(Κείμενο διαβούλευσης-προτάσεων όπως παρουσιάστηκε στην Επιτροπή Διαβούλευσης του δήμου Κοζάνης την 1η Απριλίου 2015)
Η ανάπτυξη του Σιδηροδρόμου στην περιοχή της Κοζάνης δεν αποτέλεσε ποτέ προτεραιότητα για την Πολιτεία, η οποία με τη στάση της “φρόντισε”, διαχρονικά μέχρι σήμερα, για την πλήρη απαξίωσή του. Αποτέλεσμα αυτής της πολιτικής υπήρξε και η διακοπή της λειτουργίας της γραμμής προς Φλώρινα αρκετά πριν την αναγκαστική διακοπή για τη μεταφορά τμήματος αυτής μεταξύ Κοζάνης – Πτολεμαΐδας λόγω των δραστηριοτήτων της ΔΕΗ στη περιοχή. Η διακοπή αυτή, σύμφωνα με το σχεδιασμό της ΔΕΗ, θα διαρκέσει μέχρι το 2018.
Σήμερα, ο ΟΣΕ (με την προτροπή της ΕΕ) φαίνεται να επανεξετάζει την συνολική παρουσία του σιδηροδρόμου, εκτιμώντας τα πολλαπλά οφέλη που θα μπορούσε να αποκομίσει η Χώρα από τη λειτουργία ενός σύγχρονου σιδηροδρομικού δικτύου. Αυτή η πολιτική συνδέεται με τον Χάρτη των Διευρωπαϊκών Δικτύων Μεταφορών (ΔΕΔ-Μ ή TEN-T Trans European Networks-Transport), που αποτελεί βασικό στοιχείο της Ευρωπαϊκής πολιτικής για τις μεταφορές.
Το δίκτυο των ΔΕΔ-Μ περιλαμβάνει το κύριο δίκτυο και το συμπληρωματικό δίκτυο. Για την ευρύτερη περιοχή μας, στο κύριο δίκτυο συγκαταλέγονται η γραμμή Θεσσαλονίκη-Φλώρινα με σκοπό την επέκταση προς Κρυσταλλοπηγή και η μελλοντική γραμμή Καλαμπάκας-Ιωαννίνων-Ηγουμενίτσας, ενώ στο συμπληρωματικό δίκτυο περιλαμβάνεται η γραμμή Καλαμπάκας-Κοζάνης. Ο σχεδιασμός του ΟΣΕ, για την περίπτωση της γραμμής Κοζάνης-Καλαμπάκας, περιελάμβανε ολοκλήρωση των μελετών με χρηματοδότηση από το νέο ΕΣΠΑ (2014-2020) και ολοκλήρωση των έργων με το επόμενο χρηματοδοτικό πρόγραμμα και προϋπολογισμό 743 εκ. €. Επίσης, δρομολογείται από τον ΟΣΕ (μετά το 2018) η ηλεκτροκίνηση της γραμμής Κοζάνη-Φλώρινα και η μελλοντική λειτουργία προαστιακού σιδηροδρόμου. Η πόλη της Κοζάνης, εφόσον ο σχεδιασμός αυτός υλοποιηθεί και σε συνδυασμό με την οδική Εγνατία, ενισχύεται σημαντικά ως ένας σημαντικός συγκοινωνιακός κόμβος.
Ο παραπάνω κεντρικός σχεδιασμός του ΟΣΕ συνδέεται και με τη χωροθέτηση του Σιδηροδρομικού Σταθμού της πόλης της Κοζάνης. Ήδη, η πρόταση του Οργανισμού τοποθετεί νέο Εμπορευματικό Σταθμό στη περιοχή των Κοίλων.
Το ερώτημα που τίθεται και αυτό αποτελεί, ήδη, αντικείμενο της δημόσιας διαβούλευσης, είναι αν ο Επιβατικός Σταθμός θα παραμείνει στη σημερινή του θέση ή θα πρέπει να χωροθετηθεί μαζί με τον Εμπορευματικό στη περιοχή των Κοίλων.
