγάζει από αυτά, οδηγείται σε διεξόδους εκτόνωσης (εξωτερίκευση ενέργειας) και δεν μπορεί την τρέχουσα στιγμή να υπακούσει σε οδηγίες και εντολές. Η προσοχή του διασπάται και ο εκπαιδευτικός οφείλει να αποδεχτεί την ανάγκη αυτή.

• Οι συνθήκες του σχολείου πρέπει να εξασφαλίζουν την συναισθηματική ηρεμία και σταθερότητα. Για παράδειγμα, ένα πείραγμα, μια αγενής παρατήρηση, μια αδικία, μπορούν να αναστατώσουν ένα αυτιστικό παιδί.

• Ένα αυτιστικό παιδί πρέπει να εκπαιδευτεί στον τρόπο που θα συμπεριφέρεται στις διάφορες κοινωνικές και μη καταστάσεις. Αυτό που το οποιοδήποτε παιδί κάνει ενστικτωδώς (π.χ. ακολουθεί κάποιον κανόνα), ο αυτιστικός πρέπει να το διδαχθεί για να μπορέσει να κατανοήσει τις διαστάσεις του και τον λόγο ύπαρξης και υλοποίησής του. Πρέπει να του δοθούν ξεκάθαρες και ειλικρινείς απαντήσεις. Μια καλή πρόταση για να επιτευχθεί αυτό από το σχολείο είναι τα παιχνίδια – ρόλοι.

• Η σχολική κοινότητα είναι αρωγός στην αίσθηση σταθερότητας και οργάνωσης που οφείλει να έχει κάθε αυτιστικό παιδί. Έτσι, μέσα από την κατάλληλη διδασκαλία πρέπει να μάθει στο παιδί να αντιμετωπίζει τους φόβους, τις ανησυχίες του και να αφήσει ελεύθερο τον εαυτό του.

• Η ανυπομονησία – σε κανονικές συνθήκες – αποτελεί χαρακτηριστικό τους και ορισμένες φορές, ακόμα και αν έχουν εκπαιδευτεί (π.χ. να περιμένει ένα παιδί στη σειρά του), δυσκολεύονται να την ελέγξουν. Εδώ ο εκπαιδευτικός πρέπει να βρει εναλλακτικές στρατηγικές για να βοηθήσει το παιδί.

• Όπως κάθε παιδί, έτσι και το αυτιστικό παιδί, έχει ανάγκη από την επιβράβευση. Αυτή θα το βοηθήσει να συνεχίσει την προσπάθεια και να κατανοήσει πως οι διδακτικές στρατηγικές που το δυσκόλεψαν στην αρχή, είχαν ως στόχο την άνοδό του.

• Οι φωνές του εκπαιδευτικού θα προκαλέσουν τις φωνές του παιδιού. Αν, λοιπόν, ένας εκπαιδευτικός δεν αποδεχτεί τον τρόπο σκέψης ενός αυτιστικού παιδιού και προσπαθήσει με τις φωνές να επιβάλλει τα θέλω του σε αυτό, τότε είναι λογικές οι εκφράσεις θυμού, επίθεσης και φυγής από την πλευρά του παιδιού, γιατί θα αντιδράσει όπως θα έκανε ο οποιοσδήποτε. Αυτό που χρειάζεται σε αυτή την περίπτωση είναι μια ψύχραιμη και φιλική διάθεση και μια απλή υπενθύμιση του τι πρέπει να κάνει το παιδί.

• Ένα αυτιστικό παιδί, έχει συνήθως χαμηλή αυτοεκτίμηση γιατί εξαιτίας της διαφορετικότητάς του, γίνεται αποδέκτης κριτικής και παρατηρήσεων. Οι εκπαιδευτικοί, δεν πρέπει μόνο να αποτρέπουν τέτοιες καταστάσεις, αλλά να διδάσκουν στα παιδιά μηχανισμούς άμυνας ώστε να μπορούν να αντιμετωπίσουν τέτοιες καταστάσεις και έξω από το σχολείο.

