Τι είναι η ιλαρά;
Η ιλαρά είναι λοιμώδης νόσος ιογενούς αιτιολογίας, η οποία εμφανίζεται
πιο συχνά τους χειμερινούς μήνες και την άνοιξη. Η νόσος συνήθως
ξεκινά με πυρετό ο οποίος διαρκεί περίπου δυο ημέρες, και ακολουθείται
από βήχα, καταρροή και επιπεφυκίτιδα (φλεγμονή στους οφθαλμούς).
Το εξάνθημα εμφανίζεται αρχικά στο πρόσωπο και πίσω από τα αυτιά,
εξαπλώνεται στον υπόλοιπο κορμό και στην πλάτη και στην συνέχεια
επεκτείνεται στα άνω και τα κάτω άκρα. Μετά από 5 ημέρες περίπου, το
εξάνθημα εξασθενεί σταδιακά όπως εμφανίστηκε.
Πως μεταδίδεται η νόσος;
Η ιλαρά χαρακτηρίζεται ως πολύ μεταδοτική νόσος. Τα άτομα που
νοσούν μεταδίδουν την νόσο περίπου 4 ημέρες πριν την εμφάνιση του
εξανθήματος έως και 4 ημέρες μετά. Ο ιός της ιλαράς βρίσκεται στον
βλεννογόνο της μύτης και στον φάρυγγα του στόματος των ατόμων που νοσούν. Όταν
οι νοσούντες φταρνίζονται ή βήχουν, τα σταγονίδια διασκορπίζονται μέσω
του αέρα και μπορούν να μολύνουν άλλα άτομα ή διάφορες επιφάνειες του χώρου γύρω, παραμένοντας ενεργά και μολυσματικά για διάστημα τουλάχιστον 2 ωρών.
Πόσο σοβαρή είναι η νόσος;
Τα συμπτώματα της ιλαράς είναι από μόνα τους ενοχλητικά, οι
επιπλοκές όμως είναι επικίνδυνες. Ένα ποσοστό 6% – 20% των ατόμων
που νοσούν θα παρουσιάσουν ωτίτιδα, διάρροια ή ακόμη και πνευμονία.
Ένας στους 1000 ασθενείς με ιλαρά θα παρουσιάσει εγκεφαλίτιδα και
περίπου ένας στους 1000 θα καταλήξει.
Πόσο συχνό νόσημα είναι η ιλαρά;
Η ιλαρά είναι μια από τις κύριες αιτίες θανάτου στα μικρά παιδιά. Το 2015 σημειωθήκαν 134.200 θάνατοι σε όλο τον κόσμο, ενώ έχουμε 36 περιπτώσεις ανά 1 εκατομμύριο πληθυσμού.
Ο εμβολιασμός κατά της ιλαράς μείωσε κατά 79% τους θανάτους μεταξύ του 2006 και 2015 παγκόσμια.
Το 2016, περίπου το 85% των παιδιών του κόσμου έλαβαν μία δόση εμβολίου κατά της ιλαράς στα πρώτα τους γενέθλια από 73% που έλαβε το 2000.
Την τελευταία 3/ετία 15,6 εκατομμύρια θάνατοι δεν συνέβησαν , επειδή υπάρχει το εμβόλιο της ιλαράς.
Θα γίνω καλά αν αρρωστήσω από ιλαρά;
Τα περισσότερα άτομα θα γίνουν εντελώς καλά, με την υποστηρικτική θεραπεία, καθόσον δεν υπάρχει βασικό φάρμακο. Κάποια θα παρουσιάσουν επιπλοκές.
Από πού προέρχονται οι περιπτώσεις ιλαράς που εμφανίζονται στην
χώρα μας;
Οι ταξιδιώτες μπορούν να κουβαλήσουν την ιλαρά από οποιαδήποτε χώρα στην οποία εξακολουθεί να εμφανίζεται η ασθένεια, ή όπου εμφανίζονται εστίες, συμπεριλαμβανομένης της Ευρώπης, της Αφρικής, της Ασίας και του Ειρηνικού.
Η πρόσφατη αύξηση κρουσμάτων στην χώρα μας οφείλετε στην επιδημική έξαρση που υπήρξε τους τελευταίους μήνες στην Ευρώπη, σε πολύ κοντινές μας χώρες, όπως η Ιταλία, η Γερμανία, η Ουγγαρία και άλλες.
