Ο τομέας της ενέργειας στη χώρα της Αιγύπτου αποτελεί έναν γερό στήριγμα της οικονομίας της. Σύμφωνα με στοιχεία του Υπουργείου Οικονομικών και Ενέργειας, ο συγκεκριμένος τομέας συνεισέφερε στο 16% του ΑΕΠ της χώρας για το οικονομικό έτος 2018-2019. Ένα ακόμα σημαντικό στοιχείο για την παραγωγή ενέργειας στην Αίγυπτο είναι ότι η πρωτογενής κατανάλωση σε μία δεκαετία (2007-2017) αυξήθηκε κατά 63,7% (91,6 τόνους) ετησίως. Όσο αφορά τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στόχος της κυβέρνησης είναι η αύξηση του μεριδίου της παραγόμενης ενέργειας από ΑΠΕ στο 20% μέχρι το 2022, καθώς η Αίγυπτος έχει δυνατότητες παραγωγής ενέργειας μέσω της άφθονης ηλιακής και αιολικής ενέργειας.
Το σημερινό επίπεδο ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ έχει φθάσει τα 6 GW (γιγαβάτ). Σύμφωνα με την ολοκληρωμένη στρατηγική αειφόρου ενέργειας έως το 2035, η οποία κυκλοφόρησε από το Αιγυπτιακό Υπουργείο Ηλεκτρικής Ενέργειας και Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας το 2015 με την ονομασία VISION2030, η χώρα στοχεύει στην επίτευξη μιας διαφοροποιημένης, ανταγωνιστικής και ισορροπημένης οικονομίας στο πλαίσιο της αειφόρου ανάπτυξης. Σύμφωνα με την κυβέρνηση, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας πρέπει να διαδραματίσουν κεντρικό ρόλο, ο οποίος περιγράφεται λεπτομερώς στο κείμενο της στρατηγικής.
Οι ΑΠΕ παίζουν στρατηγικό ρόλο στην εφαρμογή των σχεδίων ανανεώσιμης ενέργειας της κυβέρνησης. Αυτή τη στιγμή η Αίγυπτος διαθέτει περίπου 500 MW (μεγαβάτ) αιολικών σταθμών σε λειτουργία και 1340 MW υπό ανάπτυξη και υλοποίηση, τα οποία αναμένεται να συμβάλουν ουσιαστικά στην ταχεία επέκταση της αιολικής ισχύος. Υπάρχουν επίσης τρεις ιδιόκτητοι ανεξάρτητοι παραγωγοί ηλεκτρικής ενέργειας (IPP) με συνολική παραγωγική ικανότητα περίπου 2,5 GW, οι οποίοι άρχισαν να λειτουργούν το 2002-2003 στο πλαίσιο 20ετών συμφωνιών αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας με την Αιγυπτιακή Εταιρεία Ηλεκτρισμού (EEHC). Το σχέδιο ανανεώσιμων πηγών ενέργειας της αιγυπτιακής κυβέρνησης για την περίοδο 2015-2023 περιλαμβάνει 3,2 GW κυβερνητικών έργων, συμπεριλαμβανομένων έργων δυναμικότητας 1,25 GW με μηχανισμούς BOO (build-own-operate) και 920 MW ως IPP.
Όσον αφορά την αιολική ενέργεια, η Αίγυπτος απολαμβάνει τον εξαιρετικό άνεμο κατά μήκος του Κόλπου του Σουέζ με μέση ταχύτητα ανέμου 10,5 m/sec, ενώ είναι μία από τις 38 χώρες στον κόσμο με δημοσιευμένο National Wind Atlas (μια εθνική βάση δεδομένων δηλαδή, για την αξιολόγηση των αιολικών πόρων και τον σχεδιασμό της αιολικής ενέργειας). Από το 2001, δημιουργήθηκε μια σειρά αιολικών πάρκων μεγάλης κλίμακας (με συνολική δυναμικότητα 1,2 GW) σε συνεργασία με τη Γερμανία (KFW), τη Δανία (DANIDA), την Ισπανία (Siemens Gamesa) και την Ιαπωνία (JICA). Η υλοποίηση του τελευταίου ξεκίνησε το 2014, με προσδοκίες για αύξηση των εξαγωγών ενέργειας κατά 200 εκατομμύρια δολάρια. Η υλοποίηση του ισπανικού έργου στο Jebel El Ziet πραγματοποιήθηκε το 2013.
