‘-Σὲ τὸν ἐπὶ ὑδάτων κρεμάσαντα πᾶσαν τὴν γῆν ἀσχέτως, ἡ κτίσις κατιδοῦσα ἐν τῷ σπηλαίῳ τικτόμενον,
θαμβητικῶς συνείχετο….εἱρμὸς γ’ ὡδῆς ὄρθρου 24 Δεκεμβρίου
–Θαμβεῖται ἥλιος ὁρῶν σε Ἥλιε, σαρκικῶς γυμνωθέντα…
τροπάριο δ’ὡδῆς 4 Ἰανουαρίου
-Σαρκὶ κρυπτόμενον νάμασι, θάμβει πολλῷ συνείχετο…
εἱρμὸς γ’ ὡδῆς ὄρθρου παραμονῆς Θεοφανείων
–Θάμβος ἦν κατιδεῖν τὸν οὐρανοῦ καὶ γῆς ποιητὴν ἐν ποταμῷ γυμνωθέντα. Βάπτισμα ὑπὸ δούλου εἰς σωτηρίαν ἡμῶν, δεχόμενον ὡς δοῦλον… τροπάριο Θ’ὥρας Θεοφανείων
–Θάμβος ἦν κατιδεῖν τὸν οὐρανοῦ καὶ γῆς ποιητὴν ἐπὶ σταυροῦ κρεμάμενον… τροπάριο θ’ ὥρας Μ. Παρασκευῆς
-Σὲ τὸν ἐπὶ ὑδάτων, κρεμάσαντα τὴν γῆν ἀσχέτως, ἡ κτίσις κατιδοῦσα ἐν τῷ Κρανίῳ κρεμάμενον, θάμβει πολλῷ συνείχετο!
εἱρμὸς γ’ ὡδῆς ὄρθρου Μ. Σαββάτου
*** *** ***
Ἡ λέξι θάμβος ὡς ρῆμα, οὐσιαστικὸ ἢ ἐπίρρημα ἀναφέρεται στὴν Παλαιὰ Διαθήκη 18 φορές. Στὴν Καινὴ ἀναφέρεται μία φορά. Ὅταν ὁ Πέτρος θαύμασε τὴν πλούσια ἁλιεία τους μὲ ἐντολὴ τοῦ Χριστοῦ. «Θάμβος γὰρ περιέσχεν αὐτὸν καὶ πάντας τοὺς σὺν αὐτῷ ἐπὶ τῇ ἄγρᾳ τῶν ἰχθύων ᾗ συνέλαβον» (Λουκᾶ 5,9). Ἐπίσης καὶ ἄλλες δύο φορὲς ὡς σύνθετο ρῆμα μὲ τὴν πρόθεσι ἐκ.
Στὴν ἐκκλησιαστικὴ ὑμνολογία τὸ θάμβος χρησιμοποιεῖται ὡς ὑπογράμμισι σὲ κορυφαῖα γεγονότα τῆς ζωῆς τοῦ Κυρίου μας. Αὐτὰ εἶναι ἡ Γέννησι, τὰ Θεοφάνεια καὶ τὸ Πάθος. Ἀπὸ τὴ μία εἶναι ὁ Παντοδύναμος Θεός, καὶ ἀπὸ τὴν ἄλλη ἡ ἐσχάτη πενία καὶ ὅ,τι ἄλλο ἐξευτελιστικὸ καταδέχεται νὰ πάθη ἕνας Παντοδύναμος!
Ὁ ὑμνωδὸς βλέπει τὴν κένωσι τοῦ Χριστοῦ, τὴν ὁποία ἑκουσίως ὑφίσταται γιὰ χάρι τοῦ ἀνθρώπου. «Τὰ πάντα προσίεται, ἵνα σώση τὸν ἄνθρωπον». Γιὰ νὰ σωθῆ «τὸ μέγα τραῦμα», ὁ ἄνθρωπος. Καὶ γιὰ νὰ συνεννοούμαστε καλλίτερα οἱ λέξεις κένωσι καὶ ἄκρα ταπείνωσι σημαίνουν τὸ ἄδειασμα μεγαλείου, καὶ ὁ ἐξευτελισμός. Τὸ μεγαλεῖο αὐτὸ ἦταν ἡ θεότης τοῦ Χριστοῦ, τὸ ὁποῖο ἦταν κτῆμα του καὶ ὄχι χαρισμένο ἢ ἁρπαγμένο (Φιλιππησίους 2,6-7). Παραιτεῖται δὲ ἀπ’ αὐτό, χωρὶς νὰ πάψη νὰ εἶναι καὶ αὐτὸ ποὺ ἦταν. Ὁ δὲ σκοπὸς ἦταν τὸ θεόσοφο δέλεαρ τῆς ἀνθρώπινης φύσεως, ὥστε δι’ αὐτοῦ νὰ ἐπιτελέση τὸ μέγα ἔργο τῆς σωτηρίας τοῦ ἀνθρωπίνου Γένους.
