Συνέντευξη του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στον τηλεοπτικό σταθμό STAR και τη δημοσιογράφο Μάρα Ζαχαρέα
Δημοσιογράφος: Κύριε Πρωθυπουργέ, καλησπέρα σας. Ευχαριστούμε πάρα πολύ που επιλέξατε το κεντρικό δελτίο ειδήσεων του Star για την πρώτη σας τηλεοπτική συνέντευξη μετά την πανδημία.
Κ. Μητσοτάκης: Εγώ σας ευχαριστώ, κυρία Ζαχαρέα. Ίσως δεν πρέπει να λέμε “μετά την πανδημία”, θα πρέπει να λέμε ακόμα “κατά τη διάρκεια της πανδημίας”, καθώς έχουμε καταφέρει μεν να περιορίσουμε στο ελάχιστο τα περιστατικά, αλλά θέλω να τονίσω -και από το δικό σας δελτίο- ότι ο κίνδυνος ακόμα δεν έχει περάσει οριστικά. Βλέπετε ότι προχωράμε σε μία λελογισμένη χαλάρωση των περιοριστικών μέτρων. Θα πρέπει, όμως, όλα να τα λαμβάνουμε υπόψη. Τις κεντρικές οδηγίες που μας έχουν δώσει οι ειδικοί, τα μέτρα ατομικής υγιεινής, η μάσκα όπου χρειάζεται, οι κοινωνικές αποστάσεις ήρθαν για να μείνουν. Και για να είμαστε απολύτως σίγουροι ότι το καλοκαίρι θα περάσει έτσι όπως το θέλουμε, χωρίς ουσιαστικά περιστατικά, πρέπει να επιμείνουμε σε αυτές τις απλές συνταγές. Για να ξαναπάρουμε δηλαδή πίσω τον έλεγχο των ζωών μας πρέπει να αλλάξουμε, έστω και λίγο, τις συμπεριφορές μας.
Δημοσιογράφος: Καλά κάνετε και το επισημαίνετε αυτό. Θέλω να σας ρωτήσω γιατί υπάρχει ένας φόβος στους συμπολίτες μας, από τη μία θέλουμε που έρχονται τουρίστες, από την άλλη φοβόμαστε μήπως κολλήσουμε. Θα λέγατε, όμως, ότι τα δύσκολα τα έχουμε αφήσει πίσω;
Κ. Μητσοτάκης: Ναι, πιστεύω ότι τα δύσκολα τα έχουμε αφήσει πίσω μας και τα αφήσαμε πίσω μας όλοι μαζί. Και θέλω, με την ευκαιρία αυτή, να ευχαριστήσω -και πάλι- όλες τις Ελληνίδες και όλους τους Έλληνες που άκουσαν τις συμβουλές των ειδικών, άλλαξαν τις συμπεριφορές τους, άλλαξαν τις ζωές τους. Έμειναν σπίτι, προστάτευσαν τους πιο αδύνατους και υπέστησαν ένα οικονομικό κόστος για να προστατεύσουμε τη δημόσια υγεία, την υγεία των ανθρώπων που αγαπάμε, την υγεία των γιατρών και των νοσηλευτών μας. Δεν θα μπορούσαμε να είχαμε αυτήν την εθνική επιτυχία, διότι πρόκειται περί εθνικής επιτυχίας, εάν δεν είχαμε δουλέψει όλες και όλοι μαζί. Είναι σημαντική παρακαταθήκη αυτή για τη χώρα για την οποία δεν πρέπει να διακινδυνεύσουμε.
Έρχομαι τώρα στην ουσία του ερωτήματός σας. Προφανώς και κάναμε όλη αυτή τη δύσκολη δουλειά για να μπορέσουμε να επανέλθουμε σε μία νέα καθημερινότητα, σε μία νέα κανονικότητα, να ξαναρχίσει η οικονομία να λειτουργεί έστω και με λίγο διαφορετικούς κανόνες. Και αυτό θέλουμε να συμβεί και όταν με το καλό η χώρα μας θα είναι έτοιμη να υποδεχθεί τουρίστες. Θα αρχίσουμε να ανοίγουμε σταδιακά από τις 15 Ιουνίου. Από την 1η Ιουλίου θα δεχόμαστε και απευθείας πτήσεις στα νησιά μας. Αλλά θέλω να σκεφτείτε, κυρία Ζαχαρέα, ότι προσπαθούμε να προβλέψουμε τι θα γίνει σε πέντε εβδομάδες από τώρα. Ήδη σε 1.300 δειγματοληπτικά τεστ που κάναμε από αφίξεις στο εξωτερικό αυτή την εβδομάδα, δεν είχαμε ούτε ένα θετικό κρούσμα. Και επειδή η πανδημία βαίνει μειούμενη σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες -αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε έξαρση στην Αμερική και στη Λατινική Αμερική- είμαστε αισιόδοξοι ότι θα μπορούμε να ανοίξουμε τον τουρισμό σε πρώτη φάση σε χώρες που έχουν τα ίδια επιδημιολογικά δεδομένα με εμάς με το να κάνουμε δειγματοληπτικά τεστ και να μην χρειάζεται να τεστάρουμε όλους όσοι θα έρχονται στην Ελλάδα. Και αισθανόμαστε πολύ ασφαλείς με αυτή την επιλογή, λαμβάνοντας υπόψη ταυτόχρονα ότι όλοι όσοι έρχονται στην Ελλάδα θα μπορούν να απολαμβάνουν τις ομορφιές της χώρας μας, αλλά πάλι με τους βασικούς κανόνες οι οποίοι θα ισχύουν και για τους Έλληνες πολίτες.
Στην αρχή της επιδημίας φαινόταν να τίθεται ένα δίλημμα μεταξύ προστασίας της δημόσιας υγείας και ανάπτυξης. Είναι ψεύτικο αυτό το δίλημμα. Αντίστροφα δουλεύει η εξίσωση. Όσο πιο γρήγορα πάρουμε μέτρα, όσο πιο αποτελεσματικά προστατεύσουμε τη δημόσια υγεία, τόσο πιο γρήγορα θα έρθει η ανάπτυξη την επόμενη μέρα.