• Ένας λειτουργικός τρόπος να κατανοήσει ένα αυτιστικό παιδί τα λάθη του ή το αν κατάφερε αυτό που του ζητήθηκε, είναι η χρήση μιας κλίμακας (χρήσιμο σε μεγαλύτερα παιδιά). Έτσι, σε μια κλίμακα για παράδειγμα από το 1 έως το 7, το παιδί θα ξέρει ότι όταν ο εκπαιδευτικός του πει 4, τότε έχει ανταπεξέλθει στις απαιτήσεις, διαφορετικά δεν έχει καταφέρει να κατακτήσει κάτι (-4) ή έχει ξεπεράσει τα όρια και πρέπει να επανέλθει (4+).

• Ο εκπαιδευτικός οφείλει να σέβεται τη συνεχή προσπάθεια που καταβάλλει ένα αυτιστικό παιδί – ακόμα και αν δε το βλέπουμε – για να μετριάσει τις αντιδράσεις του παρά τα συναισθήματα άγχους και σύγχυσης που βιώνουν.

• Τέλος, ένα ακόμη πολύ σημαντικό ζήτημα το οποίο οι εκπαιδευτικοί οφείλουν να διαχειριστούν σωστά, είναι η έλλειψη, συχνά, κινητικού συντονισμού από το αυτιστικό παιδί . Σε αυτή την περίπτωση, οφείλουν να εντάξουν το παιδί σε πλαίσια που να μην το υποτιμούν, εξαιτίας αυτής του της δυσκολίας που μπορεί να προκαλέσει αισθήματα ανικανότητας στο ίδιο ή να γίνει αποδέκτης πειραγμάτων από τα άλλα παιδιά.

Και μην ξεχνάτε!

Ένας αυτιστικός:

• Σκέφτεται, παρατηρεί, κατανοεί τον κόσμο γύρω του με διαφορετικό τρόπο.
• Εξωτερικεύει τα όσα νιώθει με το δικό του ιδιαίτερο τρόπο.
• Έχει μικρότερη αίσθηση του πόνου.
• Δεν του αρέσει να τον αγγίζουν όταν του μιλούν.
• Αντιμετωπίζει με διαφορετικό τρόπο σκέψης το άγχος και το φόβο του.
• Είναι θαρραλέος και δε φοβάται εύκολα!
• Παρατηρεί αμέσως τις αλλαγές!
• Χρησιμοποιεί την ευγένεια όταν την εισπράττει.
• Η ειλικρίνειά του μπορεί να ενοχλήσει.
• Παίζει με διαφορετικό τρόπο από τα άλλα παιδιά.
• Παίζει μόνος του ευχάριστα χωρίς να βαριέται.
• Όταν είναι απασχολημένος δε σε ακούει!
• Είναι πολύ ταχτικός με τα πράγματά του.

Ελένη Α. Αλεξανδρίδου

Φιλόλογος

Πτυχιούχος Τμήματος Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας Ιωαννίνων

Ειδίκευση στον Τομέα της Παιδαγωγικής Επιστήμης

Κάτοχος Πιστοποίησης Επάρκειας Γνώσης της Γραφής Braille

www.filologosonline.gr

e-mail: filologosonline.gr@gmail.com

Βιβλιογραφία:

• Η εικόνα που επισυνάπτεται αποτελεί πνευματικής ιδιοκτησία της κ. Πέρλας Μεσσίνας και του Συλλόγου Ελλήνων Αυτιστικών Aspergerκαι ΥΛΑ.

• Άρθρο: «Μία Λεπτομερής Ανάλυση των Μύθων του Αυτισμού», Πέρλα Μεσσίνα, Αυτιστική Ενήλικας – Β.Α. Ψυχολογίας/Κοινωνιολογίας

Άρθρο: «Αυτισμός, Θυμός και Ξεσπάσματα Θυμού», Πέρλα Μεσσίνα, Αυτιστική Ενήλικας – Β.Α. Ψυχολογίας/Κοινωνιολογίας

Άρθρο: «Το Παιδί, με τον Διαφορετικό Τρόπο Σκέψης: Καλώς Ήρθατε στον Κόσμο των Αυτιστικών!», Πέρλα Μεσσίνα, Αυτιστική Ενήλικας – Β.Α. Ψυχολογίας/Κοινωνιολογίας

Άρθρο: «Το Μανιφέστο μας: Μην πενθείτε για μας!, από τον JimSinclair», Σύλλογος Ελλήνων Αυτιστικών Asperger και ΥΛΑ.