Επιμέλεια: Θεόδωρος Κ. Πασσαλίδης
Σύμφωνα με την ορθόδοξη παράδοση, ένας από τους πολλούς οικισμούς της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας που επισκέφτηκε ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός ήταν και η Βλάστη. Οι κάτοικοι του χωριού φαίνεται πως διατήρησαν αυτήν την επίσκεψη (η παράδοση αναφέρει δύο, μια το 1775 και άλλη μια δυο χρόνια μετά) στη συλλογική τους μνήμη και θέλοντας να την μνημονεύσουν ανήγειραν δυο μνημεία.
Το πρώτο μνημείο είναι μια προτομή του Κοσμά του Αιτωλού η οποία βρίσκεται τοποθετημένη ακριβώς έξω από την είσοδο του προαυλίου του αγίου Νικολάου. Πρόκειται για μια μαρμάρινη κατασκευή έργο αγνώστου γλύπτη. Ο Κοσμάς ο Αιτωλός αναπαρίσταται σε μέση ηλικία. Φοράει τα ρούχα του ορθόδοξου μοναχού και έχει μακριά, πυκνή γενειάδα. Στην πρόσοψη του βάθρου υπάρχει εντοιχισμένη μαρμάρινη πλάκα στην οποία είναι χαραγμένα τα παρακάτω λόγια:
ΑΓΙΟΣ
ΚΟΣΜΑΣ Ο ΑΙΤΩΛΟΣ
1714 – 1779
ΠΕΡΑΣΕ ΚΑΙ ΔΙΔΑΞΕ
ΣΤΗ ΒΛΑΣΤΗ ΤΑ ΈΤΗ
1775 ΚΑΙ 1777
Σύμφωνα πάντα με την ορθόδοξη παράδοση, ο Κοσμάς ο Αιτωλός είχε το συνήθειο με το που έφτανε σε κάποιον οικισμό να τοποθετεί έναν ξύλινο σταυρό και να κηρύττει δίπλα σε αυτόν. Σε ανάμνηση αυτού του σταυρού οι κάτοικοι της Βλάστης τοποθέτησαν σε λόφο νοτιοδυτικά του οικισμού έναν μεγάλο σιδερένιο σταυρό ο οποίος είναι ορατός από μακριά και ο οποίος αποτελεί το δεύτερο μνημείο στο χωριό αναφορικά με το πέρασμα του Κοσμά του Αιτωλού. Πάνω στο σταυρό υπάρχει εντοιχισμένη μεταλλική πλάκα η οποία όπως παρατηρεί ο αναγνώστης στην αντίστοιχη φωτογραφία δυστυχώς βρίσκεται σε πολύ άσχημη κατάσταση και στην οποία είναι χαραγμένα τα παρακάτω λόγια:
ΜΝΗΜΗ
ΑΓΙΟΥ ΚΟΣΜΑ ΤΟΥ ΑΙΤΩΛΟΥ
ΔΙΔΑΞΕ ΣΤΗ ΒΛΑΣΤΗ
ΤΑ ΈΤΗ 1775 ΚΑΙ 1777
ΔΩΡΕΑ ΓΕΩΡΓΙΑΣ Ν. ΒΑΡΒΑΡΟΥΣΗ
ΒΛΑΣΤΗ 15 8 2006
Ο σταυρός λοιπόν όπως μας πληροφορεί η μικρή πλάκα τοποθετήθηκε τον Δεκαπενταύγουστο του 2006 και είναι χορηγία της Γεωργίας Βαρβαρούση.
