Θυρανοίξια στην Ιερά Μονή Ταξιαρχών Τσούκας και επίσημη παράδοση του έργου, παρουσία της Υπουργού Πολιτισμού κ. Λίνας Μενδώνη

Τὴν Παρασκευὴ 6 Σεπτεμβρίου, ἑορτὴ τοῦ ἐν Χωναὶς θαύματος τοῦ Ἀρχαγγέλου Μιχαήλ, πραγματοποιήθηκε ἡ ἐπίσημη τελετὴ παράδοσης τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Παμμεγίστων Ταξιαρχῶν Τσούκας Καστοριᾶς, μὲ τὴν παρουσία τῆς ἀξιότιμης Ὑπουργοῦ Πολιτισμοῦ κ. Λίνας Μενδώνης.

Τὴν Ὑπουργὸ ὑποδέχθηκαν ὁ Ποιμενάρχης κ. Καλλίνικος καὶ οἱ Ἀρχὲς τοῦ τόπου.

Στὴν συνέχεια τελέσθηκαν τὰ Θυρανοίξια τοῦ ἀνακαινισμένου Ἱεροῦ Ναοῦ τῆς Ζωοδόχου Πηγῆς (Καθολικοῦ τῆς διαλελυμένης Ἱερᾶς Μονῆς) ἀπὸ τὸν Σεβ. Μητροπολίτη Καστορίας κ. Καλλίνικο καὶ τὸν Θεοφιλέστατο Ἐπίσκοπο Ἀριανζοῦ κ. Βαρθολομαῖο, ὁ ὁποῖος βρίσκεται γιὰ λίγες ἡμέρες στὴν γενέτειρά του Καστοριά.

Μετὰ τὸν ἁγιασμὸ ἔμπροσθεν τῆς κεντρικῆς εἰσόδου τοῦ Ναοῦ, ἀκολούθησε ἡ πλύση καὶ ἡ ἔνδυση τῆς Ἁγίας Τραπέζης.

Στό τέλος τῆς ἱερᾶς Ἀκολουθίας, ἡ κ.Ὑπουργός ἄναψε συμβολικά τό κανδήλι στήν εἰκόνα τῆς Κυρίας Θεοτόκου.

Παρόντες στὴν τελετή ἦταν: ἡ Βουλευτὴς Καστοριᾶς κ. Μαρία Ἀντωνίου, ὁ Περιφερειάρχης Δυτικῆς Μακεδονίας κ. Γεώργιος Ἀμανατίδης, ὁ Ἀντιπεριφερειάρχης κ. Δημήτριος Σαββόπουλος, ἡ Ἔφορος τῆς Ἐφορίας Ἀρχαιοτήτων κ. Ἀνδρομάχη Σκρέκα, ὁ Ἀντιδήμαρχος Νεστορίου κ. Ἀργύριος Κεραμάρης, καθώς ἐπίσης ὑπηρεσιακοί παράγοντες τοῦ Ὑπουργείου Πολιτισμοῦ, τῆς Ἐφορείας Ἀρχαιοτήτων καί ἐκπρόσωποι τῶν τοπικῶν φὸρέων καί σύλλόγων.

Στὸν λόγο του ὁ Σεβ. Μητροπολίτης είπε:

«Σήμερα, πού ἑορτάζουμε τό ἐν Χώναις θαῦμα τοῦ Ταξιάρχου Μιχαήλ, τελέσαμε, μαζί μέ τόν Θεοφιλέστατο Ἐπίσκοπο Ἀριανζοῦ κ. Βαρθολομαῖο, πού ὑπηρετεῖ τήν Ὀρθοδοξία καί τήν Πατρίδα στήν Γερμανία καί εἶναι Καστοριανός τήν καταγωγή, τελέσαμε τά Θυρανοίξια τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ Ζωοδόχου Πηγῆς, τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ταξιαρχῶν Τσούκας.

Μιᾶς Ἱερᾶς Μονῆς πού χαρακτηρίζεται ἀπό πολλούς καί ὡς τά Μετέωρα τῆς Δυτικῆς Μακεδονίας, λόγῳ τοῦ φυσικοῦ κάλλους τῆς περιοχῆς, μέ τά ἀπόκρημνα βράχια καί τόν καταρράκτη πού σμιλεύει τά παρόμοια μέ τά Μετέωρα ἰζηματογενῆ πετρώματα.

*

Ἡ Ἱερά Μονή ἱδρύθηκε τόν 13^ο αἰώνα, τότε πού ἡ Ἑλληνορωμαϊκή Χριστιανική Αὐτοκρατορία τῆς Νέας Ρώμης Κωνσταντινουπόλεως, ἐνῶ δεχόταν ἀνηλεεῖς ἐπιθέσεις ἀπό τούς βαρβάρους, Ὀθωμανούς, Φράγκους καί ἄλλους, φώτιζε τόν κόσμο μέ τόν πολιτισμό της.

