Συνέντευξη με το βραβευμένο συγγραφέα με αφορμή το νέο του βιβλίο «Όταν θα δεις τη θάλασσα» από τις εκδόσεις Ψυχογιός.
«Ένα βιβλίο πρέπει να έχει διπλή διάσταση. Να σε ταξιδέψει πειστικά σ΄ έναν άλλο χρόνο και να σε κάνει να διακρίνεις κάποιους παραλληλισμούς με το σήμερα». Αυτή η άποψη του συγγραφέα Στέφανου Δάνδολου υπηρετείται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο στο νέο του μυθιστόρημα «Όταν θα δεις τη θάλασσα» που κυκλοφόρησε πριν λίγες μέρες απ΄ τις εκδόσεις Ψυχογιός.
Το μυθιστόρημα εξελίσσεται σε παρελθόντα χρόνο καθώς ξεκινά στην Αθήνα του 1886 και περιστρέφεται γύρω από τη δύσκολη ζωή της πρωταγωνίστριας του, της Μαργαρίτας. Η ηρωίδα του Δάνδολου βιώνει έναν δύσκολο γάμο που περισσότερο μοιάζει με αργό θάνατο για την ίδια. Ο αναπάντεχος έρωτας μ΄ έναν άνδρα που η ύπαρξη του κινείται στα όρια του μύθου, λειτουργεί ουσιαστικά ως το φιλί της ζωής για εκείνη. Τίποτα όμως δεν είναι εύκολο ειδικά εκείνη την εποχή που η θέση της γυναίκας ήταν μια συνεχής και καθημερινή μάχη ακόμα και για τα αυτονόητα.
Έτσι υφαίνεται ο καμβάς της ιστορίας μιας γυναίκας που παρασύρθηκε στη δίνη του πάθους, διεκδικώντας ένα διαφορετικό πεπρωμένο από κείνο που της είχαν σχεδιάσει.
Είναι όμως και η ιστορία των δύο αντρών που την αγάπησαν. Του ισχυρού συζύγου της, που ήρθε στην Ελλάδα έχοντας καταστρώσει ένα σχέδιο προς όφελος των ξένων δανειστών. Και του μαγικού εραστή της, που ανέλαβε να σχεδιάσει τη σιδηροδρομική γραμμή της Πελοποννήσου, ένα από τα μεγάλα έργα του Τρικούπη.
Είναι επίσης πολλές μικρές ιστορίες που ιχνηλατούν τη γέννηση του γυναικείου κινήματος στην Αθήνα, τις πολιτικές αναταράξεις, τον ρόλο της εύπορης τάξης στο πεπρωμένο της φτωχολογιάς, και τα βήματα μιας Ελλάδας που προσδοκά ένα καλύτερο αύριο.
Είναι, τέλος, μια ιστορία σαγήνης και μυστηρίου σε ένα παραθαλάσσιο χωριουδάκι, χρόνια αργότερα, λίγο μετά τη λήξη του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, όταν όλα έχουν κριθεί, ή σχεδόν όλα…
Η συνέντευξη του Στ. Δάνδολου
Στη συνέντευξη που μας παραχώρησε ο Στέφανος Δάνδολος μιλά τόσο για το νέο του μυθιστόρημα όσο και για τον τρόπο με τον οποίο προσπαθεί να αφηγηθεί τις ιστορίες μέσα απ΄ τα βιβλία του, το πόσο μπορεί να επηρεάζει η κρίση που βιώνουμε όλοι και έναν συγγραφέα και βέβαια την ιδιαίτερα τιμητική μνεία που ΄χε κάνει σ΄ αυτόν ο μεγάλος μας συγγραφέας Παύλος Μάτεσις.
Σύμφωνα με τον Αντρέ Ζιντ «το μυθιστόρημα εγκαθίσταται αφηγηματικά σ΄ ένα παρόν και θεάται το μέλλον». Θα μπορούσαμε όμως να πούμε πως στο νέο σας μυθιστόρημα «Όταν δεις τη θάλασσα» εσείς επιχειρείτε να δείτε το παρόν μέσα απ΄ το παρελθόν;
Ναι. Και δεν είναι η πρώτη φορά. Το ίδιο έκανα και στη «Χορεύτρια του Διαβόλου», και, παλαιότερα, στο «Νέρων – Εγώ, ένας θεός». Γενικά πιστεύω ότι ένα έργο εποχής πρέπει να έχει διπλή διάσταση. Πρώτον να σε ταξιδέψει πειστικά σε έναν άλλο χρόνο. Και δεύτερον να σε κάνει να διακρίνεις κάποιους παραλληλισμούς με το σήμερα. Το «Όταν θα δεις τη θάλασσα» είναι ένα ερωτικό μυθιστόρημα που όμως χτίστηκε συνειδητά και σαν τοιχογραφία της κοινωνικής μας ταυτότητας.
