«Κάθε παιδί έχει ταλέντα και έχει δικαίωμα να τα αξιοποιεί για να είναι ευτυχισμένο στη ζωή του γιατί επιτυχία είναι να δουλεύεις πάνω σε αυτό που σου αρέσει σε αυτό που είσαι καλός. Το υπουργείο Παιδείας έχει δρομολογήσει τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις για ένα εκπαιδευτικό σύστημα στο οποίο μπορείς να βρεις το δικό σου μονοπάτι και να βγεις στην αγορά εργασίας με δεξιότητες που θα σε κάνουν να πετύχεις σε αυτό που πραγματικά σου ταιριάζει σε αυτό που έχει προοπτική.»
Με αυτό το μήνυμα το Υπουργείο Παιδείας προσπαθεί να αφυπνίσει μαθητές και γονείς, αλλά και όλη την κοινωνία, κάνοντάς τους να σκεφτούν πως τα επαγγελματικά στερεότυπα λειτουργούν ανασταλτικά στην πρόοδο των νέων σήμερα. Είναι σημαντικό γιατί το μήνυμα αυτό συνοδεύεται από δύο σποτάκια που έχουν ως στόχο να δείξουν στους μαθητές με πολύ απλό τρόπο ότι δεν είναι αναγκαίο να γίνουν όλοι δικηγόροι ή γιατροί. Το γεγονός ότι οι δύο πρωταγωνιστές είναι ένα κορίτσι και ένα αγόρι, δεν είναι τυχαίο. Η ύπαρξη επαγγελματικών στερεοτύπων στην ελληνική εκπαιδευτική πραγματικότητα σχετίζεται αρκετά με το φύλο και οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο γεγονός του διαχωρισμού τεχνικών – ανθρωπιστικών μαθημάτων, με τα αγόρια να κυριαρχούν περισσότερο στα πρώτα, ενώ τα κορίτσια στα δεύτερα.
Το όλο ζήτημα, όμως, αναδεικνύει την αναγκαιότητα ύπαρξης, από την πλευρά του σχολείου, ενός προγράμματος ενημέρωσης γύρω από τα επαγγέλματα. Η ύπαρξη πολλών επαγγελμάτων και ειδικοτήτων καθιστά δύσκολη την ενημέρωση του νέου καθώς, δέχεται συνεχώς επιδράσεις από το κοινωνικό περιβάλλον χωρίς να συνειδητοποιεί την ανάγκη λήψης της «δίκης του και μόνο απόφασης». Η σύγχρονη κοινωνία έχοντας αυξημένες απαιτήσεις, γρήγορους ρυθμούς, αντιφατικούς και πολλαπλούς ρόλους των ανθρώπων που την απαρτίζουν, και όντας απόλυτα συνυφασμένη με την ανάπτυξη της τεχνολογίας, ενισχύει τον ανταγωνισμό, γεγονός που δεν αφήνει περιθώρια για εσφαλμένες επιλογές και κάνει τον επαγγελματικό προσανατολισμό, κάτι παραπάνω από αναγκαίο. Τα προγράμματα επαγγελματικής ενημέρωσης των νέων έχουν βαθύτερη κοινωνική σημασία, γιατί με τη βοήθειά τους τα άτομα αντιμετωπίζουν την εργασία ως μέσο κοινωνικής προσφοράς, ως δρόμο μέσω του οποίου ο άνθρωπος δίνει στην ομάδα και όχι μόνο ως βιοποριστική ανάγκη ή τρόπο επίτευξης ατομικών στόχων και επιδιώξεων. Πρέπει να λειτουργεί με τέτοιο τρόπο ώστε να καθοδηγήσει τους μαθητές που το νεαρό της ηλικίας τους δε διασφαλίζει την λήψη μιας ορθής απόφασης, ανάλογης με τη σημασία της.
Με την οργανωμένη εικόνα που μπορεί να προσφέρει στο άτομο ένας ορθός επαγγελματικός προσανατολισμός, μέσω για παράδειγμα ενός καλά οργανωμένου και πλήρους προγράμματος ή μέσω ενός καλά ενημερωμένου και εκπαιδευμένου ειδικού, ο νέος ξεφεύγει από την αδράνεια και τον εφησυχασμό και κατανοεί την πραγματική λειτουργία των επαγγελμάτων. Πιο συγκεκριμένα:
- Ο νέος μυείται στη συλλογικότητα, συμμετέχει δηλαδή σε ομαδικές εργασίες, μαθαίνει να εργάζεται με αλληλεγγύη – αρετή που θα του χρειαστεί αργότερα και κατά την άσκηση του επαγγέλματός του – ενώ εθίζεται και στο πνεύμα του διαλόγου, που αναπτύσσει τόσο με τους άλλους νέους όσο και με τους ειδικούς.