Η τελική απόφαση, είναι φυσικό, ότι επηρεάζει και την τελική πρόταση του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου, το οποίο βρίσκεται, επίσης, σε φάση διαβούλευσης με στόχο την επικαιροποίηση του Β σταδίου. Σημειώνεται ότι η μέχρι στιγμής διατυπωμένη πρόταση για το θέμα αυτό, η οποία έχει αποτυπωθεί και στο προτεινόμενο, από την προηγούμενη Δημοτική Αρχή, ΓΠΣ, περιλαμβάνει διατήρηση του υφιστάμενου Σιδηροδρομικού Σταθμού Κοζάνης, ως Επιβατικού και σύνδεσή του με τη γραμμή Καλαμπάκας – Κοζάνης μέσω σηράγγων και cut & cover, μήκους 2000μ και 2200μ αντίστοιχα, που θα διαπερνούν τον λόφο της ΖΕΠ Κοζάνης καθώς και τμήμα της πόλης. Ήδη ο σχεδιασμός αυτός, που περιλαμβάνει τις σήραγγες, αναθεωρείται από τον ΟΣΕ.
Θεωρούμε κομβική και κορυφαία επιδίωξη για το μέλλον της πόλης την παρουσία ουσιαστικού και λειτουργικού σιδηροδρόμου που αποτελεί το απόλυτα φιλικό και οικολογικό μέσο μαζικής μεταφοράς. Από τα παραπάνω διαφαίνεται ότι είναι σημαντική η τελική επιλογή του τόπου χωροθέτησης του Σ. Σταθμού, εντός ή εκτός πόλης. Είναι γεγονός ότι διαχρονικά η περιοχή του Σιδηροδρομικού Σταθμού της Κοζάνης υπήρξε άρρηκτα συνδεδεμένη με την ιστορία της πόλης, αποτελώντας για τους πολίτες της συναισθηματικά ιδιαίτερο και αγαπημένο χώρο. Ωστόσο, σήμερα, ο ίδιος χώρος των 155 στρεμμάτων αποτελεί ένα αναξιοποίητο κενό στη καρδιά μιας πόλης που έχει απόλυτη ανάγκη από μεγάλους ελευθέρους χώρους. Η χρονική στιγμή και η συγκυρία καταστάσεων και ευκαιριών, που περιγράφηκαν παραπάνω, επιβάλλουν άμεσα να ληφθούν αποφάσεις που θα επηρεάσουν το μέλλον τόσο της πόλης όσο και του Σιδηροδρόμου.
Η νέα Δημοτική Αρχή στα πλαίσια της διαβούλευσης, όπως κατέθεσε τις προτάσεις της για το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο, καταθέτει και τις προτάσεις, τις θέσεις και τις διεκδικήσεις της προς την Πολιτεία συνολικά όσον αφορά στην παρουσία του Σιδηροδρόμου στην περιοχή και τη σύνδεσή του με το προς επικαιροποίηση ΓΠΣ. Οι προτάσεις αυτές, ήδη, έγιναν αντικείμενο συζήτησης στην πρόσφατη διαδικασία διαβούλευσης που έλαβε μέρος στο Κοβεντάρειο στις 01-04-2015 και περιλαμβάνουν:
- Καθαίρεση των δυο γεφυρών του ΟΣΕ στις ανατολικές παρυφές της πόλης, έργο το οποίο έχει, ήδη, δρομολογηθεί από την Περιφέρεια Δ.Μ. και θα υλοποιηθεί σε σύντομο χρονικό διάστημα.
- Παρεμβάσεις στα επιχώματα και τα ορύγματα της υφιστάμενης γραμμής από το Δρέπανο μέχρι τον Σ.Σ. Κοζάνης και ένταξη στο σχεδιασμό της πόλης.
- Δημιουργία νέου Εμπορευματικού και Επιβατικού σταθμού στα Κοίλα (μετά τον κόμβο
της Εγνατίας, προς Φλώρινα) πλησίον της χωροθετημένης από το ΓΠΣ, ΒΙΠΕ (ΕΤΒΑ)
Κοζάνης.
