Η αντιπαράθεση γύρω από το ντοκιμαντέρ «Φλώρινα: Όψεις του 20ού αιώνα» συνεχίζεται, προκαλώντας έντονο δημόσιο διάλογο στην τοπική κοινωνία. Μετά την απάντηση του δημιουργού του έργου, Ηλία Ιωαννίδη, η Κοσμήτορας της Σχολής Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, καθηγήτρια Σοφία Ηλιάδου-Τάχου, επανέρχεται με νέα δήλωση. Στο κείμενό της επιχειρεί να αποσαφηνίσει το σκεπτικό της αρχικής της ανάρτησης, να εξηγήσει ότι δεν είχε στόχο να απαξιώσει τον δημιουργό και να διευκρινίσει τις θέσεις της σχετικά με τη διάκριση ανάμεσα στην ακαδημαϊκή και στη δημόσια ιστορία.
ΩΦΕΛΙΜΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ (αν και όχι οφειλόμενη)
Της Καθηγήτριας Σοφίας Ηλιάδου-Τάχου
Κοσμήτορος της Σχολής Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών Επιστημών
Του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας
Προς τον κύριο Ηλία Ιωαννίδη, ερευνητή -τεχνικό, του «ιστορικού ντοκυμαντέρ «Φλώρινα. Όψεις του 20ου αιώνα». [1]
Θεωρώ εκ προοιμίου ότι διαβάσατε την ανάρτησή μου εν βρασμώ ψυχής και για αυτό δεν σας έγινε κατανοητή, ως προς την ουσία της. Θα προσπαθήσω λοιπόν να αποσαφηνίσω τα επίμαχα σημεία της:
α) Περί της αναφοράς της ανάρτησής μου στο πρόσωπό σας:
Η ανάρτησή μου, που σας στενοχώρησε και πραγματικά λυπάμαι που την εκλάβατε έτσι, δεν αναφέρεται σε σας, αφού πουθενά δεν υπάρχει το όνομά σας. Απευθύνεται στον ή στην υπεύθυνη πολιτισμού του Δήμου ,ο/ η οποίος/α δεν σας ενημέρωσε για την ύπαρξη του Αρχείου Τοπικής Ιστορίας, που υφίσταται στο Εργαστήριο Τοπικής Ιστορίας του Πανεπιστημίου μας, Πρόεδρος του οποίου είμαι η ίδια, και στο Ψηφιακό Αποθετήριο του Πανεπιστημίου μας, που περιλαμβάνει ψηφιοποιημένες όλες τις εργασίες των φοιτητών του Μεταπτυχιακού προγράμματος που επίσης διευθύνω ,τίτλος του οποίου είναι: «Ζητήματα Ιστορίας, Ιστορικής Εκπαίδευσης και Εκπαιδευτικής Πολιτικής», στο οποίο συμμετέχουν 18 Καθηγητές Ιστορίας, από όλα τα ελληνικά πανεπιστήμια και από την Κύπρο.
Οι παρατηρήσεις μου αυτές, κακώς θεωρήσατε ότι αναφέρονταν στην αξιοπιστία ή στην ποιότητα της δουλειάς σας. Αντίθετα, ήθελαν να συμβάλλουν, στην επιτυχία της ενασχόλησής σας με την τοπική ιστορία, για την οποία, όπως αντιλαμβάνομαι έχετε πολύ γόνιμο ενδιαφέρον.
Επιτρέψτε μου, να έχω και εγώ, «ακαδημαϊκή αδεία», μετά από 22 βιβλία και 104 άρθρα, τη δυνατότητα να εφιστώ την προσοχή των νεότερων ερευνητών σε ό,τι εκλαμβάνω ως σημαντικό. Και θέλω να γνωρίζετε καλά ότι ασχολούμαι μόνο με εκείνους που πραγματικά έχουν το ενδιαφέρον, τις δυνάμεις και τις δυνατότητες, για την ιδιαίτερα δύσκολη εμπλοκή τους με την τοπική ιστορία. Αν και δεν είχα εκείνη την ώρα της προβολής την πίστωση χρόνου να παρακολουθήσω τη δουλειά σας-έχω βλέπετε πολλές άλλες εκ των καθηκόντων μου υποχρεώσεις- θεώρησα πως είχα το δικαίωμα να υποβάλλω, με βάση την έγγραφη αναφορά στο κείμενο της διαφημιστική προβολή του ντοκυμαντέρ σας, κάποια καλοπροαίρετα σχόλια, ως ειδικός στο πεδίο της ιστορίας. Νόμιζα ότι θα μπορούσαν όλα αυτά, χωρίς ένταση, να αποτελέσουν αφορμή για διάλογο, όπως είχα μάθει από την κουλτούρα του πανεπιστημίου, κάτι που δυστυχώς εξελίχτηκε στην εν λόγω αντιπαράθεση…
β) Περί της αρνητικής μου συμπεριφοράς «όταν με εκτιμούσατε», όπως γράφετε:
Δεν ξέρω ειλικρινά, αν και πότε επιχειρήσατε να με προσεγγίσετε, δεν έχω τίποτα από όσα καταγγελτικά περιγράφετε υπόψη μου. Το προηγούμενο ντοκυμαντέρ σας και η πρόσκληση για την παρακολούθησή του δεν έφτασαν ποτέ ως εμένα, χωρίς δική μου υπαιτιότητα. Μου διαμηνύθηκε η ύπαρξή του τώρα, στο πλαίσιο της συζήτησης που σχετίζεται με την απόφασή σας να διαρρήξετε τις σχέσεις σας με μένα και λυπάμαι πολύ για τα αρνητικά σας συναισθήματα και για τις αδόκητες παρερμηνείες που μου αποδώσατε.
