Στέλλα Σ. Ζησάκου (Φιλόλογος ΑΠΘ)
Λάζαρος Ι. Χατζηλαζαρίδης (Γεωλόγος ΕΚΠΑ- Δρ Φιλοσοφίας ΑΠΘ)
Ανακοίνωση στο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΙΣΤΟΡΙΑΣ, στις 22,23,24 Μαΐου 2015 στην ΚΑΣΤΟΡΙΑ, που διοργάνωσαν: Η Ακαδημία Γραμμάτων και Τεχνών Καστοριάς «ΘΩΜΑΣ ΜΑΝΔΑΚΑΣΗΣ» και η Ένωση Επιστημόνων Δυτικής Μακεδονίας «ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΑΣΟΜΟΥΛΗΣ»
ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Η παρούσα εργασία – έρευνα αναφέρεται στο μύθο που μεγάλωσε γενιές ολόκληρες στην ευρύτερη περιοχή του Ασκίου όρους Κοζάνης. Πρόκειται για τον μυθόθρυλο της δρακότρυπας, όπως τον χαρακτηρίζει γλαφυρά ο Φώτης Βίττης (1). Oι κάτοικοι της περιοχής ονομάζουν «Δρακότρυπα» το βάραθρο (καρστικό πηγάδι ή κατακόρυφο σπήλαιο), που βρίσκεται σε υψόμετρο χιλίων εννιακοσίων δέκα μέτρων (1910μ.)στο Άσκιο (Σινιάτσικο) όρος και βρίσκεται πλησιέστερα στον ορεινό οικισμό Νάματα του δήμου Βοΐου (βλπ.Εικ.1,2). Η θέση του βαράθρου είναι γνωστή σε κατοίκους, ιδιαίτερα κτηνοτρόφους της περιοχής και σε ορειβάτες. Η φήμη όμως της Δρακότρυπας είναι γνωστή σε πολύ περισσότερους και ιδιαίτερα ο μυθόθρυλος της φωλιάς του Δράκου είναι, όπως προαναφέρθηκε, πασίγνωστος.
ΘΕΣΗ. Συγκεκριμένα η θέση του βαράθρου είναι περί τα 200 μέτρα χαμηλότερα, προς τα νότια, από την δυτικότερη κορυφή του Σινιάτσικου (βλπ.Εικ.5). Η υψηλότερη κορυφή του Σινιάτσικου που βρίσκεται στο κέντρο περίπου του ορεινού όγκου έχει υψόμετρο 2111 μέτρα. Η διαδρομή στην κορυφογραμμή από την υψηλότερη κορυφή προς την δυτικότερη κορυφή είναι μοναδική. Προς τα νότια διακρίνεται πολύ καλά η Εράτυρα, προς τα βόρεια και δυτικά προβάλει η λεκάνη της πανέμορφης Βλάστης. Δυτικότερα και μακρύτερα διακρίνεται η Καστοριά με την λίμνη της. Μετά την δυτικότερη κορυφή του Σινιάτσικου προς τα βόρεια και δυτικά τα πρανή είναι ιδιαίτερα απότομα, σχεδόν κατακόρυφα- «γκρέμια». Στα νοτιοδυτικά της δυτικότερης κορυφής, κάτω από τα γκρέμια, σταματάει το βλέμμα του παρατηρητή στα γραφικά Νάματα με την έντονη βλάστηση.
