ιο… πικρός θα είναι ο καφές στο χέρι (take away) στα ποτήρια μιας χρήσης από τον Ιανουάριο του 2022. Σύμφωνα με το νομοσχέδιο του υπουργείου Περιβάλλοντος για την απαγόρευση των πλαστικών μιας χρήσης, το οποίο κατατέθηκε το βράδυ της Παρασκευής στη Βουλή, θα επιβάλλεται ειδική περιβαλλοντική εισφορά, η οποία μάλιστα θα υπολογίζεται ξεχωριστά για το ποτήρι και για το καπάκι δεδομένου ότι πρόκειται για δύο αντικείμενα.
Το ύψος της εισφοράς ορίστηκε στα 5 λεπτά του ευρώ συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ που σημαίνει ότι η τιμή του μη σερβιρισμένου σε τραπέζι καφέ θα είναι κατά 0,10 ευρώ αυξημένη. Να σημειωθεί πως υπολογίζεται ότι μόνο στην Ελλάδα χρησιμοποιούμε καθημερινά περίπου 1 εκατομμύριο πλαστικά ποτήρια του καφέ.
Η επιβάρυνση όχι μόνο δε θα επιβάλλεται εφόσον ο πελάτης προσέλθει με δικό του επαναχρησιμοποιούμενο σκεύος στο κατάστημα, αλλά ο καταστηματάρχης θα είναι υποχρεωμένος να πουλά τα προϊόντα του με έκπτωση σε περίπτωση που ο καταναλωτής έχει δικό του επαναχρησιμοποιούμενο σκεύος.
Τα χρήματα που θα συλλέγονται από την εισφορά θα κατευθύνονται στο Πράσινο Ταμείο και θα επιστρέφουν στους δήμους και τις Περιφέρειες για δράσεις καταπολέμησης της περιβαλλοντικής ρύπανσης από τα εν λόγω προϊόντα.
Ταυτόχρονα από την Πρωτοχρονιά του 2022 οι επιχειρήσεις μαζικής εστίασης θα είναι υποχρεωμένες να διαθέτουν επαναχρησιμοποιούμενα εναλλακτικά προϊόντα στις επιχειρήσεις τους. Συγκεκριμένα ορίζεται ότι οι επιχειρήσεις υποχρεούνται να διαθέτουν ανά πάσα στιγμή τουλάχιστον 30 τεμάχια επαναχρησιμοποιήσιμων εναλλακτικών προϊόντων. Επίσης θα είναι υποχρεωμένες να αναγράφουν στα σημεία διάθεσης ή πώλησης των ως άνω πλαστικών προϊόντων, σε εμφανές σημείο προς τον καταναλωτή, ότι διατίθενται επαναχρησιμοποιήσιμες εναλλακτικές λύσεις, προς αποφυγή της κατανάλωσης πλαστικών προϊόντων μίας χρήσης. Κατά τη διανομή προϊόντων (delivery) οι επιχειρήσεις θα πρέπει να ενημερώνουν τον καταναλωτή για τη διαθεσιμότητα επαναχρησιμοποιήσιμων προϊόντων.
Στην Ελλάδα χρησιμοποιούμε καθημερινά περίπου 1 εκατομμύριο πλαστικά ποτήρια του καφέ
Ενα χρόνο αργότερα, δηλαδή από τις 5 Ιανουαρίου 2023, θα τεθεί σε εφαρμογή το πανελλαδικό σύστημα επιστροφής εγγύησης στον πολίτη για τα πλαστικά μπουκάλια. Βάσει του συγκεκριμένου συστήματος εγγυοδοσίας, οι πολίτες θα επιβαρύνονται με λίγα λεπτά στην τιμή της πλαστικής φιάλης τη στιγμή της αγοράς της, αλλά θα λαμβάνουν πίσω τα επιπλέον χρήματα, ως ανταμοιβή για τη συμμετοχή τους στην ανακύκλωση όταν την επιστρέφουν στο κατάστημα μετά την κατανάλωση του προϊόντος. Για την αποτελεσματική εφαρμογή του μέτρου αυτού και τον καθορισμό του ύψους της εγγύησης θα πραγματοποιηθεί μελέτη εφαρμογής έως τον Ιούλιο του 2021.