Γιατί προέκυψε και στην χώρα μας τόσο μεγάλη αύξηση κρουσμάτων σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια;
Πολλοί γονείς, παρασυρόμενοι από τις αναρτήσεις στο διαδίκτυο που έκαναν αντιεμβολιαστές, ότι δηλαδή το εμβόλιο για την ιλαρά προκαλεί αυτισμό, φοβήθηκαν και δεν εμβολιάζουν τα παιδιά τους. Το αντιεμβολιαστικό κίνημα έχει οδηγήσει σε επάνοδο επιδημιών από «εξαφανισμένα» νοσήματα. Η Ελλάδα κατατάσσεται 5η απ’ το τέλος μεταξύ 70 χωρών ως προς την εμπιστοσύνη στην ασφάλεια των εμβολίων, παρά το γεγονός ότι πάνω από το 90% των παιδιών στη χώρα θεωρούνται επαρκώς εμβολιασμένα.
Επίσης πληθυσμοί, όπως οι Ρομά δεν εμβολιάζουν συστηματικά τα παιδιά τους, πρόσφυγες και μετανάστες που τα τελευταία λίγα χρόνια έχουμε στην χώρα μας, σε κάποιο ποσοστό είναι ανεμβολίαστοι.
Ταξιδιώτες από άλλες χώρες ή και ανεμβολίαστοι χωρίς ανοσία στην ιλαρά Έλληνες, έφεραν την νόσο και την μετέδωσαν στον ανεμβολίαστο και επίνοσο πληθυσμό.
Η ιλαρά είναι ανησυχητικό νόσημα για την χώρα μας;
Ναι. Δεδομένου ότι η ιλαρά εξακολουθεί να είναι κοινή σε πολλές χώρες. Οι ταξιδιώτες θα συνεχίσουν να φέρνουν την ασθένεια αυτή στην Ελλάδα. Η ιλαρά είναι εξαιρετικά μεταδοτική.
Ποιες είναι επιπλοκές;
Περίπου 30% των περιπτώσεων ιλαράς εμφανίζουν μια ή περισσότερες επιπλοκές που είναι συχνότερες σε παιδιά κάτω των 5 ετών και σε ενήλικες άνω των 20 ετών.
Οι συχνότερες επιπλοκές σε ότι αφορά το πεπτικό είναι η διάρροια (8%) και σπανίως η παροδική ηπατίτιδα.
Σοβαρότερες επιπλοκές που μπορούν να προκληθούν είναι:
- η ιογενής πνευμονία ή η δευτεροπαθής από μικρόβια (συχνότητα 6%) η οποία αποτελεί και τη συχνότερη αιτία
- θανάτου
- η οξεία μέση πυώδης ωτίτιδα (7%)
- η οξεία εγκεφαλίτιδα (0,1%) η οποία εκδηλώνεται με υπερπυρεξία, ανησυχία, διέγερση, θόλωση της διάνοιας, σπασμούς και κώμα
Σπάνια επιπλοκή
Η υποξεία σκληρυντική πανεγκεφαλίτις (SSPE), μπορεί να εμφανιστεί 7 χρόνια μετά από την εκδήλωση της ιλαράς και οφείλεται σε βλάβη των εγκεφαλικών κυττάρων που προκαλείται από τον ιό της ιλαράς που παραμένει και πολλαπλασιάζεται μετά την αποδρομή της νόσου.
Οι ενήλικες εμφανίζουν τις εξής επιπλοκές:
- πνευμονία (30%)
- μέση πυώδης ωτίτιδα (29%)
- ιγμορίτιδα (25%)
Ενώ σε μια έγκυο μπορεί να προκαλέσει:
- αποβολή του εμβρύου
- πρόωρο τοκετό
- χαμηλό βάρος νεογνού
Γιατί θεωρείται σημαντικός ο εμβολιασμός;
Είναι γεγονός πως ο εμβολιασμός έχει συμβάλλει στην μείωση των
κρουσμάτων ιλαράς όπως συμβαίνει με όλα τα νοσήματα που
προλαμβάνονται με εμβολιασμό. Η διαδεδομένη χρήση του εμβολίου
της ιλαράς έχει οδηγήσει σε μείωση μεγαλύτερη του 99% των νέων
κρουσμάτων, σε σχέση με την προ εμβολίου εποχή. Παρ’ όλα αυτά η
ιλαρά παραμένει συχνό νόσημα, ακόμα και επιδημικό, σε πολλές χώρες.
Ο ιός είναι εξαιρετικά μεταδοτικός και μπορεί να εξαπλωθεί ραγδαία,
ειδικά σε περιοχές με χαμηλό ποσοστό εμβολιαστικής κάλυψης.
