Εξετάζεται η παραδοσιακή προσέγγιση της Ευρώπης για την κλιματική μεταβολή με έμφαση στη μείωση εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, το φυσικό αέριο ως καύσιμο μετάβασης και την εξισορρόπηση εθνικών ενεργειακών επιλογών σε σχέση με την ολιστική πολιτική των ΗΠΑ με τέσσερις πυλώνες δράσης: τα οχήματα μηδενικών εκπομπών, την ανθρακόλυση (σε αντικατάσταση του όρου αποανθρακοποίηση) της ναυτιλίας, τον τερματισμό της αποψίλωσης δασών και την μείωση του συνόλου των εκπομπών θερμοκηπίου συμπεριλαμβανομένου του διοξειδίου του άνθρακα, αλλά με έμφαση στο μεθάνιο. Οι δυο πολιτικές διαφέρουν στη διάγνωση αιτίων του φαινομένου θερμοκηπίου και στη θεραπεία του.
Εισαγωγή
Έχουν περάσει πενήντα χρόνια «κλιμακούμενης υπερθέρμανσης» και γνωρίζουμε πλέον καλλίτερα το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Υποστηρίζω στη συνέχεια ότι η αύξηση της θερμοκρασίας, η «υπερθέρμανση», που πράγματι εξελίσσεται, δεν είναι το αποκλειστικό αποτέλεσμα του διοξειδίου του άνθρακα από την καύση ορυκτών καυσίμων, αλλά εν μέρει είναι φυσικό φαινόμενο. Κλείσαμε περιέργως τα μάτια στο εγγύς κλιματικό παρελθόν και διαγράψαμε τη Μικρή Παγετώδη Περίοδο που έληξε περί το 1900, μ.Χ. βεβαίως.
Οι ενεργειακές πολιτικές που ακολουθούνται στην ελεύθερη αγορά είναι αντιφατικές και υποκριτικές. Ανακηρύξαμε στην Ευρώπη το φυσικό αέριο ως μεταβατικό καύσιμο, γιατί κατά την καύση αποδίδει λιγότερο διοξείδιο του άνθρακα από τα υπόλοιπα ορυκτά καύσιμα και παραβλέπουμε το «αποτύπωμα του άνθρακα» στην αλυσίδα από την παραγωγή του φυσικού αερίου μέχρι την καύση, αλλά και τις αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία. Συστηματικά υποβαθμίσαμε τις εκπομπές μεθανίου επειδή είναι βραχύβιο, παρόλο που σε ορίζοντα δεκαετιών είναι ογδόντα φορές δραστικότερο.
Φαινόμενο θερμοκηπίου
Κεντρικός άξονας της κλιματικής ανησυχίας και της όποιας περιβαλλοντικής πολιτικής είναι ότι από την απαρχή της βιομηχανικής επανάστασης περί το 1850 μέχρι σήμερα βιώνουμε κλιματική θέρμανση που οφείλεται στην ένταση του φαινομένου του θερμοκηπίου λόγω της αυξανόμενης περιεκτικότητας του διοξειδίου του άνθρακα από την καύση ορυκτών καυσίμων.
Στο φαινόμενο θερμοκηπίου οφείλεται η ύπαρξη της ζωής με τη μορφή που γνωρίζουμε (βακτήρια απαντούν και στα υδροθερμικά διαλύματα των ηφαιστείων), συνδέεται με την υδρόσφαιρα και τους υδρατμούς της ατμόσφαιρας και συγκρατεί μέρος της θερμικής ακτινοβολίας που αντανακλά η γη. Χάρις στο φαινόμενο θερμοκηπίου η θερμοκρασία στην επιφάνεια της γης θα ήταν μείον είκοσι βαθμοί Κελσίου. Αντιγράφω την Βρετανική Γεωλογική Εταιρία, BGS: Τα αέρια του θερμοκηπίου είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση του πλανήτη μας σε κατάλληλη θερμοκρασία για ζωή. Χωρίς το φυσικό φαινόμενο του θερμοκηπίου, η θερμότητα που εκπέμπεται από τη Γη θα περνούσε απλώς προς τα έξω από την επιφάνεια της Γης στο διάστημα και η Γη θα είχε μέση θερμοκρασία περίπου -20°C.
