Όλα ξεκίνησαν στο τέλος της δεκαετίας του 1980 , αρχές του 1990, όταν αποφασίστηκε το άνοιγμα ορυχείου και η εξόρυξη λιγνίτη στην συγκεκριμένη λεκάνη του Καποδιστριακού Δήμου Αμυνταίου και Αετού, που εκ των υστέρων κηρύχθηκε προστατευόμενη περιοχή Natura. Ορυχείο λοιπόν στις όχθες τριών λιμνών, Χειμαδίτιδας, Ζάζαρης και Πετρών!!, ενός οικοσυστήματος, ενός βιοτόπου χιλιάδων χρόνων. Σήμερα 35 χρόνια μετά, αυτό που υπάρχει είναι μία τεράστια «τρύπα» βάθους 200 μέτρων, διαμέτρου αρκετών χιλιομέτρων και περιμέτρου μεγαλύτερης των 17 χιλιομέτρων. Η λίμνη Χειμαδίτιδα φαντάζει να κρέμεται στο χείλος του γκρεμού αυτής της τεράστιας τρύπας, καθώς οι όχθες της απέχουν ελάχιστα από το χείλος του ορυχείου. Οι ειδικοί επιστήμονες ανησυχούν για το μέλλον των λιμνών αυτών και του οικοσυστήματος γενικά (μελέτη Καθηγητή Λέκκα, μελέτες ΙΓΜΕ, πόρισμα Καθηγητή Βουδούρη, έπειτα από παραγγελία της εισαγγελίας Φλώρινας). Με κύρια αιτία των δεινών να αποτελεί το εγκαταλελειμμένο σήμερα ορυχείο και η δραστηριότητα της ΔΕΗ χωρίς καμία μέριμνα και σχεδιασμό για οποιαδήποτε μελλοντική αποκατάσταση από μέρους της.
Όλον αυτόν τον αρμαγεδώνα, στον άξονα Κοζάνη- Φλώρινα, επί 70 χρόνια τον ονομάσαμε ανάπτυξη!!!. Τον «βιασμό» του τόπου μας, του περιβάλλοντος, τον θεωρήσαμε μία φυσιολογική διαδικασία για την «εξασφαλισμένη» ευημερία μας. Οι δημοφιλείς παγκοσμίως έννοιες της βιωσιμότητας και της αειφορίας παραμένουν άγνωστες στον άξονα Κοζάνη- Πτολεμαΐδα-Αμύνταιο-Φλώρινα. Συμπεριφερθήκαμε ωσάν να μην υπάρχει αύριο, ωσάν η συντέλεια του κόσμου να συμπίπτει με τις δικές μας ζωές. Ζήσαμε μια ευδαιμονία που δεν μας ανήκε και δεν κάναμε τίποτα, ώστε να την κληρονομήσουμε στα παιδιά μας, αλλά βασίσαμε το μέλλον μας στα κέντρα αποφάσεων που δεν βρίσκονται καν στη Δυτική Μακεδονία. Έτσι σήμερα παραδίδουμε καμένη γη ή καλύτερα τεράστιες ερήμους εκατοντάδων χιλιάδων στρεμμάτων στις επόμενες γενιές. Συμφωνήσαμε και αφήσαμε να καταστραφεί μία από τις ευπορότερες κοιλάδες-οροπέδια της πατρίδας μας, ιδανικές για τον πρωτογενή τομέα. Οι όποιες αντίθετες φωνές σε αυτήν την καταστροφή, στοχοποιούνταν και λοιδορούνταν από συγκεκριμένους κύκλους και συγκεκριμένους ανθρώπους ( δεν εννοώ τους διευθυντές των ΑΗΣ και των ορυχείων), ως εχθροί του τόπου.
