Βακατάρης Θανάσης
bakatars@otenet.gr
bakatars.blogspot.com
Τα διαδίκτυο χωράει τους πάντες. Χώρος ελεύθερος με πολλαπλές δυνατότητες έκφρασης, δημιουργικής φαντασίας, δυναμικής επικοινωνίας, ψυχαγωγίας άνευ ορίων και ενημέρωσης σε βαθμό κορεσμού. Φωνές, άπειρες φωνές με τάσεις υπέρ ή κατά, με θέσεις διαφανείς ή σκοτεινές, με αξεπέραστο γούστο ή θλιβερή αθλιότητα, με καιροσκοπική βουλιμία ή άπλετη κοινωνική ευαισθησία διαχέονται σε αυτόν τον απέραντο κόσμο της τεχνολογίας της σύγχρονης επικοινωνίας.
Εκείνο που ξεχωρίζει με ιδιαίτερο τρόπο στο χώρο της ηλεκτρονικής επικοινωνίας είναι τα ιστολόγια, τα ευρέως γνωστά ως blogs. Δύο είναι οι βασικοί παράγοντες που συνετέλεσαν στη δημιουργία, στην ανάπτυξη και στη δυναμική παρουσία τους στην ηλεκτρονική επικοινωνία: ο εκδημοκρατισμός της μαζικής επικοινωνίας και η θεαματική δυναμική της ψηφιακής ηλεκτρονικής τεχνολογίας και είναι αλληλένδετη η σχέση γιατί η ύπαρξη της ελεύθερης έκφρασης χρειαζόταν άμεσα το δυναμικό μέσο για να κριθεί αποτελεσματική.
Παρακολουθώντας το περιεχόμενο και τα πεδία προβολής των χιλιάδων ιστολογίων του διαδικτύου, διακρίνουμε κυρίως τέσσερις εμφανείς κατηγορίες με διακριτά χαρακτηριστικά. Τα δημοσιογραφικά ιστολόγια ατομικά ή συλλογικά και τα οποία εκφράζουν κατά κύριο λόγο θέσεις που δεν μπορούν να έχουν χώρο στα συμβατικά μέσα επικοινωνίας. Λόγω προβεβλημένων ονομάτων τα οποία δημιουργούν εμπιστοσύνη στην πληροφόρηση και εγκυρότητα στην ενημέρωση, έχουν την μεγαλύτερη επισκεψιμότητα. Τα προσωπικά ιστολόγια, που χαρακτηρίζονται και ως προσωπικά ημερολόγια, όπου οι δημιουργοί τους προβάλουν προσωπικές σκέψεις, απόψεις και ενδιαφέροντα. Το γνώρισμα αυτών των ιστολογίων είναι η δικτυακή επικοινωνία και προώθηση της κάθε πληροφορίας. Τα επαγγελματικά ιστολόγια με ορισμένη κατεύθυνση προβολής προϊόντων και υπηρεσιών με στόχο το οικονομικό όφελος. Και τέλος, τα ιστολόγια των οργανισμών, των φορέων και του δημοσίου, που στοχεύουν στην ενημέρωση των πολιτών, στη διευκόλυνση σε ζητήματα υπηρεσιών και στην παροχή συμβουλών.
Πέραν όμως της εικόνας, της προβολής των απόψεων και των στάσεων των πολυποίκιλων ιστολογίων, υπάρχουν τα πρόσωπα, οι σκοπιμότητες και τα κατευθυνόμενα συμφέροντα. Γι’ αυτό τα ερωτήματα που τίθενται είναι πολλά και
αμείλικτα. Υπάρχει διαφάνεια – κυρίως στα ιστολόγια της ενημέρωσης – ή μήπως πίσω από την ανώνυμη παρουσίαση κρύβονται δόλιες επιδιώξεις; Τέτοιου είδους
προβλήματα είναι συνηθισμένα στα συμβατικά παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης, όπου οι πληροφορίες που καταφθάνουν από κάθε πηγή φιλτράρονται στη μορφή της προπαγάνδας που πρέπει να αναδείξουν. Σ’ αυτό το δίπολο τα ιστολόγια κερδίζουν σε αξιοπιστία καθώς τα μέσα ενημέρωσης θεωρούνται ήδη εξαρτημένα και εν πολλοίς κατευθυνόμενα. Τι μπορεί να συμβεί όμως αν οι πληροφορίες είναι ψευδείς, προσβλητικές ή συκοφαντικές; Να υπάρξει λογοκρισία στα ιστολόγια; Προφανώς, όχι. Η λογοκρισία πέραν του ότι είναι πάντα αναποτελεσματική είναι και ανήθικη. Η αλήθεια των δελτίων ειδήσεων έχει εκ των προτέρων υποστεί λογοκρισία, επειδή όσα λέγονται εκεί, είναι αυτά που πρέπει για κάποιο σκόπιμο λόγο να ειπωθούν.
Πως όμως χειρίζονται οι άνθρωποι των ιστολογίων την πληροφορία; Μη έχοντας τη δυνατότητα πρόσβασης σε πηγές πληροφόρησης και δυνατότητα συλλογής προσωπικών πληροφοριών, αναλύουν και ερμηνεύουν όλες τις πληροφορίες που αλιεύουν στον παραδοσιακό τύπο. Έτσι, η επιλεκτική κι εδώ παρουσίαση μπορεί εύκολα να θεωρηθεί ως προπαγάνδα και μάλιστα αβίαστη. Αλλά προπαγάνδα δε σημαίνει μόνο ψέμα. Είναι και η συμβολική προσπάθεια πειθούς σε μια πράξη.
Ο δημόσιος διάλογος είναι διαρκής. Ποιος από τους φορείς που παίρνουν μέρος σ’ αυτόν σε καθημερινή βάση για ρυθμίσεις και αποφάσεις δεν κάνει προπαγάνδα;
Ποιος μπορεί να κατατάξει την προπαγάνδα των φορέων σε καλή αφού εκπορεύεται εκ του συστήματος και σε κακή των ανθρώπων των ιστολογίων που είναι φαινόμενο νέο και εκτός συστηματικής τάξης; Με περισσή βεβαιότητα πλέον μπορούμε να πούμε πως από εδώ και πέρα προπαγάνδα ή μη προπαγάνδα είναι όλη η πληροφορία που ρέει στο ποτάμι της σύγχρονης επικοινωνίας.
Οι ψηφιακές επικοινωνίες αλλάζουν άρδην το τοπίο της δημοκρατίας. Κυβερνήσεις, φορείς, επιχειρήσεις και άτομα που δρουν στο πεδίο αυτό καλούνται να καταλάβουν ότι όλα θα εξαρτηθούν από τους κανόνες που θα τεθούν. Η στάση του δημοσιογράφου δεν είναι όμοια και ούτε ταυτίζεται με αυτήν του υπουργού ή του διευθυντή του φορέα και της επιχείρησης. Ο καθένας έχει το ρόλο του στον έλεγχο και στις ισορροπίες στη λειτουργία της δημοκρατίας.