Υπολογίζεται πως το 2006 καταγράφηκαν 242.000 θάνατοι από ιλαρά
παγκοσμίως. Αυτό αντιστοιχεί σε περίπου 663 θανάτους ημερησίως ή 27
θανάτους ανά ώρα. Εάν ο εμβολιασμός σταματούσε, τα κρούσματα
ιλαράς θα κυμαίνονταν στα επίπεδα της προ εμβολιασμού εποχής και
εκατοντάδες ανθρώπων θα πέθαιναν λόγω της νόσου.
Υπάρχει εμβόλιο για την ιλαρά και πόσο ασφαλές είναι;
Το εμβόλιο MMR χρησιμοποιείται για την πρόληψη της ιλαράς και ακόμα
2 ιογενών νοσημάτων, της ερυθράς και της παρωτίτιδας. Το MMR
αποτελείται από ζώντες εξασθενημένους ιούς. Αυτό σημαίνει πως μετά
τον εμβολιασμό, ο ιός αναπαράγεται και προκαλεί ακίνδυνη λοίμωξη η
οποία χαρακτηρίζεται από ελάχιστα ή και καθόλου συμπτώματα. Το
ανοσοποιητικό σύστημα του εμβολιασμένου ενεργοποιείται με σκοπό να
καταπολεμήσει αυτήν τη λοίμωξη, με αποτέλεσμα να αναπτύσσεται
ισόβια ανοσία.
Το εμβόλιο την περίοδο των αυξημένων κρουσμάτων και σύμφωνα με την εγκύκλιο του υπ. Υγείας, μετά από πρόταση της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών, γίνεται ως εξής:
• Παιδιά, έφηβοι και ενήλικες που έχουν γεννηθεί μετά το 1970 και δεν έχουν ιστορικό νόσου πρέπει να είναι εμβολιασμένοι με 2 δόσεις εμβολίου για την ιλαρά.
• Την διενέργεια της 1ης δόσης του εμβολίου MMR στην ηλικία των 12 μηνών και την διενέργεια της 2ης δόσης (3) μήνες μετά την 1η δόση ή –εφόσον έχει παρέλθει το διάστημα αυτό- το ταχύτερο δυνατόν. Σε περιπτώσεις υψηλού κινδύνου, η 2η δόση μπορεί να γίνει με μεσοδιάστημα τουλάχιστον 4 εβδομάδων από την 1η.
Το εμβόλιο είναι ασφαλές και αποτελεσματικό σε ποσοστό 93-100% με την δεύτερη δόση.
Η εμφάνιση αυτισμού ή άλλων νευροαναπτυξιακών νόσων μετά από εμβολιασμό για ιλαρά έχει μετά βεβαιότητας αποδειχθεί (μέσα από πολλές και μεγάλες ερευνητικές εργασίες ανά τον κόσμο), ότι είναι ΜΥΘΟΣ. Επίσης, δεν επιβαρύνει το ανοσιακό σύστημα παιδιών και ενηλίκων
Πόσο αποτελεσματικό είναι το εμβόλιο MMR;
Ποσοστό άνω του 95% των ατόμων που έχουν εμβολιαστεί με μία δόση
του MMR θα αναπτύξουν ανοσία και για τα 3 ιογενή νοσήματα (ιλαρά,
ερυθρά και παρωτίτιδα). Ο εμβολιασμός με δεύτερη δόση του MMR θα
προσδώσει ανοσία σε όσα άτομα δεν ανταποκρίθηκαν στην 1η δόση.
Ως ενήλικας, χρειάζεται να εμβολιαστώ με το εμβόλιο MMR;
Θα πρέπει να εμβολιασθείτε (αν είστε ανεμβολίαστος) εφόσον ανήκετε
σε μια από τις κατηγορίες που αναφέρονται παρακάτω:
- Φοιτητής σε Κολλέγιο ή σε οποιαδήποτε σχολή μετά το Λύκειο
- Επαγγελματίας υγείας
- Γυναίκα αναπαραγωγικής ηλικίας
- Ταξιδιώτης με προορισμό ενδημικές χώρες ή επιβάτης σε
Κρουαζιερόπλοιο
Μπορώ να εμβολιαστώ με MMR αν σκοπεύω να μείνω έγκυος;
Μπορείτε να εμβολιαστείτε με MMR υπό την προϋπόθεση να ξεκινήσετε
την προσπάθεια για εγκυμοσύνη το λιγότερο 28 ημέρες μετά τη
διενέργεια εμβολιασμού.