Η αποκατάσταση των εδαφών, ως μια ταυτόχρονη διαδικασία με την εξόρυξη του λιγνίτη δεν έγινε ποτέ, παρά το γεγονός ότι ήταν συμβατική υποχρέωση της ΔΕΗ και αναφερόταν ρητά στους περιβαλλοντικούς όρους λειτουργίας των ορυχείων. Βεβαίως είχαμε το ανταποδοτικό τέλος της ΔΕΗ, που το ονομάσαμε «τοπικό πόρο», το οποίο και αυτό το σπαταλήσαμε σε άλλους σκοπούς εκτός από την ανάπτυξη, προστασία του περιβάλλοντος και την εξασφάλιση θέσεων εργασία για τις μελλοντικές γενεές. Σήμερα μιλάμε για αποκατάσταση και επαναπόδοση των εδαφών στους πολίτες και τον πρωτογενή τομέα. Με ποιόν τρόπο άραγε? Θα γεμίσουμε όλες αυτές τις τρύπες? Θα επιστρέψουν οι κάτοικοι στα χωριά τους που αφανίστηκαν?.
Εβδομήντα χρόνια πορευτήκαμε με την μονοκαλλιέργεια του λιγνίτη, χωρίς κανένα σχεδιασμό για την επόμενη μέρα, χωρίς καμία άλλη δραστηριότητα!!!….και σήμερα ζούμε την βίαιη απολιγνητοποίηση, η οποία και δέκα χρόνια μετά να συνέβαινε πάλι βίαιη θα ήταν, αφού ζούσαμε επαναπαυμένοι στην «εύφορη κοιλάδα μας». Αναρωτηθήκαμε εάν κάναμε όσα έπρεπε για να σταματήσουμε της «βιαιότητα» της εξαναγκασμένης απολιγνιτοποίησης? Προφανώς ΟΧΙ!
Ποιο θα είναι το αντίκτυπο των φωτοβολταϊκών στο κλίμα και την αγροτική παραγωγή της Δυτικής Μακεδονίας? Για ποιο λόγο επιλέχθηκε πάλι η Δυτική Μακεδονία να φέρει το βάρος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, από ΑΠΕ αυτή τη φορά, απαλλοτριώνοντας εκτάσεις σε εξευτελιστική τιμή αλλά και αγροτικές παραγωγικές εκτάσεις?.
Αναρωτιέμαι, που είναι το φθηνό ρεύμα από τα φωτοβολταϊκά και τα αιολικά που καταστρέφουν για δεύτερη φορά αυτό τον τόπο? Μήπως έπρεπε να κάνουμε περισσότερα για να διατηρήσουμε την λειτουργία του ΑΗΣ Μελίτης και Πτολεμαΐδα V, αφού αποτελούν τις πλέον σύγχρονες μονάδες, ως προς τις εκπομπές ρύπων?. Και όπως λένε οι ειδικοί θα συμβάλλουν στην ευστάθεια του συστήματος μεταφοράς, αλλά και στην επάρκεια της ηλεκτρικής ενάργειας…όταν οι ΑΠΕ δεν θα ανταποκρίνονται.
Χωρίς καμία δράση αποκατάστασης, συνεχίζονται οι καθιζήσεις, κατολισθήσεις , περαιτέρω εξαφάνιση του υδροφόρου ορίζοντα, κουφάρια ΑΗΣ, εγκαταλελειμμένοι τεράστιοι εκσκαφείς μέσα στις τρύπες είναι η σημερινή εικόνα του άξονα Κοζάνης-Πτολεμαΐδας-Αμυνταίου-Φλώρινας. Με πράξεις ή παραλήψεις η κεντρική εξουσία όσο και η τοπική, όλα αυτά τα χρόνια οδήγησαν σε αυτό το αποτέλεσμα. Από κοντά και ο συνδικαλιστικός κόσμος της ΔΕΗ, σε αγαστή συνεργασία με την εξουσία, συνεργασία για την οποία ανταμείφθηκε σε θέσεις ευθύνης είτε στην ΔΕΗ είτε στον κρατικό μηχανισμό!!. Ευθύνη βέβαια έχουμε και όλοι εμείς, που στο όνομα μιας επίπλαστης ευδαιμονίας, μιάς..καλύτερης ζωής, ανεχτήκαμε τη λεηλασία της φύσης, του εδάφους, των υδάτινων πόρων χωρίς μέτρο, χωρίς όριο, χωρίς αύριο. Υπονομεύσαμε το μέλλον μας και το μέλλον των παιδιών μας!! Αφήσαμε επίσης να σπαταληθούν χρήσιμοι πόροι σε ιδεολογήματα και «παχιά» λόγια, όπως η πράσινη ανάπτυξη και η τεχνολογία του υδρογόνου…..