Χαρακτηριστικά αναφέρει ο Ευθύμιος Ν. Τσιώμπρας στη σελ.42 (5). Από τα Νάματα «ανηφορίζοντας προς την κορυφογραμμή του Σινιάτσικου από το Κοντοκάπη σε ένα μόλις χιλιόμετρο συναντούμε το ΑΛΟΓΟΜΑΝΤΡΙ… Βαδίζοντας την κατακόρυφη πλαγιά σε άλλο ένα χιλιόμετρο βγαίνουμε στην κορυφογραμμή του Σινιάτσικου, με μια μικρή στροφή αριστερά έχουμε μπροστά μας το ΔΡΑΚΟΛΙΒΑΔΟ, η τοποθεσία αυτή δεν φαίνεται από το χωριό διότι είναι ακριβώς πίσω από την κορυφογραμμή. (Σημείωση εννοεί την κορυφογραμμή όπως φαίνεται από τα Νάματα προς τα ανατολικά, ή οποία βρίσκεται κατά πολύ χαμηλότερα από την πραγματική, κύρια, κορυφογραμμή των κορυφών του Σινιάτσικου). Είναι ένα λιβάδι αρκετών στρεμμάτων περιτριγυρισμένο με μικρούς λοφίσκους και στη βορεινή πλευρά σε απόσταση αναπνοής είναι η ΔΡΑΚΟΤΡΥΠΑ, ένα σπήλαιο εντός του εδάφους με έξι μέτρα βάθος και τέσσερα έως πέντε άνοιγμα. Στα μισά των τοιχωμάτων του σπηλαίου ξεκινά άλλη είσοδος με ανεξερεύνητη κατεύθυνση (εσβεσμένο ηφαίστειο)». Επίσης ο Ευθύμιος Ν. Τσιώμπρας, στη σελ.48 (5), αναφέρει: « Επάνω ακριβώς από το χωριό, (Σημείωση εννοεί τα Νάματα), διάλεξαν και οι δράκοι την κατοικία τους. Μόλις κάμψεις την κορυφογραμμή του Σινιάτσικου αρχίζει ένα λιβάδι, το Δρακολίβαδο με κάτι σπηλιές βαθιές. Μονάχα τα αγριοπερίστερα, κοπάδια ξέρουν τι είναι μέσα».
Αντίστοιχα οι Γρηγόρης Δ. Παπαθωμάς και Αναστασία Δ. Παπαθωμά (3) αναφέρουν για τη θέση της Δρακότρυπας : « Ψηλά στο Συνιάτσικο, κάπου στο πρώτο χαμήλωμα της δυτικής κορυφής, απλώνεται ένα λιβάδι, ένα μικρολίβαδο, το δρακολίβαδο. Στην άκρη εκεί που αρχίζουν τα βράχια της ανηφοριάς, μόλις που διακρίνεται το στόμιο μιας σπηλιάς. Άλλοι λένε πως είναι ίσαμε ένα δωμάτιο και άλλοι τη θέλουν τόσο μεγάλη όσο να χωράει ένα δράκο με τη φαμίλια του και το πλούσιο βιός του….»
ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ. Σύμφωνα, με την παράδοση, σε αυτό το βάραθρο κρυβόταν, κατά κάποιο ανεξήγητο τρόπο, ένα ανήμερο θηρίο, που προκαλούσε τον φόβο και τον τρόμο στους ντόπιους, κυρίως στους κτηνοτρόφους, που πλησίαζαν συχνά το σημείο για να βοσκήσουν τα κοπάδια τους. Έτσι, γύρω από αυτό το βάραθρο συνυφάνθηκαν διάφορες λαϊκές, φανταστικές, μυθικές και θρυλικές ιστορίες, βέβαια είναι γνωστή η υπερβολή που τις χαρακτηρίζει. Κατά τη μία από αυτές τις ιστορίες, οι παλιοί αναβάτες του Σινιάτσικου , καθώς πλησίαζαν τη Δρακότρυπα, είχαν μαζί τους ένα ζώο, συνήθως αρνί ή κατσίκι, για να το χαρίσουν στο δράκο, τον «κύριο» του βαράθρου, ως θυσία.
