Το ζήτημα του αντάρτικου άνοιξε για πρώτη φορά στην Ελλάδα η Εύξεινος Λέσχη Πτολεμαΐδας το 1986 μαζί με τη Γενοκτονία του ποντιακού ελληνισμού.
Είναι γεγονός, ότι από την ελληνική ιστορία απουσιάζει το περήφανο ποντιακό αντάρτικο, που από το 1914 ως την ανταλλαγή του 1922 έκανε τις βουνοκορφές του Πόντου να τρέμουν και μαζί με αυτές και τις τουρκικές αρχές.
Μια επανάσταση υπεράσπισης της ανθρώπινης ζωής και αξιοπρέπειας, εφάμιλλη με την επανάσταση του 1821 γεννήθηκε και ξαπλώθηκε σ’ όλη την επικράτεια του Πόντου.
Περισσότεροι από 20000 χιλιάδες αντάρτες κρατούσαν ελεύθερα τα βουνά της Σαμψούντας, της Κερασούντας και της Πάφρας και ήταν έτοιμοι να ιδρύσουν την ελεύθερη δημοκρατία του Πόντου, αν πετύχαινε το ποντιακό κίνημα.
Κέντρο αυτού του αγώνα ήταν η μητρόπολη της Σαμψούντας και ιθύνοννους ο ηρωικός μητροπολίτης της, ο μακεδονομάχος της Καστοριάς, Γερμανός Καραβαγγέλης.
Δυστυχώς όλα αυτά τα σχέδια ναυάγησαν με τη μικρασιατική καταστροφή και τον ξεριζωμό.
Το ποντιακό αντάρτικο και το εθνικό απελευθερωτικό κίνημα των Ποντίων για ανεξαρτησία του Πόντου και ένωσή του με τη μητέρα Ελλάδα είναι από τα πιο ηρωικά και ένδοξα κομμάτια της ελληνικής ιστορίας.
Οι δεκάχρονοι αγώνες του ποντιακού ελληνισμού είναι ποτισμένοι με σελίδες απαράμιλλου ηρωισμού και αυτοθυσίας.
Αποτελεί μοναδικό φαινόμενο ενός επαναστατημένου λαού να αγωνίζεται για δέκα ολόκληρα χρόνια στην καρδιά μιας στρατιωτικής αυτοκρατορίας χωρίς οικονομική και στρατιωτική στήριξη. Το ποντιακό αντάρτικο είχε σύμμαχο την ανθρώπινη παλικαριά και αυταπάρνηση.
Η παράλια περιοχή από την Πάφρα μέχρι την Κερασούντα και από την Σαμψούντα μέχρι την Σεβάστεια είχε αναδείξει αυτό, που με δύο λέξεις αποκαλούμε ποντιακό αντάρτικο.
Πρωταρχικό ρόλο στην ίδρυση του αντάρτικου στην περιοχή της Σαμψούντας έπαιξε μια ηρωική μορφή ενός πόντιου οπλαρχηγού, του ΑιμίλιουΚαδίογλου, που μετά την μικρασιατική ήττα επιβίωσε και ξεριζωμένος εγκαταστάθηκε στο χωριό Ανατολικό της Πτολεμαΐδας όπου και πέθανε.
Οι λόγοι για τους οποίους οι αντάρτες έβγαιναν στα βουνάήταν για να υπερασπιστούν την οικογένεια και την αξιοπρέπειά τους ,γιατί μετά το 1914 οι Τούρκοι βιαιοπραγούσαν απέναντι στις οικογένειες των φυγόστρατων και ο μόνος τρόπος άμυνας στην τουρκική αυθαιρεσία ήταν τα αντίποινα, που τρόμαζαν τους Τούρκους θύτες και τους ανάγκαζαν να τους σέβονται.
Ήδη οι Τούρκοι από το 1914 είχαν επιστρατεύσει ρωμιούς από 16 μέχρι 66 χρονώ στέλνοντάς τους στα ΑμελέΤαμπουρού(τάγματα εργασίας) με σκοπό να αποδυναμώσουν τον μάχιμο πληθυσμό . Εκεί, σταΑμελέΤαμπουρού, οι περισσότεροι πέθαιναν γυμνοί και ξυπόλητοι από την πείνα και τις αρρώστιες.Για να γλυτώσουν έφευγαν στα βουνά σαν φυγόδικοι, φυγόστρατοι, μεμφήδες ή γατζάχ.
Τα βουνά του Πόντου πολύ σύντομα γέμισαν από φυγόστρατους, οι οποίοι με κάθε τρόπο εξοπλίζονταν για να αμυνθούν. Από το 1916 η τιμωρία των ΄΄γατσάχ΄΄ ήταν ο θάνατος δια κρεμάλας..!
Όλοι αυτοί οι λόγοι εξωθησαν στη δημιουργία του αντάρτικου κινήματος, το οποίο ενθαρρύνεται μετά την κατάληψη της Τραπεζούντας από τους Ρώσους το 1916 . Ταυτόχρονα αναπτύσσεται μια εθνική αφύπνιση και αλληλεγγύη για τη μαχόμενη μητέρα Ελλάδα.
Η απελευθέρωση του ανατολικού Πόντου δημιουργεί σύνδρομα χαράς και ενθάρρυνσης στον Πόντο με κέντρο την Αμισό και την Πάφρα. Επίσης η ήττα της Τουρκίας στο Σαρίκαμις Κάρς, επηρέασε την άνθιση του πρώτου αντάρτικου.
Το ποντιακό αντάρτικο μέσα από τη ζωή και τη δράση του Αιμίλιου Χ/Γεωργίου (Καδίογλου)
Ο Αιμίλιος Καδίογλου γεννήθηκε το 1897 στο Κατίκιοϊ της άνω Σαμψούντας.Το Κατίκιοϊ ήταν ένα όμορφο επίνειο της Σαμψούντας χτισμένο πάνω σ’ έναν καταπράσινο λόφο στα νότια της πόλης.
Η Σαμψούντα ήταν ένα από τα αστικά κέντρα του ποντιακού ελληνισμού στις αρχές του αιώνα μας. Ο Αιμίλιος, που λέγονταν Γεωργιάδης, άλλαξε το επώνυμό του σε Χ/Γεωργίου λόγω του χατζή παππού του. Το επώνυμοΚαδίογλου ή Κατόγλου,με το οποίο είναι γνωστός, ήταν το αντάρτικο όνομάτου επειδή καταγόταν από το Κατήκιοι.