Ἡ ἱστοριογραφία τῶν ἐχθρικῶν πρός τήν Ἑλληνορωμαϊκή αὐτο­κρα­­τορία βασιλείων πα­ρου­σιάζει διαστρεβλωμένη τήν ἱστορία της.

Ὅμως τά θαυμαστά μνημεῖα της, μεταξύ τῶν ὁποίων Ναοί, ὅπως ἡ Ἁγια-Σοφιά στήν Πόλη, ὁ Ἅγιος Δημήτριος στήν Θεσσαλονίκη, οἱ μικρότεροι Ναοί τῆς Καστοριᾶς, οἱ Μονές τῆς Χώρας, τοῦ Δαφνίου, τοῦ Ὁσίου Λουκᾶ, τῶν Μετεώρων, οἱ μοναδικῆς ὀμορ­φιᾶς καί ἐσωτερικῆς λαμπρότητας εἰκόνες καί τοιχογραφίες, ἡ ἐκκλησιαστική μουσική, τά ἄλλα πολιτιστικά μνημεῖα καί μάλιστα ἡ μοναδική θεολογία, δογματική καί φιλοκαλική πού ἀναπτύχθηκε στά σπλάγχνα τῆς αὐτοκρατορίας, διαψεύδουν τήν ἀρνητική προ­πα­γάνδα καί ἀναδει­κνύουν τήν λαμπρότητα τοῦ πολιτισμοῦ τῶν προγόνων μας.

*

Ἰδιαιτέρως στήν Καστοριά καί τήν Ἐπαρχία της διασώζονται πολλά μνημεῖα τοῦ ἐνδόξου Ἑλληνορωμαϊκοῦ χριστιανικοῦ πολι­τισμοῦ, τοῦ λεγομένου Βυζαντινοῦ, μέ τήν ἀπα­ραίτητη ὑποση­μείω­ση ὅτι ὁ ὅρος Βυζάντιο εἶναι δοτός καί λανθα­σμένος νεολογισμός.

Εἶναι τόσα τά μνημεῖα τῆς Καστοριᾶς, πού ἔχει εἰπωθεῖ ὅτι καί ἄν χάνονταν ὅλα τά ὑπόλοιπα μνημεῖα τῆς αὐτοκρατορίας τῆς Κωνσταντινούπολης, θά μπορούσαμε νά ἀποκτήσουμε πλήρη εἰκόνα γιά αὐτή, μόνο ἀπό τήν Καστοριά.

Γι᾽ αὐτό καί ἡ Καστοριά ὀνομάζεται Βυζαντινή Ἀρχόντισσα.

*

Ἕνα ἀπό αὐτά τά μνημεῖα εἶναι καί ἡ Ἱερά Μονή τῆς Τσούκας. Ἄν καί ταλαιπωρήθηκε καί καταστράφηκε πολλές φορές, γιά νά ἀνακαινισθεῖ ἐπίσης πολλές φορές.

Τά θεμέλιά της παραπέμπουν στόν 13^ο αἰώνα, ἐνῶ ὁ πολιτισμός πού τήν δημιούργησε παραμένει ζωντανός μέχρι σήμερα.

Τό ἔτος 1875 ἀνακαινίσθηκε τό Καθολικό τῆς Ἱερᾶς Μονῆς, καί τό ἔτος 1923 κτίσθηκε ὁ Ναός τῆς Ζωοδόχου Πηγῆς πού σήμερα τελέσαμε τά Θυρανοίξιά του. Καί στό μέλλον, ἀφοῦ ἀποκατα­σταθεῖ διακοσμητικά καί λειτουργικά θά τελεσθοῦν καί τά ἐγκαίνιά του.

Τό ἔργο θά συνεχισθεῖ, ἀπ᾽ ὅ,τι γνωρίζω, καί μέ τήν ἀποπε­ράτωση τῆς ἀνακαίνισης τῆς Ἱερᾶς Μονῆς καί τοῦ Καθολικοῦ της.

*

Τό ἔργο αὐτό, ὅπως καί ὅλα τά ἔργα ἀναστήλωσης καί ἀνακαίνισης τῶν μνημείων τῆς λεγομένης Βυζαντινῆς περιόδου εἶναι σημαντικά καί ἀπαραί­τητα.

Καί αὐτό, γιά λόγους πολιτιστικούς, ἱστορικούς, ἐθνικούς, κοινωνικούς, ἀναπτυξιακούς.

Οἱ Ναοί αὐτοί εἶναι συγχρόνως καί μνημεῖα καί λειτουργοῦντες χῶροι λατρείας.

Ἀποτελοῦν τούς μάρτυρες τῆς ἱστορίας τοῦ τόπου καί μάρτυρες ἑνός ζωντανοῦ πολιτισμοῦ.