Τα κυριότερα αέρια θερμοκηπίου κατά σειράν συγκέντρωσης στην ατμόσφαιρά είναι οι υδρατμοί, το διοξείδιο του άνθρακα, το οξείδιο του αζώτου, το μεθάνιο και το όζον. Ως προς το δυναμικό θέρμανσης, γνωστό ως global warming potential (GWP), δηλαδή τη θερμική ενέργεια που μπορούν να απορροφήσουν και να επανεκπέμψουν προς τη γη, σε χρονικό ορίζοντα εκατό ετών το μεθάνιο είναι περίπου 25 φορές και το οξείδιο του αζώτου 296 φορές ενεργότερο από το διοξείδιο του άνθρακα.
Μικρή Εποχή Παγετώνων: η πρόσφατη φυσική κλιματική μεταβολή
Η βιομηχανική επανάσταση ξεκίνησε αμέσως μετά από μια περίοδο ψυχρού κλίματος γνωστή ως «η Μικρή Εποχή των Παγετώνων». Ήταν μια περίοδος εκτεταμένης ψύξης, στη διάρκεια της οποίας οι θερμοκρασίες έπεσαν έως και 2°C. Καταγράφηκε ιδιαίτερα στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική, αλλά η «Μικρή Εποχή των Παγετώνων» ήταν παγκόσμιο φαινόμενο. Ενδείξεις της πρόσφατης αυτής ψυχρής περιόδου διατηρούνται στους πολικούς πάγους, στους δακτυλίους δέντρων και άλλους παλαιοκλιματικούς δείκτες. Επιπλέον, υπάρχουν γραπτά αρχεία και άμεσες μετεωρολογικές μετρήσεις στην Ευρώπη που ξεκινούν από τα μέσα του 17ου αιώνα.
Εικόνα 1. Πίνακας παγωμένου τοπίου στην Ολλανδία: Hendrick Avercamp (1585-1634), Rijksmuseum.
Η Μικρή Εποχή των Παγετώνων καλύπτει μια περίοδο από τον 16ο έως τον 19ο αιώνα, στη διάρκεια της οποίας οι θερμοκρασίες ήταν σημαντικά χαμηλότερες από τον σημερινό μέσο όρο. Οι χειμώνες ήταν μεγαλύτεροι και σκληρότεροι από τους προηγούμενους αιώνες και η ζωή επηρεάστηκε έντονα από αυτό το κλιματικό φαινόμενο. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι ολλανδικοί πίνακες παγωμένου τοπίου αυτής της περιόδου, όπως αυτό στην Εικόνα 1, συνδέονται με αλλαγή του κλίματος.
Η εξέλιξη της παγκόσμιας μέσης θερμοκρασίας κατά την περίοδο των μετρήσεων θερμοκρασίας των νεότερων χρόνων εξηγείται καλύτερα ως μια μετάβαση από τη Μικρή Εποχή των Παγετώνων, η λήξη της οποίας μπορεί να τοποθετηθεί γύρω στο 1900. Μετά το 1900 η θερμοκρασία αυξάνεται σταθερά μέχρι το 1970. Αυτό το διάστημα μπορεί να θεωρηθεί κυρίως ως φυσική θέρμανση μετά τη Μικρή Εποχή των Παγετώνων, γιατί μέχρι το 1970 οι περισσότερες από τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα απορροφούνταν από τη γη και τον ωκεανό. Μετά το 1970 ξεκινά μια περίοδος επιταχυνόμενης χρήσης ορυκτών καυσίμων και η θερμοκρασία αυξάνεται και με τους δύο τρόπους, από φυσικά αίτια, αλλά κυρίως λόγω ανθρωπογενών δράσεων.
Εικόνα 2. Εξέλιξη της θερμοκρασίας στην επιφάνεια της γης βάσει μετρήσεων: IPCC (2018: Figure 2).
Υπενθυμίζεται ότι οι Ravelle and Suess κατέληξαν στο συμπέρασμα το 1957 ότι «το μεγαλύτερο μέρος του CO2, που απελευθερώνεται από την τεχνητή καύση καυσίμου από την αρχή της βιομηχανικής επανάστασης, πρέπει να έχει απορροφηθεί από τους ωκεανούς. Και σημειώνουν ότι «η αύξηση του ατμοσφαιρικού CO2, είναι προς το παρόν (1956) μικρή, αλλά μπορεί να γίνει σημαντική κατά τις επόμενες δεκαετίες εάν η καύση βιομηχανικών καυσίμων συνεχίσει να αυξάνεται εκθετικά».
