Μειώνεται ο μαθητικός πληθυσμός στα σχολεία της περιφέρειας, ενώ παράλληλα σημειώνεται αύξηση του αριθμού των μαθητών στα αστικά κέντρα, γεγονός που δείχνει ότι η αστυφιλία κερδίζει περαιτέρω έδαφος και τα χωριά συνεχίζουν την τάση ερήμωσης. Την ίδια στιγμή ακόμη μεγάλες διαστάσεις προσλαμβάνει η ερημοποίηση των χωριών που βρίσκονται μέσα στα ορυχεία και κάτω από τα φουγάρα της ΔΕΗ.
Σύμφωνα με στοιχεία της τελευταίας πενταετίας της Διεύθυνσης Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Κοζάνης σημειώθηκε μία αιμορραγία του μαθητικού πληθυσμού στις τρεις επαρχίες (Εορδαίας, Σερβίων και Βοΐου), ενώ την ίδια περίοδο αυτή τη μείωση του μαθητικού δυναμικού της επαρχίας την καρπώθηκε εξ’ ολοκλήρου η πόλη της Κοζάνης, δηλαδή το μεγάλο αστικό κέντρο και πρωτεύουσα του νομού. Ειδικότερα οι προαναφερόμενες επαρχίες απώλεσαν το 10% των μαθητών από την σχολική χρονιά 2013-14 έως τη φετινή σχολική χρονιά 2017-18. Αντιστοίχως η πόλη της Κοζάνης κατέγραψε αύξηση στα σχολεία της κατά 10% την ίδια πενταετία.
Ακόμη μεγαλύτερη είναι η φυγή των μαθητών από χωριά του ενεργειακού λεκανοπεδίου στα αστικά κέντρα και κυρίως στην Κοζάνη. Το αρνητικό ρεκόρ κατέχει το Προάστιο Εορδαίας, το οποίο το 2013-14 είχε στο δημοτικό σχολείο 45 μαθητές και σήμερα έχει μόλις 19! Απώλεσε το 58% του μαθητικού δυναμικού. Η πορεία ήταν πτωτική όλα τα χρόνια της πενταετίας, καθώς: το 2014-15 οι μαθητές μειώθηκαν σε 27, το 2015-16 σε 24 και το 2016-17 σε 22. Το δεύτερο αρνητικό ρεκόρ έχει η Ακρινή με 55 μαθητές στο δημοτικό σχολείο το 2013-14, από τους οποίους απέμειναν 32 τη φετινή χρονιά. Παρουσίασε μείωση της τάξης του 42%, η οποία ήταν πιο ραγδαία τα δύο τελευταία χρόνια. Μείωση μαθητικού πληθυσμού κατά 30% καταγράφηκε και στο Μαυροδένδρι, όπου φέτος το δημοτικό σχολείο έχει 28 παιδιά από 40 που είχε το 2013-14.
Αξιοσημείωτη είναι πάντως η μείωση των μαθητών κατά 16% στην πενταετία στο Δρέπανο, υπό την έννοια ότι είναι ένα μεγάλο χωριό, το οποίο βρίσκεται πολύ κοντά στον αστικό ιστό της πόλης της Κοζάνης. Είχε 115 παιδιά το 2013-14 και τώρα μειώθηκε στα 97. Για τον ίδιο λόγο δεν προκαλεί αίσθηση η μικρή αύξηση κατά 7% του μαθητικού πληθυσμού στο δημοτικό σχολείο των Κοίλων, το οποίο από 92 μαθητές στην αρχή της πενταετίας τώρα έχει 98. Μείωση κατά 14% κατέγραψε και το δημοτικό σχολείο Αγίου Δημητρίου – Ρυακίου με 75 μαθητές το 2013-14 και 65 σήμερα.
Η Ποντοκώμη που βρίσκεται στο κέντρο των δραστηριοτήτων της ΔΕΗ σημειώνει μία αξιοσημείωτη συγκράτηση των μαθητών, καθώς ο αριθμός μειώθηκε μόλις κατά 8%, δηλαδή από 54 σε 50. Βεβαίως, ως γνωστόν η Ποντοκώμη είναι σε φάση μετεγκατάστασης και υπάρχει μία αναμονή του πληθυσμού με την διανομή των οικοπέδων, τις αποζημιώσεις κ.λ.π. φαίνεται μάλλον προδιαγραμμένο πως αν προχωρήσει η μετεγκατάσταση σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα, στα στοιχεία της επόμενης πενταετίας δεν θα αναφέρεται καθόλου το δημοτικό σχολείο της σημερινής Ποντοκώμης, αφού δεν θα υπάρχει το υφιστάμενο χωριό.
Τέλος, εντύπωση προκαλεί η έστω και μικρή αύξηση κατά 13% των μαθητών του δημοτικού σχολείου της Δημοτικής Ενότητας Αγίας Παρασκευής του δήμου Εορδαίας, το οποίο έχει 48 μαθητές από 42 που είχε το 2013-14. Ίσως αυτό να οφείλεται στην ανέγερση της 5ης μονάδας της ΔΕΗ, γεγονός που συγκράτησε τον πληθυσμό στο χωριό.
Αυτό που πρέπει να σημειωθεί εν κατακλείδι είναι ότι αυτή η μεγάλη διαρροή μαθητών από το ενεργειακό κέντρο, συνδέεται άμεσα με το τέλος του λιγνίτη και βεβαίως συνοδεύεται με την γενικότερη αιμορραγία του πληθυσμού.