Δύο άλλα έργα (αιολικής και ηλιακής ενέργειας) δυναμικότητας 540 MW και 580 MW είναι υπό κατασκευή στον Κόλπο του Σουέζ, ενώ βρίσκεται σε εξέλιξη μια μελέτη σκοπιμότητας για ένα έργο 200 MW στο Δυτικό Νείλο. Επιπλέον, έργα αιολικής, υδροηλεκτρικής και ηλιακής ενέργειας βρίσκονται υπό προετοιμασία σε συνεργασία με τη Γερμανία, την AFD (Γαλλική Αρχή Επενδύσεων), την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (EIB), την Ευρωπαϊκή Ένωση (200 MW), την αραβική εταιρεία MASDAR (200 MW) και την Ιαπωνία (200 MW).
Πρόσφατα, η Αιγυπτιακή κυβέρνηση διέθεσε έκταση περίπου 7.845 τετραγωνικών χιλιομέτρων στην περιοχή του Κόλπου του Σουέζ και τις όχθες του Νείλου για τη NREA (Αρχή Νέων και Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας) για την υλοποίηση πρόσθετων έργων αιολικής ενέργειας. Παράλληλα, το 2017 ξεκίνησε η κατασκευή του έργου αιολικής ενέργειας Ras Ghareb, κοντά στον Κόλπο του Σουέζ, το οποίο είναι σε σύνδεση από το 2019 και παράγει 262,5 MW ηλεκτρικής ενέργειας, τροφοδοτώντας περίπου 500.000 νοικοκυριά.
Στον τομέα της ηλιακής ενέργειας η εταιρία Solar Atlas δηλώνει ότι η Αίγυπτος θεωρείται χώρα «ηλιακή ζώνη» με 2.000 έως 3.000 kWh/m2 ανά έτος άμεσης ηλιακής ακτινοβολίας. Ο ήλιος λάμπει 9-11 ώρες την ημέρα από Βορρά προς Νότο στην Αίγυπτο, με λίγες συννεφιασμένες μέρες.
Ο πρώτος ηλιακός θερμοηλεκτρικός σταθμός στο Kuraymat κατασκευάστηκε το 2011. Έχει συνολική εγκατεστημένη χωρητικότητα 140 MW, με μερίδιο ηλιακής ενέργειας 20 MW με βάση την τεχνολογία παραβολικών κατωφλιών ενσωματωμένη σε έναν σταθμό παραγωγής ενέργειας συνδυασμένου κύκλου, ο οποίος χρησιμοποιεί φυσικό αέριο. Αυτή η μονάδα παραγωγής ενέργειας χρηματοδοτείται από την Παγκόσμια Περιβαλλοντική Διευκόλυνση (GEF) και την Ιαπωνική Τράπεζα Διεθνούς Ανάπτυξης.
Ένας ακόμα σταθμός παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος 10 MW λειτουργεί στη Siwa από τον Μάρτιο του 2015, ενώ το ηλιακό πάρκο Benban στη δυτική έρημο της Αιγύπτου πρόσθεσε 800 MW συνολικής εγκατεστημένης ισχύος στο σύνολο ΑΠΕ της χώρας, με χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (ΕΤΑΑ), τη Διεθνή Χρηματοοικονομική Εταιρεία (IFC) και άλλους διεθνείς χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς. Τα 32 μεμονωμένα οικόπεδα του πάρκου με ισχύ 20 – 50 MW το καθένα θα τροφοδοτήσουν 1,5 GW στο δίκτυο όταν το πάρκο επιτύχει πλήρη ισχύ.
Το «ISES 2035», δηλαδή η ενεργειακή στρατηγική της Αιγύπτου μέχρι το έτος 2035, εξασφαλίζει συνεχή, διαφοροποιημένη ενεργειακή ασφάλεια και καθορίζει τις απαραίτητες προϋποθέσεις για να επιτρέψει την αυξημένη ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας μέσω της συμμετοχής όλων των τομέων. Επιπλέον, η στρατηγική αυτή επιβεβαιώνει την φιλοδοξία της Αιγύπτου να γίνει ενεργειακός κόμβος μεταξύ Ευρώπης, Ασίας και Αφρικής με την επέκταση των διασυνδέσεων δικτύου σε ολόκληρη την αραβική περιοχή και πέραν αυτής. Η Αίγυπτος φιλοξενεί ένα ευρύ φάσμα ανεκμετάλλευτων ηλιακών και αιολικών πόρων, και σύμφωνα με το ISES 2035, η παραγωγή ΑΠΕ θα πρέπει να συνεισφέρει το 42% της συνολικής παραγωγής έως το 2035.
Ο αιγυπτιακός τομέας ηλεκτρικής ενέργειας, για παράδειγμα, έχει υιοθετήσει ένα πρόγραμμα τοπικής προσαρμογής και πέτυχε να πιάσει τον στόχο τοπικού περιεχομένου 30% για τις συνολικές απαιτήσεις αιολικών πάρκων, με στόχο αυτός να αυξηθεί σε 70% έως το τέλος του 2020. Οι μονάδες συγκεντρωμένης ηλιακής ενέργειας (CSP) σύμφωνα με τους στόχους της κυβέρνησης θα πρέπει να έχουν 50% τοπικό περιεχόμενο μέχρι τότε. Οι εξαγωγές ενέργειας στην Αίγυπτο ξεκίνησαν το 1980 και αυξάνονται σταδιακά μέχρι σήμερα. Επιπρόσθετα το 2020 η κυβέρνηση αποφάσισε να εξάγει ενέργεια στο Σουδάν και την Σαουδική Αραβία.
Το 2012, η Αιγυπτιακή κυβέρνηση ενέκρινε το Αιγυπτιακό Ηλιακό Σχέδιο, το οποίο περιλαμβάνει την προσθήκη 3,5 GW (2,8 GW CSP και 700 MW PV) ηλιακής ενέργειας έως το 2027. Το Υπουργείο Ηλεκτρικής Ενέργειας και Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας υπέγραψε επτά μνημόνια συμφωνίας αξίας 500 εκατομμυρίων δολαρίων για ηλιακά και αιολικά έργα στην Αίγυπτο. Η κυβέρνηση ανακοίνωσε έναν ενδιάμεσο στόχο για την πρώτη κανονιστική περίοδο (2015-2017) για τη σύναψη 4.300 MW τόσο της ηλιακής όσο και της αιολικής ενέργειας, καθώς και ένα τιμολόγιο τροφοδοσίας (FIT) που θα επιτρέψει στην Αίγυπτο να προμηθεύσει 4,3 GW παραγωγής ηλιακής και αιολικής ενέργειας. Η κατανομή του έχει ως εξής: 300 MW για μικρά ηλιακά συστήματα, 2.000 MW μεσαίου και μεγάλου μεγέθους ηλιακά εργοστάσια, 2.000 MW μεσαίου και μεγάλου μεγέθους αιολικά εργοστάσια.
Το 2012, η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έφτασε τα 14.855 GW, ποσοστό που αντιπροσωπεύει το 9,04% της συνολικής παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στη χώρα. Ενώ 13.358 GW (8,13%) παρήχθησαν από εγκαταστάσεις υδροηλεκτρικής ενέργειας, η αιολική ενέργεια συνέβαλε άλλα 1.260 GW (0,77%) και ενέργεια από φωτοβολταϊκά ύψους 237 GW (0,14%).