γ) Η σχέση της δουλειάς σας με την ιστορία και ουδόλως με τη Λαογραφία ή τον λαϊκό πολιτισμό των λαϊκών ανθρώπων αποκλειστικά, (όπως γράφετε, επιτρέψτε μου με μιαδόση «λαϊκισμού»):
Η σχέση αυτή συνάγεται από την απλή ανάγνωση του 23ου Πρακτικού τακτικής συνεδρίασης» «Δια ζώσης» της Δημαρχιακής Επιτροπής που έλαβε χώρα στις 3 Ιουνίου 2025 (αναρτητέο στο διαδίκτυο, στην διαύγεια) στο πλαίσιο του οποίου με αριθμό 226/2025 αναφέρεται χαρακτηριστικά «Έγκριση εξειδίκευσης πίστωσης μέχρι του ποσού των 2.500 ευρώ για τη δημιουργία κινηματογραφικού ντοκυμαντέρ στο πλαίσιο εκδήλωσης του Δήμου Φλώρινας για την ιστορία της πόλης.
δ) Η χρηματοδότηση και η αμοιβή:
Στο ίδιο έγγραφο η απευθείας ανάθεση αιτιολογείται νόμιμα βέβαια (πρόκειται για ποσό μικρότερο των 3000 ευρώ) ως εξής: «Θα είναι ντοκιμαντέρ που δημιουργείται για την πόλη της Φλώρινας με αναλυτική παρουσίαση των γεγονότων του 20ου αιώνα και θα μείνει κληρονομιά στις επόμενες γενιές καθώς και ως δώρο του Δήμου Φλώρινας σε επίσημους επισκέπτες ώστε να γνωρίσουν την ιστορία του τόπου μας.
Από το ίδιο πρακτικό πληροφορούμαστε επίσης ότι δεσμεύτηκε ποσό έως 2.500 ευρώ που θα εισέπραττε ο εκπονητής (ερευνητής, τεχνικός, κινηματογραφιστής) του ντοκυμαντέρ….
Τελειώνοντας, επισημαίνω ότι δεν έχω αναφέρει τίποτα σχετικά με την είσπραξη αυτή στην αρχική μου ανάρτηση, ούτε τώρα θα παραπέμψω σε αυτήν, γιατί θεωρώ φυσιολογικό ότι η δουλειά πρέπει να αμείβεται.
ε. Το ζήτημα της παρερμηνείας της ορολογίας:
Έγραψα στο κείμενό μου ότι η ακαδημαϊκή ιστορία χρησιμοποιεί πηγές. Πηγές είναι και οι φωτογραφίες , συμφωνώ. Εκείνο όμως που πραγματικά έχει σημασία είναι η χρήση τους. Για την ακαδημαϊκή ιστορία, οι πηγές χρήζουν ερμηνείας, ένταξης στο ιστορικό πλαίσιο της περιόδου, σύζευξης με το αίτιο και το αιτιατό κλπ. Υπάρχει όμως και η άλλη ιστορία «η Δημόσια Ιστορία», η οποία σχετίζεται με την Κοινωνιολογία και άλλες επιστήμες και αναπαριστά γεγονότα του παρελθόντος, κατασκευάζοντάς το. Αυτό θεώρησα ότι είναι το είδος της ιστορίας που υπηρετήσατε, αφού δημιουργήσατε μια αναπαράσταση του παρελθόντος, κινώντας τα πρόσωπα με τεχνητή νοημοσύνη και υπηρετώντας τη δική σας ανάγνωση της ιστορίας, μέσα από τις επιλογές σας. Αυτό το είδος ιστορίας , τη δημόσια ιστορία υπηρετεί η κινηματογραφική εκδοχή της ιστορίας, η αναπαράσταση των αγαλμάτων, της ζωγραφικής κλπ
Γιατί εκλάβατε αυτή την παρατήρησή μου ως απαξίωση της προσπάθειάς σας; Μήπως επειδή αγνοείτε την ορολογία, το περιεχόμενο των εννοιών και δεν εννοήσατε τι σημαίνουν «οι χρήσεις του παρελθόντος»;
Στ. Περί της χρησιμότητας του ιστορικού δίπλα στον όποιο κινηματογραφιστή
Το συμπέρασμα όλων αυτών είναι πως η ιστορία είναι επιστήμη, όχι κοινό αγαθό του όποιου φορέα, όπως λέει το καταγγελτικό εναντίον μου κείμενο του Δήμου.