Φαίνεται λοιπόν ότι η ανθρωπογενής υπερθέρμανση του πλανήτη υπερεκτιμάται θεωρώντας ως ανθρωπογενή την αναμενόμενη μερική αποκατάσταση της θερμοκρασίας μετά από μια ψυχρή περίοδο. Κατά συνέπεια, από την κατά ένα βαθμό αύξηση της θερμοκρασίας μέχρι τώρα, περίπου θα πρέπει να αποδοθεί στη φυσική θέρμανση. Από το υπόλοιπο 0,6ο C μεγάλο μέρος, περίπου το μισό, οφείλεται στο μεθάνιο. Γι’ αυτό, όσον αφορά την κλιματική αλλαγή, θεωρούμε ορθότερη την παρακάτω διατύπωση των εκθέσεων του Κογκρέσου των ΗΠΑ (σελίς 1), από την οποία δεν υπονοείται αποκλειστική ευθύνη των αερίων θερμοκηπίου: «Almost all climate scientists agree that Greenhouse Gases increases have contributed to a warmer climate today and that, if they continue, they will contribute to future climate change».
Ωστόσο, το πρόβλημα κλιματικής αλλαγής είναι υπαρκτό και ανησυχητικό λόγω της αύξησης του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα κατά 40%, αλλά επίσης και του μεθανίου κατά 150% και μάλιστα με ταχύτερο ρυθμό.
Το φυσικό αέριο ως μεταβατικό καύσιμο
Γίνεται δεκτό δογματικά ότι το φυσικό αέριο, με κύριο συστατικό το μεθάνιο (CH4), είναι καθαρότερο καύσιμο από τον άνθρακα, με βάση το γεγονός κατά την καύση αποδίδει λιγότερο διοξείδιο του άνθρακα, περίπου 30 έως 40% σε σύγκριση με τον άνθρακα. Το πλεονέκτημα αυτό οφείλεται πρώτον στη χημική σύσταση του μεθανίου, με καύσιμα στοιχεία όχι μόνο άνθρακα, αλλά και υδρογόνο και δεύτερον στη υψηλότερη απόδοση στις τουρμπίνες αερίου, 55 έως 60%, σε σύγκριση με τις λιγνιτικές μονάδες με απόδοση γύρω στα 40% και τις λιθανθρακικές μέχρι 44 έως 45%. Είναι μεγάλη περιβαλλοντική παράλειψη ότι στη προσέγγιση αυτή δεν λαμβάνονται υπόψη οι αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις εκπομπών στο κύκλο παραγωγής-μεταφοράς – καύσης του μεθανίου. Υπολογίζεται ότι διαρροές μεθανίου 2,7% στη διάρκεια του κύκλου εφοδιασμού φυσικού αερίου αντισταθμίζουν το πλεονέκτημα του φυσικού αερίου.
Την έκταση και την ένταση των εκπομπών μεθανίου, που αποσιωπούσαν μέχρι τώρα οι παραγωγοί και οι αρχές, αποκάλυψαν πρόσφατες δορυφορικές καταγραφές στις πετρελαιοπαραγωγικές περιοχές και κατ’ εξοχήν στην εξαιρετικής σημασίας για τις ΗΠΑ Πικερμική Λεκάνη. Εφαρμογή τεχνολογίας υδραυλικής ρωγμάτωσης και οριζόντιων γεωτρήσεων κατά τη τελευταίας δεκαετία αντέστρεψαν τη μείωση της παραγωγής και η λεκάνη έχει ξεπεράσει την προηγούμενη αιχμή της παραγωγής της στις αρχές της δεκαετίας του 1970. Οι εκπομπές μεθανίου στη τεράστια αυτή λεκάνη ανέρχονται στο ήμισυ των συνολικών εκπομπών των ΗΠΑ. Πρόσφατες δορυφορικές μετρήσεις υψηλής ευκρίνειας αποκάλυψαν πολυάριθμες σημειακές εστίες με εκπομπές μεθανίου μεγαλύτερες από μισό τόνο την ώρα.