Το οικονομικό αποτύπωμα της συγκεκριμένης απόφασης είναι ότι θα εξοικονομήσει 900 εκατομμύρια ευρώ ετησίως στο «λογαριασμό ρεύματος» της χώρας το 2030, σύμφωνα με τις μετρήσεις της σχετικής έρευνας που έγινε από τον IRENA (Διεθνής Οργανισμός Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας). Συνολικά, το ποσοστό παραγωγής από ΑΠΕ στην Αίγυπτο μπορεί να φτάσει το 53% της συνολικής παραγωγής. Για το 2019, η Αίγυπτος κατέχει την 24η θέση στη σχετική κατάταξη παραγωγής ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, ενώ σε εθνικό επίπεδο υπάρχουν συνολικές επενδύσεις σε ενεργειακά έργα της τάξεως των 4δις δολαρίων.
Η νομοθεσία της Αιγύπτου για τις ΑΠΕ θεσπίστηκε πρώτη φορά με τον Νόμο αριθ. 102 του έτους 1986, με τη σύσταση της Αρχής Ανάπτυξης και Χρήσης Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας. Το 2014 η νομοθεσία αυτή τροποποιήθηκε από το Εθνικό Συμβούλιο και πρόσθεσε στην ήδη υπάρχουσα την υποστήριξη της δημιουργίας ενός ευνοϊκού οικονομικού περιβάλλοντος με στόχο την αύξηση των επενδύσεων ανανεώσιμης ενέργειας στη χώρα. Ακόμη, το 2017 με τον επενδυτικό νόμο αριθ. 72/2017 εξασφαλίστηκαν οι αναγκαίες εγγυήσεις, δημιουργήθηκε ένα νέο κέντρο διαιτησίας για την επίλυση των επενδυτικών διαφορών, κωδικοποιήθηκε η κοινωνική ευθύνη και γενικά τέθηκαν οι βάσεις για ξένες επενδύσεις στην Αίγυπτο.
Οι εισαγωγές ενέργειας της Αιγύπτου από το 2000 μέχρι το 2014 έχουν μειωθεί αισθητά. Το 2000 η εγχώρια παραγωγή δεν μπορούσε να καλύψει την ζήτηση οπότε υπήρχε έλλειμα ενέργειας της τάξεως του 30,4%. Το 2014 η παραγωγή αυξήθηκε αλλά υπήρχε πάλι έλλειμα της τάξεως του 7,39%, το οποίο κάλυπταν εισαγωγές ενέργειας από άλλες χώρες.
Το πλεονέκτημα της Αιγύπτου είναι ότι μπορεί να επενδύσει στην αφθονία των ΑΠΕ που κατέχει, επιτυγχάνοντας έτσι υψηλότερα ποσοστά υδροηλεκτρικής, αιολικής, ηλιακής ενέργειας και ενέργειας από καύση βιομάζας. Για να επιτευχθεί αυτό, η έκθεση της IRENA συνιστά στους αρμόδιους κυβερνητικούς φορείς που είναι υπεύθυνοι για την ανάπτυξη της σχετικής πολιτικής να είναι σε θέση να επανεξετάζουν περιοδικά τη μακροπρόθεσμη ενεργειακή στρατηγική για να αντικατοπτρίζονται σε αυτή και να μπορούν να αφομοιώνονται οι γρήγορες αλλαγές στην τεχνολογία ΑΠΕ, μειώνοντας έτσι το κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.
Συμπερασματικά, σύμφωνα πάντα με τη μελέτη του IRENA, περισσότερα από 1 τρισεκατομμύριο δολάρια έχουν επενδυθεί σε αυτόν τον κλάδο παγκοσμίως και έχουν δημιουργήσει περίπου 10 εκατομμύρια θέσεις εργασίας. Όσο υψηλότερη είναι η παραγωγή ανανεώσιμης ενέργειας, τόσο χαμηλότερο είναι το κόστος αυτής. Σημαντικό είναι πως μέσω των ΑΠΕ το κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας μειώνεται κατά 15%, άρα ομολογουμένως οι ΑΠΕ αποτελούν το μέλλον της ενέργειας παγκοσμίως. Έτσι λοιπόν, επενδύοντας σε αυτές, επενδύει κανείς και στο μέλλον. Το μέλλον για την Αίγυπτο, όσον αφορά την ανανεώσιμη ενέργεια, μοιάζει ευοίωνο, καθώς έχει θέσει μακροπρόθεσμους στόχους για το μέλλον. Η στρατηγική που ακολουθεί χαρακτηρίζεται επιτυχημένη και μπορεί να δημιουργήσει ένα πιο καθαρό και γεμάτο ευκαιρίες κράτος για τους πολίτες της στα χρόνια που ακολουθούν.
