Το πρωί της 6ης Νοεμβρίου 2020 ήταν ιστορικό για τη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη της Βέροιας. Εκατοντάδες πολίτες πέρασαν τη μεγάλη είσοδο του κτιρίου που βρίσκεται στο κέντρο της πόλης και αναζήτησαν τα βιβλία αυτά που θα τους κρατούσαν συντροφιά στην καραντίνα που ξεκινούσε την επόμενη ημέρα με απροσδιόριστη διάρκεια. Όταν το γενναιόδωρο φως που λούζει καθημερινά τα πολλά παράθυρα του χώρου έδωσε τη θέση του στο σκοτάδι, ο απολογισμός των δανεισμών έφτασε σε τετραψήφιο αριθμό. «Εκεί καταλάβαμε ότι το βιβλίο θα αποτελούσε είδος πρώτης ανάγκης για το δύσκολο διάστημα που ξημέρωνε κι ότι έπρεπε να σκεφτούμε διαφορετικά», αναφέρει η Ασπασία Τασιοπούλου, Βιβλιοθηκονόμος και Υπεύθυνη Επικοινωνίας της βιβλιοθήκης και ξετυλίγει την ιστορία ενός πραγματικού κοσμήματος για τη Βέροια και την Ελλάδα. Από την μετεγκατάσταση του 1999 και τη βράβευση από το Ίδρυμα Bill and Melinda Gates, μέχρι τις καινοτόμες δράσεις που τιμήθηκαν από την Ακαδημία Αθηνών και ένα αυθεντικό delivery γνώσης.
Η βιβλιοθήκη στεγάστηκε αρχικά σε έναν μικρό χώρο, στο παλιό Δημαρχείο της πόλης, φιλοξενήθηκε στη συνέχεια, για αρκετά χρόνια, σε ενοικιαζόμενους χώρους και το 1999 εγκαταστάθηκε στο ιδιόκτητο κτήριο της οδού Έλλης, ένα κτήριο υψηλών προδιαγραφών με πλήρως αυτοματοποιημένο ηλεκτρονικό κατάλογο, πλούσιο ψηφιακό αποθετήριο μνήμης, στούντιο ηχογράφησης, δυνατότητα live streaming αναμεταδόσεων, υπαίθριο αναγνωστήριο για τη μετά-covid εποχή και άλλα πολλά. Ήταν σπουδαία υπόθεση αυτή η μετεγκατάσταση. Άλλαξε την ιστορία της.
Όπως και η βράβευση από το Ίδρυμα «Bill & Melinda Gates» το 2010 με το Βραβείο «Πρόσβαση στη Μάθηση». Βραβείο ενός εκατομμυρίου δολαρίων για τη δημιουργική χρήση των οικονομικών, εκπαιδευτικών και πολιτιστικών αναγκών περισσότερων από 180 χιλιάδων ανθρώπων. Παράσημο στην ιστορία μας, για το οποίο δούλεψαν σκληρά ο Ιστορικός κ. Γιώργος Χιονίδης (τ. Πρόεδρος του ΔΣ) ο κ. Γιάννης Τροχόπουλος (τ. Διευθυντής) και ο Διευθυντής κ. Αντώνης Γκαλίτσιος. Αμέσως μετά τη βράβευση η βιβλιοθήκη έγινε πόλος έλξης πολλών επισκεπτών. Για να καταλάβεις, πολλά τουριστικά γραφεία στην Ελλάδα, στα εκδρομικά προγράμματα που αφορούσαν στην περιοχή μας είχαν ως «αξιοθέατο» τη βιβλιοθήκη μας. Έρχονταν άνθρωποι από διάφορες περιοχές της χώρας για να δουν από κοντά το «στολίδι της Βέροιας». Κανονικός τουριστικός προορισμός.
