Με μεγάλη επιτυχία ολοκληρώθηκε το διεθνές συνέδριο που συνόδευσε το σαββατοκύριακο των εγκαινίων της φετινής διοργάνωσης του «Πεδίου Δράσης Κόδρα». Το συνέδριο με τίτλο «Τέχνη και πολιτική στο όριο: Διεκδικώντας μια ετερόδοξη νεωτερικότητα», που έλαβε χώρα στο Δημοτικό Θέατρο «Μελίνα Μερκούρη» στην Καλαμαριά, έφερε στο ίδιο τραπέζι θεωρητικούς και ιστορικούς της τέχνης, καλλιτέχνες και κοινωνικούς επιστήμονες. Στο επίκεντρο της συζήτησης τέθηκε ο ρόλος της σύγχρονης τέχνης σε περιόδους κρίσης και η δυνατότητα των καλλιτεχνικών πρακτικών να χαράξουν εναλλακτικούς δρόμους. Με άλλα λόγια, οι περισσότεροι ομιλητές ανέδειξαν την ευρύτερη πολιτισμική και κοινωνική διάσταση της κρίσης, πέρα από την οικονομία, καθώς η κρίση αναδεικνύει και τα αδιέξοδα της ίδιας της μοντέρνας εποχής, της νεωτερικότητας, και του τρόπου ένταξης των περιφερειακών χωρών στο κυρίαρχο μοντέλο οικονομικής και πολιτισμικής ανάπτυξης.
Όπως υποστήριξε ο Gene Ray, καθηγητής θεωρίας της τέχνης στο Πανεπιστήμιο Τεχνών της Γενεύης, η κρίση οριοθετεί τα όρια ενός ολόκληρου τεχνοκρατικού πολιτισμού, ο οποίος αγγίζει πλέον τα οικολογικά και κοινωνικά όρια του, και καθιστά αναγκαία την αναζήτηση μιας εναλλακτικής πορείας. Ο κουβανός Gerardo Mosquera, από τους ιδρυτές της Μπιενάλε της Αβάνας και καλλιτεχνικός διευθυντής της έκθεσης PhotoEspana, ανέλυσε τον τρόπο με τον οποίο αναπτύχθηκαν τον τελευταίο αιώνα οι σχέσεις κέντρου-περιφέρειας στον πολιτικό και καλλιτεχνικό χώρο, προσφέροντας αναλογίες ανάμεσα στην μετα-αποικιακή διαδρομή των χωρών της λατινοαμερικανικής περιφέρειας και της ευρωπαϊκής συγκυρίας, όπου η σχέση ευρωπαϊκού κέντρου και περιφέρειας περνά μέσα από μια ταυτόχρονη θεοποίηση αλλά και αμφισβήτηση του ευρωπαϊκού κανόνα, καθώς η Ευρώπη διαχωρίζεται σε πρωτοπόρους και σε PIIGS και η διαλεκτική ανάμεσά τους λαμβάνει αντιθετικές και ιδιαίτερα φορτισμένες ερμηνείες.
Στο πλαίσιο αυτό, η οικονομικο-πολιτική επικαιρότητα θέτει επιτακτικά –για μια ακόμη φορά στη σύγχρονη ιστορία– το ζήτημα της σχέσης Ελλάδας-Ευρώπης. Έτσι πολλοί ομιλητές ασχολήθηκαν με την διαχείριση της σχέσης ανάμεσα στην εντοπιότητα και τον ευρωπαϊκό κανόνα, ανάμεσα στην πρωτογενή καλλιτεχνική παραγωγή της Ελλάδας, και ιδίως της Θεσσαλονίκης, και τον μητροπολιτικό πολιτισμό του ευρωπαϊκού κέντρου. Ο εικαστικός Κώστας Χριστόπουλος παρουσίασε, στο πλαίσιο αυτό, την κυριαρχία της αντίληψης για τον «αντιστασιακό» χαρακτήρα του ελληνικού πολιτισμού που επηρέασε την μεταπολιτευτική ιδεολογία και την ίδια την θεωρία της τέχνης, ενώ ο Δημήτρης Παπανικολάου, λέκτορας νεοελληνικής φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, αναφέρθηκε σε πρόσφατες αντιδράσεις/αντιστάσεις στην κρίση που συναντά κανείς στην πρόσφατη παραγωγή ελλήνων καλλιτεχνών και στη διαφοροποίησή τους από την γραμματική του κυρίαρχου πολιτικού λόγου. Ο σκηνοθέτης και θεατρολόγος Αλέξανδρος Ευκλείδης παρουσίασε την σχετική εμπειρία του από το ανέβασμα της ελληνογερμανικής διασκευής της Aida του Verdi που με τίτλο Yasou Aida! αποδόμησε με πρωτότυπο, αποκαλυπτικό και απολαυστικό τρόπο τα στερεότυπα που κυριαρχούν στην σχέση Ευρώπης και Ελλάδας στον αστερισμό των μνημονίων. Μια παράσταση που ενθουσίασε τόσο το κοινό του Βερολίνου όσο και εκείνο της Θεσσαλονίκης και της Αθήνας.
