Πριν από μερικές μέρες και συγκεκριμένα στις 18 Μαρτίου, συμπληρώθηκαν 19 χρόνια, από τον θάνατο του σπουδαίου νομπελίστα ποιητής μας Οδυσσέα Ελύτη.
Και ενώ όλοι μας γνωρίζουμε το σπουδαίο του έργο, πολλοί από εμάς αγνοούμε ότι ο Ελύτης πολέμησε το 1940, στην πρώτη γραμμή του μετώπου. Μάλιστα προσβλήθηκε από τύφο και λίγο έλειψε να χάσει τη ζωή του, τελικά διασώθηκε από θαύμα. Χαρακτηρίστηκα αναφέρει ο ίδιος :
«Κι αν έζησα το θαύμα, σώθηκα από θαύμα»
Η εμπειρία του αυτή ήταν αφορμή για να γράψει το «Άσμα Ηρωικό και Πένθιμο για τον Χαμένο Ανθυπολοχαγό της Αλβανίας»
«Δεν απέμενε παρά να κρατήσω τον όρκο μου και να δώσω υπόσταση στον Ανθυπολοχαγό της Αλβανίας, αυτόν που είχε δοκιμαστεί σ’ όλα τα ανεβοκατεβάσματα της ελληνικής ιστορίας και που προχωρούσε ολοένα για να φτάσει μέσα και πέρα από το θάνατο[…] δηλώνει.
Έκανε λοιπόν ο Ελύτης, τις δυσκολίες και τις κακουχίες έμπνευση, αναγνώρισε και ανύψωσε σε ποίηση τα χαρακτηριστικά του λαού μας, εκείνα που έρχονται στην επιφάνεια στα δύσκολα. Εκείνα που αναζητούμε και σήμερα.
Στην περίφημη συνέντευξη του στο φοιτητικό περιοδικό «Πανσπουδαστική» με τίτλο «Έζησα το θαύμα της Αλβανίας» το 1965. Τον ρωτούν:
— Προσωπικά εσείς, σαν έφεδρος ανθυπολοχαγός, τι κάνατε στον αγώνα;
Ο. Ελύτης : -«Τι να έκανα εγώ, ένα χαλασμένο παιδί της Αθήνας. Με κόπο ανυπολόγιστο, κατάφερα να είμαι απλώς συνεπής προς την αποστολή μου. Αλλά είδα στο πρόσωπο των στρατιωτών μου τη λάμψη που είναι ικανός ο Ελληνισμός ν’ αναδύσει όταν πιστεύει στο δίκιο του. Και γνώρισα από πολύ κοντά την αψηφισιά του θανάτου, την ακατάβλητη θέληση της ζωής που έγινε τελικά και δική μου».
Και λίγο παρακάτω αναφέρει μετά από την ερώτηση :
-Τι είναι εκείνο που σας συγκίνησε στο Έπος του Σαράντα;
Ο. Ελύτης : -«Ήταν μια βίαιη φόρα προς τα εμπρός του λαού που είχε κάποτε ηττηθεί, όχι εξ αιτίας του, στη Μικρασία, και που τώρα θα έπαιρνε την εκδίκησή του. Έτσι το έβλεπα εγώ. Σαν άχτι μακροχρόνιο που έβγαινε και ξεθύμαινε. Δεν έπαιζε ρόλο που ο εχθρός ήταν διαφορετικός. Ο εχθρός ήτανε η Τυραννία, ήτανε η μορφή του Άδικου, που την είχαμε υποστεί κάτω από διαφορετικές μορφές επί αιώνες και είχε γίνει μοίρα μας.
Αυτή η εξέγερση εναντίον της Μοίρας, χωρίς υπολογισμό, μες στα όλα, αυτή η «όμορφη αφροσύνη», όπως λέω κάπου αλλού, ήτανε που ανέβαζε το γεγονός σε μιαν άλλη σφαίρα, ποιητική».
Για εξέγερση ενάντια στην Μοίρα μιλά ο Ελύτης, αυτή η εξέγερση που έμελε να γίνει η λαμπρότερη σελίδα της σύγχρονης ιστορίας μας, η αντίσταση που έκανε όλη την Ευρώπη να υποκλιθεί στο μεγαλείο της ψυχής του Έλληνα.
Πώς αντιστέκεται όμως σήμερα ο Έλληνας στη μοίρα του; Πώς αντιδρά στην αδικία;
Καθισμένος στον καναπέ του αφορίζοντας και αναθεματίζοντας τους πολιτικούς και την πολιτική; Ή με τη βεβήλωση των αγαλμάτων του Παλαμά και του Ξενόπουλου, υιοθετώντας μεθόδους Τζιχαντιστών;
Με το κάψιμο των καταστημάτων και των αυτοκίνητων στο κέντρο της πρωτεύουσας, έχοντας μια αστυνομία σε ρόλο παρατηρητή; Ή με την απαξίωση των θεσμών και των αξιών μας;
Θέλησα αυτό το άρθρο να είναι κατ’ αρχάς το «μνημόσυνο μου» για το μεγάλο ποιητή. Διαβάζοντας τα λόγια του, διακρίνουμε ξεκάθαρα το μήνυμα που στέλνει σε όλους μας, μιλάει για «τη λάμψη που είναι ικανός ο Ελληνισμός ν’ αναδύσει όταν πιστεύει στο δίκιο του».
Σαφώς η λάμψη αυτή δεν αναδύεται με τους σηκωμένους γιακάδες, από άσεμνες χειρονομίες και με αμφιβόλου αισθητικής φωτογραφίσεις σε γαλλικά περιοδικά.
Ναι ο Έλληνας έψαχνε απεγνωσμένα τρόπο να αντιδράσει στην αδικία της παρατεταμένης λιτότητας, έχοντας όμως στην πλάτη του την συνενοχή για την ακούσια ή εκούσια συμμετοχή του στην όλη κατάσταση και την νωχελική έξη που έχει αναπτύξει δεκαετίες τώρα από τον εύκολο καταναλωτισμό, είναι δύσκολο να βρει ξανά την ταυτότητα του και ουσιαστικό τρόπο αντίδρασης.
Δεν ξέρω αν με την νέα μορφή παρελάσεων που σημειωτέων είναι κόκκινη γραμμή για κάποιες συνιστώσες της κυβέρνησης, ανυψώνεται το εθνικό μας αίσθημα.
Ο καθένας μας έχει το ατομικό του χρέος απέναντι στην ιστορία του τόπου μας. Ο καθένας από μας αντιλαμβάνεται τις εθνικές επετείους με την δική του αισθητική και τα δικά του συναισθήματα. Ο καθένας από μας μπορεί να τιμά ή να πανηγυρίζει με γραφικές εκδηλώσεις στους ήχους παιάνα της στρατιωτικής μπάντας ή και να αρνείται να συμμετάσχει στους εορτασμούς.
Δεν μπορεί όμως κανείς να μας στερήσει την περηφάνια για τους αγώνες του λαού μας πάρα μόνο εμείς οι ίδιοι. Έχουμε χρέος για το στίγμα που θα αφήσει η γενιά μας στο βιβλίο της ιστορίας, το οποίο δυστυχώς τείνει να είναι μελανό !
Κρυσταλλίδου Θεοπίστη
Δημοτική Σύμβουλος
Δήμου Εορδαίας
Πηγές :
- «Ελύτης εποχούμενος – Διαδρομές στην ειρήνη και στον πόλεμο» του Ηλίας Καφάογλου
- http://www.kathimerini.gr/
- http://www.lifo.gr/
- http://www.enikos.gr/