Η Σαμψούντα ή Αμισός ήταν μια παραθαλάσσια πόλη όπου κυριαρχούσε το ελληνικό στοιχείο. Από τους 40000 κατοίκους της οι 21000 ήταν Έλληνες και οι υπόλοιποι Αρμένιοι και Τούρκοι. Το 68 % των κτηρίων ήταν ελληνικά . Το 1915 το εμπόριο του καπνού συγκεντρώθηκε κατά 65% στα χέρια των Ελλήνων. Οι υπάλληλοι, οι προϊστάμενοι και οι διευθυντές των νέων εταιριών ήσαν Έλληνες και Αρμένιοι. Η εξαγωγή καπνού έφτανε τους 55000 τόνους, που μεταφέρονταν στα λιμάνια της Μασσαλίας και του Λονδίνου με διεθνή ακτοπλοϊκά δίκτυα. Οι συναλλαγές των εμπόρων εξυπηρετούνταν από τις τράπεζες της Θεσσαλονίκης, των Αθηνών και του Ανταβαλόγλου.
Αυτήν την ελληνική υπεροχή αποφάσισαν να καταστρέψουν οι Νεότουρκοι. Η αφορμή τους δόθηκε με την έναρξη του Ά παγκοσμίου πολέμου.
Αιμίλιος Καδίογλου
Ο Αιμίλιος Καδίογλου ήταν μια αδούλωτη και ελεύθερη ψυχή, που τον καθοδηγούσε η αγάπη στη ζωή και την ελευθερία. Δεν μάθαμε ποιοι λόγοι τον οδήγησαν πολύ μικρό ,σε ηλικία μόλις 17 χρόνων αντάρτη στα βουνά με έναν φίλο και συμμαθητή του τον Αλέξη Νίκου.
Φημολογείται, πως ο λόγος που κατέφυγαν στα βουνά, ήταν η απόφαση των Τούρκων δικαστών της Σαμψούντας να σκοτώσουν τα πέντε παιδιά, που καβάλα πάνω στ’ άλογα γύριζαν μέσα στην Σαμψούντα. Από τους πυροβολισμούς των Τούρκων σκοτώθηκαν τα δύο και σώθηκαν ο ΑιμίλιοςΚαδίογλου, ο Αλέξης Νίκου και ο Παντελής Αναστασιάδης ( Παντέλ Αγάς.)
Τα τρία αυτά παλικάρια θα γίνουν οι πρώτοι αντάρτες της Σαμψούντας.
Υπάρχει και δεύτερη εκδοχή καταγεγραμμένη στην ΄΄ΠοντιακήΕστία΄΄ που αναφέρει, πως: ΄΄Από τους πρώτους αντάρτες που βγήκαν στα βουνά της Σαμψούντας ήταν ο Στυλιανός Κοσμίδης ( Ιστύλ Αγάς) και ο Αιμίλιος Κατόγλου. Οι δύο αυτοί νέοι σκότωσαν έναν κακούργο Τούρκο και μη έχοντας καμιά διάθεση να δώσουν λόγο στην τουρκική δικαιοσύνη, στην οποίαν δεν είχαν καμίαν εμπιστοσύνη,ανέβηκαν στο βουνό ως φυγόδικοι.Αυτοί απετέλεσαν τον πυρήνα των ανωτέρω αντάρτικων σωμάτων και έγιναν οι πρώτοι συνειδητοί ένοπλοι του δυνάστη και κατόπιν οπλαρχηγοί με λαμπρά δράσιν.Τους ακολούθησαν εκατοντάδες πόντιοι φυγόστρατοι διατρέξαντες βουνά και δάση με πραγματική αυτοθυσία. Έτσι έσωσαν από τα χέρια των Τούρκων πολλούς Έλληνας, που οδηγούντο στην εξορία και τα μαρτύρια.΄΄
Η κάθοδος των ανταρτών στην Σαμψούντα τις πιο πολλές φορές γινόταν αντιληπτή από τους Τούρκους,. Γι αυτό οι αντάρτες πάντα μεταμφιέζονταν και κατέβαιναν.
Το παρακάτω περιστατικό μας το αφηγείται ο παπα-Σταύρος Φωτιάδης από το Κρυονέρι Καβάλας : Μια φορά οι δύο αντάρτες ,ο Αιμίλιος και ο Αλέξης, κατέβησαν στην εκκλησιά του χωριού Κατίκιοϊ, γιατί παντρευόταν η αδελφή του Αλέξη. Οι Τούρκοι περικύκλωσαν την εκκλησία,αλλά αυτοί σαν αετοί βγήκαν από την πλαϊνή πόρτα και διέφυγαν προς το Αγιού Τεπέ.
Ηγετικές και πρωταγωνιστικές μορφές ηρώων, όπως αυτή του Αιμίλιου Καδίογλου, έμειναν στην αφάνεια της ιστορίας και πέθαναν άγνωστοι και άσημοι ακόμα και στα χωριά, όπου τελικά εγκαταστάθηκαν.
Τα ποιοτικά και ηθικά χαρακτηριστικά των ποντίων ανταρτών ήταν η αυτοθυσία η αυταπάρνηση και υπερασπιστές η υπεράσπιση της ζωής των γυναικόπαιδων, ιδιαιτερότητα μοναδική στους αντάρτικους αγώνες.
Τα παιδιά του Πόντου, αλύγιστα παλικάρια, θεόρατοι άντρες, αντιδρούν, φεύγουν στο βουνό και συγκροτούν ομάδες άμυνας και αντίστασης. Οι Τούρκοι πλέον γνωρίζουν πως δεν θα μείνουν ατιμώρητοι για τα εγκλήματα, που διαπράττουν.
Οι Πόντιοι λένε μια σοφή παροιμία: Οφόβονσκύλλ’ υιός έν, και ο φόβον πίτας ψέν’.
Η πρώτη αναφορά στο ποντιακό αντάρτικο γίνεται από τους Γ. Βαλαβάνη, Πανάρετο Τοπαλίδη. Αυτός όμως, που θα σκιαγραφήσει με το μοναδικό λογοτεχνικό του ύφος το τους ήρωες του Πόντου είναι ο Δημήτρης Ψαθάς στο βιβλίο του΄΄ Η γη του Πόντου ΄΄ που εκδίδει το 1965 και αναδεικνύεται σ’ ένα παγκόσμιο ανάθεμα για τους Νεότουρκους.Στο χώρο της τέχνης το ποντιακό αντάρτικο το φέρνει στο προσκήνιο πρώτος ο Νίκος Ξανθόπουλος στο έργο ΄΄ΞεριζωμένηΓενιά.΄΄
Στο χώρο της μουσικής ,μια λαϊκή τραγουδίστρια, η Ρένα Κουμιώτη, το 1976 κυκλοφορεί σε συνεργασία με τον Σουρμαϊδη το δίσκο: ‘’Ο δρόμος για το Τσιμενλί.’’ Στο δίσκο υπάρχει το αφιέρωμα στον Βασίλ- Ουστα τον αρχικαπετάνιο της Σεβάστειας, που τον δολοφόνησαν οι Τούρκοι πισώπλατα στην Κωνσταντινούπολη. Ο ΒασίλΟυστάς υπήρξε ο πολιτικός διασυνδετικός κρίκος ανεφοδιασμού του αντάρτικου από τους Ρώσους.