Δημοσιογράφος: Θέλω να έρθω στην απόφασή σας για το άνοιγμα των δημοτικών σχολείων και των βρεφονηπιακών σταθμών. Είναι το θέμα της ημέρας σήμερα. Υπήρχαν λοιμωξιολόγοι επιφυλακτικοί, υπήρχαν και δημοσκοπήσεις που έδειχναν ότι οι περισσότεροι γονείς έλεγαν όχι στο άνοιγμα των δημοτικών. Τι ήταν αυτό που εσάς σας έκανε να δώσετε το “πράσινο φως”: 1η Ιουνίου ανοίγουμε.
Κ. Μητσοτάκης: Οι απόψεις των ειδικών. Η ομόφωνη εισήγηση της Επιτροπής, τελικά, ότι τα δημοτικά και τα νηπιαγωγεία και οι βρεφονηπιακοί σταθμοί πρέπει να ανοίξουν. Εάν πήγαινα με τις δημοσκοπήσεις, κυρία Ζαχαρέα, δεν θα έπρεπε να ανοίξω τα δημοτικά. Θεωρώ, όμως, ότι θα ήταν λάθος αν το έκανα αυτό. Και μου δίνεται η ευκαιρία, μέσα από τη συνέντευξη αυτή να εξηγήσω το σκεπτικό μας και να πείσω γονείς, οι οποίοι ενδεχομένως να είναι σήμερα ακόμα επιφυλακτικοί ότι αυτή είναι η σωστή επιλογή.
Γιατί το λέω αυτό. Αυτή είναι η ασφαλέστερη στιγμή να ανοίξουμε τα δημοτικά, τα νηπιαγωγεία και τους παιδικούς σταθμούς. Πρακτικά δεν έχουμε κρούσματα, έχουμε ανοίξει ήδη τα γυμνάσια και τα λύκεια και πήγε πάρα πολύ καλά το άνοιγμα αυτό, χωρίς κανένα ουσιαστικό πρόβλημα. Τα επιδημιολογικά μας δεδομένα εξακολουθούν να είναι εξαιρετικά. Τα παιδιά πρέπει να γυρίσουν στο σχολείο. Είναι πολύ μεγάλο το διάστημα των έξι μηνών, από το Μάρτιο μέχρι το Σεπτέμβριο, κυρίως για τα παιδιά δημοτικού, να μείνουν μακριά από τα σχολεία.
Και πρέπει να σας πω ότι αυτή η απουσία από το σχολείο εντείνει τις κοινωνικές ανισότητες. Είναι τα πιο αδύναμα παιδιά, τα παιδιά που προέχονται από νοικοκυριά όχι τόσο εύπορα τα οποία επωμίζονται το μεγαλύτερο βάρος της απουσίας από το σχολείο.
Κατά συνέπεια, πρέπει να σας πω ότι ουσιαστικό αντεπιχείρημα γιατί να μην ανοίξουν τα δημοτικά δεν υπήρχε. Και από τη στιγμή που μας το εισηγήθηκαν οι ειδικοί, έπρεπε να πάω με τη γνώμη των ειδικών, παρότι αναγνωρίζω ότι στην κοινή γνώμη εξακολουθεί να υπάρχει μία καχυποψία.
Πράγματι, αν πήγαινα, όπως σας είπα με τις δημοσκοπήσεις, δεν θα προέβαινα σε μία τέτοια κίνηση και θα θεωρούσα ότι κάνουμε αυτό το οποίο είναι ασφαλές. Ξέρετε, κανείς δεν σου λέει ποτέ, σπάνια θα σου πουν στην πολιτική μπράβο για ένα πρόβλημα το οποίο δεν δημιουργήθηκε. Όλοι θα σπεύσουν να κριτικάρουν αν κάτι πάει λάθος. Λίγοι θυμούνται τώρα τη συζήτηση η οποία έγινε για τα λύκεια και για τα γυμνάσια και την κριτική την οποία δεχθήκαμε όταν επιλέξαμε να τα ανοίξουμε γιατί όλα πήγαν καλά. Αλλά θεωρώ ότι έχω μία υποχρέωση απέναντι στα παιδιά και απέναντι στους γονείς τους να επανέλθουν τα παιδιά στη σχολική κανονικότητα. Είναι σημαντικό όχι μόνο για τη μαθησιακή τους εξέλιξη, είναι σημαντικό, ξέρετε, και για την ίδια την ψυχική τους υγείας στην οποία αποδίδω πολύ μεγάλη σημασία.
Και κάτι τελευταίο: Αν υπάρχει ένας γονιός, μία οικογένεια που για ειδικούς λόγους δεν πρέπει να στείλει το παιδί στο σχολείο, δεν θα το κάνει.Μην έχουμε αυταπάτες. Το ίδιο συνέβη και με τα παιδιά του γυμνασίου και του λυκείου. Θα είναι όμως η εξαίρεση, δεν θα είναι ο κανόνας. Επομένως, θα ήθελα πραγματικά να ενθαρρύνω τους γονείς, εκτός αν υπάρχουν, προφανώς ειδικοί λόγοι στο νοικοκυριό, να μην φοβηθούν να στείλουν τα παιδιά στο σχολείο. Εξάλλου τα παιδιά παίζουν έξω και είναι πάντα καλύτερα να έχουμε τα παιδιά σε ένα οργανωμένο περιβάλλον παρά σ’ ένα ανοργάνωτο περιβάλλον γιατί και στο οργανωμένο περιβάλλον και τα μικρά παιδιά, πρέπει να σας πω, γνωρίζουν και μπορούν να αλλάζουν τις συνήθειές τους.