Η ηρωίδα σας βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα μεγάλο δίλημμα, ούσα υποχρεωμένη να λειτουργήσει κάτω από ιδιαίτερα δύσκολες συνθήκες. Αν την τοποθετούσατε στο σήμερα τα πράγματα θα ήταν ευκολότερα για εκείνη ή ορισμένα πράγματα σχετικά με τη λειτουργία των ανθρώπων δεν έχουν αλλάξει τελικά παρότι βρισκόμαστε στον 21ο αιώνα;
Θα ήταν μάλλον ευκολότερα, γιατί σήμερα οι γυναίκες δεν έχουν να αντιμετωπίσουν την σκληρότητα εκείνου του παλιού κόσμου που φτιάχτηκε από άντρες για άντρες. Μα, από την άλλη, υπάρχουν και πολλά πράγματα που δεν έχουν αλλάξει. Οι γυναίκες, ακόμη και στο τώρα, κρίνονται πιο εύκολα από τους άντρες. Συμπεριφορές που είναι ίσως αποδεκτές από τους άντρες, δημιουργούν στίγματα στις γυναίκες. Η μοιχεία, για παράδειγμα. Η μοιχεία για τους άντρες θεωρείται σε κάποια επίπεδα «μαγκιά», προνόμιο. Ενώ υπάρχουν χώρες όπου η μοιχεία καταδικάζει τις γυναίκες σε θάνατο.
Όταν γράφετε έχετε στο μυαλό σας τους δυνητικούς αναγνώστες σας και πώς θα αντιδράσουν στα γραφόμενα σας ή στο να κτίσετε ένα κείμενο που θα εκφράζει πρώτα και καλύτερα εσάς τον ίδιο;
Και τα δύο. Δεν γίνεται το ένα να λειτουργεί απρόσκοπτα από το άλλο. Γράφεις για να διαβαστείς. Το κείμενο λοιπόν πρέπει να ικανοποιεί τις δικές σου υψηλές προσδοκίες σε ό,τι έχει να κάνει με την αρτιότητά του και το επίπεδο που στοχεύεις, και παράλληλα να αποτελεί ένα αποτέλεσμα που θα κεντρίσει το ενδιαφέρον των αναγνωστών.
Ως συγγραφέας, και ως άνθρωπος φυσικά, ωριμάζετε ζώντας σε μια χώρα που έχει αλλάξει δραματικά, και εξακολουθεί ν΄ αλλάζει, βιώνοντας μια πρωτόγνωρη κρίση. Σε τι βαθμό επηρεάζουν όλα αυτά το έργο σας;
Του έχουν δώσει μια συλλογική χροιά, ένα ευρύτερο σκόπευτρο. Το «Όταν θα δεις τη θάλασσα» -όπως και η «Χορεύτρια του Διαβόλου» πριν από τέσσερα χρόνια- δεν είναι βιβλία εσωτερικά παρότι μιλούν για τις ανθρώπινες αδυναμίες. Είναι έργα μέσα από τα οποία βλέπεις την κοινωνία, τον κόσμο. Η κρίση που βιώνουμε με έκανε να εντρυφήσω βαθιά στο πώς λειτουργεί ο πολιτισμός μας και να προβώ σε αναγωγές που ενδεχομένως εξηγούν το πώς φτάσαμε ως εδώ.
Ένας σπουδαίος Έλληνας δημιουργός ο Παύλος Μάτεσις σας χαρακτήρισε ως τον σπουδαιότερο Έλληνα συγγραφέα της γενιάς σας. Πώς λειτούργησε και λειτουργεί αυτό σε σας;
Ήταν ιδιαίτερα τιμητικό για μένα και απέδειξε τότε πως υπάρχουν άνθρωποι στην Τέχνη, τεράστιοι όπως εκείνος, που δεν υποφέρουν από σύνδρομα τσιγκουνιάς, που είναι γενναιόδωροι και ευγενείς. Αλλά ήταν η άποψη ενός και μόνο ανθρώπου. Κάθε ταμπέλα και κάθε κριτική είναι η άποψη ενός και μόνο ανθρώπου. Ασφαλώς και δεν είμαι ο σπουδαιότερος της γενιάς μου.
Ποιος είναι ο Στέφανος Δάνδολος.
Γεννήθηκε το 1970 στην Αθήνα και έκανε την πρώτη του εμφάνιση στη λογοτεχνία το 1996 με το μυθιστόρημα Υπνοβάτες του Σεπτέμβρη.
Το 2004 χαρακτηρίστηκε από τον Παύλο Μάτεσι ο σημαντικότερος Έλληνας συγγραφέας της γενιάς του, και το 2009 τιμήθηκε με το Βραβείο Μπότση για το σύνολο του πεζογραφικού του έργου, παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας.
Έχει γράψει εννέα βιβλία, μεταξύ των οποίων τα μυθιστορήματα Νάρκισσοι και Κανίβαλοι, Ο Τελευταίος Κύκνος και Νέρων – Εγώ, ένας θεός, που μεταφράστηκε και κυκλοφόρησε με επιτυχία το 2006 στην Ιταλία.
Διηγήματά του έχουν συμπεριληφθεί σε Ανθολογίες και λογοτεχνικές επιθεωρήσεις του εξωτερικού, ενώ το 2008 εκπροσώπησε την Ελλάδα στο Young Writers’ World Festival που πραγματοποιήθηκε στη Σεούλ.
Η Χορεύτρια του Διαβόλου είναι το όγδοο μυθιστόρημά του και το πρώτο του από τις Εκδόσεις Ψυχογιός.
Ο συγγραφέας Στέφανος Δάνδολος θα παρουσιάσει το νέο του μυθιστόρημα την Παρασκευή 21 Οκτωβρίου 2016, στις 19.00, στο βιβλιοπωλείο Public στην Κοζάνη.