Αφιέρωμα στον Βασίλ – Ουστά:
Ποιο είν εκείνο το θεριό με φρύδια γιαταγάνια
καβάλα πάνω στ’ άλογο να σκίζει τα ορμάνια.
Βασίλ’ ουστά τον λέγανε άμανγιάβρι, μ’ γιάβρι μ’, γιαβριμ’.
Ποιος είν’ αυτός με τ’ άρματα, τα μαύρα τα πεσλίκια
κι όπου περνάει καρπίζουνε στα κλώνια φυσεκλίκια.
Έει, παιδία,ατόσον χρονών ένουμνε, πολλά κι ολίγα είδα
Άμα .. άμοναβού το παλικάρ’.. πουδέν καμίαν ‘κ’ είδα.
Η Σαμψούντα είναι το παραθαλάσσιο κέντρο του Ευξείνου . Είναι ο συγκοινωνιακός κόμβος προς την άγκυρα και τα ενδότερα της μικρές Ασίας . έχει απόκρημνα και δασώδη βουνά απροσπέλαστα, και οι ρωμιοί της περιοχής έχουν μεγάλη οικονομική επιφάνεια πράγμα που εξοργίζει τους Τούρκους.
Ο μητροπολίτης Γερμανός Καραβαγγέλης είναι ένας μπαρουτο καπνισμένος αγωνιστής με ιδιαίτερη υψηλή μόρφωση . που επιδιώκει την απελευθέρωση του πόντου.
Ο πρώτος αντάρτης που ανεβαίνει στα βουνά της Σαμψούντας ήδη από το 1914 μαζί με τον Ιστύλ Αγά είναι αυτός που τιμά σήμερα η εκπομπή τα χνάρια της Ρωμανίας ο Αιμίλιος Χ/αντζηγεωργίου ή Καδήογλου ή κατόγλου.
Θα ακολουθήσουν ο οπλαρχηγός Βασίλειος Ανθόπουλος από το Απες της Σεβάστειας, ο Αντών πασά στην Πάφρα, ο φόβος και ο τρόμος των Τούρκων σκοτώθηκε το 1917.. ο Αναστάσιος Παπαδόπουλος ( Ο ΚότσάΑναστάης) σκοτώθηκε στη μάχη. Ο Παντέλ Αγά. Στην Σαμψούντα,
Ποιο είναι το προφίλ του πόντιου αντάρτη . και με ποια μέσα αντιστέκεται στη βία της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Και το άνισο ένστικτο και αίσθημα, η αναλογία είναι 1προς 10
Σωτήρη. Και Παύλε.
και χρηστός Παπαδόπουλο έδωσαν την πρώτη μάχη με τους Τούρκους και διέφυγαν στην Τραπεζούντα όπου ήρθαν σε επαφή με τους Ρώσους .
Επανήλθαν εξοπλισμένοι με ρωσικό οπλισμό και πολεμοφόδια.
Την ίδια περίοδο είναι υπό διωγμό και ο Δημήτριος Χαραλαμπίδης από το χωριό Τσιμενλί.
Ο Δημήτρης Χαραλαμπίδης πήγε στην Τραπεζούντα και έφερε 50 όπλα με τα οποία εξοπλίστηκαν τα παλικάρια που βγήκαν στο βουνό μεταξύ αυτών και ο Αιμίλιος ο Κατόγλου. Είναι η περίοδος της γενικής επιστράτευσης των χριστιανών .
Έτσι ζούσαν μέχρι που το 1917 ήρθαν και άλλα παλικάρια φυγόστρατοι πολλοί και έγιναν μια ομάδα με 15 αντάρτες αρχηγός ο σπινθηροβόλος Αιμίλιος.
Ο Αιμίλιος πολύ γρήγορα με τις ηγετικές του ικανότητες το μεγάλο θάρρος και το πολιτικό του πνεύμα επικράτησε ως οπλαρχηγός στην ομάδα του και ανέλαβε την ευθύνη του επισιτισμού για όλα τα ληστεμένα και φτωχά χωριά της περιοχής Σαμψούντας οι Τούρκοι έκλεβαν τα υπάρχοντα από τους χριστιανούς και ο Αιμίλιος με τα παλικάρια του τα ξανάπαιρνε και ταΐζε τα ελληνικά χωριά που λιμοκτονούσαν λόγω του ά πολέμου.
Ο συντονιστής και αρχηγός του αντάρτικου κινήματος είναι ο μακεδονομάχος μητροπολίτης Αμισού ο Γερμανός καραβαγγέλης που έρχονταν σε άμεση επαφή με τον Αιμίλιο ή με συνδέσμους και καθοδηγούσε για την διατροφική επιχείρηση.
Οι αποστολές του Αιμίλιου στα τούρκικα χωριά γίνονταν πάντοτε σε σπίτια προυχόντων μπέηδων και πασάδων εκεί όπου υπήρχε πλούτος και χλιδή.
Μέσα στις άμεσες στοχεύσεις των ληστών που επιχειρούνταν ήταν η συλλογή όπλων για τον εξοπλισμό των νέων ανταρτών που έβγαιναν στα βουνά.
Για να δούμε το σπινθηροβόλο μάτι του Αιμίλιου φάνηκε μια φορά όταν μπήκε με τους συντρόφους του στο σπίτι ενός μπέη και βλέπει κρεμασμένα δύο όπλα. Το ένα με σκοινί και το άλλο με δερμάτινο ιμάντα. Ποιο είναι το καλό ρωτάει τον μπέη που έτρεμε από τον φόβο του αφέντη δεν το βλέπεις αυτό με το λουρί του λέει. Ο Αιμίλιος απλώνει το χέρι του και παίρνει αυτό με το σχοινί. Όταν το είδε ο οπλουργούς του τον είπε είναι το καλύτερο όπλο.
Σωτήρη Παύλε.
Ποια είναι η οργάνωση και η συνεργασία των τμημάτων μεταξύ τους . ποιες είναι οι μεγάλες μάχες που δίνονται.
Και ποιες μεθόδους συνωμοσίας και τακτικής πολέμου χρησιμοποιούν.
Να ακούσουμε ένα ακόμα τραγούδι
Έτσι με αυτόν τον τρόπο δημιουργήθηκαν οι πρώτες ομάδες αντίστασης .
