Του Μιχάλη Πιτένη
Η άποψη είναι πολύ απλή και φαντάζει και λογική. Χρωστάς, πληρώνεις. Διαφορετικά υφίστασαι τις συνέπειες που προβλέπονται.
Είναι η άποψη που δεν προωθούν απλώς, αλλά την κραυγάζουν οι οπαδοί της ορθής λογικής και του ορθού λόγου, οι οποίοι τυχαίνει να είναι οι ίδιοι με αυτούς που παλιότερα έφεραν την ταμπέλα του «μεταρρυθμιστή» ή του «εκσυγχρονιστή» της ελληνικής κοινωνίας.
Σωστή άποψη μόνο που κάπου πάσχει σήμερα διότι πολύ απλά πολλοί απ΄ όσους χρωστούν και δεν πληρώνουν αφενός δεν το κάνουν κατ΄ επιλογήν και αφετέρου το χρέος τους δεν το δημιούργησαν οι ίδιοι, αλλά τους καταλογίσθηκε προς χάριν της σωτηρίας της χώρας.
Δεν είναι απολύτως σαφές τι λέει γι΄ αυτή την περίπτωση η ορθή λογική, αλλά η ηθική λέει πως ναι μεν σε μια κοινωνία συμβαίνει όλοι, ή οι πολλοί για να είμαστε ακριβέστεροι, να αποπληρώνουν τις συνέπειες που προκαλούν οι αποφάσεις των λίγων, αλλά αυτό δεν πρέπει να γίνεται κατά τέτοιο τρόπο που μπορεί να τους διαλύσει ακόμα και τις ζωές τους. Τουλάχιστον αυτό θα πρέπει να επιβάλει η ηθική που ισχύει για μια σύγχρονη κοινωνία, πολιτών που δεν είναι ισότιμοι μόνο στις υποχρεώσεις αλλά και στα δικαιώματα.
Τι σχέση έχει, όμως, η ηθική στην εποχή που ζούμε και ποιος τη λογαριάζει όταν εκείνο που προέχει είναι να περάσει η ορθή λογική, διότι έτσι μόνο μπορεί να βγει το αριθμητικό αποτέλεσμα που θέλουν; Καμιά, διότι αν μπει μπροστά η ηθική, ή σε ίση μοίρα με την ορθή λογική, τότε η αριθμητική εξίσωση χαλάει, καθώς μπαίνει ο απρόβλεπτος παράγοντας που λέγεται άνθρωπος. Αυτός ο παράγοντας που εκτός από την εκπλήρωση των υποχρεώσεων του προς το σύνολο, ενίοτε ζητά και το σύνολο να ανταποκριθεί, έστω και στοιχειωδώς, στις δικές του ανάγκες, κάτι που σε τελική ανάλυση δεν είναι απλώς ηθικό, αλλά συμβαδίζει και με την ουσία της ορθής λογικής.
Υπάρχει, όμως, τρόπος να βρεθεί η κρίσιμη και χρήσιμη ισορροπία ανάμεσα στην ηθική και την ορθή λογική, αρκεί να γίνει αποδεκτή μια απλή, αλλά μεγάλη αλήθεια. Οι κοινωνίες των ανθρώπων είτε «μεταρρυθμίζονται», είτε «εκσυγχρονίζονται», είτε «διασώζονται», οφείλουν να προσφέρουν την ελάχιστη δυνατή προστασία στα μέλη τους. Αυτή την αλήθεια δεν φαίνεται να την ασπάζονται οι σημερινοί οπαδοί της ορθής λογικής, που, ατυχώς για αυτούς, πέρασαν τελικά στο δογματισμό. Μόνο που ο δογματισμός είναι άκρο και η ορθή λογική ποτέ δεν ήταν ακραία.
Στις μέρες μας, μπουχτίσαμε απ΄ τους ποικιλώνυμους κήρυκες των άκρων, αλλά ατυχώς περισσεύουν και οι έχοντες κολλημένοι την ετικέτα του «ορθολογιστή» που τοποθετούνται και επιχειρηματολογούν με ακραίο τρόπο. Είτε τους αρέσει, είτε όχι κάνουν ανάλογη ζημιά μ΄ αυτή που κάνουν και οι κήρυκες των άκρων. Ναι, θέλουμε να βγούμε απ΄ την κρίση, θέλουμε να αλλάξει προς το καλύτερο η κοινωνία μας, αλλά αυτό να γίνει με τις μικρότερες δυνατές απώλειες. Κάτι που σε τελική ανάλυση δεν είναι απλώς ηθικό, αλλά είναι και ορθολογικό.