Με αυτόν τον τρόπο θα τον καλόπιαναν για να μείνει ήρεμος τη νύχτα στη φωλιά του, αφήνοντας του ανενόχλητους να βοσκήσουν το ποίμνιο τους. Διαφορετικά, ο δράκος θα έβγαινε τη νύχτα με τους δαίμονες του, θα άρπαζε τα ζωντανά ενώ θα μοίραζε αγιάτρευτες ασθένειες στους χωρικούς. Πιο συγκεκριμένα, ο Φώτης Βίττης (1) στο άρθρο του αφηγείται έναν από του μύθους που αναπαρήγαγαν όσοι βρισκόταν στους πρόποδες του Ασκίου. Στην περίπτωση αυτή, θύμα του δράκου υπήρξε ένα παλικάρι, που ήταν γιός μεγαλοτσέλιγγα.
Κάποια μέρα λοιπόν το θηρίο – δράκος είδε τον νεαρό να ιππεύει σε ένα υπερήφανο άλογο, το μάτι του γυάλισε και θέλησε να αρπάξει το άλογο από τον νεαρό. Όταν έπεσε βαρύ σκοτάδι ο δράκος με πονηρό τρόπο, έστειλε στο παλικάρι πανέμορφες νεράιδες για να το πλανέψουν. Συγχρόνως έβαλε κακά πνεύματα – δαίμονες που του έκλεβαν τον ντορή (κοκκινότριχο άλογο). Όμως, ο νεαρός ξύπνησε και με ένα μαχαίρι στο χέρι προσπαθούσε να προλάβει τους δαίμονες και να σώσει το άλογο του. Έτσι έφτασε τρέχοντας στο σπίτι του δράκου για να δώσει τη μεγάλη μάχη. Ήταν τέτοια η σφοδρότητα της μάχης που έδινε την εντύπωση φοβερού σεισμού. Όμως αυτή η μάχη ήταν άνιση, αφού ο νεαρός κατέληξε και η φύση άρχισε μεγάλο μοιρολόγι. Όταν ο τσέλιγκας έμαθε για την πάλη του παιδιού του , πήγε να κλείσει τη Δρακότρυπα. Αποφάσισε όμως να μη χρησιμοποιήσει πέτρες, ώστε να μη πληγώσει το σώμα του νεαρού. Έδωσε τότε εντολή να κουρευτούν τα γιδοπρόβατα του και με το μαλλί τους να σκεπάσουν το βάραθρο.
Αργότερα, ακούστηκε, πως σε μια βαθιά χαράδρα του Αλιάκμονα, κοντά στο Δρυόβουνο, βρέθηκαν τα μαλλιά, το κουφάρι του παλικαριού και ο δράκος αναμαλλιασμένος να τρέχει για να κρυφτεί μέσα στα δέντρα. Έτσι, ισχυριζόντουσαν ότι η Δρακότρυπα του Σινιάτσικου φτάνει υπογείως, με δαιδαλώδης διαδρόμους, ως τον ποταμό Αλιάκμονα. Από τότε οι κτηνοτρόφοι βοσκούσαν τα κοπάδια τους χωρίς τον φόβο του θηρίου. Ο μύθος τελειώνει λέγοντας πως οι φωνές και τα τιτιβίσματα των άγριων πουλιών που βρήκαν καταφύγιο στη Δρακότρυπα ακούγονται στα αυτιά των περαστικών σαν τη βαθιά ανάσα του παλικαριού, που έχασε την ζωή στην άνιση μάχη με τον δράκο. [Βίττης Φ. 1981, 145-150].
Βέβαια υπάρχει και άλλη εκδοχή κατά την οποία σύμφωνα με τη Μαριάνθη Βασβατέκη (2), ο δράκος της σπηλιάς δεν είναι παρά μία προσωποποίηση του φόβου της ξηρασίας, τον οποίο είχαν πιθανώς να αντιμετωπίσουν οι κάτοικοι της ίδιας περιοχής κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Αυτό ακριβώς διαβάζουμε και στο τραγούδι του «Τρανού χορού», κορυφαία στιγμή των κατοίκων της ευρύτερης περιοχής, κυρίως της Βλάστης και των Ναμάτων, ανήμερα του Δεκαπενταύγουστου. Το τραγούδι τιτλοφορείται ως «Κάτω στον Άγιο Θόδωρο» και αποτελείται από τους παρακάτω στίχους :
…Το πανηγύρι ήταν τρανό και ο τόπος ήταν λίγος
σαράντα δίπλες ο χορός κι εξήντα δυο τραπέζια
κρατάει ο δράκος το νερό , διψάει το πανηγύρι.