Οι Τούρκοι για αντεκδίκηση σκοτώνουν τα μέλη και τις οικογένειες των ανταρτών.
Σε μια τέτοια επιχείρηση έπιασαν και σκότωσαν τον μικρό αδελφό του τον Οδυσσέα .
Αυτό μας εξομολογείται ο Ιάκωβος Κουλοχέρης στο Βιβλίο του ΄΄ η Αμισός ΄΄
Ξέρουμε γράφει ότι ο Αιμίλιος μαζί με τον φίλο του Ιστύλ’ αγά αποτέλεσαν τους πρώτους οργανωτικούς πυρήνες της ποντιακής αντίστασης….
Εξ αιτίας της δράσης του οι Τούρκοι θα σκοτώσουν τον μικρό αδελφό του Οδυσσέα..
Ο Αιμίλιος κυνηγημένος και επικηρυγμένος από τους Τούρκους λειτουργεί και ζει στα βουνά κατεβαίνει όμως και στην Σαμψούντα με πολλές προφυλάξεις για δουλειά.
Όπως έχει εξομολογηθεί δεν φοβάται τους Τούρκους αλλά τους προδότες.
Μια μέρα μικρός 18 χρόνο δουλεύει στο καπνομάγαζο του Ανταβαλόγλου,
Κάποιος τον προδίδει και έρχεται μια διμοιρία χωροφυλακών να τον πιάσει .
Ο Αιμίλιος έχει προνοήσει και αυτό το ενδεχόμενο , και έχει κόψει σε ορισμένα σημεία το συρματόπλεγμα του εργοστασίου. Μόλις μπαίνουν οι τσανταρμάδες τρέχει μπροστά τους ,πώς λέγεσαι τον λένε Παράσογλου Παρασκευάς απαντάει γρήγορα ο Αιμίλιος ποιος είναι του λένε τους δείχνει έναν στο βάθος τρέχουν φεύγουν οι τσανταρμάδες και ο Αιμίλιος εξαφανίζεται … ρωτούν τον επόμενο ποιος είναι ο Καδίογλου και τους δείχνει τον εξαφανισμένο Αιμίλιο.
Αυτή την ευφυΐα του Αιμίλιου του την αναγνωρίζουν όλοι το θάρρος και τα κατόρθωμα τα του γρήγορα γίνονται γνωστά ώστε ο μεγάλος καπνέμπορας της Σαμψούντας Δημήτρης Χαραλαμπίδης να τον αναθέσει την αρχηγία του πιο στρατηγικού βουνού που δεσπόζει πάνω από την Σαψούντα του Αγιού τεπέ.
Είναι απόλυτη η διοικητική συγκρότηση των αντάρτικων σωμάτων που μας παραθέτει ο
Ο Ιωάννης Παπαδόπουλος στο βιβλίο του Σελίδες από την Ιστορία της Κερασούντας Καβάλα 1965 ΄΄ αναφέρει για τον Αιμίλιο Καδίογλου στο βιβλίο του τα εξής ΄΄ εις την περιοχή Σαμψούντας Τσαρσαμπά και ΚοτζάΝτάγ είχε τα λημέρια του ο ξακουστός οπλαρχηγός Στυλιανός Κοσμίδης.( Ιστύλ Αγάς).
Εις τας περιοχές Αγιού τεπέ υπό την αρχηγία του Αιμίλιου Κατόγλου ή ( καδίογλου), και Αλέξη Νίκου , με υπαρχηγούς τους Τσιμενλή Δημήτριο Χαραλαμπίδην, τέως καπνέμπορον , τον Παντελή Αναστασιάδη ( ΠαντέλΑγάν) , ΓαράΔημήτρην και τους καπνέμπορους και τροφοδότες των αντάρτικων σωμάτων αδελφούς Γιάγκον και Θανάση Αμπαντσόγλου..
Η δράσις των ως άνω αντάρτικων ομάδων κατευθύνετε από τον ΙστύλΑγάν με τον οποίον ευρίσκοντο σε στενή συνεννόηση όταν επρόκειτο να αντιμετωπίσουν μεγάλες και ισχυρές μονάδες καταδιωκτικών αποσπασμάτων.
Πάφρα
Στις 16 του Σεπτέμβρη γράφει ο Δημήτρης κουτσογιανόπουλος επιβεβαιώνοντας την προσωπική εξομολόγηση του οπλαρχηγού στον γιό του Γιώργο για το μίσος που έτρεφε στους προδότες. ( Αν ήταν ο Αιμίλιος πρόεδρος του Αρείου πάγου θα πήγαιναν πολλά λαμόγια στη φυλακή.)
Μέσα στο καπίκιοι είναι ένας κατάσκοπος Έλληνας που προδίδει τους αντάρτες και τις κινήσεις τους ο Αιμίλιος καιρό ψάχνει να τον βρει . αποκαλύπτεται από μία προδοσία.
Που γίνεται κατά του Δημήτρη Τσιμενλί όπου οι Τούρκοι περικυκλώνουν το σπίτι του στο χωριό Τσιμενλί και σκοτώνουν τον Θόδωρο . μετά από μία εβδομάδα ανακαλύφθηκε ο προδότης.
Την εκτέλεση του προδότη ανέλαβε ο Αιμίλιος. Ας αφήσουμε όμως τον Δημήτρη Κουτσογιανόπουλο από την Σαμψούντα να μας το περιγράψει στο βιβλίο του Ανάμεσα στους αντάρτες του πόντου Θεσσαλονίκη 1936.
΄΄ Με ζητούσαν οι Τούρκοι γράφει Πάντοτε τους ξέφευγα πως ήθελα να φύγω στα βουνά λαχταρούσα χώμα ελεύθερο ποθούσα αέρα ελεύθερο με πολλές προφυλάξεις ανεβήκαμε στο χωριό Τοϊγάρ ψηλά στο βουνό Αγιού τεπέ είχε τα λημέρια του ο οπλαρχηγός Δημήτρης χαραλαμπίδης. Στις 22 Σεπτεμβρίου καθώς βρισκόμασταν μέσα στο σπίτι βλέπουμε ξαφνικά απ’ το παραθύρι τρεις καβαλαρέους αρματωμένους ν’ άρχονται από μακριά καλπάζοντας…
Τούρκοι ! Τούρκοι.. γρήγορα μαθαίνουμε πως είναι Έλληνες αντάρτες… Ο Αιμίλιος Καδίογλου με τους δικούς του .
Τρέχουν όλοι να τους δουν από κοντά να τους χαιρετίσουν.. και σε λίγο νάσου και έρχονται και άλλοι αντάρτες, όλοι αρματωμένοι καβάλα στ’ άλογά τους , ζωσμένοι τα φυσεκλίκια, με τα τουφέκια κρεμασμένα στην πλάτη, ζωηροί χαρούμενοι.