Σήμερα μπορεί να βρει κανείς μέσα της μία πλούσια συλλογή 160.000 τεκμηρίων (βιβλία, εφημερίδες, περιοδικά) με θεματικές γύρω από τη φιλοσοφία, την ψυχολογία, τη θρησκεία, τις κοινωνικές επιστήμες, τη γλωσσολογία, τις φυσικές επιστήμες, τα μαθηματικά, την τεχνολογία, τις Τέχνες, τη λογοτεχνία, τη ρητορική, την ιστορία, τη γεωγραφία, παιδικά βιβλία και ό,τι άλλο μπορείς να φανταστείς. Δεν υπάρχει περίπτωση να περάσει ένας αναγνώστης την πόρτα της και να μη βρει αυτό που ψάχνει. Αλλά ακόμα και να μην έχεις τη δυνατότητα να περάσεις την πόρτα της μπορείς να βρεις ηλεκτρονικά (http://medusa.libver.gr) σπάνια βιβλία και χειρόγραφα, τα οποία έχουν ψηφιοποιηθεί μαζί με φωτογραφίες, κάρτες και προφορικές ανθρώπινες ιστορίες. Σπουδαίο υλικό.
Παράλληλα, η βιβλιοθήκη διαθέτει μία πολύ καλή συλλογή ξενόγλωσσων βιβλίων (στα αγγλικά, γαλλικά, αλβανικά, γερμανικά, ρωσικά κλπ), μία πολύ σημαντική συλλογή δίσκων βινυλίου – δωρεά του Βεροιώτη συλλέκτη Μέρκου Ψιψίκα, μία ιστορική συλλογή με 230 κούκλες με παραδοσιaκές φορεσιές απ’ όλο τον κόσμο – δωρεά της Βεροιώτισσας συλλέκτριας Ελένης Χατζηνικολάκη αλλά και πολύτιμα έργα τέχνης.
Πλούτος που δεν περνάει απαρατήρητος από το κοινό. Αυτή τη στιγμή τα εγγεγραμμένα μέλη έχουν ξεπεράσει τις 37 χιλιάδες, εκ των οποίων τα 8000 είναι ιδιαίτερα ενεργά και επισκέπτονται τακτικά τη βιβλιοθήκη, ενώ περίπου 500 άτομα δανείζονται τουλάχιστον 50 βιβλία τον χρόνο. Διαβάζουν, δηλαδή, περίπου ένα βιβλίο την εβδομάδα. Ελπιδοφόρο. Επίσης, έχει ενδιαφέρον να αναφέρω ότι το μεγαλύτερο μέρος των μελών είναι γυναίκες, το 1/3 των δανεισμών αφορά βιβλία για παιδιά, ενώ το 2020 το site μας δέχτηκε 363.902 επισκέψεις. Ξέρεις ποιο είναι, όμως, το πιο εντυπωσιακό από όλα; Ότι κάθε χρόνο δανείζουμε κατά μέσο όρο 150 χιλιάδες τεκμήρια και ότι η βιβλιοθήκη έχει γίνει μέρος της καθημερινότητας πολλών πολιτών.
Στην είσοδο υπάρχει ειδικό μηχάνημα foot–counter το οποίο καταγράφει 400-500 επισκέπτες καθημερινά. Υπάρχουν άτομα που θα δώσουν ραντεβού στη βιβλιοθήκη, άλλοι που θα έρθουν να εκτυπώσουν τα τέλη κυκλοφορίας, το βιογραφικό τους, μία μαθητική εργασία, άλλοι έρχονται μόνο για να διαβάσουν τον τοπικό τύπο, ή να ξεφυλλίσουν περιοδικά μόδας. Υπάρχουν οικογένειες που παίζουν επιτραπέζια παιχνίδια στους χώρους μας, αλλά και γονείς με μικρά παιδιά που έρχονται μόνο και μόνο για να δουν αν γεννήθηκαν νέα ψαράκια στο ενυδρείο μας και να στροβιλιστούν στην περίφημη καρέκλα-σβούρα. Στη Βέροια είναι στη μόδα να έχεις κάρτα βιβλιοθήκης.
Αυτό οφείλεται και στο ότι η συναλλαγή δεν είναι μια απλή τυπική διαδικασία, αλλά μία «κατάθεση ψυχής». Συζητάμε με τους αναγνώστες μας, τους προτείνουμε βιβλία, μας προτείνουν κι αυτοί κάτι που τους άρεσε πολύ. Μπορεί να χρειαστεί να ανεβοκατεβούμε άπειρες φορές μεταξύ των ορόφων προκειμένου να βρούμε αυτό που ζητάνε ή και να ζητήσουμε βοήθεια από αλλού. Το αίσθημα της ικανοποίησης όταν βρίσκεις αυτό που ψάχνουν, είναι ανεκτίμητο. Ακόμη πιο σπουδαίο είναι το αίσθημα της δημοκρατίας, της ελευθερίας, των ίσων ευκαιριών και της ελεύθερης πρόσβασης στη γνώση για όλους.