-Απόλα δράκε μ’ το νερό να πει το πανηγύρι
Γω δεν τ’ αφήνω το νερό, δεν την αφήνω τ’ βρύση
θέλω πεσκέσι όμορφο και ζωντανό λελούδι ,
θέλω την κόρη την ξανθιά, θέλω τη μαυρομάτα,
πο ‘χει περίσσια τα φλουριά, που ‘ναι χρυσά ντυμένη,
στ’ ασήμι και στο μάλαμα και στο μαργαριτάρι.
Αστράφτ’ ο τόπος και βροντά, πευζεύ’ ένας λεβέντης.
– Πάρε και κράτα, λυγερή, το γρίβα κράτησε μου,
το δράκο θα σκοτώσω εγώ, το δράκο θα ξεκάμω.
Εννιά βολές παλέψανε κι όλο νικάει ο δράκος ,
κι απ’ τις εννιά και στις σιαμπρός νικάει το παλικάρι.
Όθι βαρεί ο δράκοντας, το αίμ’ αυλάκι πάει
κι’ όθι βαρ’ ο λεβεντονιός, το αίμα ποτάμι πάει.
Βγάζει ο νιός χρυσό σπαθί, κοντάρι ν’ ασημένιο
καρφώνει τον το δράκοντα καταμεσής στα στήθια.
Μουγκρίζει, τρέμουν τα βουνά και κόβονται τα βράχια!
[ Φιλοπροοδευτική Ένωση Ναμάτων 2006]
Αν διαβάσει κανείς προσεκτικά όλους τους στίχους του τραγουδιού , θα παρατηρήσει ότι η εκδοχή της Μαριάνθης Βασβατέκη (2) συνδυάζεται με την ιστορία που παραθέτει ο Φώτης Βίττης(1). Δηλαδή, ενώ στην αρχή γίνεται λόγος για τον δράκο, ως φόβος ξηρασίας, στη συνέχεια του τραγουδιού περιγράφεται η μάχη ανάμεσα στον δράκο και σε ένα νεαρό παλικάρι. Μόνο που σύμφωνα με τους στίχους του Τρανού χορού αντικείμενο της σύγκρουσης δεν είναι πια η λεβεντιά του ντορή αλλά τα μάτια μιας όμορφης κοπέλας.. Φαίνεται μάλιστα πως η κόρη είναι το αντάλλαγμα που ζήτησε ο δράκος για να δώσει το πολύτιμο νερό.