Αν σας βοηθούσε ένας ιστορικός, τουλάχιστον δεν θα παρεξηγούσατε τις παρατηρήσεις μου. Και δεν θα στενοχωριόσασταν. Γιατί δεν αξιολόγησα πουθενά την ποιότητα της δουλειάς σας αρνητικά.
Ζ. Περί της ερώτησης του Πρύτανη που θα έπρεπε κατά την γνώμη σας να είχε προηγηθεί, στον οποίον θα απευθυνθείτε εσείς να υποβάλλετε ερωτήσεις για τις ενέργειές μου..κλπ.
Η χρήση του πληθυντικού ευγενείας από μέρους μου είναι δεδομένη στα ακαδημαϊκά κείμενα. Γιατί οπωσδήποτε έχω και συναδέλφους ακαδημαϊκούς και μεταπτυχιακούς, με τους οποίους συνεργάζομαι. Γιατί στα πανεπιστήμια τίποτα δεν γίνεται από έναν. Όλα είναι αποτέλεσμα συνεργασίας των πολλαπλών ειδικοτήτων και γνωστικών αντικειμένων. Η έρευνα πάντα προάγεται με συνέργειες.
Και επειδή νομίζετε ότι είμαι δημόσιος υπάλληλος που πρέπει να λογοδοτήσει στον Προϊστάμενό του, και έχετε άγνοια της ακαδημαϊκής δεοντολογίας, φιλικά σας ενημερώνω ότι η σχέση με τον Πρύτανη αφορά την συνεργασία μας στο πεδίο της διοίκησης του ιδρύματος και ότι υπάρχει πάντα η αμοιβαία εκτίμηση. Ο Πρύτανης δεν μπορεί να υπεισέλθει σε θέματα ιστορίας και εγώ σε θέματα της δικής του ειδικότητας.
Σε ό,τι σχετίζεται λοιπόν με μια πιθανή παρέμβασή σας στον πρύτανη, θα σας συμβούλευα να αποφύγετε να εκτεθείτε.
Η. Ακροτελεύτια σχόλια
Κλείνω ευχαριστώντας σας που μου δώσατε την ευκαιρία να σας γνωρίσω. Κρατώ την διάθεσή σας για την τοπική ιστορία και είμαι ανοιχτή σε συνεργασία στο μέλλον.
Δεν πρόκειται όμως σε ό,τι με αφορά να ξαναασχοληθώ με απαντήσεις σε σας, στον Δήμο ή στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Γιατί μια τέτοια επιλογή δίνει τροφή, όπως είδατε, σε κάθε πικραμένο, να παρέμβει, με ψεύτικα προφιλ και με όπλο την ανωνυμία, σε δικές του «ανώνυμες παρεμβάσεις κακίας», έξω από το θέμα μας.
ΥΓ. Ευχαριστώ και τον απρόσωπο και ανώνυμο κονδυλοφόρο που πληρώνεται από τον Δήμο και ο οποίος συνέθεσε το Δελτίο τύπου του Δήμου Φλώρινας . Τον ευχαριστώ κυρίως για την υπόμνηση σε μένα της δεοντολογίας περί της συμπεριφοράς του πανεπιστημιακού δασκάλου. Απορώ κυρίως για το πότε πρόλαβε ο γραφέας του κειμένου του Δήμου να αφομοιώσει αυτή την δεοντολογία, αν και δεν έχει διατελέσει ποτέ Καθηγητής ή Καθηγήτρια ενός Ανωτάτου Εκπαιδευτικού Ιδρύματος.
ΥΓ2. Με την φράση «Δελτίο τύπου του Δήμου» που περιλαμβάνεται και ως υπογραφή στο κείμενο εναντίον μου τί «σημαίνεται»; Δελτίο τύπου της Δημοτικής Επιτροπής, Δελτίο τύπου της απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου;
Τι άραγε κρύβεται πίσω από το απρόσωπο της καταγγελτικής αυτής νουθεσίας που απευθύνεται σε μένα; Χωρίς σεβασμό ή αλλιώς «χωρίς αιδώ»;
Πρόκειται κατά την γνώμη μου για προσπάθεια λογοκρισίας και φίμωσης ενός απλού δημότη που ασκεί κριτική, ώστε να είναι από τούδε θετικός στις όποιες επιλογές και αποφάσεις του «Δήμου» αν δεν θέλει να εισπράττει τέτοια δελτία.
Ευχαριστώ λοιπόν «τον Δήμο», για την τιμή που μου έκανε να ασχοληθεί μαζί μου.