Αν είμαι έγκυος στο 1ο τρίμηνο της κύησης μπορώ να εμβολιάσω το ηλικίας 15 μηνών βρέφος μου με MMR;
Ναι καθώς ο ιός του εμβολίου δε μεταδίδεται από τα άτομα που
εμβολιάζονται και συνεπώς το MMR δεν είναι επικίνδυνο να χορηγηθεί
σε βρέφος που η μητέρα του είναι έγκυος.
Θηλάζω το ηλικίας 2 μηνών βρέφος μου. Είναι ασφαλές για το παιδί να εμβολιαστώ με MMR;
Ναι. Ο θηλασμός δεν παρεμβαίνει στην αντισωματική απάντηση στον
εμβολιασμό με MMR και το βρέφος σας δεν θα επηρεαστεί από το εμβόλιο καθ’ όλη τη διάρκεια που θηλάζει.
Σε ποιους δεν γίνεται το εμβόλιο;
- Σε εγκυμονούσες. Μπορούν να το κάνουν μετά τον τοκετό. Αν μια γυναίκα εμβολιαστεί για την ιλαρά δεν πρέπει να μείνει έγκυος για τις επόμενες 4 βδομάδες.
• Σε όλους που παρουσίασαν μια απειλητική για τη ζωή αλλεργική αντίδραση σε προηγούμενη δόση εμβολίου.
• Σε όλους αυτούς που πάσχουν από σοβαρές παθήσεις πρέπει να ενημερωθεί ο γιατρός (καρκίνος, λήψη κορτιζόνης, ακτινοβολίες, νοσήματα ανοσοποιητικού, χαμηλά αιμοπετάλια, μεταγγίσεις κ.ά.).
• Αν το παιδί έχει πυρετό ή κάποιο άλλο νόσημα την ημέρα που είναι να εμβολιαστεί μέχρις ότου γίνει καλά. Τα παιδιά που έχουν κάποια ελαφριά ίωση (π.χ. συνάχι, βήχας κ.λπ.), χωρίς πυρετό, μπορούν να εμβολιαστούν.
Πότε πηγαίνουμε στον γιατρό;
Αν ένα παιδί ή ένας ενήλικας εμφανίσει συμπτώματα τα οποία παραπέμπουν στη νόσο της ιλαράς (πυρετό-εξάνθημα) θα πρέπει να εξεταστεί το συντομότερο δυνατόν από γιατρό. Για την προστασία του υπόλοιπου πληθυσμού καλό θα ήταν η επίσκεψη στο γιατρό να γίνει κατόπιν ραντεβού ώστε ο ασθενής να μην έρθει σε επαφή με άλλους και τους επιμολύνει.
Σύμφωνα με τις οδηγίες του ΚΕΕΛΠΝΟ καλό θα είναι κάποιος να συμβουλευτεί τον γιατρό του σε περίπτωση που είναι μη εμβολιασμένος ή δεν έχει νοσήσει από τον συγκεκριμένο ιό και έρθει σε στενή επαφή με άτομο που πάσχει από ιλαρά, ακόμη και αν δεν έχει οποιοδήποτε σύμπτωμα. Άνοσοι θεωρούνται όσοι έχουν λάβει 2 δόσεις του εμβολίου ή έχουν νοσήσει στο παρελθόν από ιλαρά.
Έχω έρθει σε επαφή με κάποιον που έχει ιλαρά. Τι πρέπει να κάνω;
Ενημερώστε το γιατρό σας. Αυτός μπορεί να καθορίσει αν έχετε ανοσία στην ιλαρά με βάση τα εμβόλια, την ηλικία ή τον εργαστηριακό έλεγχο.
Αν δεν είστε άνοσος στην ιλαρά, το εμβόλιο ή ειδική ανοσοσφαιρίνη μπορεί να σας βοηθήσει να μειώσετε τον κίνδυνο ανάπτυξης ιλαράς. Παραμείνετε μακριά από μέρη όπου υπάρχουν ευαίσθητοι άνθρωποι (σχολείο, νοσοκομείο, παιδική φροντίδα).
Θα μπορέσουμε να απαλλαγούμε εντελώς από την ιλαρά;
Ναι, είναι δυνατό. Το πρώτο βήμα είναι η εξάλειψη της νόσου από κάθε χώρα και περιοχή του κόσμου. Μόλις συμβεί αυτό, δεν θα υπάρχει τόπος από τον οποίο μπορεί να εξαπλωθεί η ιλαρά.
Όλα τα κράτη μέλη στις έξι περιοχές της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας δεσμεύτηκαν να εξαλείψουν την ιλαρά μέχρι το 2020.