Στο μεταξύ στην κατεύθυνση της μείωσης των πλαστικών φιαλών, ήδη από την 1η Ιουλίου 2021 οι δήμοι υποχρεούνται να διαθέτουν δημόσιες βρύσες για τη δωρεάν παροχή πόσιμου νερού σεδημοτικές αθλητικές εγκαταστάσεις, παιδικές χαρές και χώρους συνάθροισης κοινού εντός των ορίων τους.
Από τον ερχόμενο Ιούλιο έρχεται απαγόρευση σε 10 πλαστικά μιας χρήσης
Λιγότερο από ένα χρόνο ζωής έχει μια σειρά πλαστικών προϊόντων μιας χρήσης, τα οποία απαγορεύεται να κυκλοφορούν από τον ερχόμενο Ιούλιο και μετά.
Πρόκειται για τα εξής προϊόντα:
- μαχαιροπίρουνα,
- πιάτα,
- καλαμάκια,
- περιέκτες από φελιζόλ
- κυπελάκια ποτών από φελιζόλ,
- περιέκτες τροφίμων από φελιζόλ,
- αναδευτήρες ποτών,
- μπατονέτες,
- στηρίγματα για μπαλόνια,
- πάσης φύσεως προϊόντα που διασπώνται σε μικροπλαστικά (οξοδιασπώμενα πλαστικά)
Στόχος της απαγόρευσης σε αυτά τα πλαστικά προϊόντα, είναι η μείωση της κατανάλωσης σε πλαστικά ποτήρια και πλαστικούς περιέκτες τροφίμων κατά 30% μέχρι το 2024 και κατά 60% μέχρι το 2026.
Στην κατεύθυνση αυτή προβλέπεται ο επανασχεδιασμός των προϊόντων με οικολογικό πρόσημο και τίθεται υποχρεωτικός στόχος χωριστής συλλογής των πλαστικών μπουκαλιών κατά 77% το 2025 και κατά 90% το 2029.
Όλα τα καπάκια θα πρέπει να είναι προσαρτημένα στα μπουκάλια τους μέχρι το 2024, ενώ τα πλαστικά μπουκάλια θα πρέπει να κατασκευάζονται από 25% ανακυκλωμένο περιεχόμενο το 2025 και από 35% αντίστοιχα το 2030. Για να διασφαλισθεί ότι όλοι συμμορφώνονται με τις νέες απαιτήσεις για το ανακυκλωμένο περιεχόμενο εισάγεται το ευρωπαϊκό πρότυπο ΕΝ 15343.
Επιπλέον για όσα προϊόντα απαγορεύονται, θα οριστούν με Κοινή Υπουργική Απόφαση εναλλακτικές λύσεις, ενώ η απαγόρευσή τους ξεκινά 6 μήνες νωρίτερα για τον δημόσιο τομέα, δηλαδή από τον ερχόμενο Φεβρουάριο.
Επίσης διευρύνεται η περιβαλλοντική σήμανση σε όλα τα Πλαστικά Μιας Χρήσης που εμπίπτουν στην Οδηγία από 03.01.2022, ώστε να γνωρίζουν οι πολίτες ποια προϊόντα προορίζονται για επαναχρησιμοποίηση, ποια για ανακύκλωση και ποια για κομποστοποίηση.
Οπως ορίζεται στο νομοσχέδιο, η απαγόρευση της διαθεσιμότητας στην αγορά αρχίζει να εφαρμόζεται μετά από την εξάντληση των αποθεμάτων τους και πάντως όχι πέραν των 10 μηνών από την ψήφιση του νομοσχεδίου.
Το Δημόσιο, όμως, θα πρέπει να… συμμορφωθεί νωρίτερα καθώς από την 1η Φεβρουαρίου 2021 οι φορείς της Γενικής Κυβέρνησης, απαγορεύεται να προμηθεύονται με οποιονδήποτε τρόπο τα συγκεκριμένα πλαστικά προϊόντα μίας χρήσης, ενώ υποχρεούνται να περιλαμβάνουν στα έγγραφα των συμβάσεων των κυλικείων τους, οι οποίες θα καταρτιστούν μετά τον Φεβρουάριο, όρο περί απαγόρευσης της προμήθειας.