Και δημόσια δηλώνω ότι αυτός ο «Δήμος» δεν έχει πλέον την εξουσιοδότησή μας να ασχοληθεί ως φορέας με την δωρεάν παραχώρηση της εργασίας μας για την «ιστορικοποίηση» των αρχοντικών του Βαροσίου.
Η «ψηφιακή ξενάγηση» στο παραδοσιακό Βαρόσι παραπέμπεται εις το διηνεκές…!!!
[1] Όπως χαρακτηριστικά ανφέρεται στο πρόγραμμα των εκδηλώσεων του Δήμου.
Παρέτουμε και το κείμενο του κ. Ιωαννίδη στο οποίο απαντάει η κ. Σοφία Ηλιάδου Τάχου:
Μια οφειλόμενη απάντηση, στην κ. Σοφία Ηλιάδου Τάχου, Κοσμήτορα της Σχολής Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, Καθηγήτρια Νέας Ελληνικής Ιστορίας
Κυρία Σοφία Ηλιάδου Τάχου, Κοσμήτορα της Σχολής Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, Καθηγήτρια Νέας Ελληνικής Ιστορίας (καθώς έτσι υπογράφετε πάντα τις αναρτήσεις σας), «είμαι ο Ηλίας -χωρίς τίτλους τιμής -…», ένας απλός «λαϊκός» πολίτης της Φλώρινας, που θέλω να πιστεύω πως με διακατέχει η μετριοφροσύνη και η ταπεινότητα. Επειδή είμαι ο δημιουργός του Ντοκιμαντέρ «Φλώρινα: Όψεις του 20ου αιώνα», με την ανάρτησή σας με τίτλο: «ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΤΗΝ ΥΠΕΥΘΥΝΗ/Ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΤΗΣ ΦΛΩΡΙΝΑΣ. ΕΛΕΟΣ ΠΙΑ ΜΕ ΤΙΣ “ΧΡΗΣΕΙΣ” ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ!!», λίγα μόλις λεπτά πριν την προβολή του, αισθάνομαι πως θίχτηκα προσωπικά, χωρίς να έχω δώσει κανένα δικαίωμα για κάτι τέτοιο. Πέρα από την επίθεση που κάνατε στον Δήμο Φλώρινας -που απ’ ότι φαίνεται αυτός ήταν ο σκοπός της ανάρτησής σας- αναφέρατε και ευθύνη του «Δημιουργού», θίγοντας την προσωπικότητα και την υπόληψη που έχω στη Φλώρινα ως άνθρωπος. Δεν κατάλαβα τι νόημα είχε η δημόσια ανάρτησή σας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, απαξιώνοντας τη δουλειά ενός συμπολίτη σας, στήνοντας με αυτό τον τρόπο ένα διαδικτυακό «λαϊκό δικαστήριο» αξιοπιστίας για το έργο μου, με τα σχόλια των «δικών σας» ανθρώπων να σας συγχαίρουν, υποβαθμίζοντας και άλλο τη δουλειά μου. Καταφέρατε να μου «χαλάσετε» την πιο όμορφη μέρα, την οποία περίμενα μήνες για την προβολή της δουλειάς μου. Σας οφείλω μια απάντηση, καθώς πιστεύω, με όλο τον σεβασμό που είχα κάποτε στο πρόσωπό σας, πως αυτά που αναφέρετε ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΚΑΜΙΑ ΣΧΕΣΗ με το περιεχόμενο του συγκεκριμένου φιλμ, είναι εκτός πραγματικότητας η κάθε σας λέξη.
Γράφετε λοιπόν (με μπόλικη ειρωνεία): «Μόλις ενημερώθηκα, ότι ο Δήμος της Φλώρινας παρουσιάζει σε μισή ώρα, ένα ντοκυμαντέρ που εικάζω πως χρηματοδοτήθηκε από τον Δήμο και τιτλοφορείται “Φλώρινα, Όψεις του 20ου αιώνα”. Ευχαριστώ πολύ για την ενημέρωση, 20 λεπτά πριν ξεκινήσει η προβολή του “ιστορικού ντοκυμαντέρ”, καλωσορίζουμε κάθε πνευματική δημιουργία που έχει κάτι να μας πει, παρακαλούμε όμως τον Ή την υπεύθυνη πολιτισμού του Δήμου μας να μας απαντήσει στα εξής».
Απάντηση: Το ντοκιμαντέρ το δημιούργησα μόνος μου, με πολλή αγάπη για τον τόπο μου και εντάχθηκε στις εκδηλώσεις του Δήμου, μετά από δικιά μου πρόταση προς την Αντιδήμαρχο Πολιτισμού και γι’ αυτό τον λόγο την ευχαρίστησα. Δεν ήταν υπεύθυνος ο Δήμος για το περιεχόμενο, αλλά μόνο εγώ, οπότε η ανάρτησή σας θίγει εμένα προσωπικά και με εκθέτει στους ανθρώπους που με εμπιστεύτηκαν, προσπαθώντας να το παρουσιάσετε ως κάτι αμφιβόλου αξιοπιστίας. Αν αυτό χρηματοδοτήθηκε από το Δήμο ή όχι, δεν καταλαβαίνω γιατί το θίγετε και γιατί σας αφορά; Ακόμα και αν πρόκειται για ένα «κακό» ντοκιμαντέρ (όποιος το δει μπορεί να κρίνει), είναι επίπονη εργασία ενός ολόκληρου χρόνου, με πολλή δουλειά και ξενύχτι στο μοντάζ. Το να πληρωθεί όλος αυτός ο κόπος για εσάς είναι κατακριτέο; Για να σας λύσω την απορία, η προβολή δε χρηματοδοτήθηκε και ήταν δωρεάν για τον κόσμο.
