Πραγματοποιήθηκε (6-1-2020) ο παραδοσιακός χορός των Θεοφανείων 2020 στην Ενορία του Αγίου Διονυσίου εν Ολύμπω (στο προαύλιο του Ναού) στο Βελβεντό της Ιεράς Μητροπόλεως Σερβίων και Κοζάνης.
Προηγήθηκε η Θεία Λειτουργία στον Ιερό Ναό, η ‘’δημοπρασία’’ (παλαιό έθιμο) του Σταυρού και των εικόνων στο Νάρθηκα, ο αγιασμός των υδάτων και ο φωτισμός των πιστών στο προαύλιο (κιόσκι) του Ναού.
Στο Μήνυμά του για τα άγια Θεοφάνεια 2020 ο Σεβ. Μητροπολίτης μας εύχεται: ‘’Εύχομαι πατρικώς και αρχιερατικώς ο εν Τριάδι φανείς Θεός να κατακλύση τις καρδιές μας με την χάριν Του, ώστε ο νέος χρόνος να είναι ειρηνικός και σωτήριος και τα αγιασμένα νερά του Ιορδάνου να μας καθαρίζουν από την λέπρα της αμαρτίας. Ο πνευματικός Σας Πατέρας, ο Επίσκοπος και Μητροπολίτης Σας. Ο Σερβίων και Κοζάνης Παύλος’’.
Έψαλε τους ύμνους της εορτής ο καλλίφωνος χορός των ψαλτών: Γιάννης Τζινίκος, Γιώργος Καραγιάννης, Γιάννης Παπαγόρας, Δήμητρα Κίτση, Γιώργος Σεραφείμ, Δημήτριος Στεφανόπουλος, Βασίλης Καρανώτας.
Ακολούθησε ο παραδοσιακός κυκλικός χορός των Θεοφανείων στο προαύλιο. Στον οποίο συμμετείχε το εκκλησίασμα και τα τραγούδια τα τραγούδησαν οι χορευτές, χωρίς ορχήστρα. Κορυφαία του χορού ήταν η Σοφία Αντωνίου (καλλίφωνη και καλή γνώστης των στίχων και της μουσικής τους) και επαναλάμβανε το στίχο ο χορός. Αισθητή η απουσία, του Ιωάννη Στεργιόπουλου, καλλίφωνου και κορυφαίου του χορού των ανδρών, γνώστη των στίχων και της μουσικής των τραγουδιών, – αιωνία του η μνήμη.
Του κυκλικού παραδοσιακού χορού των Θεοφανείων προηγείται πάντα ο Σταυρός. Τον οποίο φέτος ‘’πήρε’’ η οικογένεια του Παντελή και της Αναστασίας Παπαγόρα. Λάβαρα Παναγίας και Αγίου Διονυσίου: Χάρης Μύρος και Μπάμπης Κουτλιάμπας. Διακονητές: Μιχαήλ Αντωνίου, Περικλής Παπαγεωργίου, Σωκράτης Παπαγόρας (μικρός). Εκφωνητής και γραφεύς: Δημήτριος Στεφάνου και Λάμπρος Κουτσιούκης.
Ο Ιερός Ναός πρόσφερε σε όλους τους πανηγυριστές-πιστούς εορταστικό κέρασμα. Διακόνησαν, το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο, ιερόπαιδες και το Φιλόπτωχο του Ιερού Ναού. Τα εδέσματα (τσίπουρο, οίνος, σαρμαδάκια, ελιές, τυρί κ.ά.), προσφορές των οικογενειών.
Τον κυκλικό χορό των Θεοφανείων, ως έθιμο, τον βρήκα στην Ενορία, από το 1984, όταν μου ανετέθη, από τον τότε Μητροπολίτη Σερβίων και Κοζάνης Διονύσιο, η διακονία της. Από τότε ως τα σήμερα συνεχίζεται χωρίς καμιά διακοπή. Βέβαια αυτό δεν είναι εύκολο. Μέσα στη γενικότερη εκλογίκευση και αυτονόμηση, αυτονομείται από την Εκκλησία (σύγχρονη μονοφυσιτική αντίληψη) και ένα μεγάλο μέρος από την προσωπική και συλλογική μας ύπαρξη και οντότητα.
