Το E-PTOLEMEOS.GR παρουσιάζει μια νέα σειρά ηχητικών ντοκιμαντέρ, και σας προσκαλεί να τα εξερευνήσετε. Έρευνες και συνεντεύξεις με πρόσωπα της διπλανής πόρτας που έχουν κάτι διαφορετικό να μας πουν. Αναζητήστε τα podcasts του E-PTOLEMEOS.GR κάθε πρωί του Σαββάτου.
Χορηγός της σειράς είναι η Wattcrop, εταιρεία του Macquarie Green Investment Group. Η Wattcrop προσηλωμένη στις αρχές της αειφορίας, στοχεύει στην βιώσιμη ανάπτυξη για όλους, και επενδύει σε έργα πράσινης ενέργειας.
Στο 5ο επεισόδιο των podcasts του e-ptolemeos.gr με τον Αντώνη Πουγαρίδη παρουσιάζουμε τη σπουδαία περίπτωση ενός λαμπρού επιστήμονα από τη Φλώρινα, του Γιάννη Παπασωτηρίου, με λαμπρό βιογραφικό, ιατρικές περγαμηνές και δράση στην ογκολογία και τη γενετική, που δραστηριοποιείται στην ανάπτυξη ιατρικών πρωτοκόλλων και παραγωγή φαρμάκων, και έχει δημιουργήσει σπουδαία εργαστήρια γενετικής στην Ελλάδα, την Ελβετία, τη Γερμανία, τις Ηνωμένες Πολιτείες, και την Ινδία.
Ο Γιάννης Παπασωτηρίου , από τη Φλώρινα, ιατρός ογκολόγος και γενετιστής, έχει τεράστιο βιογραφικό, μεταπτυχιακές και διδακτορικές σπουδές σε πολύ σημαντικά ευρωπαϊκά πανεπιστήμια, πλούσιο ερευνητικό έργο. Επίσης έχει τεράστια πορεία ως διευθύνων σύμβουλος και ιατρικά υπεύθυνος της RGCC Group, με κύριο πεδίο εξειδίκευσης – ανάμεσα σε όλα τα άλλα – τις κλινικές αναλύσεις με υγρή βιοψία.
Από τις πτήσεις κάτω από τα …ραντάρ, στον παγκόσμιο χάρτη
Ο ίδιος παραδέχεται ότι μέχρι τώρα πετούσε κάτω από τα …ραντάρ, ωστόσο είναι από τους λίγους επιστήμονες στον πλανήτη που κάνει τόσο εξειδικευμένες αναλύσεις σε τόσο εξειδικευμένο αντικείμενο.
Η πορεία του, παραδέχεται, ξεκίνησε από …απογοητεύσεις. Εξηγεί σχετικά: «Επειδή υπήρχε ένα υπόβαθρο εκπαίδευσης στη γενετική, αλλά τις τότε εποχές στην Ελλάδα η γενετική ήταν ανύπαρκτη και μάλιστα ήταν μη αναγνωρισμένη ιατρική ειδικότητα, έπρεπε να βρω διέξοδο. Η πορεία μου στη γενετική ήταν πάνω στην ογκολογία και στράφηκα πάνω στην αιματολογία ογκολογία. Αυτό ξεκίνησε από την Αγγλία, μεταπήδησα στη Γερμανία όπου ήταν πολύ καλύτερο το περιβάλλον».
«Στην ογκολογία διαπιστώνεις ότι εφαρμόζεις πρωτόκολλα που καλώς έχουν βγει, αλλά σε σχέση με την πληθώρα των όγκων που αντιμετωπίζεις στην καθημερινότητά σου η αναλογία θεραπευτικών προσεγγίσεων σε σχέση με την πληθώρα των όγκων, είναι δυσανάλογη. Διαπίστωσα ότι παρά όλες τις προόδους στην ογκολογία, το κλινικό αποτέλεσμα δεν ήταν τόσο θαυμαστό όσο θα περίμενε κανείς», προσθέτει, μιλώντας για τους νέους θεραπευτικούς στόχους που έθεσε, την ανάπτυξη νέων φαρμάκων αλλά και την πολύ διαφορετική προσέγγιση, μέσα από την εύρεση νέων θεραπευτικών στόχων.
Η αρχή
«Υπήρχε ένα κενό, επιστημονικά και επαγγελματικά. Το κενό συνεχίζονταν γιατί ακόμη και σήμερα υπάρχει η εντύπωση, ότι αντιμετωπίζουμε τον όγκο σαν όγκο όχι σαν συστηματική νόσο. Πολλοί λίγοι ασχολούνταν με το κομμάτι της βιοψίας, με το ευτύχημα ότι είχα πολύ καλά πατήματα και με άφησαν να αναπτυχθώ στο κομμάτι. Σταδιακά έκανα κλινική εκπαίδευση στη Γερμανία και παράλληλα έστηνα εργαστήριο στην Ελλάδα», διηγείται.
Στην Ελλάδα ξεκίνησε το 2004. Πηγαινοερχόταν, εκπαιδεύοντας προσωπικό στη Φλώρινα, όπου και δραστηριοποιήθηκε παράλληλα με την παρουσία του στο εξωτερικό. Η μόνη αντίστοιχη σχολή που έβγαζε αποφοίτους, ήταν το τμήμα Γενετικής στην Αλεξανδρούπολη και ο ίδιος άδραξε την ευκαιρία να εκπαιδεύσει απόφοιτους από την περιοχή του, μαθαίνοντάς τους νέες τεχνικές και πρωτόκολλα.
18 χρόνια μετά: Μεταξύ Ελβετίας και Φλώρινας
«Δεν είμαι επιχειρηματίας, παρόλο που εξελίχθηκα», παραδέχεται. Λόγω κάποιων συγκυριών, έκανα επιλογές που μου βγήκαν, προσθέτει, ενώ περήφανα τονίζει ότι ποτέ δεν χρηματοδοτήθηκε: «Ποτέ δεν μου άρεσε η ιδέα ότι θα έπρεπε να ξεκινήσω με δανεικό χρήμα τραπεζών για να φτιάξω επιχείρηση. Ξεκίνησα με ίδια κεφάλαια και επανεπένδυση του 90% των κερδών στην επιχείρηση και έτσι δουλεύω μέχρι και σήμερα».
Οι χώρες που δραστηριοποιείται ο όμιλος του είναι, κυρίως γερμανόφωνα κράτη όπως Γερμανία, Ελβετία, μιας και η μεν Γερμανία έχει τεράστια υποδομή και υποστήριξη, ενώ η Ελβετία έχει τις φαρμακοβιομηχανίες. Γιατί στην Ελβετία, θα αναρωτηθεί κανείς. Ο ίδιος απαντά ξεκάθαρα, ότι είναι θέμα μηχανισμών και δυνατοτήτων: «Ο λόγος που έρχονται οι περισσότερες εταιρείες είναι στην Ελβετία, είναι ότι όταν θέλεις να κάνεις ένα νέο φάρμακο, πρέπει να είναι προστατευμένο. Οι διαδικασίες πνευματικών δικαιωμάτων να λειτουργούν γρήγορα και με ασφάλεια. Έχοντας δοκιμάσει τους Αγγλοσάξονες (Αγγλία ΗΠΑ), το Ευρωπαϊκό γραφείο Πατέντας στο Μόναχο και Βερολίνο και τους Ελβετούς, οι τελευταίοι έρχονται με πολύ καλύτερο υπόβαθρο και το εκτελούν καλύτερα. Δεν είναι μόνο για φορολογικούς λόγους, αλλά υπάρχουν μηχανισμοί για να αναπτυχθούν δραστηριότητες».
Η επιλογή να αναπτυχθούν οι δραστηριότητές του στη Φλώρινα δεν ήταν μόνο συναισθηματική. Όπως εξηγεί: «Είναι ο τόπος καταγωγής. Αν σκεφτεί κανείς, που εδρεύουν τα μεγάλα ερευνητικά κέντρα και ανάπτυξη φαρμάκων, το μεγαλύτερο κέντρο στη Γερμανία είναι στη μέση του πουθενά. Οι ερευνητικές δραστηριότητες δεν μπορούν να γίνουν σε μεγάλα αστικά κέντρα. Πρέπει να είναι στην περιφέρεια και ιδίως σε απομονωμένες ζώνες ανάπτυξης».
Γιατί επιλέχθηκε η Ελλάδα και δη η Φλώρινα και όχι οι γερμανόφωνες ζώνες: «Η Ελλάδα ήταν μια μαγική εικόνα μέσα μου, αν και τώρα προσγειώθηκα στην πραγματικότητα. Ήθελα να δημιουργηθεί κάτι στον τόπο μου. Η Φλώρινα δεν βρίσκεται σε μεγάλο αστικό κέντρο. Είναι μια περιοχή που το όνειρο ζωής κάποιου ήταν να μπει στη ΔΕΗ με παχυλό μισθό. Ήταν ένα στοίχημα, που κερδήθηκε επειδή πίστεψα και δούλεψα σε αυτό».
Σύμφωνα με τον Γιάννη Παπασωτηρίου, η επιλογή νέων επιστημόνων στη Φλώρινα έγινε από φυσική επιλογή: «Δεν είμαστε στο ιδανικό μοντέλο ακόμα. Η έννοια της ομαδικής εργασίας σπανίζει στην ιδιοσυγκρασία του έλληνα. Αντίστοιχα εργαστήρια εφάμιλλου μεγέθους, είναι στη Γερμανία και την Ελβετία με 12-15 επιστήμονες».
Σήμερα στον όμιλό της RGCC, υπάρχει εργαστηριακή υποδομή στην Ινδία, ενώ η ομάδα βρίσκεται ήδη και στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, όπου πρόκειται να “στήσει” το νέο της εργαστήριο..
Ωστόσο, ο Γιάννης Παπασωτηρίου επιμένει να κρατάει «χαμηλά τη μπάλα». Τον ρωτήσαμε πως νιώθει που με τις αναλύσεις του επιδρά στις ζωές χιλιάδων ανθρώπων στον πλανήτη, λέγοντας: «Στην πράξη βλέπεις δείγματα ανώνυμα, κύτταρα, DNA και πληροφορίες. Το κλινικό αποτέλεσμα το βλέπει ο αντίστοιχος κλινικός γιατρός. Όταν θα έρθει ένα ανώνυμο αποτέλεσμα ότι υπάρχει κλινικό αποτέλεσμα έχεις μια δικαίωση της προσπάθειας, αλλά δεν υπάρχει το φυσικό αποτέλεσμα του να κερδίζεται μια μάχη. Όσα πετύχαμε έγιναν με προγραμματισμό και προσπάθεια, είναι κάτι που βάζεις πλάνο και κάνεις οτιδήποτε να το πετύχεις».
Η Ελλάδα που διώχνει τα παιδιά της
Η RGCC που θα μπορούσε να γίνει case study για το πώς θα μπορούσε να αναπτυχθεί μια εταιρεία στη χώρα μας, πλέον μεταφέρει δραστηριότητες στην Ελβετία. «Όλο αυτό έφτασε μέχρι εκεί όπου θα μπορούσε να φτάσει στις υπάρχουσες συνθήκες. Ο ανταγωνισμός στον συγκεκριμένο τομέα είναι μεγάλος. Προσπαθούμε να βρούμε νέους θεραπευτικούς στόχους και να αναπτύξουμε νέες θεραπευτικές προσεγγίσεις στο κομμάτι της ογκολογίας. Ο ανταγωνισμός στον τομέα της ανάπτυξης νέων φαρμάκων δεν είναι η Ελλάδα, που έχει ελάχιστες τέτοιες πατέντες. Θα έπρεπε να εξελίξω την επιχείρηση σε χώρες όπου οι μηχανισμοί θα να λειτουργούν εφάμιλλα», παραδέχεται.
Ένα ζήτημα είναι το προσωπικό, που όπως λέει, θα πρέπει να λειτουργεί ως ομάδα: «Να έχει την όρεξη να κάνει την επιπλέον εργασία, με την έννοια του ενδιαφέροντος. Ωστόσο διαπιστώνεις ότι η μέση νοοτροπία είναι «κάνω τα πάντα για να βρω μια θέση αλλά δεν θα ζοριστώ να βρω λύση αλλά θα μεταφέρω το πρόβλημα σε έναν άλλο για να μου βρει λύση», που είναι στη νοοτροπία των Ελλήνων και των επιστημόνων. Απογοητευτήκαμε από την εργασιακή ηθική των Ελλήνων», τονίζει.
Ερωτηθείς για τη διαφορά στον μηχανισμό και τις υποδομές στην Ελλάδα με την Ευρώπη, έφερε ένα τρανταχτό παράδειγμα: Η αδειοδότηση εργαστηρίων στη Γερμανία μετά την κατάθεση του φακέλου μπορεί να γίνει μέσα σε 45 ημέρες. Ο ίδιος στη Γερμανία πήρε την άδεια στις 21 ημέρες, ενώ στην Ελλάδα χρειάστηκαν 2.5 χρόνια!
«Επίσης, δεν θα χρειαστεί ποτέ εδώ να κινητοποιήσεις άλλους ανθρώπους του πολιτικού κόσμου, μήπως τα πράγματα κινηθούν για να γίνουμε ανταγωνιστικοί. Δεν μπορείς να είσαι φωνή βοώντος εν τη ερήμω», σημειώνει και προσθέτει ότι σε αναζήτηση χώρου για τη δημιουργία κλινικής στην Ελβετία, του δόθηκαν από το Ελβετικό Κράτος έτοιμα δημόσια κτίρια για χρήση, τη στιγμή που η αδειοδότηση μιας ιδιωτικής κλινικής στην Ελλάδα διαρκεί 5 χρόνια, όπως πρόσφατα έγινε σε μία περίπτωση στη Λάρισα.
«Ο μέσος έλληνας δυστυχώς έχει λάθος νοοτροπία στο πως λειτουργεί ο κόσμος. Η έννοια του ανταγωνισμού δεν ισχύει. Ο μέσος έλληνας είναι στη λογική, να ψοφήσει η κατσίκα του γείτονα. Αν δεν αλλάξουν αυτά, από τον τελευταίο μέσο άνθρωπο μέχρι και τη διοίκηση, δεν θα έχει πολλά να περιμένει η χώρα», σημειώνει επίσης.
Ποτό από απόσταγμα φράουλας και καλλυντικά!
Η ιδέα για μια διαφορετική δραστηριότητα ήταν γι αυτόν ένα στοίχημα. Αποφάσισε να φτιάξει κάτι από τον τόπο του, κάτι μοναδικό. Ο ίδιος και οι συνεργάτες του, ασχολούνται με τα αποστάγματα, όχι μόνο για τα αποστάγματα, αλλά στο πλαίσιο εφαρμογής μοντέλων κυκλικής οικονομίας. Δημιούργησαν ένα απόσταγμα από φράουλες, το γνωστό πλέον STRAWBAR. Με το δεδομένο ότι υπήρχε η …χημική υποδομή, προχώρησε στο εγχείρημα παράγοντας το εξαιρετικό ποτό το οποίο φέρει και την ταυτότητα της περιοχής, αφού η Φλώρινα είναι γνωστή για τις φράουλες. Και εξηγεί: «Από το προϊόν της φράουλας κάνουμε αποστάγματα, από αυτό που περίσσευε είδαμε ότι μπορούσαμε να το αξιοποιήσουμε και μπήκαμε σε μια γραμμή καλλυντικών και το περίσσευμα από αυτή τη διαδικασία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για κομποστοποίηση, ενώ οι σπόροι μπορούν να χρησιμοποιηθούν στον τομέα της παραγωγής. Έτσι δημιουργήθηκε το ποτό και τα καλλυντικά».
Το STRAWBAR παράγεται στη Φλώρινα, και ξεκίνησε το ταξίδι του από χώρες που έχουν ιστορία στην κατανάλωση ποτών όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, ενώ σήμερα αναπτύσσεται συνεχώς σε αρκετές χώρες ανά τον κόσμο!
Κείμενο: Βάσω Σάφη