Από όσο γνωρίζω -αν και δε μου πέφτει λόγος σε αυτό – ο Δήμος Φλώρινας δεν προσκαλεί ξεχωριστά τους φορείς για κάθε του εκδήλωση, εκδίδει απλά δελτίο τύπου που ενημερώνει τον κόσμο και όποιος θέλει, θεσμικός ή μη, παρευρίσκεται. Από πού προκύπτει ότι ο «Δήμος» σας προσκάλεσε 20 λεπτά πριν την έναρξη του ντοκιμαντέρ; Δεχτήκατε κάποια επίσημη πρόσκληση; Απλά σας έστειλε προσωπικό μήνυμα η σύζυγός μου, ως απλή πολίτης, όχι θεσμικά. Εγώ της το ζήτησα λέγοντας της: «Αφού γνωρίζεις την κ.Τάχου, στείλε της ένα μήνυμα να έρθει, θα της αρέσει πολύ το ντοκιμαντέρ ως ιστορικός που είναι». Λάθος μου. Δε γνώριζα την αντίδρασή σας και πολύ περισσότερο τον χαρακτήρα σας. Με απαξιώσατε μάλιστα δύο φορές. Σας προσκάλεσα με προσωπικό μήνυμα πριν τρία χρόνια, στην προβολή του πρώτου ντοκιμαντέρ που έκανα για την Δροσοπηγή με τίτλο: «Μπελκαμένη: Ψίθυροι στα χαλάσματα». Περίμενα με χαρά να έρθετε ως «ιστορικός» που είστε και σας αφορά, για να ακούσω στο τέλος τη γνώμη σας. Αλλά και πάλι δεν ήρθατε να δείτε ιδίοις όμμασι τη δουλειά μου, να έχετε άποψη, να συζητήσουμε, να μου πείτε τη γνώμη σας, όπως τόσοι και τόσοι άλλοι άνθρωποι. Λίγους μήνες μετά την απαξίωση, μου στείλατε ένα προσωπικό μήνυμα, που άνοιξα με λαχτάρα μόλις είδα το όνομά σας (επειδή αγαπώ πολύ την τοπική ιστορία και πίστευα πως θέλετε κάποια συνεργασία), αλλά σε αυτό μου ζητούσατε απλά να σας στηρίξω στις επερχόμενες εκλογές…
Επιστρέφουμε στην περιβόητη ανάρτηση σας. Γράψατε στη συνέχεια: «1. Μήπως ο Δήμος της πόλης μας δεν γνωρίζει ότι υπάρχει στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, στην πόλη της Φλώρινας , Εργαστήριο Τοπικής Ιστορίας, θεσμοθετημένο με ΦΕΚ από το 1992, με προσβάσιμο και πλούσιο αρχειακό υλικό; Δεν έχει καμία γνώση ότι λειτουργεί στο Πανεπιστήμιο μας χρόνια τώρα, “Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Τοπικής Ιστορίας” που έχει προσφέρει εδώ και χρόνια σημαντικές μεταπτυχιακές εργασίες και διδακτορικές διατριβές που αναφέρονται σε ζητήματα της τοπικής ιστορίας, και είναι προσβάσιμες στο ψηφιακό αποθετήριο του πανεπιστημίου μας; Δεν γνωρίζει ότι έχουν γραφτεί πολλά σημαντικά άρθρα για τα θέματα της τοπικής ιστορίας, που δημοσιεύτηκαν σε επιστημονικά περιοδικά πανελλήνιας και διεθνούς εμβέλειας, ή και επιστημονικές μονογραφίες και συγγράμματα των Καθηγητών των Τμημάτων του πανεπιστημίου μας αλλά και των Καθηγητών άλλων πανεπιστημίων για την περιοχή μας;»