Νεότερες έρευνες στον Καναδά (Alberta and Saskatchewan ) αποκαλύπτουν ότι οι εκπομπές μεθανίου σε εγκαταστάσεις πετρελαίου είναι τετραπλάσιες από τις αναφορές προς την Κυβέρνηση. Οι εκπομπές μεθανίου γίνονται χωρίς φόρους, όπως αυτοί στο πετρέλαιο, αλλιώς πολλές γεωτρήσεις θα ήταν αντιοικονομικές. Η κατάσταση όμως αλλάζει στις ΗΠΑ και ξεκίνησε η επιβολή προστίμου και για τις εκπομπές μεθανίου.
Και δεν σταματούν εδώ τα περιβαλλοντικά δεινά που συνδέονται με τη παραγωγή φυσικού αερίου. Πριν κυκλοφορήσει το αέριο από τις θέσεις παραγωγής στους αγωγούς μεταφοράς θα πρέπει να καθαριστεί γιατί τα κοιτάσματα αερίου περιέχουν υδρόθειο και διοξείδιο του άνθρακα, που διαβρώνουν τους αγωγούς και πρέπει να απομακρυνθούν. Το τελευταίο φθάνει μέχρι 8% και σε ακραίες περιπτώσεις πολύ υψηλότερα (Natural Gas Purification Technologies: page 238). Ακολουθούν βεβαίως οι απώλειες των αγωγών μεθανίου, αποθήκευσης και καύσεις, γιατί ένα μικρό ποσοστό μεθανίου διαφεύγει άκαυστο. Οι απώλειες LNG στις θαλάσσιες μεταφορές είναι πολύ μεγαλύτερες από ό,τι με αγωγούς.
Μια άλλη φοβερή περιβαλλοντική ζημιά που περιέργως έχει εξασφαλίσει ανοχή είναι τα αέρια των διυλιστηρίων. Σε έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας (World Bank, Global Gas Flaring Tracker Report, 2022) υπολογίζεται ότι σε ετήσια βάση παράγονται παγκοσμίως τετρακόσια εκατομμύρια τόνοι διοξειδίου του άνθρακα από τα καιόμενα αέρια των διυλιστηρίων, ενώ το μεθάνιο που καίγεται είναι περισσότερο από τις εισαγωγές μεθανίου των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τη Ρωσία.
Η αντιμετώπιση του μεθανίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση
(α) Επιτροπή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στις 14/10/2020 υπέβαλε πρόταση στρατηγικής για τη μείωση των εκπομπών μεθανίου με στόχο προτεραιότητας την παρακολούθηση των εκπομπών μεθανίου και τη δημιουργία ανεξάρτητου διεθνούς παρατηρητήριου στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών.
(β) Το Νοέμβριο του 2021 η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι ΗΠΑ δεσμεύτηκαν στη Σύνοδο των Ηνωμένων Εθνών στη Γλασκόβη (COP 26) για την μείωση των εκπομπών μεθανίου μέχρι το 2030 κατά 30% σε σχέση με τα επίπεδα 2020 και ακολούθησαν περισσότερες από εκατό χώρες.
(γ) Στις 15/12/2021 υπεβλήθη πρόταση κανονισμού σχετικά με τη μείωση των εκπομπών στον τομέα της ενέργειας, στην οποία προβλέπεται και η επιβολή κυρώσεων.
(δ) Στις 15/12/202 υπεβλήθη πρόταση κανονισμού για τη μείωση των εκπομπών μεθανίου στον τομέα της ενέργειας.
(ε) Δελτίο τύπου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις 19/12/2023 αναφέρει ότι τα κράτη μέλη συμφώνησαν νέους κανόνες κατά των εκπομπών μεθανίου: Το Συμβούλιο κατέληξε σε συμφωνία (γενική προσέγγιση) σχετικά με πρόταση για την παρακολούθηση και τη μείωση των εκπομπών μεθανίου στον τομέα της ενέργειας. Το κείμενο είναι το πρώτο του είδους του και συμβάλλει καθοριστικά στη δράση για το κλίμα, καθώς το μεθάνιο είναι το δεύτερο σημαντικότερο αέριο του θερμοκηπίου μετά το διοξείδιο του άνθρακα. Και καταλήγει: Το Συμβούλιο θα ξεκινήσει τώρα διαπραγματεύσεις με το Κοινοβούλιο ώστε να επιτευχθεί συμφωνία επί του τελικού κειμένου. Αξίζει να σημειωθεί ότι στην Αρμόδια επί της Ουσίας Επιτροπή προΐστατο η ευρωβουλευτής Μαρία Σπυράκη.
