Η σημερινή ημέρα (14 Αυγούστου 2022), ημέρα αποκαλυπτηρίων της προσωπογραφίας του Χριστόδουλου Γαλάνου στην πλατεία της Βλάστης,είναι ιστορικής σημασίας.
Η κεντρική πλατείαμε το πορτραίτο ψηφιδωτό του Χριστόδουλου Γαλάνου ενώνεται με τηνκεντρική πλατεία της πόλης Αρούσα, στη Βόρεια Τανζανία, όπου δεσπόζει ο πανύψηλος πύργος με το ρολόι,δωρεάτου ΧριστόδουλουΓαλάνου. Αυτή η γνωστή με το όνομα ΄΄πλατεία του Πύργου- Γαλάνου΄΄ αποτελεί κομβικό σημείο στην ιστορική γεωγραφίαολόκληρης της Αφρικής.Είναι το στίγμα στο χάρτη της Αφρικής που ενώνει νοερά το Κέιπ Τάουν με το Κάιρο,σύμβολο της ένωσης της βόρειας με τη νότια Αφρική. Ως εκ τούτου και σήμερα η πλατεία της Βλάστης ενώνεται με όλη την Αφρική.
Η σημερινή ημέρα είναι επίσης μια ιερή στιγμή:
Mέσα από αυτή την τόσο εκφραστική προσωπογραφία (της καλλιτέχνιδας Βαρβάρας Γκέκα, δωρεά της Αικατερίνης Δέρβα), ο Γαλάνος είναι μαζί μας καιεπιβεβαιώνει τα δώρα που μάς χάρισε, χαρίζει και θα χαρίζει στις επερχόμενες γενεές. Είναι κυρίως η ηθική κληρονομιά και η πνευματική παρακαταθήκη που μας έχει αφήσει, μέσα από τις πράξεις του και γενικά τις δωρεές του, με κύρια χαρακτηριστικά τα παρακάτω:
Πρώτον: όραμα και τόλμη, επιμονή στους στόχους
Έφυγεπαλληκάρι από τη Βλάστη ζητώντας από τον Άγιο Παντελεήμονα να γίνει μεγάλος και τρανός (και μια μέρα, να επιστρέψει να κάνει την εκκλησιά του).
Ξεκίνησε από τη Θεσσαλονίκη και βρέθηκε στην Αίγυπτο και στη συνέχεια στην Ανατολική Αφρική, την τότε Τανγκανίκα (σημερινή Τανζανία, Κένυα, Ουγκάντα). O, τι πέτυχε, το κατόρθωσε δουλεύοντας αφάνταστα σκληρά. Τίποτε δεν του χαρίστηκε, όπως ισχυρίζονται συμπατριώτες του από τη Βλάστη. Δούλεψε πρωταρχικά στην κατασκευή του σιδηροδρομικού δικτύου της χώρας, ένα επίμοχθο έργο με αντίξοες συνθήκες μέσα στα άγρια θηρία και στις αρρώστιες. Ένα έργο 1200 χιλιόμετρα που ενώνει τον Ινδικό ωκεανό με τα βάθη της Αφρικής δηλαδή από το Νταρ Ες Σαλαμ, την πρωτεύουσα της Τανζανίας μέχρι την πόλη Kigoma, στη λίμνη Τανγκανίκα.Στη συνέχεια,με ένστικτο, με υπομονή και επιμονή δημιουργεί σχοινοκτήματα και καφεδοκτήμτα μόνος του, τα οποία φημίζονται για την καλή ποικιλία των φυτών τους.
Δεύτερον:η άσκηση αρετών με την ευποιία
Ο Γαλάνος είχε μέσα του ριζωμένη την αγάπη και αυτή του έδινε δύναμη.Γαλάνος σημαίνει για την Ανατολική Αφρική άνθρωπος της προσφοράς. Ήταν ο αρωγός και συμπαραστάτηςτων Ελλήνων της Ανατολικής Αφρικής σε κάθε πρόβλημά τους, καθώς και των Ευρωπαίων και των αυτόχθονων.Υπήρχαν Έλληνες πολύ πλούσιοι, όταν ακόμη ο Γαλάνος ήταν οικονομικά ασήμαντος, αλλά τις λύσεις στα πιο καίρια προβλήματα της ελληνικής ομογένειας τα έδινε αυτός. Η προσφορά του κατά τη διάρκεια της ζωής του είναι μεγαλύτερη και σε ποικίλα επίπεδα σε σχέση με αυτά που άφησε μετά το θάνατό του μέσα από το καταπίστευμα και τη διαθήκη.