Στηρίζουν τόν λαό παρακλητικά, πνευματικά, ψυχολογικά.

Συγχρόνως στηρίζουν, καί μποροῦν νά στηρίξουν σέ μεγαλύτερο ἀκόμη βαθμό, τήν τοπική οἰκονομία.

Ὑπογραμμίζω δέ τό γεγονός ὅτι, ὅταν ἡ Ἐπαρχία μας ἦταν ζωντανή καί τά χωριά γεμάτα λαό, τότε καί ἡ τοπική Ἐκκλησία μποροῦσε μέ ἐράνους καί μέ τά δικά της μέσα καί μέ προσωπική ἐργασία κληρικῶν καί λαϊκῶν νά ἀνεγείρει Ναούς καί Μονές, νά τίς ἐπεκτείνει καί νά τίς συντηρεῖ.

Σήμερα ἡ δυνατότητα αὐτή ἔχει ἐκλείψει, ἀφοῦ οἱ διάφορες πολιτικές καί ὁ σύγχρονος τρόπος ζωῆς ἐρήμωσε τήν Ἐπαρχία, καί ἡ ὑποχρέωση τῆς διάσωσης τῶν μνημείων αὐτῶν βαρύνει πλέον τήν Πολιτεία.

Γι᾽ αὐτό καί θέλω νά εὐχαριστήσω τό Ὑπουργεῖο Πολιτισμοῦ, προσωπικά τήν Ὑπουργό κ. Λίνα Μενδώνη, τήν Ἔφορο Ἀρχαιο­τήτων κ. Ἀνδρομάχη Σκρέκα, τόν Δῆμο Νεστορίου καί κάθε ἄλλον παράγοντα πού βοήθησε στήν παράδοση τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ τῆς Ζωοδόχου Πηγῆς στήν λατρεία.

κ. Ὑπουργέ

Δέν σᾶς γνωρίζω προσωπικά, ἀλλά γνωρίζω ἐξ ἀκοῆς τό σπουδαῖο ἔργο πού ἐπιτελεῖτε στό Ὑπουργεῖο τοῦ Πολιτισμοῦ τῆς Πατρίδας μας. Μέρος τοῦ ἔργου αὐτοῦ εἶναι τό μεγάλο πρόγραμμα ἀναστηλώσεων καί ἀναδείξεων μνημείων σέ ὅλη τήν Ἑλλάδα.

Γνωρίζω, ἐπίσης, ὅτι σᾶς ἔχουν εὐχαριστήσει ἰδιαιτέρως τά παλαί­φατα Πατριαρχεῖα μας γιά τήν προσφορά σας σέ τόπους Ἁγίους.

Σᾶς εὐχαριστῶ καί σᾶς συγχαίρω, ἐσᾶς καί τούς συνεργάτες σας.

*

Στήν Καστοριά ἔχετε πολλή δουλειά νά κάνετε.

Πολλούς θησαυρούς ἀκόμη νά ἀναδείξετε.

Τά ἔργα πολιτισμοῦ στήν Καστοριά καί τήν Ἐπαρχία της, ἡ ὁποία ἐρημώνει, ὅπως μπορεῖτε νά διαπιστώσετε, ὠφε­λοῦν πολλαπλῶς τήν Πατρίδα μας.

Γι᾽ αὐτό καί πολλά Ὑπουργεῖα θά πρέπει νά σᾶς εὐχαριστήσουν καί νά βοηθήσουν στήν προοπτική αὐτή.

Γιά παράδειγμα, τά Ὑπουργεῖα Τουρισμοῦ, Ἀνάπτυξης, Ἐργα­σίας, Οἰκο­γένειας, Ἐξωτερικῶν καί Ἐσωτερικῶν.

Δέν εἶναι σχῆμα λόγου αὐτό πού λέω, ἀλλά ἡ πραγματικότητα, τήν ὁποία διαπιστώνω, ὡς Μητροπολίτης τῆς περιοχῆς αὐτῆς.

Διαπιστώνω, δηλαδή, τήν μεγάλη ἀνάγκη ἀναστήλωσης, ἀνάδει­ξης καί προβολῆς τῶν λεγομένων «Βυζαντινῶν» μνημείων τῆς Καστοριᾶς, καθώς καί τήν πολλαπλῆ ὠφέλεια τῆς Ἐπαρχίας ὅταν πραγματοποιοῦνται τέτοιες ἀναστηλώσεις.

Σήμερα μᾶς παραδώσατε ἕνα ἔργο τοῦ Ὑπουργείου σας.

Κανονικά, θά ἔπρεπε νά «κόψετε κορδέλα». Ὅμως δέν κόψατε κορδέλα.

Ἀλλά ἀνάψατε συμβολικά τό κανδήλι τῆς Παναγίας. Γιατί παραδώσατε Ναό σέ λατρεία, στούς προσκυνητές καί στούς ἐπισκέπτες.