Επιμένουμε και ελπίζουμε (πειράζει που επιμένουμε και που ελπίζουμε;) στην επανασύνδεση και επανένταξη του όλου βίου στην Εκκλησία ως Σώματος Χριστού, που με τη σάρκωσή Του προσέλαβε τον όλο άνθρωπο και όχι μέρος του. Και με τη Θεοφάνεια κατά τη Βάπτιση του Χριστού στον Ιορδάνη από τον Ιωάννη τον Βαπτιστή, μας αποκαλύπτει την Τριαδικότητα των ασύγχυτων υποστάσεών Του: του Πατέρα, του Υιού στο Πρόσωπο του Χριστού και του Αγίου Πνεύματος.
Το έθιμο ήταν και συνεχίζει να είναι συνδεδεμένο με τη Θεία Λειτουργία των Φώτων – Θεοφανείων και τον Αγιασμό των υδάτων. Είναι η χαρά του φωτισμού, η χαρά του αγίου Δωδεκαημέρου, που εξαγγέλλεται από τους χορευτές των κυκλικών χορών στα προαύλια των Ναών στους ανθρώπους και στην κτίση.
Οι χορευτές εκκλησιάζονται την ημέρα των Θεοφανείων-Φώτων. Είναι μέλη του εκκλησιάσματος. Η εξαγγελία της χαράς δεν είναι ούτε ανεδαφική ούτε αόριστη και νεφελώδης, ούτε περιορίζεται μόνο στη γη. Έχει αιτία τη φανέρωση του Θεού στην Τριαδική του μορφή κατά τη Βάπτιση του Χριστού από τον Ιωάννη τον Πρόδρομο και Βαπτιστή στον Ιορδάνη ποταμό.
‘’Σήμερα τα Φώτα κι ο φωτισμός – και χαρά μεγάλη και αγιασμός. // Ο Χριστός μας έρχεται με σκοπό – εις τον Ιορδάνη τον ποταμό. // Ο Χριστός στον Πρόδρομο ομιλεί – ‘’Έλα Ιωάννη’’, παρακαλεί. // Άπλωσε με θάρρος και θάρρεψε – το Θεό και Πλάστη σου βάπτισε’’.
Πόσο σημαντικό είναι αυτό. Μέλη του εκκλησιαστικού – λειτουργικού σώματος μαζί με παιδιά γίνονται φορείς του μηνύματος της Εκκλησίας: ‘’Φως εκ φωτός έλαμψε τω κόσμω Χριστός ο Θεός ημών, ο επιφανείς Θεός, τούτον λαοί προσκυνήσωμεν’’. (Στιχηρό Ιδιόμελο εις τους Αίνους. Ήχος α’. Γερμανού Πατριάρχου).
Το έθιμο έχει τις ρίζες του στα ορεινά χωριά των Πιερίων ορέων. Είναι μια μαρτυρία ενός τρόπου του συλλογικού βίου, που όλες του οι εκφάνσεις ήταν διαποτισμένες από τη λειτουργική ζωή της Εκκλησίας. Από αυτήν εμπνεόταν και προς αυτήν έτεινε. Μέσα στη Θεία Λατρεία ζυμωνόταν όλος ο βίος των ανθρώπων. Οι άνθρωποι χαριτώνονταν και οι σχέσεις τους νοηματοδοτούνταν.
Διαπιστώνουμε με θλίψη τον περιορισμό της Εκκλησίας στο περιθώριο της Ιστορίας. Κι αυτό είναι έργο εν μέρει μόνον των αρνητών Της. Εν πολλοίς είναι ‘’κατόρθωμα’’ οικείων αδυναμιών. Η Βασιλεία τού Θεού, όπως έγραψε ο μαρξιστής τότε Ροζέ Γκαρωντύ, ‘’δεν είναι μια υπόσχεση που περιμένουμε παθητικά την πραγματοποίησή της, αλλά είναι καθήκον, που πρέπει να εκπληρωθεί’’. Προφανώς ‘’δαπάναις και ενεργείαις’’ μας!
Στο νέο Εκκλησιαστικό Συμβούλιο θητείας 2020 – 2022: Άννα Κρομμύδα, Περικλή Παπαγεωργίου, Ολυμπία Δολδούρα, Θεοδώρα Κακούλη. Και στο νέο Φιλόπτωχο του Ι. Ναού: Άννα Γεωργάκη, Ανθούλα Παπαγόρα και Άννα Παπαδημητρίου. Καλή θητεία!
‘’Φωνή Κυρίου επί των υδάτων βοά λέγουσα. Δεύτε λάβετε πάντες, Πνεύμα σοφίας, Πνεύμα συνέσεως, Πνεύμα φόβου Θεού, του επιφανέντος Χριστού’’. (Ιδιόμελο. Ήχος πλ. δ.).
π. Κωνσταντίνος Ι. Κώστας
παπαδάσκαλος, 9-1-2020
