Η έννοια και οι μορφές του Πολιτισμού, προϊόν όλων των στοιχείων της πνευματικής φύσης του ανθρώπου είναι ο πολιτισμός που δημιουργήθηκε με τους πιο ευγενικούς αγώνες όλων των ανθρώπων των προηγουμένων γενεών στην προσπάθεια τους να κατακτήσουν ένα ανώτερο τρόπο ζωής, που να ικανοποιεί τις υλικές, πνευματικές, καλαισθητικές και ηθικές ανάγκες τους.
Ο Πολιτισμός γενικά διακρίνεται σε πνευματικό και τεχνικοοικονομικό, από τους οποίους ο πρώτος αναφέρεται στην πνευματική και καλαισθητική καλλιέργεια του ανθρώπου και στην ηθική του τελείωση, ενώ ο δεύτερος προπάντων στη υλική ευημερία του.
Από τις δύο μορφές του πολιτισμού, ο πνευματικός πρόσφερε στην ανθρωπότητα τις υψηλές αξίες της ελευθερίας, της δικαιοσύνης, της Θρησκείας, ενώ ο τεχνικοοικονομικός με την τεράστια τεχνολογική πρόοδο των τελευταίων χρόνων τις υλικές ανέσεις. Χάρη σ’ αυτόν δημιουργήθηκαν τα σύγχρονα τεχνικά μέσα και τα βιομηχανικά προϊόντα, που διαδόθηκαν και έγιναν κτήμα των λαϊκών τάξεων.
Στους πνευματικούς αγώνες της ανθρωπότητας για την καλλιέργεια των αξιών του πνευματικού πολιτισμού, σπουδαιότατο ρόλο διαδραμάτισαν οι Έλληνες που δημιούργησαν τον Ελληνοχριστιανικό πολιτισμό τη βάση του σημερινού δυτικού πολιτισμού.
Ο πολιτισμός αναπτύχθηκε στην αρχαία Ελλάδα. Πρώτοι οι αρχαίοι Έλληνες επέδειξαν ότι διέθεταν μοναδική αφαιρετική ικανότητα, με την οποία από το μερικό και εναλλασσόμενο από το συγκεκριμένο και το πρακτικό ανέβηκαν στο γενικό και αναλλοίωτο, στο αφηρημένο που το απέδωσαν με σύμβολα-έννοιες. Η ικανότητα τους αυτή αποτέλεσε στοιχείο απαραίτητο για τη θεμελίωση του πνευματικού πολιτισμού. Χάρη σ’ αυτή συνέλαβαν τους όρους λειτουργίας της θεωρητικής σκέψης και διατύπωσαν τους θεμελιώδεις νόμους που διέπουν την αποδέσμευση, την έκφραση και την ανάπτυξη των βασικών εκδηλώσεων του πνεύματος, από άποψης γλώσσας, λογικής επιστημών. Πάνω σ αυτούς τους νόμους στηρίζεται μέχρι σήμερα η Ευρωπαϊκή σκέψη.
Αφού πρώτα αποκτήθηκαν οι προϋποθέσεις, οι Έλληνες μεγαλούργησαν στους πνευματικούς αγώνες τους. Η επιστήμη τους κατέκτησε την αλήθεια, η φιλοσοφική τους σκέψη γέννησε το αγαθό και η τέχνη τους αποκάλυψε τους κανόνες του ωραίου.
Ο Ελληνοχριστιανικός Πολιτισμός περικλείει πολιτιστικές αξίες ακατάλυτες από τη φθορά του χρόνου που αναφέρονται σ΄ όλους τους τομείς του εσωτερικού κόσμου του ανθρώπου και των σχέσεων του με τους συνανθρώπους του. Βασικές αξίες είναι ο σεβασμός της ανθρώπινης προσωπικότητας, η αγάπη της πατρίδας, η ελευθερία, η επιδίωξη της αρετής, η υπεροχή του πνεύματος απέναντι στην ύλη και η χριστιανική αγάπη.
Οι πολιτιστικές αυτές αξίες βρήκαν από γλωσσική άποψη τέλειο εκφραστικό όργανο τον ανυπέρβλητο λόγο των αρχαίων Ελλήνων χάρη στα έργα των οποίων κληροδότησαν σ’ εμάς και σήμερα με τη βοήθεια και της καταπληκτικής διάδοσης του βιβλίου αποτελούν αντικείμενο μελέτης και θαυμασμού όλης της ανθρωπότητας και τροφοδοτούν την παιδεία και τον πολιτισμό όλου του κόσμου.
Το Ελληνικό Έθνος, φυσικός αποδέκτης και φορέας της εθνικής κληρονομιάς, δεν περιορίσθηκε στο να διαφυλάξει με τον οφειλόμενο σεβασμό και με αγώνες, όσε φορές χρειάσθηκε, τις πνευματικές κατακτήσεις, ως ιστορικό μόνο κατάλοιπο ενός λαμπρού παρελθόντος, αλλά με την παράδοση από γενιά σε γενιά τις διατήρησε ως ζωντανές πάντα δυνάμεις και ενεργητικά στοιχεία αναδημιουργίας όλων των τομέων της εθνικής και κοινωνικής ζωής του. Η στάση αυτή οφείλεται στους άρρηκτους δεσμούς της εθνικής του ομοιογένειας αι στη φυλετική του δύναμη και αγνότητα.