Γνώρισα τον Γαλάνο 43 χρόνια μετά το θάνατό του, όταν σε ένα από τα ταξίδια μου στην Αφρική το 2000,τον συνάντησα τυχαία μέσα από την προτομή του, στην Αρούσα στη βόρια Τανζανία, χωρίς να ξέρω τίποτε για αυτόν. Αυτή η συνάντηση με το Γαλάνο μέσα από την προτομή του, που δεσπόζει σε σχολείο στην Αρούσα, αποτέλεσε το έναυσμα να αναζητήσω τη ζωή και πορεία του μεγάλου αυτού Ευεργέτη στην Αφρική, να ξετυλίξω το κουβάρι της ιστορίας του μέσα από μαρτυρίες Ελλήνων, Τανζανών, Άγγλων .
Σχετικά με την αρετή της προσφοράς θα αναφέρω τη μαρτυρία του Στέφου Εμμανουήλ, διοικητήτης Τάνγκα διορισμένοαπό τους Άγγλους,
(από προσωπική συνέντευξη που είχα μαζί του, στο Ντάρ Ες Σαλάμ.
Ο Εμμανουήλ Στέφος επισημαίνει τα εξής:
Ήταν γύρω στο 1938-1939 όταν ο Γαλάνος, που δεν ήταν ακόμη πλούσιος, βρισκόταν στην Τάνγκα για δουλειές και για να αγοράσει μπαταρία για το αυτοκίνητό του. Τότε τον ειδοποίησαν ότι το ελληνικό σχολείο στη Ντουλούτη, το μοναδικό ελληνικό σχολείο στην Τανγκανίκα κλείνει λόγω έλλειψης χρημάτων. Ο Γαλάνος είχε χρήματα μόνο για την μπαταρία του αυτοκινήτου. Πάει λοιπόν αμέσως στον Ινδό τοκογλύφο ΧαμπίμπΚάσσανΜάνγκι δανείστηκε 6.000 σελίνια με τόκο 120% και τα στέλνει αμέσως στο σχολείο στη Ντουλούτη. Γύρισε στο σπίτι του στο Τονγκόνι με τα πόδια, απόσταση 18 χιλιομέτρων.
Ο αγώνας του ήταν συνεχής για να δημιουργήσει ένα μεγάλο σχολείο στην Τανγκανίκα, όπου θα σπουδάζουν όλα τα Ελληνόπουλα. Ο Γαλάνος το πέτυχε, θέτοντας ο ίδιος το θεμέλιο λίθο το 1949, στην Αρούσα, που σήμερα λειτουργεί ως διεθνές σχολείο και ανήκει στην ελληνική κοινότητα της Τανζανίας.
Ο Γαλάνος ήταν και είναι στις ψυχές των Ελλήνων που τέλειωσαν το Σχολείο στην Αρούσα και βρίσκονται απανταχού της Γης (από τη Σητεία της Κρήτης μέχρι την Νέα Υόρκη, από το Γιοχάνεσμπουργκ μέχρι το Λονδίνο, από την Αυστραλία μέχρι το Κάιρο).Μιλάνε με δέος και σεβασμό για τον ιδρυτή του Σχολείου τους, που χάρη σε αυτόν έμαθαν γράμματα και όχι μόνο οι Έλληνες αλλά και οι Αφρικανοί που σπουδάζουν ακόμη και μέχρι σήμερα, όπως συμβαίνει και με τη ΄΄Γαλάνος γεωργική σχολή της Τάνγκας΄΄.
Εξακόσια παιδιά φοιτούν καθημερινά στη ΄΄Γαλάνος Γεωργική Σχολή΄΄ που έγινε το 1964,μετά από τη επιθυμία του Γαλάνου (όπως φαίνεται από το καταπίστευμα και από τη διαθήκη). Καθημερινά αυτά τα παιδιά ξεχύνονται στους δρόμους της Τάνγκα φορώντας άσπρο πουκάμισο που φέρει το όνομα ΄΄Γαλάνος Γεωργική Σχολή΄΄ .Πολλά από αυτά επέζησαν πολύ μικρά μέσα στις θερμοκοιτίδες της γυναικολογικής κλινικής του Νοσοκομείου της Τάνγκα που έκανε ο Γαλάνος εν ζωή.