- Δημιουργία προϋποθέσεων κίνησης ηλεκτρικού μέσου ελαφράς τροχιάς LRT (Light Rail Transit) που θα λειτουργεί ως αστικός ελαφρύς επιφανειακός σιδηρόδρομος. Το Tram-train αυτό θα αποτελεί ουσιαστικά ένα υβριδικό μέσο σταθερής τροχιάς που θα μπορεί να κινείται ως τραμ μέσα στην πόλη και στα περίχωρα (Δρέπανο-Κοζάνη- ΖΕΠ-Βατερό) και ως Προαστιακός/τοπικός σιδηρόδρομος στην κλασική (υφιστάμενη) σιδηροδρομική γραμμή συνδέοντας απευθείας γειτονικές πόλεις (Κοζάνη-Πτολεμαΐδα-Αμύνταιο-Φλώρινα) αλλά και όλο το Λιγνιτικό λεκανοπέδιο της Δυτικής Μακεδονίας. Σε πρώτη φάση θα υπάρξει η πρόβλεψη σε επίπεδο μελέτης για το σύνολο του σχεδιασμού και η λειτουργία του προαστιακού μέχρι τον σημερινό Σ.Σ, σύμφωνα με το πρόγραμμα του ΟΣΕ. Η υλοποίησή του συνολικού σχεδιασμού θα προχωρήσει στο μέλλον σε συνεργασία με τον ΟΣΕ εφόσον μελετηθεί με ακρίβεια η βιωσιμότητά του.
- Διατήρηση μιας (1) γραμμής στο σημερινό Σ.Σ. Κοζάνης και του κτιρίου του Σταθμού, ως στάση, για την εξυπηρέτηση του LRT/Προαστιακού και απόδοση του υπολοίπου χώρου στην πόλη της Κοζάνης για αξιοποίησή του ως χώρου πρασίνου-αναψυχής αλλά και δραστηριοτήτων (π.χ. κλειστή λαϊκή αγορά).
- Τη σταθερή απαίτηση για διασφάλιση της χρηματοδότησης των υποδομών του νέου Επιβατικού Σιδηροδρομικού Σταθμού που προβλέπεται να κατασκευαστεί μαζί με τον, ούτως ή άλλως προγραμματισμένο από τον ΟΣΕ, Εμπορευματικό Σταθμό στα Κοίλα.
Είναι φανερό ότι οι παραπάνω προτάσεις, που τίθενται σε διαβούλευση, συνδέονται με τον σχεδιασμό του ΟΣΕ για την ευρύτερη περιοχή, οπότε θα αποτελέσουν και τον κορμό των σταθερών επιδιώξεων και διεκδικήσεων από την πλευρά του Δήμου.
Θεωρούμε ότι οι προτάσεις είναι συνθετικές, περιλαμβάνονται στον ευρύτερο σχεδιασμό της νέας δημοτικής αρχής και καλύπτουν τις προϋποθέσεις ένταξης έργων στους Θεματικούς Στόχους του νέου ΕΣΠΑ της νέας χρηματοδοτικής περιόδου 2014-2020 και συγκεκριμένα στις Βιώσιμες Αστικές Αναπλάσεις (ΒΑΑ).
Παράλληλα, εκφράζουμε την αντίθεσή μας με τις ρυθμίσεις των Ν. 3891/2010 & του Ν. 4254/2014, που αφορούν στη διαχείριση της περιουσίας της ΓΑΙΑΟΣΕ, και ειδικότερα με την Παράγραφο ΙΒ, Υποπαράγραφο ΙΒ1, άρθρο 6Α, εδάφιο 4γiii, όπου απαιτείται η σύμφωνη γνώμη της ΓΑΙΑΟΣΕ για τον όποιον σχεδιασμό ΓΠΣ προτείνει η Τοπική Αυτοδιοίκηση σε περιοχές επιρροής της, ζητώντας την απόσυρσή τους.
