Οι πολιτικές δημιουργούνται και διαμορφώνονται σύμφωνα με τις ανάγκες της υπάρχουσας συνθήκης των πολιτών και της καθημερινότητας που βιώνουν, ωστόσο για να υπάρχει ένα πλαίσιο διαμόρφωσης πολιτικών θα πρέπει να υπάρχει είτε μια ιδεολογική προσέγγιση των καταστάσεων είτε διακηρυγμένες προτάσεις πάνω στις οποίες παράγεται το πλαίσιο όπου οριοθετεί την εφαρμογή πολιτικών στις συνθήκες της καθημερινότητας των πολιτών είτε σε μακροχρόνια αποτελέσματα που θα έχουν αντίκτυπο στη καλυτέρευση του βιοτικού επιπέδου.
Σε αυτές τις διακηρυγμένες προτάσεις πάνω στις οποίες βασίστηκε η δημιουργία της Ένωσης των ευρωπαϊκών χωρών, εκπορεύθηκαν και οι πολιτικές της ένωσης για τα κράτη μέλη της και τους πολίτες αυτών, συγκεκριμένα η συνθήκη της Ρώμης το 1956 καθίσταται η δομική διακήρυξη θέσεων για τις πολιτικές κατευθύνσεις του ευρωπαϊκού οικοδομήματος , καθώς παρήγαγε και κατηύθυνε πολιτικές με στόχο να θέσουν τα θεμέλια μιας «ολοένα στενότερης ένωσης» μεταξύ των λαών της Ευρώπης, να διασφαλίσουν την οικονομική και κοινωνική πρόοδο των χωρών τους με κοινές δράσεις, να βελτιώσουν τις συνθήκες διαβίωσης και εργασίας των πολιτών τους, να μειώσουν τις οικονομικές και κοινωνικές διαφορές μεταξύ των διάφορων περιφερειών της ΕΟΚ.
Στηριζόμενες οι πολιτικές της Ευρώπης στην αλληλεγγύη και στον αλτρουισμό, είχαν ως κυριότητα τους να την δικαιοσύνη και την οικονομική ανάπτυξη μεταξύ των ευρωπαϊκών λαών , αναδύθηκε η «Πολιτική Συνοχής» , που μπορεί να ακούγεται σαν μια αοριστολογία καθώς δεν έχει καταγραφεί ο όρος «πολιτική συνοχή» σε κάποιο επίσημο έγγραφο, παρα ταύτα παράχθηκαν πολιτικές που οδήγησαν στη δημιουργία του όρου, καθώς θεωρείται ότι η «συνοχή» αφορά τις πολιτικά και κοινωνικά ανεκτές αποκλίσεις και αυτό τη συνδέει με τον στόχο της «προώθησης της συνολικής αρμονικής ανάπτυξης» που περιελάβανε το προοίμιο της Συνθήκης της Ρώμης.
Η πολιτική συνοχής εμπεριέχει βασικούς παράγοντες κοινωνικής πολιτικής όπως η ισότητα, δικαιοσύνη, η αναδιανομή , ο αλτρουισμός που μπορεί να αποτελούν συγγενείς όρους, όμως δεν μπορούν έκαστος να χαρακτηρίσουν μια πολιτική πρωτοβουλία πράξεων στο σύνολο της , παροδικά αθροιστικά μπορεί να ορίζουν την ίδια την πολιτική, τα κίνητρα της πολιτικής δράσης, τη στρατηγική επίτευξης στόχων, το εύρος των οποίων μπορεί να επεκτείνεται στους κανόνες ενός «δίκαιου παιχνιδιού» και την εξασφάλιση ισότητας ευκαιριών. Η προέκταση αυτών των θέσεων αντανακλά την εφαρμογή της θεμελιώδους αρχής της ισότητας και δικαιοσύνης ως κύριου λόγου ύπαρξης της πολιτικής της συνοχής.
Η ευρωπαϊκή πολιτική συνοχής, έχει μια αμφίδρομη σχέση με τους παραπάνω παράγοντες όπως με την ισότητα και τη δικαιοσύνη αφενός και την αποδοτική κατανομή πόρων και την οικονομική ανάπτυξη αφετέρου, όμως υπάρχει ακόμη ένας σημαντικός παράγοντας, της αντιστάθμισης και της αποζημίωσης των λιγότερο αναπτυγμένων περιοχών λόγω προβλημάτων που δεν αντιμετωπίστηκαν εγκαίρως και στη διάρκεια του χρόνου έγιναν εμπόδια δυσπρόσιτα για την ανάπτυξη και την ευημερία.
Η Ενιαίας Ευρωπαϊκής Πράξης του 1987 αναφέρει ρητά ότι «η Κοινότητα αποσκοπεί ιδιαίτερα στη μείωση του χάσματος μεταξύ των διαφόρων περιοχών και στη μείωση της καθυστέρησης των πλέον μειονεκτικών περιοχών». Η αναφορά αυτή είναι κρίσιμη καθώς καθιστά την Ένωση συν-υπεύθυνη για την επίτευξη ενός φιλόδοξου στόχου, για τον οποίο απαιτούνται σημαντικοί πόροι και η χάραξη μιας σαφούς πολιτικής, μιας πολιτικής που θα επιφέρει πραγματική οικονομική επίπτωση και όχι μόνο επίπτωση συμβολικού ή επιβοηθητικού χαρακτήρα.