Το πρακτορείο Reuters, στις 19/12/2023 επίσης, μας πληροφορεί ότι τα κράτη μέλη ψήφισαν υπέρ της αποδυνάμωσης του σχεδίου νόμου για την περικοπή του μεθανίου στον τομέα πετρελαίου και φυσικού αερίου, μερικές εβδομάδες μετά τη δέσμευση στο κλιματικό συνέδριο COP27 για την αντιμετώπιση αυτού του ισχυρού αερίου θερμοκηπίου. Οι τριμηνιαίοι έλεγχοι του νομοσχεδίου θεωρήθηκαν στη διαβούλευση υπερβολικοί, ενώ ορισμένες χώρες επικαλέσθηκαν δυσκολίες στην εξασφάλιση οργάνων, εξειδικευμένου προσωπικού και διοικητικής υποστήριξης. Στην πραγματικότητα πολλές χώρες επωφελήθηκαν από τη χρονική διολίσθηση, μηδέ της Ελλάδας εξαιρουμένης.
Προηγήθηκε πέμπτη και έκτη αναθεώρηση του κειμένου στις 7 και 13 Δεκεμβρίου 2022 και διατυπώθηκε συμβιβαστική πρόταση, που όμως δεν ψηφίστηκε στις 19/12/2022.
Η συμβιβαστική πρόταση στο άρθρο 30 υιοθετεί πρόστιμα και ποινές για παραβάσεις του κανονισμού, με το πνεύμα των τροχαίων παραβάσεων, χωρίς ποσοτικό συσχετισμό με τις εκπομπές μεθανίου και μάλλον είναι αόριστη. Υπήρξε εντούτοις ρεαλιστική πρόταση οι εκπομπές μεθανίου να συμπεριληφθούν στο υπάρχον σύστημα εμπορίας ρύπων που είναι δοκιμασμένο από το 2005 (EU Emission Trading System). Αυτονόητη επιλογή που εφαρμόσθηκε πρόσφατα στις ΗΠΑ, με ενιαία αντιμετώπιση των αερίων θερμοκηπίου, χωρίς την απαλλαγή του πλέον ρυπογόνου μεθανίου. Το αποτέλεσμα των παλινδρομήσεων είναι σαφές: οι ρυπαίνοντες κέρδισαν χρόνο στην Ευρώπη.
Αναμενόμενη ήταν η στροφή των επενδυτών στην Ελλάδα στο φυσικό αέριο που εξασφαλίζει ενέργεια βάσεως με μικρή συγκριτικά επένδυση, μεγάλη ενεργειακή απόδοση, πλασματικά αυξημένο κόστος γιατί οι τιμές TTF είναι υψηλότερες από ό,τι στις μακροχρόνιες συμβάσεις, και έχει την αποδοχή καθαρότερης ενέργειας γιατί οι εκπομπές μεθανίου δεν καταλογίζονται, ενώ κλείνουμε τα μάτια στις παρενέργειες στην υγεία. Με τις παλινωδίες αυτές η Ευρωπαϊκή Ένωση έμεινε πίσω και στην ανάπτυξη Ευρωπαϊκού δικτύου παρακολούθησης των εκπομπών μεθανίου, ενώ ο ΟΗΕ προχώρησε και ανέπτυξε Διεθνές Παρατηρητήριο Εκπομπών Μεθανίου (International Methane Emissions Observatory -IMEO). Με τις καθυστερήσεις αυτές είναι αμφίβολο αν η Ευρώπη πλησιάσει το στόχο μείωσης των εκπομπών μεθανίου έναντι του 2005 κατά 30% μέχρι το 2030, τι στιγμή που στις ΗΠΑ στοχεύουν βάσιμα στο 40%.