Ο Γαλάνος είναι επίσης μέσα στις ψυχές όλων αυτών των αρρώστων που κατέφευγαν για να σωθούν και εξακολουθούν να το κάνουν, τόσο στο νοσοκομείο της Τάνγκα όσο και σε αυτό της Ναϊρόμπι,πρωτεύουσα της Κένυας. Όπως αναφέρουν οι ΄Έλληνες της Τανζανίας,ο Γαλάνος υπέγραψε για την ανέγερση του Νοσοκομείου της Ναϊρόμπιμια επιταγή με ένα αμύθητο ποσό, για την εποχή εκείνη, ενός εκατομμυρίουδολαρίων. Η ευρωπαϊκή επιτροπή ανέγερσης του νοσοκομείουδεν μπορούσε να το πιστέψει και έσκισε την επιταγή.
Αναρίθμητες είναι οι δωρεές και οι ευεργεσίες του και προς τους Αφρικανούς, τους Ασιάτες, τους Ευρωπαίους της Ανατολικής Αφρικής, και σε άλλους τομείς εκτός από αυτούς της υγείας, εκπαίδευσης, αναψυχής. Προσφορές σε βιβλιοθήκες των Ινδών, σε μουσουλμανικά τεμένη, σε μη κυβερνητικές οργανώσεις, κ.α..
Η προσωπογραφία φέρει τη λέξη ΄΄με αγάπη΄΄, με το γραφικό χαρακτήρα του Ευεργέτη.Η λέξη Αγάπη έχει ενσαρκωθεί στην όλη πορεία της ζωής του Γαλάνου. Την υπηρέτησε σε όλη του τη ζωή. Ακόμη και το όνομά του Χριστόδουλος δηλ. δούλος του Χριστού, δούλος της Αγάπης δεν είναι τυχαίο.
Ο Γαλάνος έσπειρε την αρετή της αγάπης μέσα από την προσφορά σε όλη την ανατολική Αφρική και αυτή η αγάπη ανταποδίδεται ακόμη και σήμερα στους επισκέπτες Έλληνες από το προσωπικό του νοσοκομείου της Τάνγκα και του σχολείου. Η αγάπη του Γαλάνου είναι σφαιρική, κυκλική. Ξεκινά μέσα από τις πράξεις του και επιστρέφει σε εμάς τους Έλληνες μέσα από την αγάπη που εισπράττουμεαπό τους ανθρώπους που εργάζονται στα ιδρύματα- δημιουργήματά του, όταν τα επισκεπτόμαστε. Η αγάπη αυτή επιστρέφει την πάτρια γη
Αυτή η αγάπη που έδωσε ο Γαλάνος μέσα από την ευποιία, επιστρέφει σήμερα στη γενέτειρα του που τόσο πολύ λάτρεψε, όπως ανέφερε πάντα η ‘’Βλάστηείναι το πιο όμορφο μέρος του κόσμου΄΄.
Τρίτο: ταπεινότητα.
Η ευποιία αποτελούσε γνώρισμα και τροφή ψυχής για τον Γαλάνο που ποτέ δεν είχε ανάγκη προβολής, όπως επεσήμανε ο κουμπάρος του Αδάμ Γιάκας το 2000:Οι άγνωστες ευεργεσίες του Γαλάνου είναι πολύ περισσότερες από τις γνωστές. Όταν έγινεδιάσημος με τα πλούτη, παρέμεινε ταπεινός, δεν ήταν ψηλομύτης, γινόταν ένα με τον κόσμο.Ο Γαλάνος είχε έντονη κοινωνική δράση, βάφτιζε, σπούδαζε, πάντρευε΄Ελληνες της διασποράς, ιθαγενείς και Ευρωπαίους΄΄.
Τη μετριοφροσύνη του Γαλάνου τονίζει και ο δημοσιογράφος Ιωάννης Τσόντος όταν το 1951 συνάντησε το Γαλάνο προκειμένου να συγγράψει το βιβλίο ΄΄Έλληνες εν τη ξένη Τανγκανίκα΄΄.Αναφέρει πως όποιος επιχειρήσει να γράψει αμερόληπτα για τη ζωή και το έργο του Γαλάνου θα είναι υποχρεωμένος να διαθέσει πολλές σελίδες για την εξιστόρηση της δράσης του και συνεχίζεις ΄΄λυπάμαι γιατί δεν μπόρεσα να αναφέρω στο βιβλίο μου για τον Έλληνα αυτόν, δεδομένου ότι ο Γαλάνος εν τη εγγνωσμένη μετριοφροσύνη του, δεν δέχτηκε να παρέχει τα στοιχεία εκείνα που θα καθιστούσαν την περιγραφή του πλήρη΄΄.
