Γράφει ο Γεώργιος
Μ. Μπόντας τέως
Δ/ντής της
Μανουσείου Δημόσιας
Βιβλιοθήκης Σιάτιστας – Λαογράφος
Στις 4 Δεκεμβρίου γιορτάζει η Αγία Βαρβάρα, που θεωρείται προστάτιδα των παιδιών κατά της ευλογίας.
Η Αγία Βαρβάρα ήταν μοναχοκόρη του πλούσιου ειδωλολάτρη και Σατράπη Νικομήδειας της Διόσκορου και ήταν προικισμένη με εξαιρετική ομορφιά. Για το λόγο αυτό ο πατέρας της, την απομόνωσε σ’ έναν πολυτελέστατο πύργο, για να την προστατέψει από τους κοσμικούς πειρασμούς. Της είχε όλα τα υλικά μέσα και σοφούς δασκάλους για να μορφωθεί.
Ανάμεσα στο υπηρετικό προσωπικό, ήταν και μερικές χριστιανές, που μύησαν την Βαρβάρα στη θρησκεία της αγάπης και εκείνη πίστεψε, βαφτίστηκε και έκανε τον πύργο της κέντρο χριστιανικής λατρείας.
Όταν ο πατέρας της γύρισε από μακρινό ταξίδι και έμαθε τα καθέκαστα, προσπάθησε να την μεταπείσει, αλλά εκείνη ήταν ανένδοτη. Τελικά την αποκεφάλισε ο ίδιος ο Πατέρας, ο οποίος μετά την αποτρόπαια πράξη του κάηκε από χτύπημα κεραυνού.
Κατ’ άλλους λέγεται, ότι καθώς ο πατέρας της μανιασμένος άρπαξε το ξίφος και όρμισε να την σκοτώσει, η Βαρβάρα κατέφυγε στα βουνά. Ωστόσο τη βρήκε ο πατέρα της και την παρέδωσε στον ηγεμόνα της χώρας, όπου η μεγαλομάρτυς ομολόγησε ότι ήταν χριστιανή και βασανίστηκε, της ξέσχισαν τις σάρκες, της έκοψαν τις πλευρές και τη διαπόμπευσαν γυμνή στην πόλη, ώσπου την έσφαξε ο ίδιος ο πατέρας της.
Σύμφωνα με άλλη παράδοση, ο πατέρας της μεγαλομάρτυρος Βαρβάρας φανατικός ειδωλολάτρης, όπως είπαμε, επειδή η κόρη του μοίρασε όλη της την περιουσία για την αγάπη του Χριστού, της έβγαλε όλα τα δόντια και από τότε η Βαρβάρα δεν μπορούσε να τρώει παρά μόνο μηλόπιτες. Γι’ αυτό στα περισσότερα χωριά του Βοΐου, την ημέρα της γιορτής κάνουν λαγγίτες και τις περιχύνουν με σιρόπι.
Η Αγία Βαρβάρα όπως είπαμε, προστατεύει τα παιδιά από τη βλογιά. Για να την ευχαριστήσουν για την καλή της διάθεση που έχει να θεραπεύσει πρόθυμα την κακή αυτή αρρώστια, αλλά και άλλες, της προσφέρουν προκαταβολικά ωραία γλυκίσματα, που τα φτιάχνουν οι μητέρες με τα κορίτσια του σπιτιού ή της γειτονιάς.
Τα γλυκίσματα αυτά τα τοποθετούσαν στα σταυροδρόμια και αφού τα διάβαζε ο παπάς του χωριού, τα μοίραζαν στον κόσμο.
Το έθιμο θυμίζει τις ίδιες συνήθειες, που είχαν οι αρχαίο Έλληνες.
Και εκείνοι τοποθετούσαν εκλεκτά και νόστιμα γλυκίσματα στα σταυροδρόμια για να τιμήσουν τη Θεά Εκάτη, που και εκείνη προστάτευε τα παιδιά.
Την Αγία Βαρβάρα, την έλεγαν Τριδίτιδα, δηλαδή θεά των τριάδων, που συχνάζει στα σταυροδρόμια, στα τρίστρατα.
Παλιότερα σε πολλά χωριά έβραζαν ρεβίθια και τα μοίραζαν μεταξύ τους.
Τα ρεβίθια συμβόλιζαν τα σπυριά της βλογιάς από την οποία τους προστάτευε η Αγία Βαρβάρα.
Τα περισσότερα χριστιανικά κράτη την Αγία Βαρβάρα την θεωρούν προστάτιδα του πυροβολικού. Αυτό εξηγείται από τη δοξασία, ότι ο πατέρας της, μετά τον αποκεφαλισμό της κόρης του, σκοτώθηκε από τρομερό κεραυνό που έπεσε στο κεφάλι του.
Στην Ελλάδα, η καθιέρωση της Αγίας Βαρβάρας, ως προστάτιδα του πυροβολικού έγινε στις 4 Δεκεμβρίου 1829. Από τότε γιορτάζεται κάθε χρόνο με τελετές, ομιλίες και άλλες εκδηλώσεις στα κέντρα του στρατιωτικού αυτού σώματος.
Το τάγμα των πυροβολιστών οργανώθηκε από τον Καποδίστρια το 1828. Το 1843 ο τάγμα ονομάστηκε Μοίρα Πυροβολικού και το 1847 η Μοίρα αναπτύχθηκε σε Σύνταγμα με Πυροβόλα.
Η Αγία Βαρβάρα είναι ακόμα και προστάτιδα των Μεταλλουρείχων.