(Δωδεκάνησα : Ελληνικότητα και εθνική κυριαρχία – Εκδόσεις Περιοδικού Ενδοχώρα Μάρτιος 2024)
Στη Μνήμη του αξιωματικών του Πολεμικού μας Ναυτικού Παναγιώτη Βλαχάκου, Χριστόδουλου Καραθανάση, Έκτορα Γιαλλοψού, πεσόντων στα Ίμια (1996), και Κωνσταντίνου Πανανά, Αναστασίου Τουλίτση και Ελευθερίου Ευαγγέλου, πεσόντων στην Κίναρο (2016).
Ο Ηρόδοτος, της Αλικαρνασσού και του Αιγαίου, της Ιωνίας και της Δωδεκανήσου, της γης και της θάλασσας, ζώντας και δημιουργώντας σε έναν τόπο ταυτισμένο με τη θάλασσα και με τα χιλιάδες νησιά της να την περιβάλλουν και να τα περιβάλλει, διατυπώνει τη μοναδικής αξίας και ουσίας παραδοχή: «Έχουμε γη και πατρίδα, όταν έχουμε πλοία και θάλασσα»! Μιλά, δηλαδή, μεταξύ των άλλων, για την κυριαρχία και για τον τρόπο επιβολής και εδραίωσής, αλλά και αντίστασης σε κάθε επίδοξο κατακτητή. Ενώ στο Θουκυδίδη διαβάζουμε για τον Περικλή που αναφέρεται στο «Μέγα το της Θαλάσσης Κράτος», αποδίδοντας την ερμηνεία ότι η «θαλάσσια ισχύς» στηρίζεται σε συγκεκριμένα χαρακτηριστικά όπως, η γεωγραφία, η ανάπτυξη της ακτογραμμής και το χαρακτήρα του λαού.
Είναι η αρχή της πορείας του έθνους που ζυμώθηκε με το ύδωρ, ιερό το ονόμαζαν οι Έλληνες, με το πέλαγος, με τη θάλασσα και με τη θαλάσσια ισχύς ως παγκόσμια δύναμη, με τη γη, την πέτρα, το βράχο, με τα μικρά και μεγάλα χώματα των νησιών ζώντας από τη ναυτοσύνη, καθορίζοντας την αντίσταση, τον αγώνα επιβίωσης και τη συνέχεια. «Η Ελλάδα είναι αυτές οι στεριές, οι καμένες στον ήλιο κι αυτά τα γαλάζια πέλαγα, με τους αφρούς των κυμάτων» γράφει ο Ελύτης.
Είναι η γη και το ύδωρ, τα σύμβολα που δεν παραδίδονται, που καθόρισαν τη στάση ζωής, την αξιοπρέπεια, τον αυτοσεβασμό, την πάλη του φωτός με το σκότος, του πολιτισμού με τη βαρβαρότητα, της ζωής με το θάνατο.
Είναι η Θάλασσα, το Πέλαγος, το Αρχιπέλαγος, τα αναρίθμητα νησιά και βραχονησίδες, κομμάτια γης στερεωμένα, κρατημένα από την ιστορία και τους ανθρώπους, που διαμόρφωσαν το έθνος, το λαό, το κοινωνικό σώμα και δημιούργησαν τον πολιτισμό, τις πόλεις, το Κοινόν, την Αγορά και την Εκκλησία του Δήμου, την αρχιτεκτονική, την πολεοδομία, τα μαθηματικά, την ιατρική, τη γαστρονομία, όλα. Εκεί, στα νησιά της Ελληνικής Θάλασσας, στα Δωδεκάνησα, εκεί ο Ελληνικός κόσμος, προσέφερε στην ανθρωπότητα το μέτρο, την οικουμενική σκέψη, τον ορθολογισμό και αναζήτησε με πάθος, τη μνήμη ως α- λήθη, δηλαδή την αλήθεια, το υπερφυσικό, πλάι στο μεταφυσικό και το φυσικό. Όλα τα παραπάνω, μαζί με πολλά άλλα, αμέτρητα σίγουρα, σημαντικά και μείζονα, έκτισαν, έφτιαξαν, έπλασαν, τον Ελληνισμό και την Ελληνικότητα των Δωδεκανήσων, πάντα συνυφασμένα, ως ένα σώμα, με τις απέναντι Μικρασιατικές ακτές, εκεί όπου η γη ενώνεται με τη θάλασσα και η θάλασσα με τη γη.
Είναι τα Δωδεκάνησα μαζί με τα υπόλοιπα νησιά του Αιγαίου, που ταυτίστηκαν με τον Ελληνισμό, τη Ρωμηοσύνη, το Γένος, τον Πολιτισμό. Νησιά, γη, τόποι, θάλασσα, καθ΄εικόνα και καθ΄ομοίωσιν όποια εποχή και εάν επιλεγεί, πλήρης απεικόνιση του ίδιου, μοναδικού, Ελληνικού προσώπου, ενός βοτσαλωτού, σαν και αυτά που συναντάς σε όλες τις εκκλησιές των Δωδεκανήσων.
Από τη Μεγίστη (Καστελλόριζο), την Αστυπάλαια, την Κάσο μέχρι την Κάρπαθο. Από την Κάλυμνο, την Κω, τη Νίσυρο, τη Ρόδο, τη Λέρο, την Τήλο, τη Χάλκη, την Πάτμο μέχρι τη Σύμη, από τους Λειψούς και το Αγαθονήσι, μέχρι τη Ρω, τη Κίναρο, τα Ίμια. Διαστάσεις που ξεπερνούν το εφήμερο, το πρόσκαιρο και ταξιδεύουν στον ελληνικό χρόνο. Όπως σημειώνει ο Ελύτης «η παράλογη αυτή, φαινομενικά, διάσταση, αντιστοιχεί και στην υλικο-πνευματική οντότητα της χώρας μου. Που είναι μικρή σε έκταση χώρου και απέραντη σε έκταση χρόνου».