Ο Δημήτρης Ψαθάς θα γράψει για το ίδιο θέαμα. Δεν απόρησαν άδικα οι δύο νεοφώτιστοι αντάρτες…ήταν ένα θέαμα απίστευτο τούτο εδώ. λίγες ώρες έξω από την Σαμψούντα να φέρνουν βόλτα τούτοι οι άφοβοι άντρες, λεύτεροι περιφρονητικοί κι έτοιμοι για όλα..
Στ’ αλήθεια λοιπόν ξαναζούσε η κλεφτουριά του 21- η μόνη διαφορά με τους κλέφτες ήταν η εμφάνιση , μαύρες φορεσιές ήταν ντυμένοι οι αντάρτες του Πόντου , ΄΄ τις ζίπκες τους ΄΄ όπως ακριβώς και οι Τούρκοι τσέτες.
Εξ άλλου ποτέ η φορεσιά δεν φανερώνει εθνικότητα.
. και συνεχίζει ο Κουτσογιαννόπουλος την περιγραφή :
Την άλλη μέρα είχαν παραταχθεί 60 άνδρες του Καδήογλου κι έκανε ο Αρχηγός την επιθεώρηση.
Τότε τον σφύριξαν ότι μέσα στο χωριό βρισκόταν ο προδότης…
Φέρτε τον είπε….
Του τον φέρνουν γίνεται ένας καυγάς ανάμεσα τους
Σηκώνει το ντουφέκι ο Καδήογλου τον σωριάζει – πάρτε τον φώναξε….
– Αυτός ο τουφεκισμός έσβησε τη χαρά μας. Σημειώνει ο συγγραφέας γιατί σαν άνθρωπος μουσικοδιδάσκαλος στην Αμισό του φάνηκε πολύ σκληρή η τακτική των ανταρτών αργότερα θα συνηθίσει.
Ας ακούσουμε ένα ακόμα αντάρτικο τραγούδι που καταγράφει τα ονόματα των ποντίων οπλαρχηγών , και θα ακουστεί για πρώτη φορά.
Τραγούδι. Οι πόντιοι αντάρτες
Ο Αιμίλιος θα πάρει μέρος στην μάχη της τάβλας με το Βασίλη αγά. Οι αντάρτες καταλαμβάνουν την χωροφυλακή και πιάνουν αιχμάλωτους τους επτά χωροφύλακες.
Και ενώ πηγαίνουν για να πάρουν τις βάρκες πολλά τουρκικά αποσπάσματα τους χτυπούνε από το βουνό οι αντάρτες οχυρώνονται μέσα στα σπίτια και αρχίζει μεγάλη μάχη. Οι αντάρτες σπάνε τον κλοιό των Τούρκων και φεύγουν στα βουνά με αφήνοντας πίσω 12 νεκρούς.
Ο Βασίλ αγάς πήρε ένα καΐκι με 10 συντρόφους και έφυγε πάλι στην Τραπεζούντα να βρει τους Ρώσους. Θα προσπαθήσει να τους πείσει να καταλάβουν και τον δυτικό πόντο γιατί ο ελληνισμός βρισκόταν σε μεγάλο κίνδυνο.
Οι Ρώσοι απλά τον ενθαρρύνουν να μεγαλώσει περισσότερο το αντάρτικο .και τον δίνουν εξοπλισμό για 600 αντάρτες. Την περίοδο αυτή οι Τούρκοι καίνε όλα τα χωριά και προβαίνουν στο πρώτο μέρος της Γενοκτονίας.
Μάχες στο Αγιού τεπέ.
Να προβληθεί το ντοκιμαντέρ.
Ο Ιστύλ αγάς
Από τους πρώτους αντάρτες μια ηγετική μορφή των ποντίων οπλαρχηγών του Πόντου υπερασπίζεται τα γυναικόπαιδα της περιοχής Σαμψούντας.
Στις 16 Νοεμβρίου του 1916 1000 περίπου αντάρτες υπερασπίζονται στο βουνό Αγιού Τεπέ 2500 γυναικόπαιδα τους περικυκλώνουν 20000 Τούρκοι με βαρύ οπλισμό στο τέλος κατά φέρνουν να γλυτώσουν.
Πέθανε στη δράμα το 1940
Τον ίδια χρονιά του 1916 ο τουρκικός στρατός περικύκλωσε το βουνό Αγιού Τεπέ. Με μυδραλιοβόλα και χιλιάδες στρατό.
47 αντάρτες με τον Αιμίλιο Καδίογλου. Ο Αιμίλιος δεν έχανε ούτε μία σφαίρα ήταν από τους καλύτερους σκοπευτές.
υπερασπίζαμε 2000 γυναικόπαιδα θα γράψει ο Π
Παντέλ Αγάς (Παντελής Αναστασιάδης) στα απομνημονεύματά του.
Εκεί σκοτώθηκε ο γιος του αρχηγού ο Δημοσθένης. Τελικά οι 50 αντάρτες θα σπάσουν τον κλοιό των Τούρκων και θα φυγαδέψουν τα γυναικόπαιδα.
Τα αντίποινα των Τούρκων ήταν πάντα πυρπολισμός των χωριών και κλοπή των ζωντανών.
Ο Τούρκος που ρήμαζε και σκότωνε τους Έλληνες ήταν ο Μολά Μουσταφάς ο οπλαρχηγός ο Τσιμενλής ζήτησε να φέρουν το λέσι του Τούρκου. Εκείνο το βράδι μια ομάδα Ελλήνων ανταρτών πήγε στο σπίτι του και τον σκότωσε.
1917 ο βασίλουστάς φέρνει από τους Ρώσους 2000 όπλα στην Σαμψούντα.
Αποβιβάστηκε στο Ταφλάνκιοϊ της Πάφρας οι Τούρκοι τους αντιμετώπισαν με μεγάλες δυνάμεις
Συνεργάστηκαν ο Βασίλ -Ουστα και ο Αντών με το Αντών Πασά. Εδώ τραυματίστηκε και ο Δημήτρης Τσιμενλής.
Αναστάσιος Παπαδόπουλος (ΚοτσάΑναστάς) ο οποίος δρούσε στην περιφέρεια Έρπαα είχε τα λημέρια του με 600 αντάρτες και πολύ γενναία δράση
Έτρεχε πάντα σε υποστήριξη των αντάρτικων ομάδων της Κάβζας και της Μερζιφούντα.
Αντών Πασά
Ο περιφημότερος και πολύ τραγουδημένος από όλους οπλαρχηγός του πόντου είχε τα λημέρια του στο βουνό Νεπιέννταγ. Τον Απρίλιο του 1916 σε μια σύσκεψη οπλαρχηγών όπου συμμετείχε και ο μητροπολίτης Τραπεζούντας Χρύσανθος και ο Ρώσος στρατηγός ανακηρύσσεται ο Αντών Πασά γενικός αρχηγός όλων των αντάρτικων ομάδων του δυτικού πόντου.