Περπατούσα σήμερα το πρωί στον Πειραιά, πέτυχα διάφορα πιτσιρίκια, Α’, Β’ δημοτικού, τους ρώτησα λοιπόν: Τώρα που θα ανοίξουν τα σχολεία τι πρέπει να κάνετε; Μου είπαν όλα με μία φωνή: Θα πλένουμε τα χέρια μας, δεν θα αγκαλιαζόμαστε. Δηλαδή μέχρι και στα μικρά παιδιά των 6, 7, 8 χρονών έχουν αλλάξει πια οι συνήθειές τους και αυτό είναι μία παρακαταθήκη δημόσιας υγείας που δεν αφορά μόνο τον κορονοϊό. Δεν ξέρω αν θα επιστρέψει ο κορονοϊός, οι ειδικοί μάς λένε ότι μάλλον θα επιστρέψει. Αυτό που σίγουρα θα επιστρέψει είναι η γρίπη όμως. Και αυτή η παρακαταθήκη δημόσιας υγείας αφορά όλα τα μεταδιδόμενα νοσήματα, όχι μόνο τον κορονοϊό. Άρα, το Φθινόπωρο σε κάθε περίπτωση θα είμαστε πιο ασφαλείς από τώραέστω και αν επιστρέψει ο κορονοϊός.
Δημοσιογράφος: Θα γυρίσω στην οικονομία και στα εθνικά θέματα. Θέλω όμως πρώτα να πάτε τη μνήμη σας τρεις μήνες πίσω. Ποια ήταν η στιγμή εκείνη που συνειδητοποιήσατε ότι το κακό θα χτυπήσει και τη δική μας πόρτα, ότι πρέπει να υπάρξει ένα σχέδιο, ότι διαλέξατε τον Σωτήρη Τσιόδρα στρατηγό σας σε αυτή τη μάχη.
Κ. Μητσοτάκης: Από τον Ιανουάριο παρακολουθούσαμε την εξέλιξη του κορονοϊού στην Κίνα, και στις πρώτες επικοινωνίες που είχα με τον Σωτήρη ήταν απολύτως βέβαιος ότι αυτή η υπόθεση θα εξελισσόταν σε πανδημία. Και όταν αρχίσαμε να βλέπουμε τα πρώτα δείγματα από την Ιταλία ήταν απολύτως ξεκάθαρο ότι μία ανοιχτή χώρα, όπως η Ελλάδα, δεν θα μπορούσε με τίποτα να εξαιρεθεί, να αποτελούσε μία νησίδα ασφάλειας σε μία πανδημία η οποία έπαιρνε παγκόσμια χαρακτηριστικά, άσχετα αν τότε, θυμίζω, δεν είχε ακόμα επίσημα χαρακτηριστεί ως πανδημία από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.
Θέλω να σας θυμίσω ότι ακυρώσαμε τις καρναβαλικές εκδηλώσεις στην Πάτρα πριν παρουσιαστεί το πρώτο κρούσμα στην Ελλάδα, δεν μιλάμε για θάνατο, μιλάμε για κρούσμα. Δεχθήκαμε τότε μεγάλη κριτική ότι θα υπάρχει οικονομική επίπτωση στην Πάτρα, κάναμε όμως το σωστό. Από τις πρώτες κουβέντες που είχα με τον Σωτήρη -καθόταν στην καρέκλα που κάθεστε εσείς τώρα συζητώντας σε βάθος τα ζητήματα αυτά- ήταν απολύτως σαφές στο δικό μου το μυαλό ότι θα έπρεπε να πάμε σε lockdown. Και το ερώτημα ήταν: Το κάνουμε αμέσως ή το κάνουμε σε κάποιες εβδομάδες; Και πήρα την απόφαση να το κάνουμε αμέσως. Δεν έχω καμία αμφιβολία, κυρία Ζαχαρέα, ότι αν το lockdown είχε γίνει δύο εβδομάδες αργότερα, θα είχαμε θρηνήσει πολύ περισσότερα θύματα.
Δημοσιογράφος: Είναι ενδιαφέρον αυτό που λέτε με την εξής έννοια. Δεν διστάσατε καθόλου στο θέμα του lockdown; Δεν σκεφτήκατε ή δεν σας είπε κάποιος στενός σας συνεργάτης ότι η οικονομία θα έχει μεγάλο πρόβλημα; Αμφιταλαντευτήκατε καθόλου για αυτό;
Κ. Μητσοτάκης: Μία μέρα.
Δημοσιογράφος: Μία μέρα;
Κ. Μητσοτάκης: Ναι. Από τη στιγμή που έπρεπε να πάρω την απόφαση -όπως σας είπα ήταν σαφές ότι θα πηγαίναμε σε lockdown- είπα να πάμε τώρα, να μην πάμε σε μία βδομάδα, να μην πάμε σε δέκα μέρες, δεν θα αλλάξει κάτι, αντιθέτως θα έχουμε ένα όφελος αν καταφέρουμε να πνίξουμε αυτή την επιδημία εν τη γενέσει της. Και αυτό πιστεύω ότι καταφέραμε και κάναμε. Αλλά τονίζω δεν ήταν μόνο το lockdown, δεν ήταν μόνο η απόφαση της Κυβέρνησης, ακούγοντας πάντα τις συμβουλές των ειδικών, ήταν και η συμπαράταξη και η συστράτευση ολόκληρης της κοινωνίας. Το πήραμε πατριωτικά, πιστεύω, το πήραμε προσωπικά.
Και νομίζω ότι το γεγονός ότι σήμερα, για πρώτη φορά, εδώ και πάρα πολλά χρόνια, η Ελλάδα έχει τόσο καλά δημοσιεύματα στο εξωτερικό, μας δίνει μία αίσθηση υπερηφάνειας που είχαμε πολύ καιρό να την αισθανθούμε. Αισθανόμαστε μία χαρά, μία ικανοποίηση ότι τα καταφέραμε εκεί που όλοι προέβλεπαν την απόλυτη καταστροφή. Θυμίζω, για την Ελλάδα μία χώρα ταλαιπωρημένη με λίγες εντατικές, με ηλικιωμένο πληθυσμό. Η συνταγή ήταν να γίνει αυτό που έγινε στην Ιταλία, στον υπερθετικό βαθμό, εάν δεν είχαμε πάρει μέτρα. Δεν είναι μόνο τα μέτρα, γιατί μην έχετε καμία αμφιβολία ότι αυτά τα μέτρα τελικά δεν ήταν αστυνομικού χαρακτήρα. Είπα στη Βουλή -και στα διαγγέλματά μου- ότι πιστεύω στη δημοκρατία της πειθούς όχι της επιβολής. Βεβαίως και μπήκαν και πρόστιμα, αλλά ήταν επικουρικά. Η μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών συμπορεύτηκε με αυτήν την προσπάθεια, έκανε πολύ μεγάλη υπομονή.