Ο Αρχιμανδρίτης, Καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Γρηγόρης Δ. Παπαθωμάς και η αδελφή του, Δασκάλα, Αναστασία Δ. Παπαθωμά – Πηλιούρη στις σελίδες 406 -408 της μεγάλης, εμπεριστατωμένης, ιστορικολαογραφικής καταγραφής και ανάλυσης της πολυφωνικής μνήμης του χωριού Νάματα (3), μεταξύ των άλλων αναφέρουν διαφορετικά την εκδοχή του δράκου και για το βάραθρο – σπηλιά : « Πράγματι κατά την παράδοση, εκεί ζούσε ένας δράκος, ένας δράκος που κρατούσε δικιά του την κορυφή και εξουσίαζε στα κατώμερα. Ήταν ο φόβος και ο τρόμος της περιοχής. Ποτέ οι άνθρωποί της δε δεινοπάθησαν τόσο, όσο όταν ζούσε ο πελώριος δράκοντας. Πατούσε μια δω, και μια κει και νάτος στα κεφαλοχώρια και στις κωμοπόλεις. Έμπαινε στα εμπορικά, ζαλικωνόταν ότι ήθελε κι ανηφόριζε καταφορτωμένος. Άλλη φορά πάλι έστηνε καρτέρι στους πραματευτάδες και τους καταλήστευε… Όταν πάλι ήταν πανηγύρι, σταματούσε το νερό και διψούσε ο κόσμος. Μάταια τον παρακαλούσαν λέγοντας : Απόλνα, δράκε μ’, το νερό, διψάει το πανηγύρι….» Στην αφήγηση αυτή, χωρίς βέβαια να περιγράφεται, ο δράκος φέρεται να έχει μορφή φοβερού, δυνατού, κακού και δύστροπου ανθρώπου. Αυτός λοιπόν ο δράκος έκλεψε την ομορφότερη κοπέλα, που ως νύφη χόρευε, το νυφιάτικο χορό της στο Σισάνι και με βία την έκανε γυναίκα του και την εγκατέστησε στη Δρακότρυπα. (Το Σισάνι είναι ένα χωριό 6 χιλιόμετρα βορειοδυτικά των Ναμάτων και 7 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Βλάστης). Χρόνια με τα χρόνια η γυναίκα του δράκου γέννησε τέσσερα αγόρια. Το πρώτο ήταν ίδιος ο πατέρας τους, τα άλλα τρία ήταν όμορφα έμοιαζαν τη μάνα τους. Αργότερα η γυναίκα του δράκου έμαθε το μυστικό του και το γνωστοποίησε στα αδέλφια και ξαδέλφια της. Εκείνα πήραν τουφέκια και σκυλιά και μισό φορτίο αλάτι και το έριξαν στη μπάρα της Γαλατινής. Το δειλινό ο δράκος έφθασε καταϊδρωμένος στη μπάρα, έπινε το αλμυρό νερό και άλλο τόσο διψούσε, ώσπου παραφούσκωσε, έσκασε και νεκρός έπεσε φαρδύς πλατύς δίπλα στη μπάρα, όπου τελικά τον έφαγαν τα όρνια. Το γεγονός μαθεύτηκε στο χωριό (Σισάνι) απ’ όπου τα αδέλφια και ξαδέλφια της γυναίκας του δράκου « έφθασαν στην κορυφή και άρχισαν να φορτώνουν. Μέρες κουβαλούσαν πραμάτειες και δεν έσωναν. Ύστερα κατέβηκαν όλοι στο χωριό χαρούμενοι και έζησαν αυτοί καλά και εμείς καλύτερα…»
Πάντως, οι μυθικές παραδόσεις με πρωταγωνιστή τον δράκο ή κάποιο αντίστοιχο ανίκητο θηρίο είναι γνωστές από την αρχαιότητα ακόμη. Η ελληνική μυθολογία μας αφηγείται για τον δράκο Λάδωνα ο οποίος κρατούσε τα μήλα των Εσπερίδων από το δέντρο της ζωής. Ιδιαίτερα κοντά, τόσο στον παραλληλισμό του δράκου με την λειψυδρία, όσο στην πρώτη ιστορία με το νεαρό παλικάρι είναι η παράδοση που προέρχεται από τον θρησκευτικό χώρο και έχει να κάνει με τον δράκο που σκοτώνει ο Άγιος Γεώργιος. Η λεγόμενη «Δρακοκτονία» απεικονίζεται σε πολλές εικόνες Βυζαντινής τεχνοτροπίας (7). Κατά την παράδοση αυτή , στην περιοχή της Κυρήνης της σημερινής Λιβύης (8), υπήρχε ένας δράκος κοντά σε μία πηγή και εμπόδιζε την πρόσβαση των ανθρώπων σε αυτή, ενώ κατασπάραζε τους περαστικούς. Οι κάτοικοι για να ξεγελάσουν τον δράκο του έστελναν για θυσία ένα παιδί κάθε μέρα. Την ημέρα που θα θυσίαζαν την κόρη ενός τοπικού άρχοντα ο Άγιος Γεώργιος κατακρεούργησε το θηρίο έπειτα από μία σκληρή μονομαχία (βλπ.Εικ.3). Ισχυρίζεται βέβαια πως το θαύμα αυτό έχει τις ρίζες του σε ένα αρχαίο έθιμο σύμφωνα με το οποίο θυσίαζαν ανθρώπους ως προσφορά στους δαίμονες που εμπόδιζαν την ελευθερία των υδάτων.