Παύλε πιο ήταν τελικά το προφίλ του Αντών Πασά.
Οι Τούρκοι το μαθαίνουν και τον επικηρύσσουν με 5000 χρυσές λίρες. Αύγουστο του 17 ο ξακουστός οπλαρχηγός σκοτώνεται.
από έναν Έλληνα ληστή.
Και ο περιβόητος Οπλαρχηγός Αντών Πασά είχε το Βασίλειό του στα βουνά της Πάφρας. Όπου έδρασε με την γυναίκα του Πελαγία.
Χαρακτηρίστηκε για την παλικάρια του ως ο πόντιος Κολοκοτρώνης.
Οι Τούρκοι κατασκόπευαν όλες της ακτές της μαύρης θάλασσας
Ο Αντών Πασά με τα γιουρούσια του φυγάδευε ολόκληρα τουρκικά τάγματα και με τα πολεμοφόδια που έπαιρνε από τους Ρώσους οι Τούρκοι χρησιμοποιώντας την παρέμβαση του μητροπολίτη κάνουν προτάσεις ειρήνης στον Αντών Πασά ..και αυτός τους απαντά δεν είναι άσχημες οι προτάσεις μόνο που έχουν ένα κακό είναι γραμμένες από τους Τούρκους.
Τραγούδια αντάρτικα Πάφρας
Οι γυναίκες των παφρέων πήραν τα όπλα όλες για να διώξουν τους Τούρκους .δώσανε τη ζωή τους οι μισές.
Από τα χωριά της Πάφρας πήγαν στους Ρώσους να πάρουν όπλα.
Και έδωσαν τη ζωή τους
Στα βουνά της Πάφρας είναι πολλοί οι πληγωμένοι
Εκτός από το Θεό δεν έχουν άλλη ελπίδα.
Δόξα γι αυτούς που χάθηκαν για την πίστη και την ρωμιοσύνη.
Οι παφρέοι αδελφοί μας.
Ο ΚοτσάΑναστάς
75 ημέρες σκληρές μάχες τον Νοέμβρη του 1921 με 600 αντάρτες πολεμάει τα’ ασκέρια του Λιβά πασά. Σκοτώθηκε στο Αλατάν μια φωνή ενός Τούρκου ακούστηκε … ζήτω σκοτώσαμε τον θεό των Ελλήνων.
Την άνοιξη του 1921 ο Λιβά πασάς ξεκινάει για τα λημέρια του ΚοτσάΑναστάς.
Είχε αναλάβει από τον Κεμάλ την εκκαθάριση του πόντου από τους Έλληνες αντάρτες.
Παντού όπου πήγαινε ο Λιβά Πασάς άκουγε το όνομα του ΚοτσάΑναστάς. Γι αυτό και αποφάσισε να δώσει ένα μάθημα γερό στον γκιαούρη καπετάνιο. Στο λημέρι του το Τόπ -Τσαμ. Πολυβόλα κανόνια χιλιάδες στρατός και ο ΚοτσάΑναστάεις η μάχη κράτησε όλη μέρα στο τέλος ο Λιβά Πασά μετά από πολλές απόλυες αποσύρθηκε. νίκη μεγάλη και σημαντική που την τραγούδησαν από τότε οι αντάρτες του τοπ τσάμ.. και το είχαν σαν θούριο στον πόλεμο. Το έλεγαν στα τούρκικα για να το καταλαβαίνουν οι Τούρκοι.
Μην έρχεσαι Λιβά πασά μην έρχεσαι πάνω μου,
το όπλο μου στον ώμο μου , Κοτσά- Αναστάς με λένε μάθε το. Γράφει για
Ο Δημήτρης Ψαθάς γράφει για τους αντάρτες δεν ήταν πάντα δύσκολα τα πράγματα…
Ερχόταν και μέρες ανάπαυλας, τα παλικάρια ξεχνούσαν τις πίκρες και τα βάσανα για λίγο και τότε λαλούσε ο κεμεντζές, στήνονταν ο χορός και ο τόπος αντηχούσε από το τραγούδι το πολεμικό για την ελληνική αντρειοσύνη…
Ζωσμένοι τ’ άρματα οι μαυροφόροι εκείνοι γύρω τριγύρω σ’ έναν κύκλο με τον λυράρη στη μέση . δείχνανε με τον χορό την τέχνη του πολέμου.
Δεν έκανε ποτέ ο πόντιος χωρίς τον κεμεντζέ του, άνοιγε την ψυχή του στο λάλημα της λύρας του. Κα ξεχνιόταν στους ήχους του δοξαριού της.
Τραγούδι αντάρτικο 4ον
Ο Αιμίλιος το 1917 είναι οπλαρχηγός στο Αγιού -Τεπε είναι καταζητούμενος από τους Τούρκους .
Οι Τούρκοι έχουν κάψει ζωντανούς τον πατέρα του την μάνα και την αδελφή του έχουν σκοτώσει τα δύο αδέλφια του τον Οδυσσέα και τον Γιώργο. Και έχει πεθάνει η γυναίκα του από τον καημό.
Για να μπορεί να οργανώσει καλύτερα τις ομάδες του έστησε τα λημέρια του στο ΑγιούΤεπε από εκεί έρχεται σε επαφή με άλλα παλικάρια και παίζει έναν συντονιστικό και κατασκοπευτικό ρόλο στο αντάρτικο .συμμετέχει στις συνεδριάσεις των αντάρτικων σωμάτων και καταθέτει την άποψή του.
Ο καπετάνιος του Αγιού Τεπέ είχε στενή σχέση με τον Ιστύλ -Αγά όταν επρόκειτο να αντιμετωπίσουν μεγάλες δυνάμεις.
Ο μικρός σε ηλικία οπλαρχηγός θα γράψει με την παλικαριά του και την ευστροφία του στα χρόνια της πολεμικής του δράσης σελίδες αυταπάρνησης και ηρωισμού.
Δε θα δειλιάσει μπροστά στον θάνατο που πολλές φορές βρέθηκε, και γλύτωνε την τελευταία στιγμή. Δυστυχώς τα λίγα στοιχειά που παρουσιάζουμε σήμερα είναι από μαρτυρίες των συμπολεμιστών του, και από μαρτυρίες συμπατριωτών και συγγενικών του προσώπων.
