Ντοκιμαντέρ από το Αρχείο της ΕΡΤ, παραγωγής 1985, σε σκηνοθεσία του Γιώργου Σκαλενάκη, με θέμα τις εικονογραφημένες μορφές της Παναγίας στον ελλαδικό χώρο από την πρωτοβυζαντινή εποχή μέχρι πρόσφατα. Το ντοκιμαντέρ εξετάζει την πορεία της καλλιτεχνικής παραγωγής της τέχνης της αγιογραφίας ξεκινώντας από την πρωτοβυζαντινή περίοδο με τις πρώτες απεικονίσεις της μορφής της Παναγίας, κάνοντας ταυτόχρονα ιστορικές αναφορές για τις περιόδους της βυζαντινής εικονογραφίας και τα τεχνοτροπικά ρεύματα που τις αντιπροσώπευαν.
Ο φακός της εκπομπής μας μεταφέρει σε σημαντικά μνημεία της βυζαντινής αρχιτεκτονικής όπως, η Μονή Οσίου Λουκά στη Φωκίδα (11ος αι.), η Μονή Δαφνίου (11ος αι.) και οι ναοί του Μυστρά (τέλη 14ου αι.), όπου παρακολουθούμε την αγιογράφηση σε σχέση με το εικονιζόμενο πρόσωπο της Παναγίας κατά τη βυζαντινή περίοδο, με σχόλια για την αισθητική απόδοση και τα νεά πρότυπα στην προσωπογραφία της Παναγίας, όπως εμφανίζονταν στο πέρασμα των χρόνων. Παράλληλα, γίνεται αναφορά στα ονόματα της Παναγίας, στη θρησκευτική σημασία και στους συμβολισμούς της παρουσίας της μέσα από την τέχνη: «η Παναγιά, ως επίγεια μάνα και επουράνια μητέρα», «ως σύμβολο μητρότητας, ανθρωπιάς και καλοσύνης, αγάπης και ειρήνης».
Στο τελευταίο μέρος, η αφήγηση αφορά στο τέλος του Βυζαντίου και τη Μεταβυζαντινή τέχνη, περνώντας στους εκπροσώπους της Κρητικής Σχολής από τον Δαμασκηνό, τον Σκορδίλη και τον Πουλάκη ως την περίοδο της νεοελληνικής ζωγραφικής με δείγματα της αγιογράφησης του Κόντογλου (1940-50), του Παρθένη και του λαϊκού ζωγράφου Καγκαρά. Βλέπουμε επίσης, δείγματα από τον διάκοσμο των βυζαντινών εκκλησιών της Μάνης.
Σε όλη τη διάρκεια της εκπομπής προβάλλεται πλούσιο εικονογραφικό υλικό από παραστάσεις μωσαϊκών και φορητών εικόνων. Αφηγητές: Νίκη Τριανταφυλλίδη, Λευτέρης Ελευθεριάδης. Έρευνα-σενάριο: Αντώνης Βασιλόπουλος. Μουσική: από την Γ΄ Συμφωνία του Μίκη Θεοδωράκη.
Δείτε περισσότερα στο http://archive.ert.gr