Η ενοποίηση της εσωτερικής αγοράς και η εξ αυτής αναμενόμενη συνολική οικονομική ανάπτυξη αποτελεί το θεμέλιο, τον ακρογωνιαίο λίθο της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης με επακόλουθο όμως τη δημιουργία και κυρίως τη διαιώνιση των γεωγραφικών ανισοτήτων στο εσωτερικό της. Οι λιγότερο αναπτυγμένες περιοχές πρέπει να αποζημιωθούν λόγω της ίδιας της πεμπτουσίας της ενοποιητικής διαδικασίας στην οποία συμμετέχουν. Έτσι, η πολιτική συνοχής λειτουργεί ως το αντίβαρο των συνεπειών της ίδιας της ενοποίησης.
Η ευρωπαϊκή πολιτική συνοχής αποτελεί τη μόνη ευρωπαϊκή πολιτική με ρητή χωρική / γεωγραφική πολιτική. Η πολιτική για τις περιφερειακές επενδύσεις της ΕΕ αποτελεί τη βασική επενδυτική πολιτική της ΕΕ, απευθύνεται σε όλες τις περιφέρειες και τις πόλεις της ΕΕ με σκοπό τη στήριξη της δημιουργίας θέσεων εργασίας, της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων, της οικονομικής ανάπτυξης, της βιώσιμης ανάπτυξης και της βελτίωσης της ποιότητας της ζωής των πολιτών.
Η χρηματοδότηση της πολιτικής συνοχής κατά την περίοδο 2021-2027 αναμένεται να στηρίξει τη δημιουργία 1,3 εκατομμυρίων θέσεων εργασίας και να αυξήσει το ΑΕΠ της ΕΕ κατά 0,5 % κατά μέσο όρο έως το τέλος της δεκαετίας και έως 4 % σε ορισμένα κράτη μέλη. Θα συμβάλει επίσης στην παροχή πολλών κοινών δημόσιων αγαθών, παρέχοντας απτά και συγκεκριμένα οφέλη στους πολίτες, τις περιφέρειες και τις πόλεις της Ευρώπης. Για να επιτευχθεί αυτό, η πολιτική συνοχής θα απελευθερώσει συνολικό όγκο επενδύσεων ύψους 545 δισ. ευρώ κατά την περίοδο αυτή, εκ των οποίων 378 δισ. ευρώ χρηματοδοτούνται από την ΕΕ. Οι επενδύσεις αυτές θα προωθήσουν τη διαρκή κοινωνικοοικονομική σύγκλιση, την εδαφική συνοχή, μια κοινωνική και χωρίς αποκλεισμούς Ευρώπη, καθώς και μια ομαλή και δίκαιη πράσινη και ψηφιακή μετάβαση.
Αντιλαμβανόμενοι την ανάγκη για περισσότερη Ευρώπη, με βαθιά κοινωνικά ερείσματα και προσπαθώντας να εξαλειφθούν οι ανισότητες μεταξύ των ευρωπαϊκών μερών η πολιτική συνοχής καθίσταται ζωτική για τη συνέχεια του εγχειρήματος. Οι ευρωπαίοι πολίτες ιδίως αυτοί που ζουν σε περιοχές με αρκετά προβλήματα στην οικονομία των περιοχών τους, αντιμετωπίζουν με δυσπιστία και σκεπτικισμό τις πολιτικές της ένωσης, καθώς ορισμένες πολιτικές είναι μακροχρόνιες και δεν μπορούν να γίνουν άμεσα απτές. Με αυτή τη κριτική όψη η πολιτική συνοχής μπορεί να χάνει τη σπουδαιότητα της στην όψη των πολιτών, ωστόσο παραμένει σπουδαία και κάιρια για την Ένωση και τις πολιτικές της που έχουν ως βάση τον ευρωπαίο πολίτη και τις ευρωπαϊκές κοινωνίες.
Συμπερασματικά η πολιτική συνοχής είναι το βασικό μακροπρόθεσμο επενδυτικό μέσο στην ΕΕ ,συμβάλλει στην ενίσχυση της οικονομικής, κοινωνικής και εδαφικής συνοχής στην ΕΕ, διορθώνει τις ανισορροπίες μεταξύ χωρών και περιφερειών και υλοποιεί τις πολιτικές προτεραιότητες της Ένωσης. Η πολιτική συνοχής υλοποιείται από διάφορα ταμεία:
• Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το οποίο επενδύει στην κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη όλων των περιφερειών και των πόλεων της ΕΕ.
• Το Ταμείο Συνοχής, το οποίο επενδύει στο περιβάλλον και τις μεταφορές στις λιγότερο ευημερούσες χώρες της ΕΕ.
• Το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο+, το οποίο στηρίζει την απασχόληση και συμβάλλει σε μια δίκαιη και χωρίς κοινωνικούς αποκλεισμούς κοινωνία στην ΕΕ.
• Το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, το οποίο στηρίζει τις περιφέρειες που πλήττονται περισσότερο από τη μετάβαση προς την κλιματική ουδετερότητα.
Ο Ιωάννης Μετίσογλου, ειδικεύεται στα ευρωπαϊκά θέματα και στη βιώσιμη ανάπτυξη με ειδίκευση τη τοπική ανάπτυξη.