Και τώρα που αρχίζουμε και χαλαρώνουμε και επανερχόμαστε στους κανονικούς ρυθμούς υπάρχει η ικανοποίηση ότι άξιζε τον κόπο, σώθηκαν ζωές από αυτήν την υπόθεση. Αυτό είναι το πιο βασικό. Δεν είναι τόσο η αξιοπιστία της χώρας, σώσαμε ζωές. Τα πράγματα θα ήταν πολύ χειρότερα εάν είχαμε αργήσει να πάρουμε τα μέτρα. Ευτυχώς κάναμε, πιστεύω, το σωστό. Ακολουθήσαμε τη σωστή στρατηγική και μέχρι στιγμής όλα πάνε καλά αλλά, τονίζω, δεν έχουμε τελειώσει ακόμα.
Βλέπω και εγώ τις εικόνες από του Ψυρρή το Σαββατοκύριακο και ανησύχησα. Και ένας από τους λόγους που επισπεύσαμε κατά μία εβδομάδα το άνοιγμα της εστίασης -σε σχέση με τον αρχικό προγραμματισμό- ήταν ακριβώς για να δώσουμε τη δυνατότητα στον κόσμο να βγει έξω και να διασκεδάσει οργανωμένα και όχι ανοργάνωτα. Τέτοιες εικόνες δεν πρέπει να ξαναδούμε. Και να μην πιστεύουμε ότι ο κίνδυνος έχει παρέλθει πλήρως. Ναι, έχει μειωθεί στο ελάχιστο, αλλά πρέπει ακόμα να προσέχουμε.
Δημοσιογράφος: Επειδή είπατε ότι οι επιδημιολόγοι λένε πως είναι πολύ πιθανό το δεύτερο κύμα το Φθινόπωρο, αυτό σημαίνει ότι εσείς μέσα σας είσαστε έτοιμος ξανά για ένα lockdown, αν, ο μη γένοιτο, χρειαστεί;
Κ. Μητσοτάκης: Το δεύτερο κύμα, εφόσον έρθει, γιατί δεν είμαστε σίγουροι, θα είναι διαφορετικό και θα εξηγήσω με απλά λόγια γιατί. Πρώτον, είμαστε όλοι πολύ πιο εκπαιδευμένοι. Όταν χτύπησε το πρώτο κύμα δεν ξέραμε τι σημαίνουν τα μέτρα ατομικής υγιεινής ή δεν τα είχαμε βάλει τόσο στη ζωή μας. Δεν ξέραμε τι σημαίνει κοινωνική αποστασιοποίηση. Δεν ξέραμε τη σημασία της μάσκας. Η μάσκα απεδείχθη εκ των υστέρων ότι είχε πολύ μεγαλύτερη σημασία από αυτό που νομίζαμε στην αρχή. Νομίζαμε, χρησιμοποιώ το πρώτο πληθυντικό για να εντάξω στον πρώτο πληθυντικό και την επιστημονική κοινότητα.
Άρα, εάν χτυπήσει το δεύτερο κύμα, θα είμαστε, πρώτον, πολύ πιο έτοιμοι. Άρα χαμηλότερη δυνατότητα μετάδοσης του ιού. Θα είμαστε σίγουρα πολύ πιο έτοιμοι ως προς την αντιμετώπιση προς το Σύστημα Υγείας. Καταφέραμε και διπλασιάσαμε μέσα σε εβδομάδες τα κρεβάτια εντατικής μας, έστω και προσωρινά. Και δεν φτάσαμε ούτε καν κοντά στο να εξαντλήσουμε τις δυνατότητες του Εθνικού Συστήματος Υγείας.
Το Φθινόπωρο θα έχουμε πολύ περισσότερα μόνιμα κρεβάτια Mονάδων Αυξημένης Φροντίδας. Και θα είμαι έτοιμος τις επόμενες ημέρες να κάνω πολύ συγκεκριμένες ανακοινώσεις σε αυτήν την κατεύθυνση με πολύ συγκεκριμένες δεσμεύσεις. Θα έχουμε καλύτερα φαρμακευτικά πρωτόκολλα. Δεν ξέρω εάν θα έχουμε εμβόλιο, δύσκολο να έχουμε εμβόλιο τον Οκτώβριο. Μπορεί και να έχουμε όμως, έστω σε περιορισμένες δόσεις. Και βέβαια και κάτι ακόμα: Θα μπορούμε να παρεμβαίνουμε πολύ πιο έξυπνα. Δηλαδή τα όποια lockdown να μην είναι οριζόντια, να είναι στοχευμένα. Εάν χρειάζεται κάπου να κάνουμε ένα lockdown -εάν, παραδείγματος χάριν, είχαμε ένα κρούσμα σ’ ένα σχολείο τον Οκτώβριο- δεν θα κλείναμε όλα τα σχολεία, εκτός αν είχαμε κρούσματα σε πολλά σχολεία. Θα μπορούσαμε να κλείνουμε το συγκεκριμένο σχολείο.