ΗΠΑ
Αλλά και στο θέμα της του μετριασμού των εκπομπών η Ευρώπη έμεινε πίσω σε σχέση με τις ΗΠΑ, όπου τον Αύγουστο του 2022 η Γερουσία ενέκρινε τον Νόμο Μείωσης Πληθωρισμού (Inflation Reduction Act – IRA) με την εφαρμογή του οποίου αναμένεται μηδενισμός ανθρακούχων εκπομπών στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας μέχρι το 2035 και μηδενισμός μέχρι το 2050 στο σύνολο της οικονομίας. Αντίθετα με την ΕΕ που εστιάζει μέχρι στιγμής αποκλειστικά στο διοξείδιο του άνθρακα, ο νόμος των ΗΠΑ αφορά τα κύρια αέρια θερμοκηπίου (διοξείδιο του άνθρακα, μεθάνιο, οξείδιο του αζώτου, οργανικές ενώσεις του φθορίου και εξαφθοριούχο θείο).
Προβλέπεται βαριά φορολόγηση μεθανίου πέραν των 25,000 τόνων ισοδυνάμου διοξειδίου του άνθρακα με $900 ανά μετρικό τόνο μέχρι το 2024 που θα αυξηθεί σε $1500 από το 2026 και μετά. Καθαρή και αποτελεσματική λύση χωρίς χρηματιστήρια, με συνεκτίμηση των διαφόρων αερίων θερμοκηπίου σε ισοδύναμη ποσότητα διοξειδίου του άνθρακα (CO2e) βάσει των συντελεστών δυναμικού θέρμανσης (Global Warming Potential) των εκθέσεων IPCC, που περιγράφονται αναλυτικότερα σε σχετικό Πίνακα. Βάσει αυτού, ένας τόνος οξειδίου του αζώτου ισοδυναμεί με τριακόσιους περίπου τόνους διοξειδίου του άνθρακα. Σημειώνεται ότι οξείδιο του αζώτου παράγεται κατά την καύση από το άζωτο της ατμόσφαιρας και αυτό ισχύει και για το υδρογόνο και μάλιστα σε μεγαλύτερη αναλογία συγκριτικά με το μεθάνιο. Για το διοξείδιο του άνθρακα προβλέπεται φόρος $25 ανά μετρικό τόνο με ετήσια αναπροσαρμογή. Ο νόμος προβλέπει συνδυασμό επιχορηγήσεων, δανείων, εκπτώσεων, φορολογικών απαλλαγώ και άλλων επενδυτικών κινήτρων. Η αντιμετώπιση της κλιματικής μεταβολής στις ΗΠΑ αναδεικνύεται σε επικερδές πρόγραμμα, τα έσοδα του οποίου θα διατεθούν για την κάλυψη του ελλείμματος και για κοινωνικές παροχές.
Στη σύνοψη του Λευκού Οίκου του Φόρουμ των Μεγάλων Οικονομιών (Major Economies Forum – MEF) για την Ενέργεια και το Κλίμα που πραγματοποιήθηκε στις 20 Απριλίου 2023, οι Χώρες που συμμετείχαν (virtual meeting) ανακοίνωσαν την υποστήριξη κοινών προσπαθειών σε τέσσερις πυλώνες δράσης: τα οχήματα μηδενικών εκπομπών (ZEV), την ανθρακόλυση (κατάργηση των ανθρακούχων καυσίμων αντί του νεολογισμού αποανθρακοποίηση) της ναυτιλίας, τον τερματισμό της αποψίλωσης δασών και την μείωση των εκπομπών μεθανίου. Οι δράσεις αυτές περιγράφονται σε έκθεση του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (ΙΕΑ) με τον τίτλο Credible Pathways to 1.5 °C – Four pillars for action in the 2020s.
Υπογραμμίζεται η καθυστερημένη έστω αναγνώριση της ανάγκης μετριασμού των εκπομπών μεθανίου και δεν είναι ασφαλώς τυχαία η ταυτόχρονη δημοσίευση στον τύπο περιοριστικών μέτρων στη χρήση φυσικού αερίου στις νέες οικοδομές στη Γερμανία και τις ΗΠΑ.