Απάντηση: Θα μπορούσα να απαντήσω πολύ απλά: Τι σχέση έχουν όλα αυτά με την προβολή του συγκεκριμένου φιλμ; Πρόκειται για ένα φιλμ, που περιγράφει τη ζωή στη Φλώρινα τον περασμένο αιώνα, με διάθεση νοσταλγίας και ρομαντισμού, εστιάζοντας στους ανθρώπους και τις γειτονιές (πρόκειται για «Λαογραφία», όχι «Ιστορία»). Ο τίτλος του είναι «Φλώρινα: Όψεις του 20ου αιώνα», όχι «Φλώρινα: Η ιστορία της». Δεν έκανα «Ακαδημαϊκή» έρευνα, από κάποιο «Επιστημονικό» συνέδριο για την Τοπική Ιστορία της Φλώρινας, ώστε να δημιουργήσω ένα «Ακαδημαϊκό-Επιστημονικό» Ντοκιμαντέρ. Μια απλή περιγραφή φωτογραφιών ανά δεκαετία του περασμένου αιώνα είναι, που «ζωντανεύουν» με τη χρήση Τεχνητής Νοημοσύνης, αναφέροντας και ορισμένα σημαντικά γεγονότα. Ένας «Λαϊκός» άνθρωπος είμαι και τέτοιο Ντοκιμαντέρ μπορώ να φτιάξω. Για τους «Λαϊκούς» ανθρώπους που δεν θέλουν δυσνόητες έννοιες, επιστημονικές αναλύσεις που κουράζουν σε ένα φιλμ, αλλά απλά κατανοητά λόγια. Απαγορεύεται;
Στη συνέχεια γράφεται: «2. Ακόμα δεν γνωρίζει ότι, αν επιθυμούσε ο ερευνητής που ασχολήθηκε με το ντοκυμαντέρ να συζητήσει, ή να πάρει συνεντεύξεις από Καθηγητές, μεταπτυχιακούς, υποψήφιους διδάκτορες, μέλη ΕΔΙΠ, κλπ. του πανεπιστημίου μας, θα ήμασταν όλοι πρόθυμοι να βοηθήσουμε;. Δεν τα γνώριζαν αυτά τουλάχιστον οι υπεύθυνοι του Δήμου μας;»
Απάντηση: Πρώτα απ’ όλα δε δήλωσα ποτέ ερευνητής, ούτε ιστορικός, αλλά κινηματογραφιστής, κάτι το οποίο ανέφερα στον πρόλογο μου, πριν την προβολή και θα το είχατε ακούσει αν είχατε έρθει. Απορώ πως γράψατε ένα τέτοιο «κατεβατό», για ένα ντοκιμαντέρ που δεν έχετε καν δει! Αν το είχατε δει, θα ξέρατε ότι πρόκειται για ένα περιγραφικό φιλμ, που παρουσιάζει παλιές φωτογραφίες της Φλώρινας, με νοσταλγική διάθεση για την ψυχαγωγία του κόσμου. Δεν ήξερα ότι για να περιγράψω κάποιες φωτογραφίες με λίγη μουσική, ότι έπρεπε να πάρω συνεντεύξεις από Ακαδημαϊκούς και να κάνω «διατριβή» πάνω στην Τοπική Ιστορία… Δε δούλεψα για να πάρω κάποιο «διδακτορικό» και να το παρουσιάσω, αλλά έφτιαξα με περίσσια αγάπη για τον τόπο μου μια «ταινία», ένα απλό «φιλμ» παλιάς εποχής…
Το τρίτο μέρος της ανάρτησής σας: «3. Έχουμε ως πανεπιστήμιο διοργανώσει Συνέδρια για την Κατοχή, τον Εμφύλιο, την παιδεία, τα σχολεία, την οικονομία στη Δυτική Μακεδονία, κλπ και έχουμε φωτίσει πτυχές της τοπικής ιστορίας. Τα πρακτικά είναι διαθέσιμα και εγώ ως Κοσμήτορας θα τα παρείχα στον ερευνητή και δημιουργό, αν μου τα ζητούσε, όπως κάνω πάντοτε».
Απάντηση: Συγχαρητήρια για όλα αυτά που έχει κάνει το Πανεπιστήμιο και είμαι περήφανος γι’ αυτά (με πάσα ειλικρίνεια, χωρίς σαρκασμό) και για τη βοήθεια που παρέχετε όταν αυτή σας ζητηθεί. Δεν νομίζω ότι χρειαζόμουν τόσα πολλά στοιχεία για την περιγραφή κάποιων φωτογραφιών της παλιάς Φλώρινας…
Στη συνέχεια γράψατε στην ανάρτησή σας: «Φυσικά και δεν ρωτηθηκαμε για ΤΙΠΟΤΑ!!!»