Το 1917 ξεσπά η μπολσεβίκικη επανάσταση στη Ρωσία και τα ρωσικά στρατεύματα αρχίζουν να αποσύρονται . μετά από αυτό το γεγονός όλα τα σχέδια των οπλαρχηγών του πόντου ναυαγούν και οι ελπίδες τους γκρεμίζονται για μια άμεση κατάληψη του δυτικού πόντου από τους Ρώσους. Το 1917
Οι οπλαρχηγοί της Σαμψούντας έκαναν συμφωνία με τους μπέηδες των τουρκικών χωριών για μια ειρηνική ανακωχή .
Το 1918 με την ήτα της Τουρκίας και την ανακωχή του Μούνδρου σταματούν οι δραστηριότητες των ανταρτών οι εξόριστοι Έλληνας που έζησαν επανέρχονται στα κατεστραμμένα χωριά τους.
Οι Άγγλοι πιέζουν τους οπλαρχηγούς για καθολικό αφοπλισμό και παράδοση των όπλων στους Τούρκους. Κανείς αντάρτης δε δέχεται να παραδώσει τον οπλισμό του.
Την ίδια περίοδο αρχίζει να ακούγεται στα αυτιά των οπλαρχηγών και το πολιτικό εθνικό ζήτημα για τον πόντο το οποίο μέσα στο 1919 θα πάρει διαστάσεις εθνικό απελευθερωτικό αγώνα.
Για τον σκοπό αυτό έχει συγκροτηθεί μια ανώτατη επιτροπή στην Κωνσταντινούπολη η επιτροπεία για τον πόντο και γενικών σωμάτιο των ποντίων της Κωνσταντινούπολης.
Αυτήν την περίοδο ο Γερμανός Καραβαγγέλης που ηγείται της πολιτικής κίνησης για την δημιουργία της ποντιακής δημοκρατίας
Φίλες και φίλοι μετά το τέλος ενός παγκοσμίου πολέμου πολλά κινήματα και λαοί αναζητούσαν την απελευθέρωσή τους από τις ηττημένες αυτοκρατορίες. Έτσι και ο ποντιακός λαός άρχιζε να διεκδικεί όπως όλοι οι9 λαοί το εθνικό του όραμα για εθνική απελευθέρωση και συγκρότηση.
Ο πρώτος που έριξε την ιδέα αυτή είναι ο μεγαλέμπορος της Κερασούντας Κώστας Κωνσταντινίδης. πρότεινε την ίδρυση ανεξάρτητου ποντιακού κράτους ως προϋπόθεση για την διάσωση του ποντιακού ελληνισμού.
Τύπωσε χιλιάδες ταχυδρομικά καρτ ποστάλ με τον χάρτη του ανεξάρτητου πόντου κάτι σαν τη χάρτα του ρήγα . και το έστειλε σε όλες τις ποντιακές οργανώσεις.
Από κάτω έγραφε στα Γυαλικά:
Πολίτες του Πόντου ξεσηκωθείτε θυμίστε στα φιλελεύθερα έθνη τα ύψιστα δικαιώματά σας στη ζωή και την ανεξαρτησία.
Μέσα σε αυτά τα πλαίσια τα πατριωτικά και τα εθνεγερτικά ο Αιμίλιος Χαντζηγεωργίου θα πραγματοποιήσει ένα επικίνδυνο και περιπετειώδες διπλωματικό ταξίδι από την Σαμψούντα στη Θεσσαλονίκη .
Καλείται από τον Γερμανό Καραβαγγέλη και τον Έλληνα λοχαγό και πρώην αντάρτη Χρυσόστομο Καραϊσκο που διέφυγε στην πόλη και του αναθέτει να φύγει μυστικά στην Ελλάδα και να συναντηθεί με την πολιτική ηγεσία προκειμένου να στηρίξουν στρατιωτικά και πολιτικά το αντάρτικο κίνημα.
Ο Αδελφός του Αιμίλιου ο Μιλτιάδης μετά τις σπουδές του στην Ρωσία επέστρεψε και ζούσε το 1919 στη Θεσσαλονίκη.
Εδώ κατεύνασε ο Αιμίλιος και εξοπλισμένος με τα απαραίτητα διπλωματικά έγγραφα που του εμπιστεύθηκε ο Μακεδονομάχος Καραβαγγέλης.
Ο Αιμίλιος άρχισε τις επαφές με τους πολιτικούς της Θεσσαλονίκης.
Για τον Αιμίλιο Κατόγλου θα γράψει ο σύνδεσμος ελεύθερος πόντος της Θεσσαλονίκης : Πρόκειται για αξιόλογο οπλαρχηγό , ο οποίος με εντολή των αρμοδίων οργάνων που έχουν αναλάβει την υπόθεση του ιερού αγώνα , στέλνονταν σε διάφορες αποστολές, για να συγκεντρώσει και μεταφέρει στον πόντο όπλα και διάφορα πολεμοφόδια.
Για ην επιβεβαίωση προβλέπεται και έγγραφο του συνδέσμου
΄΄ Ο ΕΛΕΎΘΕΡΟΣ ΠΟΝΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
Όταν πραγματοποίησε τις επαφές του ο Αιμιλίας έπρεπε να ξαναγυρίσει πάλι πίσω στην Σαμψούντα και να συναντηθεί με τον δεσπότη και τους οπλαρχηγούς και να τους ενημερώσει για τις απόψεις του Βενιζέλου για το ποντιακό ζήτημα.
Ο αδελφός του Μιλτιάδης τον αποθάρρυνε ενημερώνοντας τον για το κεμαλικό κίνημα που ήδη θέριεψε στην Τουρκία. Και τον επέμενε να μείνει στην Ελλάδα να μην πάει στον πόντο γιατί είναι ρευστή η κατάσταση..
Ο συνεπής όμως οπλαρχηγός ένοιωθε άσχημα έπρεπε να ολοκληρώσει την εθνική ευθύνη που ανέλαβε . αφού εφοδιάστηκε με ανάλογο έγγραφο από τον σύνδεσμο Θεσσαλονίκης ελεύθερος πόντος κατέβητε στην Κωνσταντινούπολη
Και εκεί η ύπατη ελληνική αρμοστεία Κωνσταντινούπολης με ειδικό παπόρι τον έστειλε σε μυστικό λιμάνι στην περιοχή της Σαμψούντας όπου και αποβιβάστηκε. Μέσα στον χειμώνα του 1919.
Ο Αιμιλίας Καδίογλου άνθρωπος που ενέπνεε εμπιστοσύνη που ήξερε να κερδίζει την εκτίμηση των αντιπάλων του .που σέβονταν την ανθρώπινη ζωή έδειξε τα αλτρουιστικά του αισθήματα σε ένα μπλόκο όπου συν ελήφθησαν πολλοί αιχμάλωτοι μεταξύ αυτών και η γυναίκα του στρατιωτικού διοικητή της Σαμψούντας. Ο Οπλαρχηγός λυπήθηκε τις γυναίκες και είπε στους αντάρτες ότι θα τις σκοτώσω εγώ
. τις πήρε την πήγε μακριά σε μια χαράδρα πιο κάτω και αφού τις συμβούλεψε ότι θα ρίξει στον αέρα , τις είπε να φύγουν και τις χάρισε την ζωή.