Κι αν κάτι πετύχαμε, και θέλω εδώ να αποδώσω τα εύσημα ειδικά στην Πολιτική Προστασία, είναι στο γεγονός ότι κάναμε πάρα πολύ καλή ιχνηλασιμότητα των κρουσμάτων. Επειδή ακριβώς είχαμε μικρούς αριθμούς, μπορούσαμε να βρίσκουμε τις επαφές τους. Εάν πάτε σήμερα στην Πολιτική Προστασία, θα δείτε έναν πολύ ωραίο ψηφιακό χάρτη όπου θα δείτε το κάθε κρούσμα πού είναι. Θα δείτε ο κάθε πολίτης Έλληνας ή ξένος που βρίσκεται σε καραντίνα, πού βρίσκεται, πόσες μέρες έχει ακόμα. Καταφέραμε και δημιουργήσαμε ένα ψηφιακό υπόβαθρο πληροφορίας το οποίο μας επιτρέπει να μπορούμε να κάνουμε σωστά τη δουλειά μας. Άρα και στο κομμάτι αυτό θα είμαστε πολύ πιο έτοιμοι και πολύ πιο εκπαιδευμένοι, ώστε να αποφύγουμε τα γενικά και οριζόντια lockdowns τα οποία τόσο στοιχίζουν στην οικονομία.
Δημοσιογράφος: Αυτό το πρώτο πεντάμηνο του 2020 ήταν πάρα πολύ πυκνό σε γεγονότα. Ξεκίνησε με τον Έβρο, την πίεση για το μεταναστευτικό από την πλευρά της Τουρκίας. Είχαμε την πανδημία. Πριν 100 χρόνια είχε συμβεί μια τόσο έντονη πανδημία. Δεν θυμάμαι άλλον Πρωθυπουργό να του έτυχαν τόσα πράγματα μαζεμένα μέσα σε πέντε μήνες. Τι σας δίδαξαν όλα αυτά; Και τι θα κάνατε διαφορετικό εάν μπορούσατε να γυρίσετε το χρόνο;
Κ. Μητσοτάκης: Κοιτάξτε, ως προς την κεντρική κατεύθυνση των πολιτικών μας πιστεύω ότι οι εξελίξεις και οι αντιδράσεις μας, μας δικαίωσαν. Σίγουρα επί μέρους αλλαγές και διαφοροποιήσεις θα μπορούσε κανείς να σκεφτεί. Δεν πιστεύω όμως ότι κάναμε κάποιο ουσιαστικό στρατηγικό λάθος στην κατεύθυνση που πήραμε για την αντιμετώπιση και των δύο αυτών κρίσεων. Έχετε δίκιο. Θυμάμαι όταν μπήκε το 2020, το βράδυ της Πρωτοχρονιάς που ο καθένας κάνει τις ευχές του και κάνει τα σχέδιά του για τον επόμενο χρόνο δεν μπορούσα να φανταστώ ότι θα διαχειριζόμουν μία τέτοια διπλή κρίση ταυτόχρονα ουσιαστικά. Η οικονομία πήγαινε πολύ καλύτερα, ο σκοπός μας ήταν το πώς θα ξαναβάλουμε την Ελλάδα σε γρήγορους ρυθμούς ανάπτυξης. Αλλά ξέρετε η πολιτική και η ζωή είναι γεμάτη απρόοπτα. Νομίζω το μεγάλο χαρακτηριστικό το οποίο επιδείξαμε ως Κυβέρνηση και ως λαός είναι η προσαρμοστικότητα. Γρήγορες αντιδράσεις. Αυτό είναι απολύτως κρίσιμο. Ήταν ακόμα πιο κρίσιμο στον Έβρο.
Θέλω να θυμίσω, ότι στον Έβρο βρεθήκαμε σε μία πολύ απότομη οργανωμένη πίεση μεταναστευτικών ροών το Σαββατοκύριακο της Καθαράς Δευτέρας. Και οι αποφάσεις που πήραμε ήταν ακαριαίες. Ασφαλίσαμε τα σύνορά μας, προστατεύσαμε τα σύνορά της Ελλάδος, προστατεύσαμε τα σύνορα της Ευρώπης. Στείλαμε ξεκάθαρο μήνυμα εντός και εκτός Ελλάδος ότι δεν πρόκειται να δεχθούμε αυτήν την πολιτική των μαζικών παράνομων εισροών μεταναστών και προσφύγων που χρησιμοποιούνται στα πλαίσια ενός γεωπολιτικού παιχνιδιού. Φέραμε όλη την ηγεσία της Ευρώπης τρεις ημέρες μετά, στον Έβρο και στείλαμε ένα μήνυμα. Και αυτό είναι κεκτημένο πια η φύλαξη των συνόρων της Ελλάδας και της Ευρώπης.
Αλλά επειδή μου κάνατε μία γενική ερώτηση, αυτό το οποίο σίγουρα έμαθα είναι πως πρέπει κανείς να παίρνει γρήγορες αποφάσεις όταν δεν έχει κατ’ ανάγκη όλα τα δεδομένα. Και να σας πω και κάτι: Αναδιατάξαμε και λίγο τις προτεραιότητές μας και τις πολιτικές μας προτεραιότητες. Το έχω πει, το επαναλαμβάνω και σε εσάς. Τεράστια σημασία και σεβασμό στο Εθνικό Σύστημα Υγείας. Θα φτιάξουμε ένα νέο Εθνικό Σύστημα Υγείας, ένα Ν.Ε.Σ.Υ. Είχαμε το Ε.Σ.Υ., τώρα θα πάμε στο νέο Εθνικό Σύστημα Υγείας το οποίο θα έχει στον πυλώνα του αυξημένο αριθμό εντατικών και κρεβατιών μονάδας αυξημένης φροντίδας. Αλλά δεν θα είναι μόνο αυτό. Απεδείχθη ότι είναι μεγάλη παρακαταθήκη το Εθνικό Σύστημα Υγείας.
Αλλά νομίζω ότι και σε προσωπικό επίπεδο όλοι περάσαμε λίγο περισσότερο χρόνο με τις οικογένειές μας. Εγώ με τα παιδιά μου, ήρθαν και τα τρία μου παιδιά από το εξωτερικό, δεν είχαμε ξαναβρεθεί οι πέντε μας μαζί για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα εδώ και πολύ καιρό. Και νομίζω ότι την ίδια εμπειρία ίσως είχαν και πολλές άλλες οικογένειες. Έγινε μία νομίζω εσωτερική αναδιάταξη προτεραιοτήτων τι είναι σημαντικό και τι δεν είναι. Δεν νομίζω ότι μας έκανε κακό αυτό. Μάλλον καλό μας έκανε.