Απάντηση: Μας συγχωρείτε που δε σας ρωτήσαμε αν επιτρέπεται να φτιάξουμε ένα φιλμ, με περιγραφή της παλιάς Φλώρινας. Από εδώ και πέρα θα ξέρουμε. Όταν θα αναφερόμαστε στο παρελθόν, θα πρέπει πρώτα να πάρουμε την έγκρισή σας! Νόμιζα ότι είχαν περάσει ανεπιστρεπτί οι εποχές, που έπρεπε ένας δημιουργός να πάρει «έγκριση» για να παρουσιάσει τη δουλειά του, καλή ή κακή. Με ανακρίβειες ή χωρίς. Ο κόσμος κρίνει, όχι οι θεσμοί και οι αρχές του τόπου…
Επειδή όμως βλέπω ότι μιλάτε εκ μέρους του Πανεπιστημίου (ο πληθυντικός το μαρτυρά αυτό), είχατε τη σύμφωνη γνώμη του Πρύτανη και των συναδέλφων σας για αυτή σας την ανάρτηση; Ή μιλάτε αυθαίρετα ως εκπρόσωπος του Πανεπιστημίου, χωρίς τη σύμφωνη γνώμη της Πρυτανικής αρχής; Για τον λόγο αυτό θα ήθελα να έρθω σε επαφή με τον Πρύτανη του Πανεπιστημίου, να τον ρωτήσω αν συμφωνεί με όλα αυτά και αν υπάρχει κάτι μεμπτό από μέρους μου, να απολογηθώ σε αυτόν.
Η τελευταία παράγραφός σας αναφέρει: «Η συγκεκριμένη δουλειά είναι ευθύνη των υπευθύνων, αλλά και του δημιουργού. Το όποιο ντοκυμαντέρ του δεν είναι ιστορικό. Ανήκει στη σφαίρα της ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ, δεν έχει καμία σχέση με την ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ και όπως είναι φυσικό αποδεικνύεται για μια ακόμα φορά πως το ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΤΗ ΦΛΩΡΙΝΑ ΚΑΙ Η ΔΟΥΛΕΙΑ ΤΟΥ ΠΕΡΑΣΕ ΚΑΙ ΔΕΝ ΑΓΓΙΞΕ…!!!
Απάντηση: Η Ακαδημαϊκή Ιστορία είναι για τους καθηγητές και να την διδάσκουν στα παιδιά μας, δεν είναι «ψυχαγωγία» (όπως ένα φιλμ), αλλά «γνώση». Η Ακαδημαϊκή Ιστορία είναι προτιμότερο να ενταχθεί σε ημερίδες και συνέδρια, για ανάλυση των πηγών και των δεδομένων. Η ΔΗΜΟΣΙΑ και η «Λαϊκή» Ιστορία όπως την γράφεται απαξιωτικά (εγώ θα έλεγα «Λαογραφία»), που συμπεριλαμβάνεται σε μεγάλο βαθμό στο συγκεκριμένο φιλμ, είναι για «ψυχαγωγία» και «αναπόληση» του παρελθόντος, μέσα από οπτικά ντοκουμέντα της παλιάς εποχής. Όπου υπάρχουν αναφορές οι οποίες δεν είναι εμπεριστατωμένες επιστημονικά, από παλιούς λαογράφους της πόλης μας, η περιγραφή ξεκινάει με τις λέξεις «εικάζεται» ή «θρυλείται», για να μην πέσουμε και σε ανακρίβειες (καθώς μόνο εσείς αισθάνεστε πως έχετε την «απόλυτη» ιστορική γνώση, κανένας άλλος).
Επίσης, αν είχατε δει το ντοκιμαντέρ, θα ξέρατε πως στους τίτλους τέλους αναφέρεται το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, καθώς συμπεριλαμβάνει στοιχεία και αναφορές στις περιγραφές, από το πλούσιο αρχείο του, που υπάρχει ελεύθερο διαδικτυακά. Επίσης, υπάρχουν και «επιστημονικές» αναφορές, δημοσιευμένες από άρθρα, μεταπτυχιακές εργασίες και βιβλιογραφία, τα οποία αναφέρονται στους τίτλους τέλους. Υπάρχει μία φράση παρμένη από το βιβλίο «Πρακτικά Συνεδρίου: «Φλώρινα 1912-2002 Ιστορία & Πολιτισμός», και γι’ αυτό το λόγο στους τίτλους τέλους συμπεριέλαβα και το όνομά σας (έχοντας σεβασμό στις γνώσεις και την προσφορά σας στην τοπική ιστορία), σε αυτούς που συνεισέφεραν για την δημιουργία του φιλμ, αν αυτό είναι που θέλατε τελικά (να υπάρχει κάπου το όνομά σας).