«Σήμερα κάνουμε ένα σημαντικό βήμα για την αντιμετώπιση της πλαστικής ρύπανσης και την προστασία του Περιβάλλοντος. Το νομοσχέδιο για την απόσυρση των Πλαστικών Μιας Χρήσης έρχεται να αλλάξει συνήθειες της καθημερινότητάς μας. Πολιτεία, αγορά και πολίτες καλούμαστε να βγάλουμε από την καθημερινότητά μας πλαστικά μίας χρήσης επιζήμια για το Περιβάλλον, όπως πλαστικά προϊόντα που δεν μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν ή να ανακυκλωθούν, αλλά και τα οποία δημιουργούν το πρόβλημα της πλαστικής ρύπανσης στις θάλασσές μας» επεσήμανε αναφερόμενος στο νομοσχέδιο ο υπουργός Περιβάλλοντος, Κωστής Χατζηδάκης.
Κίνητρα
Στο νομοσχέδιο παρέχεται επίσης και σειρά κινήτρων για τους παραγωγούς των πλαστικών μιας χρήσης, σύμφωνα με τα οποία θα μειώνονται οι υποχρεωτικές τους εισφορές στα συστήματα ανακύκλωσης, όσο περισσότερο ανακυκλωμένο περιεχόμενο έχουν στα προϊόντας τους (eco-modulation).
Επιπλέον εισάγονται νέες απαιτήσεις σήμανσης από τον Ιούλιο του 2021, αναφορικά με τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις συγκεκριμένων προϊόντων. Τα προϊόντα αυτά είναι τα πλαστικά ποτήρια, τα υγρά μαντηλάκια, τα είδη προσωπικής υγιεινής και τα καπνικά προϊόντα.
Θεσπίζονται έως τον Ιανουάριο του 2023 συστήματα διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού για δύο νέες ομάδες προϊόντων όπως τα καπνικά προϊόντα και τα αλιευτικά εργαλεία, καθώς και άλλες 8 κατηγορίες προϊόντων (κυπελάκια ποτών, περιέκτες τροφίμων, περιέκτες ποτών, πακέτα και περιτυλίγματα, λεπτές σακούλες μεταφοράς, υγρά μαντηλάκια και μπαλόνια). Τα συστήματα διευρυμένης ευθύνης παραγωγού θα είναι υπεύθυνα για τη διαχείριση και για τον καθαρισμό των κοινόχρηστων χώρων και ακτών από τα απόβλητα των προϊόντων αυτών.
Κυρώσεις
Το νομοσχέδιο προβλέπει επίσης τσουχτερά πρόστιμα και αυστηρές κυρώσεις για όσους παρανομούν.
Συγκεκριμένα, στις περιπτώσεις διάθεσηςπροϊόντων που υπόκεινται σε απαγόρευση επιβάλλεται πρόστιμο που αντιστοιχεί:
- Για τον παραγωγό σε –1% επί του κύκλου εργασιών του προηγούμενου έτους,
- Για την επιχείρηση εστίασης που διέθεσε στην αγορά προϊόντα που απαγορεύονται το πρόστιμο ανέρχεται σε 1.000 ευρώ εφόσον διαθέτει έως και 200 τεμάχια και προσαυξάνεται κατά 5 ευρώ ανά τεμάχιο προϊόντος εφόσον βρεθούν στο κατάστημά του περισσότερα των 200 τεμαχίων.
- Για τη μη απόδοση της εισφοράς από τα πλαστικά ποτήρια και τους περιέκτες τροφίμων επιβάλλεται στις επιχειρήσεις εστίασης πρόστιμο ύψους 1.000 ευρώ ανά παράβαση και σε περίπτωση υποτροπής διπλασιασμός των ποσών.
- Για τη διάθεση προϊόντων που δεν πληρούν τις προδιαγραφές οικολογικού σχεδιασμού για ανακυκλωμένο περιεχόμενο επιβάλλεται πρόστιμο ίσο με το 1% επί του κύκλου εργασιών του προηγούμενου έτους.
- Σε περίπτωση υποτροπής για τις παραβάσεις εντός τριετίας, τα ποσά των επιβαλλόμενων προστίμων διπλασιάζονται. Σε περίπτωση επανειλημμένης υποτροπής εντός του ίδιου χρονικού διαστήματος τα ποσά των προστίμων τριπλασιάζονται.