Τέταρτο:ευγνωμοσύνη,
Οι δωρεές του Γαλάνου αποτυπώνουν την ευγένεια της ψυχής του. Χωρίζει την περιουσία του σε τρία μέρη, μέσα από το καταπίστευμα και τη διαθήκη.Ένα μέρος για τη γενέτειρά του τη Βλάστη το γνωστό κληροδότημα Γαλάνου,ένα μέρος για την Τανζανία που του επέτρεψε να γίνει πλούσιος και ένα μέρος την Αγγλία,που συνετέλεσε στην ειρήνη του κόσμου.Συγκεκριμένα, προς τη Λεγεώνα των Άγγλων, από ευγνωμοσύνη προς τους τραυματίες Άγγλους, που πολέμησαν το 1939και έτσι δεν κατάφερε ο Χίτλερ να φθάσει στην Ανατολική Αφρική, που τόσο πολύ επιζητούσε γιανα αποκαταστήσειτις κτίσεις που έχασε η Γερμανία το 1919 στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. για τη συμβολή της γενικά στο Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο.
Σήμερα υπάρχει ο Οίκος Γαλάνου στο Σάουθαμ της Αγγλίας, ως οίκος ευγηρίας για τους Βετεράνους της Αγγλικής Λεγεώνας.
Στην Τανζανία έγινε σύμφωνα με την επιθυμία του ευεργέτη η ΄΄Γαλάνος γεωργική Σχολή΄΄το 1964, που λειτουργεί με τους τόκους του κληροδοτήματος Γαλάνου (παραμένει ανέγγιχτο το κεφάλαιο) στην οποία φοιτούν κάθε χρόνο, όπως προαναφέρθηκε, εξακόσια παιδιά.
Πέμπτο: οικουμενικότητα
Ο Γαλάνος είναι από τους μεγαλύτερους εκφραστές της σχέσης ευποιίας και ευγνωμοσύνης, με γνώμονα την ταπεινότητα και κινητήριο μοχλό την αγάπη και την οικουμενικότητα.
Η επιλογή του Γαλάνου να μη ξεχωρίζει τους ανθρώπους ανάλογα με τη φυλή, με το χρώμα, την εθνικότητά τους, συμβάλλει στην οικουμενική αδελφοσύνη.
Οι δωρεές του απευθύνονται ακόμη και στους εργάτες, τους ιθαγενείς και Ασιάτες και η έγνοια του είναι η μόρφωση των ιθαγενών και των ξένων της Αφρικής και η εξασφάλιση της ιατρικής τους περίθαλψης. Χρηματοδοτούσε ακόμη και τις βιβλιοθήκες των Ινδών.
Ο Γαλάνος σεβάστηκε τον πολιτισμό και τη διατήρηση της διαφορετικότητας των εργατών του και το εφάρμοσε στις πράξεις του (π.χ.στο κτήμα του στο Τονγκόνι είχε φτιάξει καθολική εκκλησίαγια τους καθολικούς ιθαγενείς εργάτες και τζαμί για τους μουσουλμάνους)
Το έργο του ξεπερνά τα όρια της Βλάστης., της Ελλάδας, της Τανζανίας, της Αγγλίας και εκτείνεται σε όλη τη γη μέσα από ένα συμβόλαιο οικουμενικής αδελφοσύνης.
Αυτή η ηθική κληρονομιά., η πνευματική παρακαταθήκη κατατάσσει τον Γαλάνο στο Πάνθεο των οικουμενικών Ευεργετών.
Ο Γαλάνος είναι αναμφισβήτητα οικουμενικός ευεργέτης.
Η ευεργεσία αποτελεί ένα μεγάλο σημαντικό μέρος της νεότερης ιστορίας της Ελλάδας και θα έπρεπε να αποτελεί αντικείμενο μελέτης στα ιστορικά τμήματα των ελληνικών Πανεπιστημίων. Η πλούσια ανατομία του ευεργεσιών του Χριστόδουλου Γαλάνου θα μπορούσε να μελετηθεί περισσότερα συστηματικάμέσα από μεταπτυχιακές εργασίες ή ακόμα και διδακτορικά για να αναδειχθεί η δυναμική του παραδείγματος της ευεργεσίας και των πτυχών της.
- Το παραπάνω κείμενο, είναι από την ομιλία της Ελένης Γκίνου στην ειδική εκδήλωση την ημέρα αποκαλυπτηρίων της προσωπογραφίας του Χριστόδουλου Γαλάνου στην Πλατεία της Βλάστης.
- Η ΕλένηΓκίνου έχει γράψει τη βιογραφία ΄΄ Χριστόδουλος Γαλάνος, Η Οικουμενικότητα της ευεργεσίας΄΄, Αθήνα, 2007