Εκεί, στα Δωδεκάνησα οι άνθρωποι, οι Ελληνίδες και οι Έλληνες, αρμονικά δεμένοι με τα μνημεία και τον τόπο, συναντούν την ιστορία και την αλήθεια, αντικειμενική και ανόθευτη, το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον. Ο τόπος που δημιουργεί ταυτότητα, η θάλασσα, το φως που σμιλεύει το Ελληνικό ψηφιδωτό.
Είναι τα Δωδεκάνησα, ο τόπος που καθόρισε και καθορίζει και θα καθορίζει την Ελευθερία, όπως την προσέγγισε ο Σολωμός, και την Ελληνικότητα, όπως τη ανέδειξε ο Ελύτης.
Η πορεία των Δωδεκανήσων, αποτελεί τη συμπύκνωση της ευρύτερης, γενικότερης, συνολικότερης ελληνικής ιστορίας. Πολιτισμός, ανάπτυξη, οικουμενική προσφορά και διαρκή αντίσταση μέχρι την Ελευθερία.
Σήμερα το μείζον πρόβλημα για τα Δωδεκάνησα είναι η αμφισβήτηση ειδικώς και γενικώς της ελληνικής κυριαρχίας,
Στις αρχές της δεκαετίας του 1970 η Τουρκία εγκαινίασε μια συστηματική πολιτική αμφισβητήσεων και διεκδικήσεων σε βάρος της εθνικής μας κυριαρχίας (θαλάσσιος και εναέριος χώρος, υφαλοκρηπίδα, γκρίζες ζώνες, απειλή πολέμου (casus belli), αποστρατικοποίηση, Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη, «τουρκολιβυκό μνημόνιο», «Γαλάζια Πατρίδα».
Σήμερα και στα Δωδεκάνησα, στο Αιγαίο, στη Θράκη, στην Κύπρο και σε όλον τον Ελληνισμό, έχουμε να επιλέξουμε ανάμεσα στην οδό του συμβιβασμού, της υποχώρησης, του κατευνασμού και στην οδό της αξιοπρέπειας, του αυτοσεβασμού, της αντίστασης. Είναι επιτακτική ανάγκη η ανάπτυξη μίας πολιτικής και πράξης, οι οποίες θα βασίζονται στην ιστορική μας παράδοση και Μνήμη, στην Ελληνικότητα, στον Πολιτισμό μας, αλλά και στα σύγχρονα επιτεύγματα. Στην αστείρευτη δύναμη των ανθρώπων, στον Ελληνισμό και τη Διασπορά, στον Ελληνικό Λόγο και την Ελληνική Πολιτισμική και Πολιτική Πράξη.
Και δύο έσχατα, αλλά όχι τελευταία σχόλια:
το πρώτο το αναφέρει ο Ηρόδοτος, που γράφει για τους Πέρσες που ζήτησαν «γην και ύδωρ», από τους Έλληνες. Δήλωση υποταγής και παραίτησης από κάθε δικαίωμα πάνω στην Ελληνική γη και στα αγαθά της, πράξη αναγνώρισης πάνω σε όλα, ακόμα και οι ζωές τους ανήκαν στον Βασιλιά των Περσών. Όταν οι Πέρσες αγγελιαφόροι απαίτησαν από την Σπάρτη και την Αθήνα γη και ύδωρ, οι Σπαρτιάτες τους πέταξαν σε ένα βαθύ πηγάδι και οι Αθηναίοι σε ένα βάραθρο, λέγοντάς τους πως θα τα βρουν εκεί….
Το δεύτερο το γράφει ο Γιώργος Σεφέρης, μιλώντας για την Ελλάδα της θάλασσας: «Ανήκω σε μια χώρα μικρή. Ένα πέτρινο ακρωτήρι στη Μεσόγειο, που δεν έχει άλλο αγαθό παρά τον αγώνα του λαού του, τη θάλασσα, και το φως του ήλιου. Είναι μικρός ο τόπος μας, αλλά η παράδοσή του είναι τεράστια και το πράγμα που τη χαρακτηρίζει είναι ότι μας παραδόθηκε χωρίς διακοπή. Όταν, στο δρόμο της Θήβας, ο Oιδίπους συνάντησε τη Σφίγγα κι αυτή του έθεσε το αίνιγμά της, η απόκρισή του ήταν: ο άνθρωπος. Τούτη η απλή λέξη χάλασε το τέρας. Έχουμε πολλά τέρατα να καταστρέψουμε. Ας συλλογιστούμε την απόκριση του Oιδίποδα».
Ας συλλογιστούμε τη γη και το ύδωρ, την απόκριση, ας συλλογιστούμε τα πολλά τέρατα που έχουμε να καταστρέψουμε για να συνεχίσουμε να έχουμε τα Δωδεκάνησα της εθνικής κυριαρχίας, της Ελευθερίας, της Ελληνικότητας
*Ο Θεοφάνης Μαλκίδης είναι διδάκτορας του Παντείου Πανεπιστημίου. Το βιβλίο του «ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΑ. Ελληνικότητα και εθνική κυριαρχία», θα παρουσιαστεί στην Κω, τη Ρόδο και την Κάλυμνο με αφορμή την ημέρα Ένωσης των Δωδεκανήσων με την Ελλάδα (7 Μαρτίου 1948).
