Η σημασία της επανάχρησης βιομηχανικών χώρων – Του Κωστή Μπιτζάνη

Τoυ Κωστή Μπιτζάνη
Διευθύνων σύμβουλος της Τεχνόπολης του Δήμου Αθηναίων

Η διατήρηση βιομηχανικών χώρων και η επανένταξή τους στον αστικό ιστό των πόλεων φαίνεται να κερδίζει έδαφος τα τελευταία χρόνια. Η πρωτοβουλία ξεκινά συχνά από ομάδες πολιτών- κατοίκων που αισθάνονται να συνδέονται με την ιστορία και την αισθητική ενός βιομηχανικού χώρου και κινητοποιούνται για να αποτρέψουν την κατεδάφισή του και να απαιτήσουν τη διατήρησή του και την επανένταξή του με νέες χρήσεις στον σχεδιασμό της πόλης. Οι αρχές ανταποκρίνονται σε πολλές περιπτώσεις, τα βιομηχανικά κτίρια κηρύσσονται διατηρητέα και αναζητούνται νέες χρήσεις που θα τους επιτρέψουν να παίξουν έναν νέο σύγχρονο ρόλο στην κοινωνική και οικονομική ζωή της πόλης. Η διατήρησή τους και συχνά η ανακήρυξή τους ως μνημεία έχει κατ’ αρχήν από μόνη της μια μεγάλη σημασία. Η πόλη αποφασίζει να συντηρήσει και να αναδείξει το βιομηχανικό πολιτιστικό της απόθεμα. Να εξάρει σε μια εποχή έντονης αποβιομηχάνισης των δυτικών χωρών την ιστορία και τη σημασία της βιομηχανίας και της βιομηχανικής παραγωγής.

Η χρήση πρώτων υλών, μηχανημάτων και εξειδικευμένης εργασίας για την παραγωγή προϊόντων αποτελεί μια συλλογική προσπάθεια με υλική υπόσταση, που τείνει να εκλείψει εντελώς την εποχή της εικόνας, της εικονικής πραγματικότητας και της απουσίας ομαδικών και συλλογικών διεργασιών. Ο κάθε βιομηχανικός χώρος που διατηρείται ως μνημείο πρέπει να μπορεί με εύληπτο τρόπο να αφηγείται την ιστορία του στους επισκέπτες όλων των ηλικιών. Στην αναζήτηση του νέου ρόλου που θα έχει ο χώρος με την επανάχρηση πρέπει να ληφθούν υπ’ όψιν μια σειρά από παράγοντες

Η ιστορία του, η σχέση του με τη γειτονιά και με την πόλη.

Οι σημερινές ανάγκες της γειτονιάς και της πόλης και η άποψη των κατοίκων.

Η βιωσιμότητα του χώρου.

Με τα νέα, σύγχρονη επανάχρηση του βιομηχανικού χώρου επιτυγχάνεται ακόμη η δραστική μείωση του ενεργειακού αποτυπώματος με την αποφυγή της δημιουργίας νέων κτιρίων. Η επανάχρηση περισσοτέρων βιομηχανικών κτιρίων σε μια πόλη μπορεί να χαράξει νέες πολιτιστικές διαδρομές, να δημιουργήσει νέα πολιτιστικά τοπόσημα, να δώσει ζωή σε ερημωμένες περιοχές, να φέρει νέους επισκέπτες και εν τέλει ανάπτυξη για την πόλη. Το παράδειγμα της Τεχνόπολης Δήμου Αθηναίων τεκμηριώνει τη δυναμική που μπορεί να έχει η σύγχρονη επανάχρηση ενός παλιού εργοστασίου.

Στα τέλη της δεκαετίας του ’80 το ρυπογόνο εργοστάσιο φωταερίου σταματά τη λειτουργία του μετά από 126 χρόνια.

Κηρύσσεται διατηρητέο μνημείο το 1986.

Αποκαθίσταται από τον Δήμο Αθηναίων με τα μηχανήματα in situ.

Από το 1999 ξεκινά να λειτουργεί ως πολιτιστικός χώρος.

Το 2013 δημιουργείται και ξεκινά τη λειτουργία του το Βιομηχανικό Μουσείο Φωταερίου.

Το 2014 αρχίζει να λειτουργεί το INNOVATHENS, ένας κόμβος καινοτομίας, τεχνολογίας και ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας από μετατροπή ενός αεριοφυλακίου σε σύγχρονο hub.

Δημιουργούνται παιδότοποι και παιδικές χαρές, καφέ και μπαρ, καθώς και το Πωλητήριο του Βιομηχανικού Μουσείου Φωταερίου με έργα Ελλήνων σχεδιαστών εμπνευσμένα από τη βιομηχανική αισθητική.

Αναβαθμίζεται κάθε χρόνο το Athens Jazz της Τεχνόπολης Δήμου Αθηναίων, δικτυώνεται με τα μεγαλύτερα φεστιβάλ τζαζ του κόσμου, ενώ επεκτείνεται σε όλη την πόλη.

Πλήθος εκπαιδευτικών προγραμμάτων και θεατρικών παραστάσεων γύρω από τη βιομηχανική παραγωγή και τη ζωή στο εργοστάσιο λαμβάνουν χώρα όλο τον χρόνο.

Συλλέγονται και αξιοποιούνται προφορικές μαρτυρίες, με τη συμμετοχή εργαζομένων και κατοίκων.

Σχεδιάζεται κάθε καλοκαίρι πλούσιο συναυλιακό πρόγραμμα και η Τεχνόπολη Δήμου Αθηναίων γίνεται ο αγαπημένος χώρος του νεανικού κοινού.

Οργανώνονται και φιλοξενούνται εκθέσεις και φεστιβάλ που αγκαλιάζουν όλους τους τομείς της σύγχρονης ζωής στην πόλη (Η δεκαετία του ’80 στην Τεχνόπολη, 160 χρόνια Made in Greece, Ειδύλλια Οδός, Φεστιβάλ γύρω από τον καφέ, τη vegan διατροφή, την επιστήμη στην καθημερινή ζωή).

Χώροι της Τεχνόπολης του Δήμου Αθηναίων, με προεξάρχον το σύγχρονο αμφιθέατρο, νοικιάζονται για ομιλίες, μικρά συνέδρια, παραστάσεις, workshops, δημιουργώντας ένα σημαντικό έσοδο για τον χώρο.

Το παλιό εργοστάσιο φωταερίου εδραιώθηκε ως ένα από τα σημαντικότερα πολιτιστικά τοπόσημα της Αθήνας και αποτελεί πια απαραίτητο προορισμό για τον επισκέπτη της πόλης. Το βιομηχανικό παρελθόν συνδέθηκε με ένα ισχυρό πολιτιστικό παρόν και με ένα πολλά υποσχόμενο καινοτόμο μέλλον. Η Τεχνόπολη Δήμου Αθηναίων στελεχωμένη από μια δυναμική ομάδα, άξια συμμετέχει ενεργά και συνδιαμορφώνει την ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής αλλά και της πόλης.

Πηγή: https://www.naftemporiki.gr/