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΔΡΑΚΟΤΡΥΠΑΣ. Οι διηγήσεις έλεγαν ότι το βάραθρο είχε μεγάλο άγνωστο βάθος, ότι η πέτρα που έριχνες έπεφτε και άκουγες τον ήχο της πτώσης καθώς και τις διαδοχικά χτυπήπατά της στα πλευρικά τοιχώματα του βαράθρου. Υπήρχαν βέβαια και άλλες ποικίλες διαδόσεις, εντυπωσιακές, γεμάτες φαντασία, ανυπόστατες ή υπερφυσικές, όπως προαναφέρθηκε, που ομολογουμένως υπάρχουν τέτοιες σε πολλές περιοχές της χώρας μας, αλλά και του πλανήτη μας, φτιαγμένες από τον απλό λαό, που δεν μπορεί να εξηγήσει κάποια φαινόμενα.
Η θέα της εισόδου του βαράθρου είναι πολύ εντυπωσιακή (βλπ.Εικ.4). Το αντίκρισμά της, προκαλεί όντως ένα δέος, μια μεγάλη τρύπα κατακόρυφη προκαλεί φόβο. Το στόμιο έχει διάμετρο περίπου 5 μέτρων. Τα κατακόρυφα τοιχώματα μετά από 8 μόλις μέτρα τερματίζουν στο δάπεδο του βαράθρου (βλπ.Εικ.6,7). Το δάπεδο του βαράθρου είναι ορατό από πάνω, από τα χείλη της εισόδου, γιατί λούζεται κυριολεκτικά από το φως , που άπλετο πάει παντού εισερχόμενο από της πεντάμετρη είσοδο. Το δάπεδο είναι καλυμμένο με βλάστηση βρύων και άλλων σχετικών καταπράσινων φυτών. Στο βόρειο τοίχωμα του βαράθρου είναι φυτρωμένη μια άγρια κρανιά. Η κάθοδος θα μπορούσε να γίνει από την νότια πλευρά του βαράθρου με βοήθεια ορειβατικών σχοινιών και συρματένιας μεταλλικής ανεμόσκαλας (βλπ.Εικ.7,8,14). Δύο μέτρα ψηλότερα από τον πυθμένα του πηγαδιού, στα νότια, υπάρχει ένας βράχος καταπράσινος από βρύα, που λειτουργεί σαν ψηλότερο μπαλκόνι πάνω από το δάπεδο. Στα νότια του βράχου – μπαλκονιού το κατακόρυφο τοίχωμα του βαράθρου δημιουργεί μικρή δίοδο διαμέτρου περίπου 70 εκατοστών και μήκους ενός μέτρου
Η δίοδος αυτή οδηγεί αμέσως σε παράλληλο βάραθρο που δεν είναι ορατό από την επιφάνεια του εδάφους, όπου είναι η μεγάλη είσοδος της Δρακότρυπας.
Αυτό το παράλληλο βάραθρο έχει διάμετρο περίπου 4 μέτρα. Από την μικρή δίοδο – είσοδο του παράλληλου βαράθρου μέχρι τον πυθμένα του η απόσταση – βάθος είναι 8 μέτρα. Από την μικρή δίοδο – είσοδο του παράλληλου βαράθρου και προς τα πάνω το βάραθρο κλείνει θολωτά σε ύψος 3 μέτρων. Έτσι συνολικά το ύψος του παράλληλου βαράθρου είναι συνολικά 11 μέτρα. Από τη νότια πλευρά του δαπέδου του παράλληλου βαράθρου διανοίγεται μικρή δίοδος κατηφορική μήκους 3 μέτρων, που η προς τα κάτω συνέχειά της είναι φρακαρισμένη από μικρές και μεγάλες πέτρες (βλπ.Εικ.6) .
