Η Ελλάδα υπέβαλε μια σειρά μέτρων για να επανορθώσει τη στρέβλωση που δημιουργείται από την αποκλειστική πρόσβαση της ΔΕΗ στη λιγνιτική ηλεκτροπαραγωγή.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει καταστήσει νομικά δεσμευτικά, βάσει των αντιμονοπωλιακών κανόνων της ΕΕ, τα μέτρα που πρότεινε η Ελλάδα για να δοθεί η δυνατότητα στους ανταγωνιστές της Δημόσιας Επιχείρησης Ηλεκτρισμού (ΔΕΗ), της ελληνικής, κρατικής ιδιοκτησίας, κατεστημένης επιχείρησης ηλεκτρικής ενέργειας, να αγοράζουν περισσότερη ηλεκτρική ενέργεια σε πιο μακροπρόθεσμη βάση.
Η Ελλάδα υπέβαλε τα μέτρα αυτά για να επανορθώσει τη στρέβλωση που δημιουργείται από την αποκλειστική πρόσβαση της ΔΕΗ στη λιγνιτική ηλεκτροπαραγωγή, η οποία διαπιστώθηκε από την Επιτροπή και τα δικαστήρια της Ένωσης ότι δημιουργεί ανισότητα ευκαιριών στις ελληνικές αγορές ηλεκτρικής ενέργειας. Η ισχύς των προτεινόμενων διορθωτικών μέτρων θα λήξει όταν οι υφιστάμενες λιγνιτικές μονάδες παύσουν να λειτουργούν εμπορικά (κάτι που αναμένεται επί του παρόντος έως το 2023) ή, το αργότερο, έως τις 31 Δεκεμβρίου 2024.
Η κ. Μαργκρέιτε Βέστεϊγιερ, εκτελεστική αντιπρόεδρος αρμόδια για την πολιτική ανταγωνισμού, δήλωσε τα εξής: «Η σημερινή απόφαση και τα μέτρα που προτείνει η Ελλάδα θα δώσουν τη δυνατότητα στους ανταγωνιστές της ΔΕΗ να αντισταθμίσουν καλύτερα την αστάθεια των τιμών, κάτι που είναι ιδιαίτερα σημαντικό για να μπορούν να ανταγωνίζονται στην αγορά λιανικής ηλεκτρικής ενέργειας και να προσφέρουν σταθερές τιμές στους καταναλωτές. Τα μέτρα συμβαδίζουν με το ελληνικό σχέδιο παροπλισμού των εξαιρετικά ρυπογόνων λιγνιτικών μονάδων ηλεκτροπαραγωγής, αποθαρρύνοντας τη χρήση των εν λόγω μονάδων, κάτι που συνάδει πλήρως με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και τους στόχους της ΕΕ για το κλίμα.»
Οι ανησυχίες της Επιτροπής
Στην απόφαση που εξέδωσε τον Μάρτιο του 2008, η Επιτροπή διαπίστωσε ότι η Ελλάδα είχε παραβιάσει τους κανόνες ανταγωνισμού παρέχοντας στη ΔΕΗ προνομιακά δικαιώματα πρόσβασης στον λιγνίτη. Οι ανταγωνιστές της ΔΕΗ στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας δεν μπορούσαν να ανταγωνιστούν αποτελεσματικά τη ΔΕΗ στην ελληνική αγορά, διότι δεν είχαν πρόσβαση στον λιγνίτη. Διατηρώντας σε ισχύ οιονεί αποκλειστική πρόσβαση της ΔΕΗ στον λιγνίτη, η Ελλάδα επέτρεπε στη ΔΕΗ να διατηρεί τη δεσπόζουσα θέση της στη χονδρική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας.
Η Επιτροπή κάλεσε την Ελλάδα να προτείνει μέτρα για τη διόρθωση των αντιανταγωνιστικών επιπτώσεων της εν λόγω παραβίασης.
Τα διορθωτικά μέτρα που υπέβαλε η Ελλάδα
Λόγω προσφυγών στο Γενικό Δικαστήριο και στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και δυσκολιών στην εφαρμογή των διορθωτικών μέτρων που είχαν υποβληθεί προηγουμένως, τα εν λόγω διορθωτικά μέτρα δεν έχουν εφαρμοστεί μέχρι στιγμής.