Μάλλον σας ενόχλησε η λέξη «ιστορικό» που υπήρχε στο δελτίο τύπου, αν θέλετε να το διορθώσω και να πω ότι είναι ένα «πολιτιστικό» ντοκιμαντέρ. Δεν θεώρησα ποτέ πως έφτιαξα ένα «ιστορικό ντοκιμαντέρ» τοι οποίο θα διδαχθεί και στα σχολεία. Από την άλλη όμως, το πλούσιο οπτικό υλικό που διασώζεται για την πόλη μας, όλες αυτές οι φωτογραφίες, δεν αποτελούν μέρος της ιστορίας του τόπου μας; Δεν είναι ιστορικά ντοκουμέντα; Μόνο η Ακαδημαϊκή γνώση είναι Ιστορία; Ένα ντοκιμαντέρ που παρουσιάζει «ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ» φωτογραφίες του τόπου μας, μπορεί να ονομαστεί και αυτό «Ιστορικό». Όπως έχει γράψει και ο Δημήτρης Σπ. Τσερές: «Η φωτογραφία αποτελεί ένα σπουδαίο ιστορικό τεκμήριο, που συμπληρώνει και αναβαθμίζει τις μαρτυρίες που μας δίνουν οι γραπτές πηγές, οι οποίες έως ένα σημείο μονοπωλούσαν την ιστορική πληροφόρηση. Πλεονέκτημά της σπουδαίο είναι το ότι, ως οπτικό μέσο, είναι πολύ πιο εύληπτη από τους χρήστες της, κάτι που οι γραπτές πηγές δεν το εξασφαλίζουν συχνά και μερικές φορές καθόλου. Βλέποντας τη φωτογραφία ο «χρήστης» πρέπει να παίρνει από τον υπομνηματισμό απαντήσεις τουλάχιστον για τρία βασικά πράγματα: ποιος είναι ο τόπος, που απεικονίζεται (το «πού;»), πότε «τραβήχτηκε» η φωτογραφία (το «πότε;»), ποιος ή ποιοι είναι τα πρόσωπα που παρουσιάζονται σ’ αυτή (το «ποιος;» ή «ποιοι;»). Αυτό δεν αποτελεί μέρος περιγραφής της ιστορίας ενός τόπου; Υπήρχαν στο φιλμ αυτές οι περιγραφές.
Τέλος γράφετε: Λυπάμαι.Κριμα που έχουμε εδώ και 5 χρόνια παραδώσει στον Δήμο στο όνομα της συνεργασίας μας, μέρος της δουλειάς μας για την ψηφιακή ξενάγηση στη Φλώρινα. Και η ψηφιοποίηση των κτιρίων του Βαροσιου δεν έχει προχωρήσει ΚΑΘΟΛΟΥ από τότε. ΚΡΙΜΑ».
Απάντηση: Αυτό δεν έχει καμία σχέση με το ντοκιμαντέρ, που το αναφέρετε και το συμπεριλαμβάνετε στην ανάρτησή σας. Μπερδεύετε ανόμοια πράγματα και συγχέετε καταστάσεις.
Κανονικά ως καθηγήτρια και «ιστορικός», θα έπρεπε να χαίρεστε που νέοι άνθρωποι ασχολούνται με τον πολιτισμό, την ιστορία και την λαογραφία του τόπου μας, προσπαθώντας να το διατηρήσουν και να το διαδώσουν, με όποιον τρόπο αυτοί μπορούν. Έπρεπε να επιβραβεύονται από εσάς αυτές οι προσπάθειες. Η συνεισφορά σας (σύμφωνα με τον θεσμικό σας ρόλο) θα ήταν πολύ διαφορετική αν είχατε «αγνά» συναισθήματα για τη δουλειά ενός συμπολίτη σας. Θα ήθελα να είχατε δει το φιλμ και να ακούσω όλες τις «ενστάσεις» σας, τις οποίες θα δεχόμουν με απόλυτο σεβασμό. Σε κάθε περίπτωση θα ήταν πολύ εποικοδομητικό, αν στέλνατε σε εμένα ή στον Δήμο ένα προσωπικό μήνυμα με ευγενική υπόδειξη-διόρθωση, με τις ενστάσεις σας ως ειδικός. Αυτό δεν έγινε, αλλά διαλέξατε έναν άλλο δρόμο, της δημόσιας «έκθεσης» και απαξίωσης της δουλειάς μου, ΧΩΡΙΣ ΝΑ ΤΗΝ ΕΧΕΤΕ ΔΕΙ!
Κατά τη διάρκεια προβολής του ντοκιμαντέρ, αναστατώθηκα και στεναχωρήθηκα από την ανάρτησή σας, που το απαξίωνε και κυκλοφορούσε στα κινητά των ανθρώπων που εκείνη την ώρα το παρακολουθούσαν. Μόλις τελείωσε, 3,5 ώρες μετά που δεν κουνιόταν «καρφίτσα» στην αίθουσα, δέχτηκα το ζεστό χειροκρότημα, τα «συγχαρητήρια» και την αγάπη του κόσμου που το είδε, με δάκρυα στα μάτια από την συγκίνηση και με αγκάλιαζε. Ήταν το πιο γλυκό «αντίδοτο» στο «φαρμάκι» που ρίξατε. Δεν ξέρω αν έχετε νιώσει ποτέ αυτό το αγκάλιασμα και την αγάπη του κόσμου για την «Ακαδημαϊκή» σας προσφορά. Εγώ πάντως, αισθάνομαι πως πρόσφερα με ένα απλό και ταπεινό φιλμ «αγάπη» (για τον τόπο μου) και πήρα «αγάπη». Αξία ανεκτίμητη. Η «ανθρωπιά» είναι πολύ ανώτερη της «γνώσης».
Ηλίας Ιωαννίδης
Βιντεογράφος / Κινηματογραφιστής
(Ένας απλός πολίτης της Φλώρινας)
