Καθώς τα ζητήματα της πλήρους απολιγνιτοποίησης των περιοχών μας και τα αντίστοιχα της «δίκαιης» μετάβασης βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη, σε εξέλιξη βρίσκεται και ο διάλογος για τη διαδικασία σύνταξης του πολιτικού και επιχειρησιακού σχεδίου για την επόμενη μέρα (ΣΔΑΜ) κι ας έχει εκπνεύσει ο χρόνος της «διαβούλευσης».
Για όλες λοιπόν τις περιφέρειες που βρίσκονται στις παραπάνω διαδικασίες και που πλήττονται από την ενεργειακή και οικονομική μετάβαση επιβάλλεται να συναφθούν Ειδικές Προγραμματικές Συμφωνίες Δίκαιης Μετάβασης. Και οι Συμφωνίες αυτές θα πρέπει να έχουν τη μορφή συγκεκριμένων και ολοκληρωμένων σχεδίων δράσης και παράλληλα να είναι προϊόν συμμετοχικού σχεδιασμού και ουσιαστικού διαλόγου, ελεύθερης και ανοιχτής διαβούλευσης με την Αυτοδιοίκηση, τις επιχειρήσεις, τα συνδικάτα, τα εκπαιδευτικά και ερευνητικά ιδρύματα, άλλους κοινωνικούς και πολιτισμικούς φορείς.
Και σε κάθε περίπτωση, ένας σοβαρός ολιστικός σχεδιασμός δε μπορεί να αφορά τμήμα της περιφέρειας. Θα πρέπει οπωσδήποτε να λαμβάνει μέριμνα για ισόρροπη περιφερειακή ανάπτυξη και συνολικό χωροταξικό σχεδιασμό. Σε διαφορετική περίπτωση, η μετάβαση μπορεί να γίνει αιτία δημιουργίας νέων αντιθέσεων, με αποτελέσματα αντίθετα από τα αναμενόμενα.
Σε κάθε περίπτωση, η αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου και η κοινωνική συνοχή δε παύουν να αποτελούν κυρίαρχους άξονες. Που όμως; Μόνο στον ενεργειακό άξονα; Η απάντηση προφανής.
Έχουν τα δίκια τους λοιπόν να ανησυχούν οι πολίτες περιοχών της περιφέρειάς μας, όταν διαισθάνονται ότι βρίσκονται εκτός του σχεδιασμού.
Δεν είναι δυνατόν να μιλάμε για ισόρροπη περιφερειακή ανάπτυξη, αν ο σχεδιασμός και η χρήση πόρων γίνεται σε πολύ στενά γεωγραφικά επίπεδα.
Δεν είναι δυνατόν να μιλάμε για ανάπτυξη του τουρισμού στη Δυτική Μακεδονία, αν οι χρηματοδοτήσεις, ο προγραμματισμός και οι δράσεις σταματούν σε όρια ενός μικρού τμήματος της περιφέρειας.
Δεν είναι δυνατόν να μιλάμε για ανάπτυξη του πρωτογενή τομέα, αν ο χωροταξικός σχεδιασμός, η ανάπτυξη της κτηνοτροφίας, η αξιοποίηση των λιβαδιών, αλλά και η αξιοποίηση-χρήση των υδάτινων πόρων να μην αφορά στο σύνολο της περιφέρειας.
Είναι σαν να εκπονούνται μικρά τοπικά αναπτυξιακά σχέδια-προγράμματα, χωρίς αυτά να έχουν αναφορά σε ένα συνολικό περιφερειακό χωροταξικό σχέδιο ανάπτυξης. Δεν θα έχουν καμιά ουσιαστική αξία.
Εξάλλου, αν δει κάποιος και μελετήσει το σχέδιο, που έχει καταρτίσει η ομάδα που έχει οριστεί από τη κυβέρνηση και απ’ ότι φαίνεται έχει οριστικοποιηθεί! θα διαπιστώσει ήδη από την εισαγωγή, ότι με τις φράσεις «εξειδίκευση οράματος», «ανάλυση υφιστάμενης κατάστασης», «αξιοποίηση εγγενών πλεονεκτημάτων», αναφέρεται στο σύνολο της περιφέρειάς μας.
Το αναφέρει εξάλλου δημόσια και ο περιφερειάρχης, ασπαζόμενος αυτή την άποψη, για περιφερειακή ανάπτυξη και περιφερειακή συνείδηση. Μακάρι όλα τα μέλη του περιφερειακού συμβουλίου να συμφωνούν σ’ αυτό. Το ίδιο θα πρέπει να κάνουν και οι τοπικοί βουλευτές όλων ανεξαρτήτως των περιφερειακών ενοτήτων.
Αυτά ως προς το σχεδιασμό. Σε δεύτερο επίπεδο όμως, η κατανομή των πόρων, η ιεράρχηση των προτεραιοτήτων, η υλοποίηση των έργων και δράσεων του συγκεκριμένου χρηματοδοτικού μέσου (ταμείο δίκαιης μετάβασης ή όπως αλλιώς το ονομάσει κανείς), προφανώς και θα έχει στο επίκεντρο τις λιγνιτικές περιοχές και τον ενεργειακό άξονα της περιφέρειάς μας, μετά τη κατάρτιση των εδαφικών σχεδίων.
Με δεδομένο όμως ότι θα υπάρξουν και άλλα χρηματοδοτικά μέσα της επόμενης προγραμματικής περιόδου (ταμείο ανάκαμψης, νέο ΕΣΠΑ 2021-2027, νέο ΠΑΑ, ΠΔΕ, InvestEU, κ.α.), η υλοποίηση έργων και δράσεων «θεωρητικά» μπορεί να οδηγήσουν στη πολυπόθητη βιώσιμη ανάπτυξη του συνόλου της περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας, με μια πιο ορθολογική κατανομή των οικονομικών πόρων.
Μιμίκος Κώστας