Δημοσιογράφος: Είχε και κάποια άλλα θετικά ο κορονοϊός. Δείξαμε υπευθυνότητα, ο καθένας χωριστά και όλοι μαζί, δείξαμε αλληλεγγύη και ακούσαμε μετά από δέκα χρόνια και πολλά μπράβο από το εξωτερικό εκεί που ήμασταν μία χώρα δαχτυλοδεικτούμενη. Είναι αυτό ένα κεφάλαιο που μπορούμε να το πάμε παραπέρα; Υπάρχει δηλαδή ένα σχέδιο για την επόμενη μέρα;
Κ. Μητσοτάκης: Βεβαίως. Νομίζω ότι αυτό το οποίο ανακτήσαμε είναι η εμπιστοσύνη. Η εμπιστοσύνη είναι μια πάρα πολύ σημαντική λέξη. Αφορά τις σχέσεις τις κοινωνικές, τις διαπροσωπικές. Αφορά τη σχέση μας με το οργανωμένο κράτος, με την πολιτεία. Εκχωρούμε συνειδητά αρμοδιότητες και ευθύνες στην πολιτεία να μας προστατεύει τη ζωή μας, την υγεία μας, να μας παρέχει εκπαίδευση. Και όταν αυτοί οι δεσμοί εμπιστοσύνης δοκιμάζονται, τότε δοκιμάζεται όλη η κοινωνική συνοχή. Το κράτος λειτούργησε. Ότι για πρώτη φορά, όσο θυμάμαι εγώ τουλάχιστον, δεν ακούσαμε αυτή την κουβέντα «Πού είναι το κράτος;». Το κράτος ήταν εδώ, παρών και μερικές φορές εξέπληξε κιόλας με την ταχύτητά του και την αποτελεσματικότητά του. Αναφέρω ενδεικτικά την τεράστια σημασίας ψηφιακή μετάβαση η οποία έγινε.
Όλα αυτά ήταν δρομολογημένα. Δεν έγιναν πάνω στην πανδημία. Απλά πατήσαμε το κουμπί του επιταχυντή. Ήταν δουλειά η οποία είχε γίνει, είχε γίνει δουλειά υποδομής και απλά βγάλαμε πολύ πιο γρήγορα ψηφιακές υπηρεσίες που θα τις προσφέραμε στους πολίτες ούτως ή αλλιώς. Τώρα αναγκαστήκαμε απλά να το κάνουμε πιο γρήγορα. Αυτό σημαίνει ότι αύριο κάποιος ο οποίος θα θελήσει να ζήσει και να δουλέψει στην Ελλάδα και να δουλεύει από την Ελλάδα για το εξωτερικό, θα δει την Ελλάδα με τελείως διαφορετικό μάτι.
Η Ελλάδα είναι ένας θαυμάσιος τόπος. Πάντα το ξέραμε αυτό. Πολύ όμορφος. Θα ήθελε κανείς να ζει εδώ πέρα. Είχαν όμως επιφυλάξεις. “Είναι ασφαλής;” “Έχει Εθνικό Σύστημα Υγείας το οποίο μπορεί να καλύψει τις ανάγκες;” Μπορεί να έλεγε ενδεχομένως κάποιος ξένος ηλικιωμένος ο οποίος θα σκεφτόταν να αγοράσει ένα σπίτι στην Ελλάδα. Δείτε, λοιπόν, πόσες ευκαιρίες ανοίγονται μπροστά μας ξαφνικά με αυτήν τη νέα εικόνα την οποία χτίζει η Ελλάδα. Και βέβαια και κάτι ακόμα: Η Ελλάδα ως αξιόπιστη χώρα σήμερα, ως μια χώρα της οποίας η γνώμη μετράει, που μπορεί να στέκεται όχι ως ο τελευταίος τροχός της αμάξης, όπως ήταν μέχρι σήμερα, διεκδικεί και στην Ευρώπη. Ετοιμαζόμαστε να κάνουμε μια πολύ μεγάλη συζήτηση στην Ευρώπη για το λεγόμενο Ταμείο Ανάκαμψης, το Recovery Fund. Και θα έχουμε ένα πολύ δύσκολο συμβούλιο μπροστά μας.
Δημοσιογράφος: Ναι, θα σας ρώταγα για αυτό.
Κ. Μητσοτάκης: Η Ελλάδα διεκδικεί όχι δανεικά, δεν χρειαζόμαστε δανεικά, διεκδικεί απευθείας μεταβιβάσεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση στη γραμμή την οποία άνοιξε η Γαλλία και η Γερμανία. Και ο λόγος μας σήμερα και η άποψή μας, πιστεύω, εκτίμησή μου είναι, προφανώς έχει και ένα στοιχείο υποκειμενικότητας, αλλά θεωρώ ότι σήμερα η γνώμη μας και η άποψή μας ως μια χώρα πολύ πιο αξιόπιστη μετράει περισσότερο στην Ευρώπη.
Άρα και εκεί μπορούμε να κεφαλαιοποιήσουμε αυτή την επιτυχία μας. Συμμετέχουμε σε μια πολύ ενδιαφέρουσα ομάδα χωρών από όλον τον κόσμο. Συμμετέχει η Σιγκαπούρη, η Αυστραλία, η Νέα Ζηλανδία, κάποιες ευρωπαϊκές χώρες που τα πήγανε καλύτερα, το Ισραήλ. Και συζητάμε παραδείγματα, σκέψεις για το πώς μπορούμε να προχωρήσουμε πιο γρήγορα στην αντιμετώπιση του προβλήματος, να ανοίξουμε τις οικονομίες μας.