Ένα από τα κεντρικά ερωτήματα του συνεδρίου ήταν εξαρχής το κατά πόσον υπάρχουν ιστορικά προηγούμενα εναλλακτικής διαχείρισης των διακυβευμάτων αυτών και ιδίως το πώς εντάσσεται η πνευματική παραγωγή στην πόλη της Θεσσαλονίκης (λόγος-γραφή-εικαστικά) στο πλαίσιο αυτό; Ποιές δυνάμεις –τόσο σε επίπεδο μνημονικών ιχνών όσο και σε επίπεδο επινοητικού δυναμικού– διαθέτει για την αναζήτηση αυτή στο μέλλον; Απαντώντας στα ερωτήματα αυτά η Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου, ομότιμη καθηγήτρια νεοελληνικής φιλολογίας του ΑΠΘ, παρουσίασε την πρωτοπορία της Θεσσαλονίκης κατά την δεκαετία του 1930, που μέσα από το έργο του Ν. Γ Πεντζίκη και τις πρωτοβουλίες έκδοσης περιοδικών όπως Το τρίτο μάτι, και μετέπειτα ο Κοχλίας, είχε χαράξει έναν διαφορετικό και ιδιαίτερα πρωτότυπο δρόμο γόνιμης επικοινωνίας με τα ευρωπαϊκά ρεύματα. Στο ίδιο πλαίσιο, ο συγγραφέας Δημήτρης Δημητριάδης μετέφερε τη βιωματική του σχέση με τις δημιουργικές δυνάμεις που υποβόσκουν στον κοινωνικό ιστό της πόλης και αποτελούν μια δυνητική παρακαταθήκη ενός νέου δρόμου, μιας νέας κοινωνικότητας πέρα από την κρίση.
Το συνέδριο έκλεισε με την προβολή ενός ντοκιμαντέρ της ΕΤ3 σε επιμέλεια Κωστή Σταφυλάκη και σκηνοθεσία Γιώργου Κεραμιδιώτη με τίτλο «Τέχνη και πολιτική» που συμπλήρωσε τις αναφορές στο δημιουργικό δυναμικό του ελληνικού καλλιτεχνικού χώρου, παρουσιάζοντας ποικίλες πρωτοβουλίες καλλιτεχνικών ομάδων και θέτοντας τες στο ευρύτερο πλαίσιο των διεθνών κριτικών καλλιτεχνικών πρακτικών. Στο συνέδριο συμμετείχε σημαντικός αριθμός του κοινού της πόλης, με ιδιαίτερα μεγάλη συμμετοχή νέων καλλιτεχνών και φοιτητών. Κλείνοντας τις συζητήσεις οι επιμελητές του «Πεδίου Δράσης Κόδρα» ανανέωσαν το ραντεβού για την επόμενη χρονιά.
Το διεθνές φεστιβάλ εικαστικών τεχνών «Πεδίο δράσης Κόδρα», το οποίο ολοκληρώνεται στις 18 Σεπτεμβρίου, είναι έργο ενταγμένο στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Μακεδονίας – Θράκης 2007-2013 του ΕΣΠΑ και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης).