Ο τίτλος της έρευνας είναι: Ποιές είναι οι αντιλήψεις των μαθητών του γυμνασίου σχετικά με το φαινόμενο της ενδοσχολικής βίας. H έρευνα πραγματοποιήθηκε κατά το μήνα Νοέμβριο του 2014 στα πλαίσια του αντίστοιχου προγράμματος για την ενδοσχολική βία, με στόχο να ανιχνεύσει και να αποτυπώσει τις αντιλήψεις των παιδιών για τη σχολική βία. Επιλέχτηκαν ως υποκείμενα οι μαθητές της Α’ γυμνασίου του 5ου γυμνασίου Πτολεμαΐδας σε τυχαία δειγματοληψία. Το ερωτηματολόγιο περιλαμβάνει 7 ερωτήματα ανοιχτού τύπου και ένα οδηγό που πρέπει να συμπληρώσουν τα παιδιά αποτυπώνοντας το εργασιακό και γνωστικό προφίλ των γονέων των μαθητών που συμμετείχαν στην έρευνα. Συγκεντρώθηκαν 56 απαντημένα ερωτηματολόγια όπου απάντησαν τελικά 28 αγόρια και 28 κορίτσια. Από τους 56 μαθητές οι 43 είναι ελληνικής καταγωγής, 3 αλβανικής καταγωγής και 11 δεν σημείωσαν την καταγωγή τους. Tο μορφωτικό επίπεδο των γονέων είναι αρκετά ικανοποιητικό και ένα μεγάλο ποσοστό των γονέων είναι απόφοιτοι τουλάχιστον β’βάθμιας εκπαίδευσης. Το επαγγελματικό τους προφίλ εμφανίζεται σχετικά καλό, με μεγάλο ποσοστό δημοσίων-ιδιωτικών υπαλλήλων και περιορισμένο αριθμό γονέων αγροτών ή εργατών και στην πλειοψηφία τους ανήκουν στη μεσαία τάξη.
Μετά από την επεξεργασία των απαντήσεων που έδωσαν τα υποκείμενα της έρευνας παρατηρούμε τα εξής: Η πλειοψηφία των μαθητών χαρακτηρίζει ως βία τη βία που ασκείται στο σχολείο και την επιμερίζουν σε ψυχολογική, σωματική, λεκτική ή σεξουαλική βία στο σχολείο. Περισσότεροι από το 1/3 των μαθητών θεωρούν λάθος την ύπαρξή της και 23 μαθητές, περισσότεροι από τους μισούς δεν εξέφρασαν άποψη. Σχετικά με τις μορφές της βίας η πλειοψηφία των μαθητών ανέφερε αρκετές μορφές της. Σχετικά με τη 3η ερώτηση (έχεις δεχτεί βία, πόσο συχνά) 35 μαθητές (17 αγόρια και 18 κορίτσια) απάντησαν όχι, 18 μαθητές (9 αγόρια και 9 κορίτσια) απάντησαν ναι. Σχετικά με τη συχνότητα των περιπτώσεων εκδήλωσης βίας 19 μαθητές απάντησαν όχι συχνά. Σχετικά με τη 4η ερώτηση (έχεις ασκήσει βία, πόσο συχνά) 41 μαθητές (17 αγόρια και 24 κορίτσια) απάντησαν όχι, 12 μαθητές (9 αγόρια και 3 κορίτσια) απάντησαν ναι. 3 μαθητές δεν απάντησαν. Στο υποερώτημα γιατί όχι στην άσκηση βίας απάντησαν μεμονωμένα με μικρά ποσοστά απαντώντας ότι το θεωρούν κακή συνήθεια, δεν θέλουν να στενοχωρούν τους άλλους και να κάνουν στους άλλους ό,τι δεν δέχονται από αυτούς. Σχετικά με τη 5η ερώτηση (αιτία άσκησης βίας των παιδιών)—των μαθητών απάντησαν ότι ή ασκούν βία επειδή δέχτηκαν βία, ή λόγω μιμητισμού των συγγενών, φίλων ή λόγω του ότι έχουν μάθει να λύνουν τα προβλήματά τους με τη βία, 13 μαθητές θέτουν ως αιτία την επιθυμία να πληγώσουν το θύμα, να φανούν ανώτεροι, 6 μαθητές λόγω ζήλειας και 8 λόγω ρατσιστικής συμπεριφοράς (μη αποδοχής της διαφορετικότητας) και 7 μαθητές για μαγκιά. Απαντήσεις με ποσοστά από έναν 2, 3, 4 μαθητές εστιάζουν στην αντιπάθεια, την υπεροχή του θύτη, την ύπαρξη διαφορών και την εκδίκηση. Σχετικά με τη 6η ερώτηση (Τι φταίει για την αύξηση της ενδοσχολικής βίας σήμερα) 1/3 μαθητών αποδίδουν την αιτία στην κακή ανατροφή, παραμέληση των παιδιών, την καταπίεση από τους γονείς και στην ενδοοικογενειακή βία, 15 μαθητές αποδίδουν την αιτία στα βιντεοπαιχνίδια, τις ταινίες, τα ΜΜΕ και το διαδίκτυο, 8 μαθητές στις κακές παρέες, την έλλειψη φίλων, την ανάγκη να γίνουν δημοφιλείς και μέλη μιας παρέας, 7 μαθητές τη μαγκιά και την επίδειξη δύναμης, 5 μαθητές κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα, 5 μαθητές δεν απάντησαν. Σχετικά με τη 7η ερώτηση(Τρόποι αντιμετώπισης η περιορισμού) περισσότεροι από το 1/3 προβάλλουν την ενημέρωση-επιμόρφωση εκπαιδευτικών/γονέων, την καλύτερη επιτήρηση από τους εκπαιδευτικούς, την ενεργό δράση και συνεργασία μεταξύ τους. Το 1/ 3 μαθητών αναφέρει τη συμμετοχή μαθητών σε δράσεις, δραστηριότητες, προγράμματα ευαισθητοποίησης, την συζήτηση με ειδικούς, γονείς και δασκάλους για λήψη βοήθειας, 8 μαθητές την πνευματική καλλιέργεια των παιδιών, την αυτοβελτίωση, με σωστή ανατροφή για σεβασμό του άλλου, επίλυση διαφορών με συζήτηση, 5 την ύπαρξη ψυχολόγων στα σχολεία και 7 δεν απάντησαν. Φαίνεται ότι οι μαθητές που συμμετείχαν στην έρευνα σε ικανοποιητικό βαθμό αντιλαμβάνονται την ουσία του φαινομένου, κατανοούν την αρνητική του διάσταση και το καταδικάζουν σε μεγάλο ποσοστό εκτός από μικρό δείγμα μαθητών που δεν εκφέρουν γνώμη. Έχουν γνώσεις στο ζήτημα των μορφών της ενδοσχολικής βίας, άρα μπορούν να την αναγνωρίσουν και να την ταυτοποιήσουν. Αντιλαμβάνονται αρκετά εύστοχα τις αιτίες που υποθάλπουν περιστατικά βίας και επισημαίνουν κάποιους παράγοντες αύξησης της βίας όπως η έλλειψη προτύπων, γονεϊκής προστασίας και η επίδραση των ΜΜΕ και των φίλων που έχουν παράγοντες δηλαδή που αναφέρονται από τους ειδικούς και εντοπίζουν εξίσου ορθά βασικούς τρόπους καταστολής του φαινομένου. Συμπερασματικά οι μαθητές της Α γυμνασίου σε μεγάλο ποσοστό Ελληνικής καταγωγής, με γονείς μεσαίας τάξης και μέσου επιπέδου μόρφωσης διαθέτουν σαφή εικόνα του φαινομένου της ενδοσχολικής βίας, μπορούν να την αναγνωρίσουν και να την παρατηρήσουν γύρω τους, έχουν υπόψη τους την κατηγοριοποίησή της σε μορφές, κατανοούν τα βαθύτερα αίτια και τους παράγοντες που συντελούν στην αναπαραγωγή περιστατικών βίας στο σχολείο και τονίζουν τη σημασία της μόρφωσης, της σωστής αγωγής του παιδιού όσο και της στήριξης από ειδικούς και της επιμόρφωσης των γονέων-εκπαιδευτικών ώστε να είναι σε θέση να αντιμετωπίζουν με μεγαλύτερο επιστημονική επάρκεια τέτοια θέματα. Τα ερευνητικά δεδομένα συμφωνούν με τα δεδομένα των επιστημόνων που κάνουν λόγο για την επίδραση των ΜΜΕ, της έλλειψης των γονεϊκών προτύπων- κοινωνικών αξιών και της παρέας και εστιάζουν στην αξιοποίηση του θεσμού της εκπαίδευσης με στόχο την καλλιέργεια του μηνύματος αποδοχής της διαφορετικότητας και σεβασμού του καθένα μέσα από το γνωστικό αντικείμενο μαθημάτων όπως Ν. γλώσσα, θρησκευτικά, φυσική αγωγή, εικαστικά κα. Οι γονείς και οι παιδαγωγοί πρέπει να βοηθούν το παιδί να διοχετεύει τα συναισθήματα του σε κοινωνικοποιημένες εκδηλώσεις.
ΥΠΕΥΘΥΝΕΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ
ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΑ :
Χαντζή Στ, Μηδικάνη Κ.
και Ντέλλα Αρ.