Η βιβλιοθήκη μας έχει, άλλωστε, μακρά παράδοση στην προσβασιμότητα στη γνώση. Το 1975 δημιουργήθηκαν οι πρώτες κινητές βιβλιοθήκες. Δύο κλειστά φορτηγά, εξοπλισμένα με 3.000 βιβλία το καθένα, πρόσβαση στο διαδίκτυο και αυτοματοποιημένο σύστημα δανεισμού, τα οποία επισκέπτονται απομακρυσμένα χωριά με σκοπό την πρόσβαση στη γνώση. Μία «μικρογραφία» μίας οργανωμένης βιβλιοθήκης, η οποία επισκέπτεται σχολεία ορεινών χωριών, παραθεριστικά θέρετρα το καλοκαίρι, μία ψυχιατρική κλινική και το κέντρο φιλοξενίας μεταναστών (ο κανονισμός λειτουργίας υπάρχει και στην αραβική γλώσσα). Τα βιβλία ανήκουν σε όλους. Δεν πρέπει να το ξεχνάμε αυτό. Όπως και ότι κρύβουν τις καλύτερες ιστορίες. Μέσα αλλά και έξω από τις σελίδες τους.
Μπορώ να θυμηθώ δεκάδες ιστορίες όλα αυτά τα χρόνια. Εκατοντάδες. Θυμάμαι έναν νεαρό με μακριά μαλλιά που πριν από 20 και κάτι χρόνια αναζητούσε στη βιβλιοθήκη πιθανά ονόματα για το σκυλί ράτσας Dogo Argentino. Έκανε την αναζήτηση στους υπολογιστές μας. Η βιβλιοθήκη μας ήταν, άλλωστε, η πρώτη στη χώρα μας που είχε τη δική της ιστοσελίδα (το 1997) και πρόσβαση στο διαδίκτυο. Θα θυμάμαι πάντα έναν ευγενέστατο ηλικιωμένο κύριο ο οποίος κάθε εβδομάδα μας επισκεπτόταν και ρωτούσε απίθανα πράγματα π.χ. ποια ήταν η νεαρότερη μητέρα στον κόσμο, ποια είναι τα συμπτώματα του ιού Έμπολα, το σφουγγάρι Λούφας καλλιεργείται στη γη ή βγαίνει από τη θάλασσα; Ερωτήσεις γεωγραφικού περιεχομένου για τα πιο απίθανα μέρη της γης. Και άλλα παρόμοια. Τις απαντήσεις τις ζητούσε εκτυπωμένες σε 7 αντίγραφα ώστε να τις μοιράσει σε φίλους του στο καφενείο και να λυθούν τυχόν παρεξηγήσεις. Πώς να ξεχάσεις τους φοιτητές που κατάγονται από τη Βέροια, που ξεναγούν και δείχνουν με καμάρι τη βιβλιοθήκη στους φίλους τους που τους επισκέπτονται από άλλες περιοχές, αλλά και την ικανοποίηση των ηλικιωμένων μελών μας 80+, που έχουν παρακολουθήσει κάποια από τα δωρεάν μαθήματα πάνω στις νέες τεχνολογίες, να πλοηγούνται με ευχέρεια στο διαδίκτυο. Θυμάμαι ακόμα τους αγρότες της περιοχής μας να μας ζητούν να τους εκτυπώσουμε τον καιρό της εβδομάδας, για τον προγραμματισμό των εργασιών τους, αλλά και τις ευγενικές κυρίες που μας επισκέπτονταν μετά τα πρωινά ψώνια, με τίτλους βιβλίων γραμμένους σε χαρτάκια αποδείξεων (προτάσεις φίλων).