- Είναι σε θέση να θέτει στόχους και να αγωνίζεται για την πραγμάτωσή τους, να αποφασίζει ώριμα για το μέλλον του και την επαγγελματική του σταδιοδρομία καθώς είναι γνώστης (μέσω της σωστής ενημέρωσης) των πραγμάτων και των εξελίξεων.
- Μέσα από τη διαδικασία αυτή, ο νέος προβληματίζεται, εμβαθύνει, αναλύει και αντιλαμβάνεται καλύτερα τα διάφορα επαγγέλματα, αναπτύσσει πρωτοβουλία, ερευνά και επιδιώκει να αποκτήσει ολοκληρωμένη ενημέρωση γύρω από αυτό που τον ενδιαφέρει. Με αυτό τον τρόπο, ελευθερώνει τον εαυτό του από την άγνοια, προλαμβάνει μόνο του δυσάρεστες καταστάσεις και γενικότερα, βρίσκεται σε μια συνεχή επαγρύπνηση.
- Ο νέος μαθαίνει, επίσης, να στηρίζεται στην αυτενέργεια, να συνειδητοποιεί το μεγάλο ανταγωνισμό που εμφανίζεται σήμερα στην οικονομική ζωή και να αντιλαμβάνεται πως οποιονδήποτε κλάδο και αν επιλέξει, χρειάζεται να επιδιώξει την ειδίκευση αλλά και τη διαρκή επιμόρφωση στο αντικείμενό του εξαιτίας του μεγάλου ανταγωνισμού.
- Με τη βοήθεια του επαγγελματικού προσανατολισμού, οι νέοι ενημερώνονται για τις συγκεκριμένες συνθήκες ενός επαγγέλματος ως αυτόπτες και αυτήκοοι μάρτυρες.
- Ας μη ξεχνάμε μάλιστα, πως ο επαγγελματικός προσανατολισμός δε στοχεύει μόνο στο να καλλιεργήσει την αντίληψη των νέων στον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνονται τα πράγματα, αλλά συμβάλλει καίρια και στην κατάκτηση της αυτογνωσίας. Με άλλα λόγια, δίνει στο νέο ερεθίσματα για εσωτερική αναζήτηση, ενδοσκόπηση και άσκηση αυτοκριτικής.
- Όλη αυτή η διαδικασία, βοηθά τον νέο να γνωρίσει τον εαυτό του, τις ανάγκες και τις ιδιαιτερότητές του, να απαλλαχθεί από ταμπού και προκαταλήψεις για ορισμένα επαγγέλματα, να αποκτήσει ηθική ωριμότητα και ελευθερία, δηλαδή όλα τα απαιτούμενα προσόντα, όχι μόνο για μια υπεύθυνη επαγγελματική επιλογή αλλά και για τη διαμόρφωση υγιούς προσωπικότητας.
- Ο νέος φτάνει σε σημείο να γνωρίζει τι θέλει και τι ζητά. Κατά συνέπεια, λυτρώνεται από το άγχος, τα συμπλέγματα και τις αδυναμίες, δεν απογοητεύεται και απομακρύνεται από τα ψυχικά αδιέξοδα.
- Τέλος, επειδή ο επαγγελματικός προσανατολισμός τοποθετεί την εργασία στο ύψος που της αξίζει, την ανάγει δηλαδή σε ιδιαίτερη κοινωνική αξία, είναι κατάλληλος για να μεταλαμπαδεύσει υγιή πρότυπα, υψηλές αρχές και ηθικές αρετές στους μελλοντικούς επαγγελματίες. Δημιουργεί, δηλαδή, όταν λειτουργεί σωστά, ευσυνείδητους εργαζομένους, ειλικρινείς, έντιμους και συνεπείς στο καθήκον τους επαγγελματίες.
Ας ελπίζουμε να δοθεί η προσοχή που αρμόζει στην προσπάθεια αυτή, να λειτουργήσει μέσω ενός σωστού προγράμματος και να αφυπνίσει όχι μόνο τους νέους, αλλά και ολόκληρο τον κοινωνικό τους περίγυρο.
Γιατί αν η επιλογή επαγγέλματος σημαίνει και επιλογή τρόπου ζωής, το κριτήριο που πρέπει να επιτυγχάνεται πάντοτε είναι η ισορροπία ανάμεσα στις κλίσεις και το επάγγελμα.
Ελένη Α. Αλεξανδρίδου
Φιλόλογος
Πτυχιούχος Τμήματος Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας Ιωαννίνων
Ειδίκευση στον Τομέα της Παιδαγωγικής Επιστήμης
Κάτοχος Πιστοποίησης Επάρκειας Γνώσης της Γραφής Braille
e-mail: filologosonline.gr@gmail.com
Πηγές:
«Έκφραση – Έκθεση» Λυκείου, ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΕΚΔΟΣΕΩΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ
«Έκφραση – Έκθεση για το Λύκειο, Θεματικοί Κύκλοι», ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΕΚΔΟΣΕΩΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ
