Στην ημερίδα του Σωματείου Εργαζομένων στη ΔΕΗ «Σπάρτακος», που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα παρουσία του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής κ. Γιάννη Μανιάτη, μίλησε ο Δήμαρχος Αμυνταίου και Πρόεδρος του Δικτύου Ενεργειακών Δήμων κ. Μάκης Ιωσηφίδης.
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της ομιλίας:
Θέλω να σας ευχαριστήσω για την πρόσκληση και θεωρώ τιμή μου που εκπροσωπώ τις τοπικές κοινωνίες των λιγνιτικών περιοχών στη σημερινή ημερίδα.
Θέλω να τονίσω ότι θεωρώ πολύ σημαντική την προσπάθεια που κάνετε, όπως επίσης και το θέμα της ημερίδας που αφορά τον ενεργειακό σχεδιασμό της χώρας και την ανταγωνιστικότητα του λιγνίτη.
Δυστυχώς όμως είμαι υποχρεωμένος να διαφωνήσω με τον τίτλο της σημερινής ημερίδας. Και λέω δυστυχώς γιατί πολύ θα ήθελα, όπως και όλοι σας, να υπάρχει ενεργειακός σχεδιασμός της χώρας, αλλά δυστυχώς ΔΕΝ υπάρχει! Αν υπήρχε ενεργειακός σχεδιασμός δεν θα βρισκόμασταν σήμερα στην κατάσταση που είμαστε, η ΔΕΗ θα ήταν ισχυρή και θα βοηθούσε την εθνική οικονομία, όπως και τις λιγνιτικές περιοχές. Όμως η απουσία σχεδιασμού και στρατηγικής δεν της το επιτρέπει.
Το πιο πρόσφατο παράδειγμα πλήρους απουσίας ενεργειακού σχεδιασμού για τη χώρα είναι η αλλοπρόσαλλη πολιτική για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ). Επιδοτήθηκαν οι ΑΠΕ σε βάρος του λιγνίτη, σε βαθμό που να στενάξει ο κολοσσός που λέγεται ΔΕΗ, διότι κάποιοι ήθελαν να κάνουν πειράματα και να αλλάξουν το ενεργειακό μίγμα της χώρας σε λίγους μήνες. Όσα πειραματόζωα έκαναν το λάθος να εμπιστευτούν την Ελληνική Πολιτεία και επένδυσαν τα χρήματά τους σε μονάδες παραγωγής ΑΠΕ, πολλές φορές στοχεύοντας στο εύκολο κέρδος που έταζαν τα πολυδιαφημισμένα τότε προγράμματα των Τραπεζών, σήμερα κλαίνε τα λεφτά τους! Όμως η ζημιά δεν έγινε μόνο σε αυτούς τους επενδυτές, αλλά κυρίως στη ΔΕΗ που κλήθηκε να αγοράζει ακριβά και να πουλάει φτηνά! Ο περιπτεράς της γειτονιάς μας έχει καλύτερο σχεδιασμό για τη διοίκηση της επιχείρησής του!
Ένα ακόμη παράδειγμα είναι ότι επιφορτίστηκε η ΔΕΗ να εισπράξει το χαράτσι των ακινήτων, με αποτέλεσμα χιλιάδες απλήρωτους λογαριασμούς, κομμένες παροχές και γενικότερα τεράστιο πλήγμα στα οικονομικά της ΔΕΗ και των δημοτικών τελών.
Ο κατάλογος των παραδειγμάτων είναι τεράστιος και δεν θα σας κουράσω με τέτοιες αναφορές. Απλώς ήθελα να επισημάνω ότι μία Πολιτεία που έχει στρατηγική και σχεδιασμό για την ενέργεια δεν μπορεί να κάνει τέτοια λάθη.
Όμως η κρίση που μαστίζει τη χώρα δεν επιτρέπει άλλες αναβολές. Επιπρόσθετα, η σημερινή κατάσταση με την αβεβαιότητα για το μέλλον κάποιων μονάδων παραγωγής, την αβεβαιότητα το μελλοντικό σχήμα και τρόπο λειτουργίας της ΔΕΗ, την ανυπαρξία σχεδιασμού για το ενεργειακό μίγμα της χώρας κλπ, δεν παρέχει σταθερό πλαίσιο ανάπτυξης για την ενέργεια. Πολύ απλά δεν μπορούμε να προχωρήσουμε έτσι!
Πρέπει να καθήσουμε όλοι οι εμπλεκόμενοι στο μεγάλο έργο της ενέργειας (διοίκηση, εργαζόμενοι, τοπικές κοινωνίες και φυσικά η Κυβέρνηση) και να βοηθήσουμε να καθοριστεί, επιτέλους, μία εθνική στρατηγική σε ότι αφορά στο λιγνίτη. Από κει και πέρα η Κυβέρνηση πρέπει να καθορίσει και την στρατηγική της γενικότερα για τον ενεργειακό τομέα και να υπάρξει ένα minimum συνεννόησης με τις υπόλοιπες πολιτικές δυνάμεις της χώρας, για να τηρηθεί ο σχεδιασμός αυτός και να μην αλλάζει κάθε φορά που έχουμε εκλογές!
Θα ήθελα να αναφερθώ στις λιγνιτικές περιοχές και το ρόλο τους στην παραγωγή ενέργειας, πάντα μέσα στο πλαίσιο που καθορίζει η θεματολογία της σημερινής ημερίδας.
Για μας ο λιγνίτης είναι ταυτόχρονα ευλογία και κατάρα!
Η παραγωγή ενέργειας έφερε στις περιοχές μας θέσεις εργασίας και μάλιστα οι περισσότερες ήταν καλοπληρωμένες πριν την τραγική μείωση των μισθών. Διορθώνω: αυτές οι θέσεις εργασίας δεν ήταν καλοπληρωμένες, αλλά αμειβόμενες όπως πρέπει, με βάση την υψηλή εξειδίκευση των στελεχών, τη μεγάλη ευθύνη των χειριστών για μηχανήματα αξίας εκατομμυρίων ευρώ και τις σκληρές συνθήκες εργασίας με την τέφρα, τις βάρδιες και τόσα άλλα που εσείς τα ξέρετε πολύ καλύτερα από μένα. Θέλω να επισημάνω ακόμη ότι η μείωση των μισθών των εργαζομένων της ΔΕΗ επηρέασε καταρχάς τους εργαζόμενους, αλλά και την τοπική οικονομία των λιγνιτικών περιοχών.
Επίσης, η παραγωγή ενέργειας έφερε και θέσεις εργασίας σε παράλληλες δραστηριότητες, διότι υπάρχει ένας μεγάλος οικονομικός κύκλος γύρω από την παραγωγή ενέργειας.
Έφερε όμως και υποβάθμιση του υδροφόρου ορίζοντα, μείωση της αγροτικής γης, κατεστραμμένα χωριά που ακόμη περιμένουν τη μετεγκατάστασή τους, ρύπανση στην ατμόσφαιρα, μόλυνση στα υπόγεια και επιφανειακά νερά, ορυχεία που χάσκουν σαν ανοιχτές πληγές στο πρόσωπο της γης. Άλλαξε το τοπίο….
Επιπρόσθετα, η μονοδιάστατη ανάπτυξη έφερε υποβάθμιση και ανεργία στους υπόλοιπους κλάδους. Δεν είναι τυχαίο ότι οι περιοχές του λιγνιτικού άξονα και η Δυτική Μακεδονία γενικότερα είναι πρωταθλητές στην ανεργία εδώ και δεκαετίες.
Αυτή τη στιγμή τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε είναι ανυπέρβλητα, εάν δεν υπάρξει βοήθεια. Οι τοπικές κοινωνίες δεν μπορούν να ξεπεράσουν αυτά τα προβλήματα, που δεν τα δημιούργησαν ο ίδιες, αλλά υποφέρουν καθημερινά από αυτά.
Σήμερα που τα αδιέξοδα είναι μπροστά μας, ήρθε η ώρα να βάλουμε πλάτη ο ένας στον άλλο. Μόνο έτσι θα συνεχιστεί η κοινωνική αποδοχή για την παρουσία της εταιρίας στην περιοχή μας, αλλά και να υπάρξουν χειροπιαστές αποδείξεις της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης της ΔΕΗ. Όχι με καθρεφτάκια για ιθαγενείς, αλλά με σοβαρές παρεμβάσεις για το περιβάλλον και την κοινωνία των λιγνιτικών περιοχών.
Για το λόγο αυτό καταθέτουμε συγκεκριμένες προτάσεις, που δεν θα επηρεάσουν την οικονομική κατάσταση της ΔΕΗ, αλλά θα βοηθήσουν τα μέγιστα ώστε να ισοσκελιστεί – σε έναν βαθμό τουλάχιστον – η αδικία που υφίστανται οι λιγνιτικές περιοχές τα τελευταία χρόνια.
Πριν προχωρήσω στην παράθεση κάποιων από τις προτάσεις μας, θα μου επιτρέψετε μία παρέκκλιση.
Γνωρίζετε ότι οι τοπικές κοινωνίες των λιγνιτικών περιοχών έχουν στηρίξει τόσο τη ΔΕΗ όσο και τους αγώνες των εργαζόμενων στην επιχείρηση. Άλλωστε η πλειοψηφία των εργαζομένων στις παραγωγικές μονάδες προέρχεται από τις τοπικές κοινωνίες ή ζει σε αυτές, άρα είναι αναπόσπαστο τμήμα μας.
Εγώ λέω τα πράγματα με το όνομά τους: οι λιγνιτικές περιοχές και οι εργαζόμενοι στη ΔΕΗ εκτός από τους «δεσμούς αίματος» που μόλις περιέγραψα έχουμε και κοινά συμφέροντα. Αυτά πρέπει να δούμε και με αυτά να πορευτούμε.
• Είμαστε μαζί στον αγώνα για να σταματήσει η απαξίωση της μεγαλύτερης επιχείρησης της χώρας.
• Είμαστε μαζί στον αγώνα για να σταματήσουμε τους σχεδιασμούς για πούλημα ή ξεπούλημα της επιχείρησης.
• Είμαστε μαζί στον αγώνα για διατήρηση του δημόσιου χαρακτήρα της ΔΕΗ.
• Είμαστε μαζί στον αγώνα για να γίνει επιτέλους κατανοητό ότι ο λιγνίτης έχει προσφέρει τα μέγιστα στην ανάπτυξη της χώρας. ΑΥΤΟ είναι το εθνικό κεφάλαιο που πρέπει να προσεχθεί και όχι να σαμποτάρεται από άθλιες πολιτικές. Ο λιγνίτης είναι το εγχώριο, το εθνικό αν θέλετε, καύσιμο που έβγαλε τη χώρα από τη λάσπη στις δύσκολες εποχές. Ο λιγνίτης είναι αυτός που θα βγάλει τη χώρα και από το σημερινό τέλμα, στο οποίο την έφεραν οι μαθητευόμενοι μάγοι της οικονομίας και τα αρπακτικά της πολιτικής.
Κλείνω την παρένθεση και επιστρέφω στις προτάσεις των λιγνιτικών περιοχών.
Οι τοπικές κοινωνίες είναι καζάνι που βράζει. Είμαστε στα κάγκελα και κανείς δεν έχει συνειδητοποιήσει ότι εκεί επάνω, στο λιγνιτικό άξονα της Δυτικής Μακεδονίας και στην περιοχή της Μεγαλόπολης, είναι ο διακόπτης της Ελλάδας. Δεκαετίες τώρα βλέπουμε τον τόπο μας να υποβαθμίζεται. Η χώρα, μέσω της ΔΕΗ, απομυζά τον ορυκτό πλούτο, δημιουργεί συνθήκες υπανάπτυξης στις λιγνιτικές περιοχές και δεν υπάρχει το παραμικρό ανταποδοτικό όφελος. Μην πάει το μυαλό σας στον Τοπικό Πόρο, γιατί τρία χρόνια έχουμε να πάρουμε αυτά τα ψιχουλάκια, που σε καμία περίπτωση δεν επαρκούν για αναπτυξιακά έργα που θα αντισταθμίσουν τη ζημιά που γίνεται.
Σήμερα, είναι επιτακτική ανάγκη να αλλάξει αυτό το μοντέλο. Όμως η ΔΕΗ βρίσκεται σε δεινή οικονομική θέση. Η κρίση έχει χτυπήσει τους πάντες και σε συνδυασμό με τις απίστευτες κυβερνητικές αστοχίες, χτύπησε και τη ΔΕΗ.
Άρα;
Πολύ απλά, έργα και δράσεις με χαμηλό ή καθόλου κόστος που θα βοηθήσουν τους πάντες.
Πρώτα απ’ όλα απελευθέρωση του θεσμικού πλαισίου της χώρας σε ότι αφορά στην παραγωγή και διανομή ενέργειας. Πριν λίγες ημέρες ήμουν στο Ελληνογερμανικό συνέδριο που έγινε στη Νυρεμβέργη. 800 δημοτικές επιχειρήσεις παραγωγής και διανομής ενέργειας υπάρχουν στη Γερμανία και πάνε όλες πολύ καλά!
Οι Ελληνικοί Δήμοι έχουμε τη δυνατότητα να διακινούμε θερμική ενέργεια, με τις τηλεθερμάνσεις, αλλά όχι ηλεκτρική. Γιατί; Είτε γιατί δεν το σκέφτηκαν οι μανδαρίνοι των Υπουργείων, είτε γιατί υπάρχουν πονηρές σκέψεις να μπουν πολυεθνικές και καρτέλ και σε αυτό τον τομέα. Δεν το δέχομαι. Πρέπει να αλλάξει. Με μηδενικό κόστος μπορούμε να ανοίξουμε δρόμους!
Έπειτα υπάρχουν μεγάλες ευκαιρίες για ανάπτυξη του αγροτικού τομέα στις περιοχές των ορυχείων. Έχουμε καταθέσει μία πολύ συγκεκριμένη πρόταση. Η ΔΕΗ να αποκαταστήσει τα ορυχεία, όπως οφείλει, αλλά κατά τη διάρκεια της αποκατάστασης να τοποθετήσει σερπαντίνες, που πολύ απλά από τη μία θα διοχετεύεται κρύο νερό και από την άλλη μεριά θα βγαίνει ζεστό λόγω της γεωθερμίας. Η παρέμβαση αυτή, που είναι πολύ μικρού κόστους, μπορεί να θερμάνει χιλιάδες στρέμματα θερμοκηπιακών καλλιεργειών. Θερμοκηπιακές καλλιέργειες που μπορούν να δημιουργηθούν σε απαλλοτριωθείσες εκτάσεις, που πρέπει να επιστραφούν στις τοπικές κοινωνίες, όπως προέβλεπε αρχικά ο νόμος. Ένας νόμος που άλλαξε για να παίξουν στα ζάρια την τύχη της ΔΕΗ.
Μόνο με αυτή την παρέμβαση πιστεύω ότι μπορούμε να καταπολεμήσουμε την ανεργία στις λιγνιτικές περιοχές στο 100% και να αντιμετωπίσουμε σε έναν βαθμό τις προκλήσεις της μεταλιγνιτικής περιόδου!
Θέλω ακόμη να επισημάνω ότι εμείς δεν είμαστε κατά της ανάπτυξης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Κάθε άλλο. Όμως η ανάπτυξη αυτή πρώτα από όλα δεν πρέπει να γίνει σε βάρος της ΔΕΗ, του λιγνίτη και των λιγνιτικών περιοχών, όπως έγινε μέχρι σήμερα.
Το τρελό μοντέλο της επιδότησης ουσιαστικά των επενδύσεων παραγωγής ΑΠΕ και επιπρόσθετα της δημιουργίας δικτύων μεταφοράς της παραγόμενης ενέργειας, νομίζω ότι δεν μπορεί να το αποδεχτεί κανείς.
Δίκτυα μεταφοράς υπάρχουν! Όπως επίσης υπάρχουν και κάποιες περιοχές που αδικήθηκαν μέχρι σήμερα. Γιατί να μην σκεφτούμε ότι για την άρση αυτής της αδικίας πρέπει να υπάρξει μία προνομιακή – σε θεσμικό επίπεδο – αντιμετώπιση των λιγνιτικών περιοχών; Ταυτόχρονα υπάρχει ωφέλεια αφού δεν θα χρειαστεί να δημιουργηθούν νέα δίκτυα μεταφοράς της ενέργειας.
Οι τοπικοί Δήμοι των λιγνιτικών περιοχών μπορούμε να συστήσουμε εταιρίες λαϊκής βάσης με τους πολίτες και να κάνουμε μικρά οικονομικά θαύματα, αλλά δεν μας το επιτρέπει το θεσμικό πλαίσιο. Επίσης θα μπορούσε το Δίκτυο Ενεργειακών Δήμων να συμπράξει με τη ΔΕΗ, σε μία θυγατρική της, με αμοιβαία οφέλη.
Αν μιλήσουμε για τις Συμπράξεις του Δημόσιου με τον Ιδιωτικό Τομέα, τα γνωστά ΣΔΙΤ, η κατάσταση είναι για κλάματα, γιατί πρέπει να πάρουμε άπειρες εγκρίσεις, αδειοτήσεις, αποφάσεις και ένα σωρό διαδικασίες που θα διαρκέσουν 3 με 5 χρόνια και θα απαιτήσουν τεράστια προσπάθεια. Ποιος σοβαρός άνθρωπος μπαίνει σε αυτή τη διαδικασία;
Υπάρχουν και άλλες προτάσεις, που έχουμε καταθέσει και κινούνται σε αυτό το πνεύμα. Δεν είναι σκόπιμο να τις αναφέρω ή να τις αναλύσω όλες. Πάντως από τα δείγματα γραφής που έχουμε δώσει πιστεύω πως είναι κατανοητό ότι υπάρχει πρόβλημα και πρέπει να αντιμετωπιστεί.
Η ζημιές που έχουν υποστεί οι τοπικές κοινωνίες των λιγνιτικών περιοχών είναι ανυπολόγιστες και ασύγκριτα μεγαλύτερες από τα όποια οφέλη.
Δεν επιζητούμε ούτε την αφαίμαξη της ΔΕΗ, ούτε την καταστροφή της. Ζητούμε τα αυτονόητα. Να υπάρχει μέλλον για τις κοινωνίες που ζουν στους τόπους από τους οποίους εξορύσεται ο λιγνίτης και παράγεται η ενέργεια της χώρας.
Αν δεν ληφθούν μέτρα και δεν υλοποιηθούν προτάσεις, όπως αυτές που προανέφερα, δυστυχώς η μεταλιγνιτική περίοδος θα αφήσει ρημαγμένη μία ολόκληρη περιοχή. Δεν είναι η πρώτη φορά στην ιστορία που θα γίνουν τεράστιες αδικίες σε βάρος περιοχών με ορυκτό πλούτο, αλλά στην προκειμένη περίπτωση μπορεί εύκολα να υπάρξει ανάταξη της σημερινής κατάστασης.
Και σε κάθε περίπτωση δεν είμαστε διατεθειμένοι να δεχτούμε άλλο αυτή την αδικία!
Φίλες και φίλοι,
κλείνοντας θέλω να σας καλέσω να συμφωνήσουμε σε κάποια πράγματα.
Κατ’ αρχάς ότι οι τοπικές κοινωνίες των λιγνιτικών περιοχών και οι εργαζόμενοι στη ΔΕΗ βρισκόμαστε στο ίδιο μετερίζι. Πρέπει να αγωνιστούμε μαζί για να βελτιώσουμε την κατάσταση, πάντα με γνώμονα μία ισχυρή, με δημόσιο χαρακτήρα και ανθρώπινο πρόσωπο ΔΕΗ.
Σε μικροπράγματα μπορεί να διαφωνήσουμε, αλλά αυτό είναι υγιές. Πρέπει να μείνουμε στα μείζονα, γιατί αυτά είναι που μας ενώνουν.
Θέλω να συμφωνήσουμε επίσης στις μεγάλες ζημιές που έχουν υποστεί οι λιγνιτικές περιοχές και την αναγκαιότητα να ληφθούν μέτρα για την άμβλυνση των συνεπειών. Δεν μπορεί να συνεχιστεί αυτή η κατάσταση. Αν δεν αλλάξει δεν υπάρχει προοπτική και αυτός που δεν έχει προοπτική είναι απελπισμένος. Να φοβάστε τους απελπισμένους, γιατί μπορεί να δημιουργήσουν μεγάλα προβλήματα.
Αν συμφωνήσουμε σε αυτά, μπορούμε να βάλουμε πλάτη ο ένας στον άλλο και να αγωνιστούμε για ένα καλύτερο αύριο!