Αὐτὰ ὅλα ξεκίνησαν ἀπὸ τὸν Εὐαγγελισμὸ κι ἔφτασαν μέχρι τὴν Σταύρωσι καὶ τὴν θεόσωμο ταφή Του. Ὁ τέλειος Θεὸς ἀναμίχθηκε, ἐκτὸς ἁμαρτίας, μὲ τὴν χωμάτινη ἀνθρώπινη φύσι, «Σύμμορφος πηλίνης εὐτελοῦς διαρτίας»! (τροπάριο ὄρθρου γ’ ὡδῆς Χριστουγέννων). Ὅλα αὐτὰ δὲν ἦταν μεμονωμένα στοιχεῖα. Ἀλλὰ ἐπὶ Τριάντα τρία χρόνια, τὰ ὅσα ἔζησε, ἦσαν κρίκοι ἁλυσίδας συνεχῶν ταπεινώσεων. Ὁ ἀπόστολος Παῦλος θαυμάζει ὡς ταπείνωσι τοῦ Χριστοῦ ἀκόμη καὶ τὴν ἀντιλογία ποὺ ὑπέμεινε. «Τὸν τοιαύτην ὑπομεμενηκότα ὑπὸ τῶν ἁμαρτωλῶν εἰς ἑαυτὸν ἀντιλογίαν» (Ἑβραίους 12,3).
Τέλος παραθέτουμε μόνο ἕνα σχόλιο γιὰ τὸ θάμβος τῆς ὑλικῆς Κτίσεως στὸ τροπάριο τοῦ ὄρθρου τοῦ Μ.Σαββάτου. «Δὲν εἶναι θαυμαστό, ἀδελφοί μου, ἂν καὶ ἡ ἀναίσθητη καὶ ἄλογη Κτίσι, βλέπουσα τὸ πάθος καὶ τὸν θάνατο τοῦ δικοῦ της Κτίστη «θάμβει πολλῷ συνείχετο» καὶ λιποθυμοῦσε. Ἔπασχε σὰν νὰ εἶχε αἰσθήσεις καὶ λογική.
Τὸ θαυμαστὸ ὅμως εἶναι ὅτι δὲν ἀφανίστηκε ἡ Κτίσι καὶ δὲν ἔφθασε στὸ μὴ ὂν μὴ ὑποφέρουσα νὰ βλέπη τὸν δικό της Δημιουργὸ νὰ πάσχη τόσο ἄτιμα καὶ νὰ θανατώνεται ἐπὶ τοῦ Σταυροῦ. Καὶ βέβαια ἂν ὁ Ἴδιος δὲν κρατοῦσε τὴν Κτῆσι του μὲ τὴν συνεκτικὴ δύναμί του, αὐτὴ θὰ διαλυόταν. Γιαὐτὸ πολὺ ἄριστα ἐμελούργησε Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνὸς στὸν πλάγιο β’ ἦχο τῆς Ὀκτωήχου λέγων, «Θεὸν σταυρούμενον ἡ Κτίσις καθορῶσα τῷ φόβῳ, ἀλλὰ τῇ συνεκτικῇ παλάμῃ τοῦ δι’ ἡμᾶς σταυρωθέντος κραταιῶς συνείχετο».
Ἐὰν λοιπὸν δὲν κρατιοῦνταν ἀπὸ τὸ χέρι τοῦ Σταυρωθέντος, θὰ διαλυόταν. Μὲ τὸ «κραταιῶς» θέλει νὰ παραστήση τὸ ὑπερβάλλον τῆς θείας Δυνάμεως. Ὅπως στοὺς βασιλιάδες μὲ τὴν ἴδια λέξι δηλώνουμε τὴν ὑπερβολικὴ ἐξουσία τους…» (ἁγίου Νικοδήμου Ἑορτοδρόμιον τ.Β’ ὑποσημείωσι 67η σελὶς 218 Ὀρθόδοξος Κυψέλη 1987).
Εἴθε μὲ τὴν ἴδια εὐκολία ἡ κραταιὰ Δύναμί Του
νὰ κατανικήση καὶ τὸν ἀγαπητό μας κορωνοϊὸ
Μεγάλη Παρασκευὴ 17.4.2020
