Η πρόσφατη ανάρτηση στο Facebook της Έλενας Μακρή-Λυμπέρη για τον Ντέμη Ρούσσο επανέφερε στη δημόσια μνήμη μια περίοδο όπου η σχέση με το σώμα του μετατράπηκε σε αφήγηση αυτοπαρατήρησης. Ο διεθνής έλληνας μουσικός, στη δεκαετία του 1980, προκάλεσε έντονο ενδιαφέρον για τη ριζική σωματική του μεταβολή και την απόφασή του να την αποτυπώσει στο βιβλίο A Question of Weight (1982), που συνέγραψε με τη Véronique Skawinska. Η έκδοση αυτή, που γνώρισε μεγάλη επιτυχία, παρουσιάζει την απώλεια βάρους ως πορεία πειθαρχίας και εσωτερικής διερεύνησης, αναδεικνύοντας την προσπάθειά του να συμφιλιωθεί με το ίδιο του το σώμα.
Η δημόσια αναφορά ενός προσώπου παγκόσμιου βεληνεκούς στην εμπειρία του σώματος και της απώλειας βάρους συνιστά μορφή αυτοπαρατήρησης που υπερβαίνει το επικοινωνιακό επίπεδο. Στον πυρήνα της βρίσκεται η ανάγκη να αποδοθεί νόημα στην εικόνα του εαυτού και να αναγνωριστεί η ψυχική εργασία που τη συνοδεύει. Το σώμα λειτουργεί ως πεδίο επιβεβαίωσης, ελέγχου και συμβολισμού, καθώς επάνω του εγγράφονται επιθυμίες, ενοχές και απώλειες. Η δημόσια έκθεση του Ρούσσου λειτούργησε ως πράξη αναστοχασμού, όπου η μεταμόρφωση έγινε αφήγηση και η αφήγηση πορεία κατανόησης του εαυτού.
Σήμερα, η φρενίτιδα των «θαυματουργών» διαιτών και των χαπιών αδυνατίσματος, ενισχυμένη από τα ψηφιακά μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αναδεικνύει έναν τρόπο διαχείρισης του σώματος που συχνά αγνοεί τις ψυχικές του διαστάσεις. Η απώλεια βάρους προβάλλεται ως τεχνικό επίτευγμα, αποκομμένο από τη συναισθηματική διεργασία που συνοδεύει κάθε αλλαγή. Για ευάλωτα άτομα, όπως εκείνα που αντιμετωπίζουν διατροφικές διαταραχές ή ψυχικές δυσκολίες, η άκριτη μίμηση τέτοιων πρακτικών μπορεί να αποβεί επιβαρυντική. Η ψυχική ισορροπία απαιτεί ρυθμό διαφορετικό από εκείνον του σώματος και θεμελιώνεται σε εσωτερική επεξεργασία, όχι σε εξωτερική συμμόρφωση.
Η απώλεια βάρους, ιδίως όταν συνδέεται με χρόνιες παθήσεις ή ψυχολογική επιβάρυνση, χρειάζεται εξατομικευμένη φροντίδα. Κάθε οργανισμός και κάθε ψυχισμός ανταποκρίνονται με διαφορετικό τρόπο στις ίδιες προκλήσεις ή μεταβολές. Η άκριτη εφαρμογή μιας δίαιτας που υπόσχεται άμεσο αποτέλεσμα μπορεί να οδηγήσει σε ματαίωση, να ενισχύσει το αίσθημα ανεπάρκειας και να προκαλέσει ψυχοσωματική αστάθεια. Ο Freud (1914) επισημαίνει ότι το σώμα δεν αποτελεί απλό όργανο του εαυτού, αλλά τόπο όπου η ψυχική ενέργεια και η σωματική εμπειρία συναντώνται.
Η δημόσια αναφορά του Ρούσσου στην προσωπική του πάλη αναδεικνύει τη θεραπευτική λειτουργία της αυτοαποκάλυψης. Όταν ένα άτομο αναλαμβάνει την ευθύνη της εμπειρίας του, το προσωπικό βίωμα αποκτά νόημα και μετατρέπεται σε γνώση που μπορεί να κινητοποιήσει και άλλους. Η διαδικασία αυτή δημιουργεί έναν χώρο ταύτισης, όπου η έκθεση λειτουργεί ως μέσο επικοινωνίας και συναισθηματικής εγγύτητας. Η ουσιαστική κατανόηση της σχέσης με το σώμα, την τροφή και το αίσθημα πληρότητας απαιτεί αυτοπαρατήρηση, φροντίδα και αποδοχή. Η υγεία προκύπτει ως δυναμική ισορροπία ανάμεσα στην εικόνα και την επιθυμία, ως κατάσταση εσωτερικής συνοχής και αυθεντικής παρουσίας.
Η εμπειρία του Ντέμη Ρούσσου αναδεικνύει την βαθιά σύνδεση σώματος και ψυχισμού. Κάθε σωματική μεταβολή αφηγείται μια εσωτερική ιστορία, ένα κομμάτι του εαυτού που βρίσκει τρόπο να εκφραστεί μέσα από την ύλη. Στον κόσμο των εικόνων, όπου η εμφάνιση τείνει να υποκαθιστά το βίωμα, η πορεία του θυμίζει πως η αληθινή μεταμόρφωση συντελείται όταν ο άνθρωπος κατορθώνει να συνυπάρχει με τον εαυτό του και να τον μετακινεί μέσα στον χρόνο χωρίς να χάνει την προσωπική του συνοχή. Μια τέτοια πορεία απαιτεί αγάπη προς τον εαυτό, συνεχή εργασία μαζί του και, συχνά, τη συνδρομή της ψυχοθεραπείας ως χώρου κατανόησης και συμφιλίωσης.
Αναφερόμενη βιβλιογραφία:
Freud, S. (1914). On Narcissism: An Introduction. In J. Strachey (Ed. & Trans.), The Standard Edition of the Complete Psychological Works of Sigmund Freud (Vol. 14, pp. 67–102). London: The Hogarth Press.
Η διαδικτυακή ανάρτηση που αποτέλεσε αφορμή για τις παραπάνω σκέψεις:
*Αντώνης-Μάριος ΠαΠαγιώτης, e-κοδόμος.
Δόκιμος Ψυχολόγος / Υπό διαμόρφωση Ψυχοθεραπευτής – σε μακρά θεραπεία με την ακαδημαϊκή κοινότητα
Ο ίδιος, κινείται μεταξύ ετερόκλητων ακαδημαϊκών και επαγγελματικών πεδίων, με σταθερό προσανατολισμό στην ψυχολογία και την ψυχοθεραπεία. Η εμπειρία του στον ανθρωπιστικό τομέα αποδεικνύεται μετασχηματιστική, ενώ η ενεργή του παρουσία στον χώρο της επικοινωνίας, του πολιτικού και ψηφιακού μάρκετινγκ συνεχίζει να τροφοδοτεί τις συνθετικές του αναζητήσεις. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα εστιάζουν στις ψυχολογικές, κοινωνικές και πολιτισμικές επιπτώσεις των τεχνολογικά διαμεσολαβημένων αλληλεπιδράσεων.