Αυτό οδηγεί ήδη σε συμφωνίες όσον αφορά τους τουρίστες οι οποίοι μπορεί να έρθουν. Είχα επικοινωνία με τον Πρωθυπουργό, τον κύριο Νετανιάχου πριν από κάποιες ημέρες. Θέλουμε να έρθουν τουρίστες από το Ισραήλ, γιατί; Γιατί έχει αντίστοιχα επιδημιολογικά χαρακτηριστικά με εμάς. Και αυτοί έχουν ουσιαστικά καταφέρει να εκμηδενίσουν τα νέα κρούσματα. Αλλά βλέπετε ότι σε όλα αυτά υπάρχει μια σημαντική προστιθεμένη αξία.
Δημοσιογράφος: Μεθαύριο η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν θα κάνει ανακοινώσεις. Διαβάζω ότι το πακέτο που αντιστοιχεί στη χώρα μας μπορεί να είναι από 10 δισ., άλλοι έγραψαν και 20 δισ. Είναι ικανοποιητικό αυτό για εσάς; Και θα το αξιοποιήσετε με τι τρόπο; Με χρήματα προς την αγορά, προς το Ε.Σ.Υ.; Πώς;
Κ. Μητσοτάκης: Κοιτάξτε, κατ’ αρχάς, επειδή είναι εύκολο να ασκεί κανείς κριτική στην Ευρώπη, πρέπει να πω ότι η Ευρώπη συνολικά έχει κινηθεί γρήγορα σε σχέση με το πώς αντιδρούσε σε άλλες κρίσεις. Πρώτα η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έδωσε ατελείωτη ρευστότητα και στις τράπεζές μας και για πρώτη φορά η Ελλάδα μπήκε σε πρόγραμμα αγοράς ομολόγων. Και αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό. Παλεύαμε 5 χρόνια να μπούμε. Μπήκαμε τώρα. Αυτό μας διευκολύνει στο δανεισμό της χώρας. Ήρθησαν όλοι οι περιορισμοί σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις. Δεν έχουμε πια τον περιορισμό των πλεονασμάτων. Κανείς δεν συζητάει για τον περιβόητο στόχο του 3,5%, αυτός τουλάχιστον για φέτος και για του χρόνου εκτιμώ ότι έχει πάει περίπατο. Δεν υφίσταται τέτοιο ζήτημα σε αυτή την κρίση.
Ποιο θα είναι το ποσό; Δεν το ξέρουμε ακόμα, διεκδικούμε το μεγαλύτερο δυνατό. Γιατί; Διότι η Ελλάδα είναι μια χτυπημένη χώρα με υψηλή ανεργία, όλοι το αναγνωρίζουν. Ήδη η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει κάνει προβλέψεις ότι θα έχουμε μεγάλη ύφεση, δεν ξέρω τελικά τι θα ισχύσει αλλά σίγουρα πάνω σε αυτές τις προβλέψεις…
Δημοσιογράφος: Πού την υπολογίζετε εσείς την ύφεση;
Κ. Μητσοτάκης: Δεν θα κάνω καμία πρόβλεψη, κυρία Ζαχαρέα. Έχω πει ότι ύφεση θα είναι μεταξύ 5% και 10%, αυτό φαίνεται να είναι ο κοινός τόπος. Πρέπει να σας πω όμως ότι έχοντας κάνει κάποιες βόλτες στην αγορά και σήμερα που βρέθηκα στον Πειραιά πρώτη μέρα που άνοιξε η εστίαση, είδα μια πολύ, είμαι μετρημένος στα λόγια μου, είδα μια πολύ συγκρατημένη αισιοδοξία.
Όμως αυτά που θα γίνουν στην Ευρώπη είναι πολύ σημαντικά. Συζητάμε για πολλά δισεκατομμύρια, αυτό είναι το μόνο που μπορώ να σας πω, πολλά δισεκατομμύρια, τα οποία θα έρθουν να προστεθούν στο πακέτο των 24 δισεκατομμυρίων το οποίο έχουμε ήδη ανακοινώσει που είναι το μεγαλύτερο πακέτο που είχε ανακοινωθεί ποτέ στην Ελλάδα δημοσιονομικής στήριξης και στήριξης της ρευστότητας ταυτόχρονα και είναι το πακέτο το οποίο έχουμε ξεδιπλώσει τους τελευταίους μήνες.
Δημοσιογράφος: Βγήκε μια δημοσκόπηση σήμερα της Opinion Poll για το Επαγγελματικό Επιμελητήριο, εκεί εμφανίζεται 1 στους 4 επιχειρηματίες της εστίασης αλλά και άλλων κλάδων να λένε είτε ότι δεν θα μπορέσω να ανοίξω είτε ότι θα αναγκαστώ να απολύσω. Σας φοβίζουν οι επιπτώσεις στη μεσαία τάξη;
Κ. Μητσοτάκης: Βεβαίως. Και δεν έχω δει τη συγκεκριμένη μέτρηση, αλλά είναι ανησυχητικό αυτό που περιγράφετε γιατί είναι η πραγματική εικόνα στην αγορά εργασίας. Δεν έχουμε κανένα σκοπό να την εξωραΐσουμε. Θα μπορούσε να το διαβάσει κανείς και ανάποδα ότι 3 στους 4 δεν θα το κάνουν. Δεν λέω ότι αυτό είναι ο επιθυμητός στόχος, αλλά σίγουρα αυτό το οποίο ακούω από την αγορά είναι ότι βοηθήσαμε. Για πρώτη φορά βοηθήσαμε άμεσα, γρήγορα. Πήραμε κόστος μισθοδοσίας, βοηθήσαμε στα ενοίκια, κάναμε την επιστρεπτέα προκαταβολή, θα υπάρχει δεύτερη δόση της επιστρεπτέας προκαταβολής. Υπάρχουν χρηματοδοτικά εργαλεία από τις τράπεζες, θα ήθελα τις τράπεζες να μην είναι τόσο αυστηρές. Στο δεύτερο πλαίσιο, επειδή εκεί θα υπάρχει και κρατική εγγύηση στις χρηματοδοτήσεις που θα δίνουμε, πιστεύω ότι θα ωφεληθούν περισσότερες εταιρείες από τη ρευστότητα που ρίχνουμε στην αγορά.