Εκτός όμως από τη γενική και φυσιολογική αυτή κατά παράδοση έμμεση επίδραση που ασκούν οι πολιτιστικές αξίες των προγόνων μας πάνω στην εθνική μας ζωή, υπάρχει και άλλος δρόμος από τον οποίο επηρεάζουν άμεσα και κατευθείαν την ψυχοπνευματική και ηθική διάπλαση του έθνους, ο δρόμος της εθνικής παιδείας, που αντλεί τα μορφωτικά της αγαθά από την ανεξάντλητη πηγή των εθνικών μας παραδόσεων.
Ο τεχνικός πολιτισμός με τον έντονο οικονομικό χαρακτήρα των τελευταίων χρόνων αποτελεί νεώτερο επίτευγμα του ανθρώπου που προετοιμάστηκε από το αναζωογονητικό πνεύμα της Αναγέννησης σ’ όλους τους τομείς της ανθρώπινης ζωής στις επιστήμες φυσικά. Μετά από τη λαμπρή αυτή περίοδο που κοίταξε στη φύση και τα φαινόμενα της κάτω από το πρίσμα της παρατήρησης και του πειράματος, ο άνθρωπος απέκτησε τις εμπειρίες που του χρειάζονται για να προχωρήσει στη ραγδαία ερμηνεία των φυσικών νόμων και βρήκε τα μέσα για να τους αξιοποιήσει και να δημιουργήσει τα σύγχρονα τεχνολογικά επιτεύγματα του.
Οι επιπτώσεις του τεχνικού πολιτισμού στη ζωή των ανθρώπων της εποχής μας, είναι πολυάριθμες θετικές και αρνητικές και εξετάστηκαν πολλές φορές. Εδώ θεωρείται σκόπιμο να τονισθούν με ιδιαίτερη έμφαση το τεράστιο πρόβλημα που αυτός δημιούργησε με την υποταγή του ανθρώπου στην ευζωϊα και τον κοινωνικό ευδαιμονισμό κλονίζοντας έτσι τα ανθρωπιστικά θεμέλια του μέχρι σήμερα πολιτισμού του και προκαλώντας την αλλοτρίωση του ίδιου μέσα στα πλαίσια μιας σκληρά καταναλωτικής κοινωνίας. Η τάση αυτή επέσυρε δριμύτατη την κριτική εναντίων του τεχνικού πολιτισμού σπουδαίων προσωπικοτήτων, που τόνιζαν ότι κίνδυνοι μεγάλοι απειλούν τον άνθρωπο αν πουλήσει τις δοκιμασμένες στο χρόνο υψηλές αξίες του με αντάλλαγμα τα αγαθά της τεχνολογίας. Τότε, είπαν ο άνθρωπος χάνει την προσωπικότητα του που δαπανιέται στην επιδίωξη μιας αμφισβητήσιμης υλικής ευδαιμονίας.
Στην ουσία είναι με άλλα με το πέρασμα των χρόνων και την αύξηση των γνώσεων διαχωρίσθηκε σε κλάδους για να προχωρήσει σε συστηματικότερη κατάταξη και θεώρηση των επιτευγμάτων της.
Πολλοί διαίρεσαν τις επιστήμες κατά διαφορετικούς τρόπους πάνω σε ποικίλες βάσεις. Η διαίρεση που επικράτησε τελικά είναι εκείνη που μαθηματικές, τις φυσικές και τις πνευματικές.
Οι πρώτες εξετάζουν τις αφηρημένες έννοιες και σχέσεις των ποσοτήτων, οι δεύτερες τα όντα και τα φαινόμενα της φύσης και οι τρίτες σχετίζονται με τη ζωή του ανθρώπου, είτε ως ατόμου, είτε ως μέλους κοινωνίας.
Χαρακτηριστικά γνωρίσματα της επιστήμης είναι ότι ενδιαφέρεται για τη θεωρητική βασικά γνώση, που διαφέρει από τν πρακτική γνώση της καθημερινής ζωής, ότι διενεργείται με μεθοδικές και απόλυτα ευσυνείδητες ενέργειες του πνεύματος και ότι υποκινείται από την περίφημη ορμή για γνώση «την ορμήν του ειδέναι» όπως τη χαρακτήρισε ο Αριστοτέλης.
Σκοπός της επιστήμης είναι να επιδιώξει με την ερμηνεία, των κάθε είδους φαινομένων την καθολική προαγωγή του ανθρώπου στον υλικό, πνευματικό και στον ηθικό τομέα.
ΓΙΑΝΝΑΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