Πηγές:
- Αίγυπτος: Η ανανεώσιμη ενέργεια θα μπορούσε να παράσχει το 50% της ζήτησης ηλεκτρισμού, Οκτώβριος 29 2018, naftemporiki.gr. Διαθέσιμο σε: www.naftemporiki.gr/story/1407395
- Πρεσβεία της Ελλάδος στην Αίγυπτο, Στοιχεία του Αιγυπτιακού κλάδου ενέργειας προοπτικές δραστηριοποίησης για ελληνικές επιχειρήσεις, Γραφείο Ο.Ε.Υ. Καΐρου, Κάιρο, Ιανουάριος 2020. Διαθέσιμο σε: https://agora.mfa.gr/infofiles/ΣΤΟΙΧΕΙΑ%20ΤΟΥ%20ΑΙΓΥΠΤΙΑΚΟΥ%20%20ΚΛΑΔΟΥ%20ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ%20(2020)%20eg.pdf
- Renewable energy in Egypt, The green opportunity, KPGM, Φεβρουάριος 2017, διαθέσιμο σε: https://home.kpmg/content/dam/kpmg/uk/pdf/2017/03/renewable-energy-in-egypt-the-green-opportunity.pdf
- A positive outlook for renewable energy investments in Egypt, Daily News Egypt, Ιανουάριος 15 2020. Διαθέσιμο σε: https://wwww.dailynewssegypt.com/2020/01/15/a-positive-outlook-for-renewable-energy-investments-in-egypt/
- Σταθμούς ηλιακής ενέργειας σε χώρες της Αφρικής κατασκευάζει η Αίγυπτος, Energy Press team, Οκτώβριος 6 2018. Διαθέσιμο σε: https://energypress.gr/news/stathmoys-iliakis-energeias-se-hores-tis-afrikis-kataskeyazei-i-aigyptos
- Renewable Energy Outlook, EGYPT, IRENA, 2018. Διαθέσιμο σε: https://www.irena.org/-/media/Files/IRENA/Agency/Publication/2018/Oct/IRENA_Outlook_Egypt_2018_En.pdf
- Renewable Energy Statistical Review, 2017, BP, London. Διαθέσιμο σε: www.bp.com/en/ global/corporate/energy-economics/statistical-review-of-world-energy/renewable-energy.html.
- Egypt Renewable Energy Plan, EEHC, 2015. Διαθέσιμο σε: http://auptde.org/Article_Files/Egypt.pdf.
- Egypt energy situation, Energypedia, 2020. Διαθέσιμο σε: https://energypedia.info/wiki/Egypt_Energy_Situation#General_Data_2
- Egypt renewable Energy, Privacyshield.gov, 2020. Διαθέσιμο σε: https://www.privacyshield.gov/article?id=Egypt-Renewable-Energy
- Al-Masry Al-Youm, Egypt advances in international renewable energy indexes: Cabinet, Egyptindependent.com, Δεκέμβριος 2, 2019. Διαθέσιμο σε: https://egyptindependent.com/egypt-advances-in-international-renewable-energy-indexes-cabinet/
- Adel K.Khalil, Road map for renewable energy research and development in Egypt, Sciencedirect.com, Φεβρουάριος 3, 2010. Διαθέσιμο σε: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2090123210000068
- Rasha Mahmoud, Egypt to export electricity to Saudi Arabia, Al-monitor.com , Μάιος 21, 2020. Διαθέσιμο σε: https://www.al-monitor.com/pulse/originals/2020/05/egypt-saudi-arabia-interconnection-electricity-energy-hub.html
Πηγή φωτογραφίας:
Arab Republic of Egypt: Providing Affordable Clean Energy, WorldBank, Απρίλιος 27, 2018.Διαθέσιμη σε: https://www.worldbank.org/en/about/partners/brief/arab-republic-of-egypt-providing-affordable-clean-energy