Έχουμε κάνει, κυρία Ζαχαρέα, ότι περνάει από το χέρι μας. Και είμαι πάντα ανοιχτός σε προτάσεις. Τι δεν πρέπει να κάνουμε; Δεν πρέπει να μπούμε σε μια πλειοδοσία παροχών ανέξοδων. Τόσα εμείς, να έρθει η Αντιπολίτευση να πει τόσα επί δύο. Εάν υπάρχουν προτάσεις οι οποίες είναι τεκμηριωμένες και οι οποίες αντιμετωπίζουν πτυχές του προγράμματος που ενδεχομένως δεν τις έχουμε καλύψει, είμαι ο πρώτος ο οποίος θα έρθει εδώ να τις συζητήσει με την Αντιπολίτευση. Δεν έχω ακούσει ακόμα τις προτάσεις του κ. Τσίπρα γιατί η συνέντευξη γράφεται λίγο πριν από το δελτίο, αλλά δεν πρέπει να είναι αυτό ένα μπαράζ παροχών. Κερδίσαμε και κάτι ακόμα: Δώσαμε πολλά χρήματα, αλλά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, όλοι οι διεθνείς οργανισμοί ήρθαν και μας είπαν ότι το κάνατε σωστά. Δεν ξεπεράσατε ένα όριο που θα διακινδυνεύσετε τη δημοσιονομική σταθερότητα και τη δυνατότητα της χώρας να δανείζεται. Και αυτό είναι εξίσου σημαντικό.
Δημοσιογράφος: Θα διαβάσατε και εσείς προβλέψεις ότι η ανεργία εδώ στην Ελλάδα θα φτάσει το 20%. Δεν ξέρω αν ενστερνίζεστε εσείς αυτές τις προβλέψεις.
Κ. ΜΗΤΣΟΤΑΚΗΣ: Δεν το ξέρω. Πάρα πολλά θα εξαρτηθούν από το πώς θα πάει ο τουρισμός. Πιστεύω ότι θα έχουμε τουρισμό, προφανώς ξεκινάμε από το ναδίρ, θέλω να θυμίσω ότι Απρίλιο, Μάιο που ήταν μήνες με τουριστική κίνηση στη χώρα είχαμε μηδέν τουρισμό. Άρα ξεκινάμε από το μηδέν και χτίζουμε προς τα πάνω, αλλά δεν πιστεύω ότι θα είναι μια απόλυτη καταστροφή, εφόσον τα πράγματα πάνε όπως τα βλέπουμε σήμερα, η τουριστική χρονιά και πιστεύω ότι με τα εργαλεία που δώσαμε και στους ξενοδόχους θα ανοίξουν τα πιο πολλά ξενοδοχεία. Και θέτω και τους επαγγελματίες τους ξενοδόχους προ των ευθυνών τους.
Εμείς δώσαμε στους ξενοδόχους εργαλεία χρηματοδοτικά. Τους δώσαμε τη δυνατότητα να είναι πιο ευέλικτοι στην αγορά εργασίας χωρίς να υπονομεύσουμε τα δικαιώματα των εργαζομένων. Πρέπει και αυτοί να κάνουν το καθήκον τους και να πάρουν το ρίσκο. Είναι εύκολο ξέρετε για έναν ξενοδόχο εποχιακό το να μην ανοίξει μπορεί να μην του στοιχίσει και κάτι το ιδιαίτερο. Κάθεται ο κλάδος πάνω σε πολλές καλές χρονιές αλλά δεν είναι το σωστό σήμα, είναι το λάθος μήνυμα το οποίο πρέπει να στείλουμε. Και όλοι πρέπει να βάλουμε πλάτη. Και το δύσκολο πάντα ξέρετε είναι πως μοιράζουμε τη ζημιά. Και η ζημιά πρέπει να μοιραστεί πρωτίστως να πάρει το κράτος ένα μεγάλο βάρος, ο επιχειρηματίας μετά και ένα μικρό μερίδιο εκ των πραγμάτων μπορεί να το επωμιστεί και ο εργαζόμενος αλλά με αυτή τη σειρά πάντα.
Δημοσιογράφος: Αναφερθήκατε νωρίτερα στο Ε.Σ.Υ., θα σας το ρώταγα και εγώ, στους ήρωες νοσηλευτές, γιατρούς, βάλανε τις μάσκες και τους είδαμε πολύ πιο καθαρά. Περιμένουν πιο απτά πράγματα για το μέλλον. Δεν ξέρω αν σκέφτεστε να μονιμοποιήσετε επικουρικούς γιατρούς, αν σκέφτεστε να διευκολύνετε τα νοσοκομεία και με κόσμο αλλά και με συνθήκες. Τι είναι το σχέδιό σας για την επόμενη μέρα;
Κ. Μητσοτάκης: Καταρχάς προχωρήσαμε σε προσλήψεις εξπρές, σχεδόν 4.000 γιατροί και νοσηλευτές υποστήριξαν το Εθνικό Σύστημα Υγείας. Ήταν προσλήψεις που θα έπρεπε να γίνουν ούτως ή αλλιώς. Και πολλές από αυτές θα αποκτήσουν μόνιμα χαρακτηριστικά όταν παρέλθει η διετία της απασχόλησης γιατί το Ε.Σ.Υ. χρειάζεται νέο αίμα και σε νοσηλευτές και σε γιατρούς.
Και πρέπει να σας πω ότι επειδή γνώρισα, είχα την ευκαιρία να γνωρίσω και εξαιρετικούς, έχουμε εξαιρετικούς επιστήμονες, κάποιους τους γνώριζα κάποιους δεν τους γνώριζα, τον Σωτήρη τον Τσιόδρα δεν τον γνώριζα και σας διαβεβαιώνω ότι ο Σωτήρης Τσιόδρας θα παραμείνει σύμβουλ