Το βασανιστικό ερώτημα σήμερα είναι αν και τι μπορούμε να κάνουμε, τι μπορούμε να σώσουμε!! Υπάρχει πλάνο για τη Δυτική Μακεδονία ή έστω Plan B? Η απάντηση είναι ότι εμείς πρέπει να αναπτύξουμε ένα βιώσιμο πλάνο με πολλά ενδεχόμενα σενάρια και όχι να αφήσουμε πάλι οι αποφάσεις για το μέλλον μας να λαμβάνονται πίσω από κλειστές πόρτες, επηρεασμένες από ισχυρά εταιρικά συμφέροντα, αποκομμένες από τις φωνές μας, αφού οι δικές μας ζωές επηρεάζονται περισσότερο.
Αυτό που σήμερα χρειάζεται η Δυτική Μακεδονία είναι η ΥΠΕΡΒΑΣΗ!. ΕΜΕΙΣ να σχεδιάσουμε το μέλλον μας, να επιβάλουμε λύσεις στην κυβέρνηση, σε κάθε κυβέρνηση, πέρα από κόμματα και παρατάξεις. Πόσο παράλογο είναι να ζητήσουμε από την κυβέρνηση π.χ την θέσπιση αφορολόγητου, για τα επόμενα 10 – 20 – 50 χρόνια, σε όποιον επενδύσει σε παραγωγικές επενδύσεις στον τόπο μας, την απόδοση στην Περιφέρεια μας του ΦΠΑ από τις επενδύσεις ΑΠΕ σε εκτάσεις της πρώην δημόσιας ΔΕΗ, ως νέο ανταποδοτικό τοπικό πόρο, την ολοκλήρωση υποδομών που χρονίζουν για δεκαετίες? Να βρούμε τρόπους και τεχνολογίες αιχμής ώστε να αποκαταστήσουμε τα παλιά ορυχεία εκμεταλλευόμενοι τους πόρους που μπορούν ακόμη να προσφέρουν! Να υπάρξει σχεδιασμός με βάση τον παγκόσμιο αναπτυξιακό παλμό με κριτήρια αειφορίας και όχι αποσπασματικές προτάσεις για την εξυπηρέτηση μικροσυμφερόντων ή προσωπικών δοξασιών! Να είμαστε σε θέση να αποφασίζουμε εμείς για το είδος των επενδυτικών σχεδίων για τον τόπο μας.
Μόνο αν είμαστε κατάλληλα προετοιμασμένοι και αποκομμένοι από τοπικές στρεβλώσεις θα έρθουν επενδύσεις, έτσι θα βρουν αποδέκτη τα χρήματα του σχεδίου δίκαιης αναπτυξιακής μετάβασης της μεταλιγνητικής περιόδου!!. Ας κάνουμε το δικό μας ISO ποιότητας, χωρίς να περιμένουμε από την κεντρική εξουσία. Ας βρούμε έναν κοινό τόπο οι Δυτικό-Μακεδόνες πέρα από κόμματα για την σωτηρία του τόπου μας.
Δεν θα υπάρξει σωτηρία, ελπίδα ανάπτυξης αν δεν αφουγκραστούμε τον τόπο μας. Χρειάζεται να συζητήσουμε και να λάβουμε αποφάσεις για το μέλλον, χωρίς προκαταλήψεις, μομφές και ιδεοληψίες. Άμεσα!!. Σήμερα χρειαζόμαστε έναν νέο πατριωτισμό, που θα αποβλέπει στη συνεργασία για το κοινό καλό ώστε να μη συνεχιστεί η φυγή των νέων από τον τόπο μας. Η ευθύνη μας είναι τεράστια απέναντι στις γενιές που θα ακολουθήσουν και πρέπει να ζήσουν ΕΔΩ αποδεικνύοντας ότι το «μοναδικό» ΠΑΡΕΛΘΟΝ μας είναι και το ΜΕΛΛΟΝ μας!
Νίκος Σαμαράς
Ενεργός Πολίτης- Ιατρός
Περιφερειακός σύμβουλος Π.Ε. Φλώρινας
Πρόεδρος
του Περιφερειακού συμβουλίου Δυτικής. Μακεδονίας