Επίλογος
Τριάντα πέντε χρόνια μετά τη συγκρότηση του IPCC το 1988 (Intergovernmental Panel on Climate Change) μπορούμε πλέον με τα νεότερα δεδομένα να επανεξετάσουμε την πολιτική μετριασμού που εφαρμόσθηκε και δυστυχώς διαπιστώνουμε ότι υπερεκτιμήθηκε η συμβολή στην πλανητική θέρμανση του διοξειδίου του άνθρακα και υποεκτιμήθηκε η συμβολή του μεθανίου. Η εσφαλμένη αυτή πολιτική ακολουθήθηκε και από την Ευρωπαϊκή Ένωση που αποδέχθηκε το φυσικό αέριο ως καταλληλότερο καύσιμο για την περίοδο ενεργειακής μετάβασης προς τις ΑΠΕ, εφαρμόζοντας υπερβολικά υψηλά δικαιώματα εκπομπής για το διοξείδιο του άνθρακα και αφήνοντας στο απυρόβλητο το πλέον βλαπτικό στο περιβάλλον και στην υγεία μεθάνιο. Η νέα πολιτική των ΗΠΑ βάζει τα πράγματα στο σωστό δρόμο, με υψηλή φορολογία στο μεθάνιο και πολύ μικρότερη στο διοξείδιο του άνθρακα, σε αντιστοιχία με το μεγάλο δυναμικό θέρμανσης (GWP) του μεθανίου.
Ας δούμε που κάναμε λάθος. Στην πρώτη έκθεση του IPCC ορθά αναγνωρίζεται το φαινόμενο θερμοκηπίου μετά βεβαιότητος και αποδίδεται στην ουσιαστική αύξηση των αερίων θερμοκηπίου, δηλαδή διοξειδίου του άνθρακα, μεθανίου, χλωροφθοριούχων οργανικών ενώσεων (CFCs ) και οξειδίου του αζώτου. Διακρίνονται τα αέρια σε μακρόβια, μακράς διατήρησης στην ατμόσφαιρα (long-lived gases CO2, N2O, CFCs), και στο βραχύβιο μεθάνιο με διάρκεια ζωής περί τα δέκα έτη. Μέχρις εδώ καλά.
Στη συνέχεια θεωρήθηκε η διάρκεια ζωής των αερίων ως μέτρον της συμβολής τους στην πλανητική θέρμανση και προτάθηκε άμεση μείωση των μακρόβιων αερίων κατά 60% και του βραχύβιου μεθανίου κατά 15-20% («the long-lived gases would require immediate reductions in emissions from human activities of over 60% to stabilise their concentrations at today’s levels, methane would require a 15-20% reduction». Climate change, The IPCC scientific assessment, 1990, Executive summary).
Άστοχη επιλογή γιατί αγνοεί δύο βασικούς παράγοντας: το δυναμικό θέρμανσης του μεθανίου είναι ογδόντα φορές μεγαλύτερο από αυτό του διοξειδίου του άνθρακα σε χρονικό ορίζοντα εικοσαετίας και το ρυθμός αύξησης του μεθανίου στην ατμόσφαιρα που είναι τετραπλάσιος του διοξειδίου του άνθρακα. Ασφαλώς είναι επιθυμητή η μείωση εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα, αλλά προέχει η μείωση του μεθανίου για γρήγορα αποτελέσματα. Σήμερα πλέον αναγνωρίζεται ότι η μείωση του μεθανίου είναι η αποτελεσματική επιλογή για τον ταχύ μετριασμό της κλιματικής αλλαγής (Reducing CH4 emissions is therefore recognized as an effective option for rapid climate change mitigation, especially on decadal timescales. Marielle Saunois et al. 2020, page 1565), όπως ακριβώς προβλέπει η νέα περιβαλλοντική πολιτική των ΗΠΑ.
Ο κ. Ευστάθιος Χιώτης είναι Δρ. Μεταλλειολόγος Μηχανικός ΕΜΠ, Μηχανικός Πετρελαίων Imperial College, πρώην διευθυντής στη Δημόσια Επιχείρηση Πετρελαίων και στο Ινστιτούτο Γεωλογίας και Ερευνών Υπεδάφους.
https://independent.academia.edu/Chiotis
https://www.researchgate.net/profile/Eustathios_Chiotis https://energypress.gr/search?keywords=%CE%A7%CE%B9%CF%8E%CF%84%CE%B7%CF%82&sort_bef_combine=published_at+DESC&sort_bef_combine=published_at+DESC