Μεταξύ των γυναικών ήταν και η γυναίκα του στρατιωτικού διοικητή της Σαμψούντας.
Μετά από λίγο όμως ο Αιμίλιος προδομένος πιάστηκε σε ένα μπλόκο μέσα στο Καπίκιοι στο χωριό του όταν τον πήγαιναν στις φυλακές τον είδε η γυναίκα του διοικητή τον ενημέρωσε ότι αυτός ήταν που την έσωσε και ο διοικητής τον φυγάδεψε και έτσι γλύτωσε από βέβαιο θάνατο.
Την άλλη ημέρα 69 φυγόστρατοι θα κρεμαστούν στην κεντρική πλατεία της Σαμψούντας.
Σε μια άλλη αποστολή για εξεύρεση οπλισμού ο Αιμίλιος έστησε μπλόκο σε κάποιους Τούρκους και αντί να τους σκοτώσει φοβούμενος αντίποινα χτύπησε τους είπε να αφήσουν τα όπλα και να φύγουν.
Στην δεύτερη περίοδο του αντάρτικου από την άφιξη του κεμάλ στην πλατεία της Σαμψούντας στις 19 του Μάη μέχρι και την συνθήκη της ανταλλαγής το 1922
Το ποντιακό αντάρτικο όπως είπαμε θα αποκτήσει χαρακτηριστικά εθνικό απελευθερωτικά. Η απόφαση αυτή παίρνεται στην στις 17 Νοεμβρίου του 1918 στη συνδιάσκεψη των ποντιακών οργανώσεων στο Παρίσι.
Στην Αμερική ο ποντιακός σύλλογος ζητάει από τον Ουίλσον την απελευθέρωση των ποντίων από τον Τουρκικό ζυγό.
Την ίδια περίοδο η κυβέρνηση Βενιζέλου ενθαρρύνει την παλιννόστηση 500000 ποντίων που ζουν στη Ρωσία.
Τον Μάιο συγκροτείται η εθνοσυνέλευση των ποντίων στο Βατούμ που ονομάζεται και κυβέρνηση εξορίας.
Και ο Φίλωνας Κτενίδης θα γράψει τον ύμνο του ελεύθερου πόντου.
Ήρθε η μέρα η ώρα που προσμέναμε με χρόνια
στα δεσμά στην καταφρόνια και στην τουρκική σκλαβιά.
Οι Τούρκοι με το πρόσχημα του μικρασιατικού πολέμου εξορίζουν όλον τον ελληνικό πληθυσμό των παραλιακών πόλεων. και εξοντώνουν όλη την οικονομική και μορφωτική ελίτ του πόντου.
Οι διώξεις κορυφώνονται και παίρνουν τη μορφή γενοκτονίας το καλοκαίρι του 1921.
Οι οπλαρχηγοί για δύο περίπου χρόνια 1920 1922 προστάτευαν τα γυναικόπαιδα στις υψυλέ2ς κορυφές του τουΑγιού τεπέ ΝεπένταγΚοτσάνταγ.
Από τον δυτικό πόντο 800 άτομα κρεμάστηκαν στον δι αγχόνης θάνατον ως υποκινητές της ανεξαρτησίας του πόντου.
Την ίδια εποχή ο ο αρχηγός της ελληνικής αποστολής στον πόντο Καθενιώτης ζητά από τους Άγγλους να σταλεί τάγμα 4000 εθελοντών στον πόντο ενώ η επιτροπή ποντίων Αθηνών κάνει πρόταση στον Βενιζέλο για απόβαση ελληνικού στρατού στον πόντο με το εξής σκεπτικό.
Αον οι κυρίες δυνάμεις του Κεμάλ ήταν στην Σεβάστεια και αυτές μπορούσαν να ελεγχθούν από τους αντάρτες.
Β ο πόντος διέθετε 4οοο αντάρτες στα βουνά της Αμισού.
Υπήρχαν 18 χιλιάδες ένοπλοι που μπορούσαν να συγκροτήσουν ένοπλα σώματα. Και 10000 ένοπλοι στη ρωσική μεραρχία των ελληνοποντίων του Καυκάσου. τελικά ο Βενιζέλος απέρριψε τα αιτήματα. Ο ίδιος όμως τον Σεπτέμβριο του 1920 πρότεινε στον Ουίλσον απόβαση στρατού στον πόντο με σκοπό την καταστροφή των δυνάμεων του Κεμάλ..
Μετά ένα μήνα χάνει τις εκλογές και τα σχέδιά του ματαιώνονται.
Το 1921 το αντάρτικο στον πόντο είναι αποκομμένο από κάθε υποστήριξη, δεν υπάρχει ούτε και υποστήριξη των Ρώσων γιατί από τις 16 Μαΐου υπέγραψαν συνθήκη φιλίας με τον Κεμάλ.
Τώρα όλη η αντίσταση είναι καταδικασμένη. από τους οπλαρχηγούς άλλοι σκοτώνονται και άλλοι συλλαμβάνονται.
Ο Αιμίλιος συλλαμβάνεται και μαζί με άλλους οδηγείται εξόριστος προς το Ερζερούμ διαμέσου των πόλεων Τσορούμ και Αμάσειας. Χιλιάδες δυστυχισμένα πλάσματα οδηγούνται στο άγνωστο.
Ο Αιμίλιος γνωρίζοντας την τύχη που τον περιμένει θα τον παραδώσουν στα δικαστήρια ανεξαρτησίας για κρέμασμα .
Τότε όπως μας περιγράφει ο Ιάκωβος Κουλοχέρης ο οποίος ήταν στην ίδια φάλαγγα και μπόρεσε να γλυτώσει μας περιγράφει.
΄΄ Η Αμάσεια διασχίζεται από τον ποταμό Ίριν . τα δύο τμήματα της πόλης συνδέονται μεταξύ τους με τρις γέφυρες που έγιναν ιστορικές από την πολύπαθη διάβαση ομάδων Ελλήνων που οδηγούνταν στην εξορία. Σε μια τέτοια περίπτωση ο νεαρός καπετάνιος από την Σαμψούντα ονόματι Αιμίλιος Χαντζηγεωργίου πήδησε στο ποτάμι και παρά τα πυρά των συνοδών Τούρκων χωροφυλάκων κατόρθωσε να περάσει κολυμπώντας στην αντίπ