Ο λιθωματικός διάκοσμος της Δρακότρυπας δεν είναι ιδιαίτερα πλούσιος. Η βόρεια πλευρά του πάνω βαράθρου στο μέσο του κατακόρυφου τοιχώματος έχει μικρή λιθωματική διακόσμηση. Το κλειστό παράλληλο βάραθρο έχει πλουσιότερη λιθωματική διακόσμηση, έχει μικρούς σταλακτίτες μία σταλαγμιτική κολώνα ενός μέτρου, ένα όμορφο σταλακτιτικό δίσκο με διάμετρο 40 εκατοστά, ο οποίος από κάτω δίνει τη μορφή
μανιταριού (βλπ.Εικ.11). Επίσης έχει ένα σχηματισμό με μορφή μέδουσας (βλπ.Εικ.12). και παραπετασματοειδείς σταλακτίτες. Ο δίσκος σχηματίζεται λίγο ψηλότερα από το
δάπεδο του παράλληλου βαράθρου, επάνω από τη δίοδο του τέλους του βαράθρου στο κάτω μέρος μιας χαίνουσας διάκλασης.
ΓΕΩΛΟΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ. Το πέτρωμα της περιοχής είναι δολομιτιομένος ασβεστόλιθος, που είναι πολυδιακλασμένος. Η διάνοιξη του βαράθρου προκλήθηκε από την διαλυτική δράση του νερού στην διάρκεια χιλιετηρίδων κατά μήκος των κυριοτέρων συστημάτων διακλάσεων- ρηγματώσεων, που οι επιφάνειές τους έχουν διεύθυνση από βορά προς νότο. Το βάραθρο Δρακότρυπα για την επιστήμη της γεωλογίας είναι ένα «καρστικό φρέαρ» ή καρστικό πηγάδι, που τέτοια παρατηρούνται σε πολλές θέσεις στα ασβεστολιθικά βουνά της χώρας μας. Ο ασβεστόλιθος είναι έντονα καρστικοποημένος, μάλιστα περί τα 200 μέτρα νοτιοανατολικά της εισόδου της Δρακότρυπας παρατηρούνται πέντε – έξι δολίνες (μεγάλα βαθουλώματα, επιφανειακά κάρστ) στην επιφάνεια του ασβεστόλιθου. Είναι η θέση αυτή που οι κάτοικοι των Ναμάτων αποκαλούν Δρακολίβαδο (βλπ.Εικ.15). Προφανώς τα νερά όλων των ατμοσφαιρικών κατακρημνίσεων που πέφτουν στον ορεινό όγκο του Ασκίου καταλήγουν μέσα από το καρστικό δίκτυο των ασβεστόλιθων, με υπόγειες διαδρομές, σε παραποτάμους του Αλιάκμονα είτε εγγύτερα στον ορεινό όγκο ή και πολύ μακρύτερα.
Από ο στόμιο του βαράθρου κατά τους ψυχρούς (χειμωνιάτικους) μήνες του έτους εξέρχεται ζεστός (σχετικά) αέρας, γεγονός που είναι απόλυτα φυσικό. Η θερμοκρασία του αέρα μέσα μέσα στη γη είναι κατά πολύ υψηλότερη (π.χ. +18 βαθμοί) από αυτή του εξωτερικού περιβάλλοντος και μάλιστα επάνω στις κορυφογραμμές ( που είναι +5 βαθμοί ή 0 ή -10 βαθμοί κλπ). Ο θερμός αέρας ως ελαφρύτερος από τον ψυχρό αέρα του εξωτερικού περιβάλλοντος εξέρχεται. Το φυσικό αυτό φαινόμενο πολλοί το αποδίδουν σε ηφαιστειακή δραστηριότητα, γεγονός που δεν έχει υπόσταση.