Εκατοντάδες ιστορίες. Σε μία επίσκεψη της στη βιβλιοθήκη η Άλκηστις Πρωτοψάλτη ενθουσιάστηκε τόσο με το χώρο και άρχισε πολύ αυθόρμητα να τραγουδά μόλις αντίκρυσε το πιάνο στην αίθουσα εκδηλώσεων. Ο Γιώργος Κ,, κάτοικος Βρυξελλών, όταν ερωτήθηκε από τους συναδέλφους του τι δώρο θα ήθελε να του πάρουν για την συνταξιοδότησή του, τους ζήτησε πολύ ευγενικά, τα χρήματα να κατατεθούν στη Δημόσια Βιβλιοθήκη της Βέροιας. Ο ίδιος δεν έχει επισκεφθεί ποτέ τη βιβλιοθήκη, αλλά την ακολουθεί διαδικτυακά και πιστεύει στη δύναμη της γνώσης. Πέρσι το καλοκαίρι, ο κος Τάκης Κ., συνταξιούχος Οικονομολόγος, έψαχνε ένα βιβλίο. Καθυστερήσαμε λίγο να του το βρούμε και όση ώρα περίμενε μας είπε το εξής: «Ήμουν πολύ φτωχό παιδί, δεν είχα παπούτσια να φορέσω και περπατούσα ξυπόλητος στα χωμάτινα σοκάκια της πόλης. Πήγαινα στη βιβλιοθήκη και διάβαζα οτιδήποτε έβρισκα εκεί. Αν και λέρωνα το πάτωμα, οι υπάλληλοι με ενθάρρυναν να πηγαίνω. Άνοιξε το μυαλό μου, έμαθα να ψάχνω και να ανακαλύπτω τη γνώση. Ένας οικογενειακός φίλος ανέλαβε να με σπουδάσει. Όλα μου πήγαν καλά, και όλα ξεκίνησαν από τη βιβλιοθήκη». Θα μπορώ να γράψω δύο βιβλία με ιστορίες.
Ιστορίες που μπήκαν στον πάγο με την έλευση της πανδημίας που άλλαξε τη ζωή μέσα στη βιβλιοθήκη. Βασικά, την εξαφάνισε. Είχαμε μάθει να εξυπηρετούμε τόσους ανθρώπους ημερησίως και ξαφνικά βρεθήκαμε σε μία άδεια βιβλιοθήκη. Σκεφτήκαμε τί έπρεπε να κάνουμε με κλειστές τις πόρτες για το κοινό. Ένα κοινό διψασμένο. Πρέπει να σου πω ένα αξιοσημείωτο ρεκόρ. Την Παρασκευή 6 Νοεμβρίου, μία ημέρα πριν το Lockdown, οι κάτοικοι δανείστηκαν 1152 βιβλία για τη δύσκολη περίοδο που ξεκινούσε σε λίγες ώρες. Αριθμός ρεκόρ ημερήσιων δανεισμών! Έτσι, σκεφτήκαμε ότι το «βιβλίο» θα ήταν είδος πρώτης ανάγκης και στην καραντίνα. Έμενε να βρούμε τον κατάλληλο τρόπο.
Απευθυνθήκαμε σε χορηγούς, τους εξηγήσαμε την ανάγκη και τους μεταφέραμε τα εκατοντάδες τηλεφωνήματα που δεχόμασταν κάθε ημέρα από το κοινό. Μας άκουσαν. Τον περασμένο Μάιο η εταιρία ACS ανέλαβε για ένα μήνα, τη δωρεάν παράδοση βιβλίων κατ’οίκον. Από τον Νοέμβριο του 2020 μέχρι και τον Μάιο, στο δεύτερο lockdown, τη σκυτάλη της δωρεάν παράδοσης ανέλαβε το κατάστημα My Market Βέροιας. Δημιουργήσαμε ουσιαστικά ένα delivery γνώσης. Ξέρεις πόσα βιβλία καταφέραμε να δανείσουμε όλο αυτό το διάστημα με τη βιβλιοθήκη άδεια από κόσμο; Δέκα χιλιάδες! Δέκα χιλιάδες βιβλία ταξίδεψαν σε κάθε άκρη της πόλης μέσα από μία διαδικασία που δεν θα ξεχάσω ποτέ. Ο κόσμος είχε ανάγκη να διαβάζει, να ξεφεύγει. Και εμείς καταφέραμε να είμαστε δίπλα του και σε αυτή την πρωτόγνωρη παγκόσμια συνθήκη.