Την 1η Σεπτεμβρίου 2021, η Ελλάδα υπέβαλε τροποποιημένη εκδοχή των διορθωτικών μέτρων. Ειδικότερα, τα μέτρα που πρότεινε η Ελλάδα ορίζουν ότι:
- η ΔΕΗ θα πωλεί ανά τρίμηνο προθεσμιακά προϊόντα ηλεκτρικής ενέργειας στα οργανωμένα χρηματιστήρια: το ευρωπαϊκό ενεργειακό χρηματιστήριο (ΕΕΧ) και/ή το ελληνικό χρηματιστήριο ενέργειας (HEnEx). Ως εκ τούτου, οι αγοραστές θα προμηθεύονται ηλεκτρική ενέργεια σε σταθερή τιμή κάθε μέρα κατά τη διάρκεια του εν λόγω τριμήνου. Έτσι θα ενισχυθεί η δυνατότητα των ανταγωνιστών της ΔΕΗ να προμηθεύονται ηλεκτρική ενέργεια χονδρικής στην προθεσμιακή αγορά και να προστατεύονται από την αστάθεια των τιμών.
- Η ΔΕΗ θα αποκτήσει καθαρή θέση πωλητή στο EEX και/ή στο HEnEx, πράγμα που σημαίνει ότι οι πωλήσεις των εν λόγω προθεσμιακών προϊόντων ηλεκτρικής ενέργειας που πραγματοποιεί θα πρέπει να υπερβαίνουν τις αγορές της κατά συγκεκριμένο όγκο. Με τον τρόπο αυτό θα διασφαλιστεί η διάθεση επαρκών ποσοτήτων χονδρικής ηλεκτρικής ενέργειας στους ανταγωνιστές της. Οι ποσότητες που θα πωλούνται υπολογίζονται ως μερίδιο της λιγνιτικής ηλεκτροπαραγωγής της ΔΕΗ. Ως εκ τούτου, η υποχρέωση της ΔΕΗ μειώνεται αναλογικά προς τη λιγνιτική ηλεκτροπαραγωγή της.
- Οι υποχρεώσεις της ΔΕΗ όσον αφορά το χρονοδιάγραμμα των πωλήσεων και των παραδόσεων θα παράσχουν στους ανταγωνιστές της τη δυνατότητα να προστατεύονται από την αστάθεια των τιμών για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα.
Η Επιτροπή ζήτησε τη γνώμη των παραγόντων της αγοράς για τα προτεινόμενα μέτρα, και αυτοί δήλωσαν ότι είναι κατάλληλα για την αντιμετώπιση των ανησυχιών της Επιτροπής όσον αφορά τον ανταγωνισμό, με την επιφύλαξη ορισμένων τροποποιήσεων που αποτελούν το αντικείμενο της σημερινής απόφασης.
Η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι με τα προτεινόμενα μέτρα αντιμετωπίζεται πλήρως η παραβίαση που διαπίστωσε η Επιτροπή στην απόφασή της το 2008, δεδομένου του ελληνικού σχεδίου για τον παροπλισμό όλων των υφιστάμενων λιγνιτικών μονάδων ηλεκτροπαραγωγής έως το 2023, σύμφωνα με τους περιβαλλοντικούς στόχους της Ελλάδας και της ΕΕ.