Σᾶς εὔχομαι, κ. Ὑπουργέ, πολλά κανδήλια νά ἀνάψετε, σέ ὅλη τήν Ἐπικράτεια, καί ἰδιαιτέρως στήν Καστοριά μας.

Ὡς εὐ παρέστητε, κ. Ὑπουργέ!

Καί ὅπως λέγει ὁ λαός, «καί σέ ἄλλα μέ ὑγεία»!

Σᾶς εὐχαριστοῦμε!

Καί παρακαλῶ νά δεχθεῖτε τήν εἰκόνα τοῦ Ἁγίου Καλλινίκου, τοῦ Ἁγίου μου, νά σᾶς εὐλογεῖ.»

Στήν συνέχεια ἔλαβε τόν λόγο ἡ Ὑπουργός κ. Μενδώνη, ἡ ὁποία ἐξέφρασε τήν ἱκανοποίησή της γιά τήν τελική παράδοση τοῦ μνημείου, μιᾶς καί εἶναι πάντοτε μεγάλη χὰρά γιά τό Ὑπουργεῖο καί τήν Ἀρχαιολογική Ὑπηρεσία ἡ παράδοση ἑνός ἔργου.

Ἡ Ἱερὰ Μονὴ Τσούκας θεωρεῖται μιὰ σημαντική ἱστορική ψηφίδα τῆς περιοχῆς αὐτῆς πού παραμένει ἐνεργή καί ἡ τοπική κοινωνία τό ἔχει ἀγκαλιάσει. Αὐτός ἦταν καί ὁ βασικός λόγος πὸύ ἐπιλέχθηκε νά ὑλοποιηθῆ.

Εὐχαρίστησε τον Σεβασμιώτατο καὶ τὴν Ἱερὰ Μητρόπολη, καθὼς καὶ τὴν κ. Ἀνδρομάχη Σκρέκα μὲ τὴν Ἐφορία Ἀρχαιοτήτων Καστοριᾶς, γιά τήν στενή συνεργασία τους, τήν Περιφέρεια Δυτικῆς Μακεδονίας καί ὅλες τίς ὑπηρεσίες πού συνεργάσθηκαν γιά τό τελικό ἀποτέλεσμα.

Ἀκολούθως, τόν λόγο ἔλαβε ἡ κ. Ἀνδρομάχη Σκρέκα ὀπου ἔκανε μία σύντομη ἀναφορά στόν τρόπο τῆς ἀναστηλωτικῆς ἐργασίας στὸν Ναὸ καί στά εὑρήματα.

Τέλος ὁ Σεβασμιώτατος, ἡ Ὑπουργὸς καὶ οἱ ἐπίσημοι ξεναγήθηκαν στούς χώρους ὅπου βρίσκονταν τά κελιά τῆς Μονῆς, στό Καθολικό τῶν Ταξιαρχῶν, πού χρήζει ἐπίσης ἀναστήλωσης, καί θαύμασαν τό ἀσκηταριό, ἀνάμεσα στοὺς ὑψηλοὺς βράχους καὶ τὴν πανοραμικὴ θέα.

Ἡ διαλελυμένη Ἱερὰ Μονὴ τῶν Παμμεγίστων Ταξιαρχῶν Τσούκας, βρίσκεται 22 χλμ ἀπὸ τὸ κέντρο της Καστοριᾶς, ἐνῷ ἡ ἵδρυση ἀνάγεαι στὰ τέλη τοῦ 13ου αἰῶνα. Τὸ καθολικὸ ἀνηγέρθει τὸ 1923 καὶ εἶναι ἀφιερωμένο στὴν Ζωοδόχο Πηγή.

Νὰ σημειωθεῖ ὅτι ἡ ἱστορικὴ Ἱερὰ Μονὴ ἀποτέλεσε καταφύγιο σὲ δύσκολες περιόδους, ὅπως τὴν Ὀθωμανικὴ κυριαρχία, τὸν Μακεδονικὸ Ἀγῶνα, τὸν Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο καὶ τὴν Κατοχή.

Οἱ ἐργασίες ἀποκατάστασης καὶ ἀνάδειξης μὲ τίτλο «Ἀποκατάστση Μονῆς Τσούκας καὶ διαμόρφωση περιβάλλοντος χώρου» ξεκίνησαν τὸν Ἰούλιο τοῦ 2020 καὶ ὁλοκληρώθηκαν στὶς 31 Δεκεμβρίου 2023. Τὴν ἐπίβλεψη τοῦ ἔργου εἶχε ἡ Ἐφορία Ἀρχαιοτήτων Καστοριάς, ὑπὸ τὴν καθοδήγηση τῆς προϊσταμένης κ. Ἀνδρομάχης Σκρέκα.