Παράλληλα, οι τεχνολογικές μας υποδομές βοήθησαν ώστε να συνεχίσουμε να εξυπηρετούμε διαδικτυακά τους ερευνητές (μέσω επιστημονικών άρθρων και ψηφιοποιημένου υλικού), διοργανώσαμε, από την αρχή, διαδικτυακά σεμινάρια πάνω στις νέες τεχνολογίες, δράσεις που αφορούσαν την ενδυνάμωση της τοπικής ταυτότητας, δέκα διαδικτυακές συζητήσεις πάνω σε δέκα διαφορετικές θεματικές κατηγορίες όπως η αρχιτεκτονική, το κρασί, η οικονομία, η λογοτεχνία κ.ά., ενώ ηχογραφήσαμε και τα δέκα πρώτα podcasts με επίκεντρο δέκα ανθρώπους της περιοχής μας (έναν κτηνοτρόφο, έναν χειρουργό, έναν κατασκευαστή σελών αλόγων, έναν εικαστικό κ.ά). Η πανδημία μας έμαθε να ελισσόμαστε και να αναζητούμε νέους τρόπους εξυπηρέτησης – πάντα με στόχο να βελτιώνουμε τη ζωή των συνανθρώπων μας, να νιώθουν ότι έχουν ένα παραγωγικό κύτταρο δίπλα τους.
Αυτό το διάστημα λειτουργεί το υπαίθριο αναγνωστήριο στην πίσω αυλή της βιβλιοθήκης. Εκμεταλλευτήκαμε τον ήλιο και δημιουργήσαμε έναν καινούριο – ασφαλή χώρο, για να απολαύσει κάποιος την επίσκεψή του στη βιβλιοθήκη. Ήδη, μάλιστα, σχεδιάζουμε την επόμενη ημέρα με καινοτόμες δράσεις σε κάθε χώρο μας, σε κάθε όροφο. Ξέρεις η καινοτομία πρέπει να είναι συνώνυμο των βιβλιοθηκών. Και υπάρχουν εξαιρετικά παραδείγματα εκεί έξω. Παρακολουθώ στενά τη βιβλιοθήκη «DOKK1» στο Aarhus της Δανίας και τη βιβλιοθήκη «Oodi» στο Ελσίνκι της Φινλανδίας. Έχουν καταπληκτικές βιβλιοθήκες οι Σκανδιναβοί.
Η επόμενη ημέρα θα βρει τις Δημόσιες Βιβλιοθήκες να αλλάζουν και να προσαρμόζονται στη διαρκώς μεταβαλλόμενη σύγχρονη κοινωνία. Με επίκεντρο πάντα τον άνθρωπο και το κοινωνικό σύνολο, γενικότερα, πρέπει να προσφέρουν όλα τα εργαλεία (χώρους, υποδομές, τεχνογνωσία, πηγές) για την προάσπιση της δημοκρατίας, της ισότητας και για την αντιμετώπιση του κοινωνικού αποκλεισμού. Να προωθούν την ανάγνωση και την άτυπη μάθηση σε όλες τις μορφές της· προσφέροντας πρόσβαση στην τεχνολογία, στο Διαδίκτυο (συμπεριλαμβανομένης της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης) και στη σωστή πληροφορία. Μα κυρίως πρέπει να αφουγκράζονται τις ανάγκες της εποχής σε τοπικό, αλλά και παγκόσμιο επίπεδο. Μας προβληματίζει ιδιαίτερα, για παράδειγμα, το θέμα της κλιματικής αλλαγής και μεταξύ άλλων θα μας ενδιέφερε να βοηθήσουμε στη σωστή ενημέρωση του κόσμου στο θέμα αυτό. Με τη συνεργασία των αρμόδιων Υπουργείων και επίκεντρο τη βιβλιοθήκη μας, θα θέλαμε, μάλιστα, να δημιουργήσουμε το πρώτο «πράσινο» δίκτυο υπηρεσιών βιβλιοθήκης και πληροφόρησης στην Κεντρική Μακεδονία. Ο κόσμος έχει ανάγκες και χρειάζεται να κάνουμε βήματα μπροστά. Θέλουμε η Δημόσια Βιβλιοθήκη της Βέροιας να είναι ένα κύτταρο που θα λάμπει σε κάθε άκρη του πλανήτη. Κι έχουμε αρκετό φως για να το πετύχουμε.
πηγή:vogue.gr