Οι όγκοι που αναμένεται να πωλεί η ΔΕΗ στους ανταγωνιστές της συνδέονται άμεσα με την ποσότητα της λιγνιτικής ηλεκτροπαραγωγής της, αλλά τα διορθωτικά μέτρα δεν την υποχρεώνουν να παράγει τους όγκους που πρέπει να πωλεί μέσω λιγνιτικής ηλεκτροπαραγωγής. Η ΔΕΗ θα έχει πλήρη διακριτική ευχέρεια να παράγει τους όγκους αυτούς με οποιοδήποτε από τα περιουσιακά στοιχεία ηλεκτροπαραγωγής του χαρτοφυλακίου της, συμπεριλαμβανομένης της ηλεκτροπαραγωγής από φυσικό αέριο, της υδροηλεκτρικής ενέργειας ή άλλων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Ιστορικό
Μετά την απόφαση της Επιτροπής τον Μάρτιο του 2008, η Ελλάδα υπέβαλε σειρά μέτρων που θα εξασφάλιζαν την πρόσβαση των ανταγωνιστών της ΔΕΗ στον λιγνίτη και στη λιγνιτική ηλεκτροπαραγωγή στην ελληνική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. Τα μέτρα αυτά κατέστησαν δεσμευτικά με απόφαση της Επιτροπής της 4ης Αυγούστου 2009, αλλά δεν εφαρμόστηκαν.
Η ΔΕΗ άσκησε προσφυγή κατά των αποφάσεων της Επιτροπής του 2008 και του 2009. Τον Σεπτέμβριο του 2012, το Γενικό Δικαστήριο ακύρωσε τις αποφάσεις αυτές, αναστέλλοντας την εφαρμογή διορθωτικών μέτρων από την Ελλάδα. Στη συνέχεια, η Επιτροπή προσέφυγε κατά της απόφασης του Γενικού Δικαστηρίου. Τον Ιούλιο του 2014, το Δικαστήριο αναίρεσε την απόφαση και ανέπεμψε τις υποθέσεις στο Γενικό Δικαστήριο. Τέλος, τον Δεκέμβριο του 2016, το Γενικό Δικαστήριο επικύρωσε αμφότερες τις αποφάσεις (βλ. αποφάσεις ΔΕΗ κατά Επιτροπής, T-169/08 RENV και ΔΕΗ κατά Επιτροπής, T-421/09 RENV), καθιστώντας τις αποφάσεις της Επιτροπής οριστικές και δεσμευτικές.
Στις 30 Ιουνίου 2017, το Συμβούλιο εξέδωσε απόφαση για να καταστήσει δεσμευτική την υποχρέωση της Ελλάδας να ανταποκριθεί στις ανησυχίες της Επιτροπής όσον αφορά τον ανταγωνισμό και στο πλαίσιο του τρίτου προγράμματος οικονομικής προσαρμογής. Μετά την επιτυχή ολοκλήρωση του εν λόγω προγράμματος οικονομικής προσαρμογής από την Ελλάδα τον Αύγουστο του 2018, η εν λόγω δέσμευση υποβλήθηκε στη συνέχεια σε παρακολούθηση στο πλαίσιο της ενισχυμένης εποπτείας.
Στις 17 Απριλίου 2018, η Επιτροπή εξέδωσε απόφαση για να καταστήσει δεσμευτικά τα μέτρα που υπέβαλε η Ελλάδα για να ανταποκριθεί στις ανησυχίες της Επιτροπής όσον αφορά τον ανταγωνισμό, απαιτώντας συγκεκριμένα από τη ΔΕΗ να εκποιήσει ορισμένες από τις λιγνιτικές μονάδες της. Ωστόσο, η εν λόγω εκποίηση δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ. Το 2019, η Ελλάδα ανακοίνωσε το σχέδιό της για τον παροπλισμό όλων των λιγνιτικών μονάδων παραγωγής (αρχικά έως το 2028 και τώρα προσωρινά έως το 2023), καθιστώντας μη αποδοτική την εκποίηση των εν λόγω μονάδων και περιορίζοντας τη δυνατότητα εξεύρεσης αγοραστή που θα είχε κίνητρο να χρησιμοποιήσει αυτό το περιουσιακό στοιχείο για να ανταγωνιστεί τη ΔΕΗ.
Μέχρι να ολοκληρωθεί ο προβλεπόμενος παροπλισμός, η Ελλάδα υπέβαλε αναθεωρημένα μέτρα που θα συμβάλουν στην επανόρθωση της ανισότητας ευκαιριών υπέρ της ΔΕΗ, η οποία απορρέει άμεσα από την αποκλειστική πρόσβασή της στη λιγνιτική ηλεκτροπαραγωγή.
πηγή: ot.gr