Σύμφωνα με πληροφορίες ακόμα και τον μήνα Ιούλιο η βάση του βαράθρου «κρατάει» παγωμένο χιόνι, γεγονός που είναι φυσικό και παρατηρείται και σε άλλες αντίστοιχες ορεινές περιοχές της χώρας μας.
Η πρώτη συστηματική εξερεύνηση του βαράθρου έγινε στις 2 Οκτωβρίου του έτους 2010, από μια ομάδα 4 έμπειρων ανδρών. Την ομάδα αποτελούσαν οι:
- Γιώργος Καμπούρης (Πρόεδρος της Εθελοντικής Διασωστικής Ομάδας Πτολεμαΐδας , Ε.Δ.Ο.Π.).
- Βαγγέλης Τσακμάκης, ορειβάτης- αναρριχητής μέλος της Ε.Δ.Ο.Π.
- Νίκος Τάγκας, μέλος της Ε.Δ.Ο.Π.
- Λάζαρος Χατζηλαζαρίδης (Ph.D), γεωλόγος – αρχαιολόγος στέλεχος της Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρείας (Ε.Σ.Ε.).
Τον Αύγουστο του 2011 έγινε μια δημόσια προβολή εικόνων από την εξερεύνηση της Δρακότρυπας στους κατοίκους και επισκέπτες στην κεντρική πλατεία της Βλάστης. Η δεύτερη δημόσια προβολή εικόνων «απομυθοποίηση» της Δρακότρυπας έγινε στο χωριό Νάματα τον Αύγουστο του 2013 κατά την βιβλιοπαρουσίαση του πολυσέλιδου βιβλίου των Γρηγορίου Δ. Παπαθωμά και Αναστασίας Δ. Παπαθωμά (3) « Από Δωρικά Νάματα, τα Νάματα (Πιπιλίστα) Ασκίου-Βοίου Κοζάνης». Σχετικά αναφέρει η Αναστασία Δ. Παπαθωμά στην βιβλιοπαρουσίαση – βιβλιοκρισία (4) « Τα χιονάτα Νάματα».
προς τα επάνω προς την δίοδο – είσοδό του.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Βίττης Φώτης., «Η Δρακότρυπα», Μακεδονικόν Ημερερολόγιον, σελ. 145-150.Θεσσαλονίκη, 1981.
- Βασβατέκη Μαριάνθη., «Τα τραγούδια που τραγουδούν στη Βλάστη», Σύλλογος Βλατσιωτών Πτολεμαίδας-Παρέμβαση,σελ.254, Πτολεμαΐδα, 2010.
- Παπαθωμάς Δ. Γρηγόρης & Παπαθωμά Δ. Αναστασία., « Από Δωρικά Νάματα, τα Νάματα (Πιπιλίστα) Ασκίου-Βοίου Κοζάνης », σελ.730, Κατερίνη, Κατερίνη 2012.
- Παπαθωμά Δ. Αναστασία.,« Τα χιονάτα Νάματα»,σελ.82, Κατερίνη 2014.
- Τσιώμπρας Ν. Ευθύμιος., « Τα Νάματα (Πιπιλίστα) Βοΐου Κοζάνης στο διάβα των αιώνων»,σελ.418, Κοζάνη 2010.
- Φιλοπροοδευτική Ένωση Ναμάτων Ο Άγιος Νικόλαος., «Νάματα Κοζάνης Παραδοσιακά τραγούδια και σκοποί», Νάματα, 2006.
- www.Sansimera/biographies/251, «Άγιος Γεώργιος»
- www.diakonima.gr/2010/08/11/μυθικά πλάσματα- οι δράκοι.
- www.google.gr/maps/
- www.google.com/earth
