Εισήγηση της Βουλευτή Φλώρινας και Αν. Τομεάρχη Περιβάλλοντος & Ενέργειας του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ Π. Πέρκα στην Ολομέλεια της Βουλής κατά τη συζήτηση και ψήφιση του νομοσχεδίου (ν/σ) του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων «Δίκαιη Αναπτυξιακή Μετάβαση και ρύθμιση ειδικότερων θεμάτων απολιγνιτοποίησης»
Στο ξεκίνημα της τοποθέτησής της, η κα Πέρκα αναφέρθηκε στην επίπλαστη πραγματικότητα που παρουσιάζουν ο Υπουργός και ο εισηγητής της πλειοψηφίας σχετικά με τις ρυθμίσεις του σ/ν. Αν κάποιος που δε γνωρίζει ακούσει το αφήγημα της κυβέρνησης, θα πιστεύει ότι οι κάτοικοι της Δυτικής Μακεδονίας και της Μεγαλόπολης δεν έχουν κανένα λόγο να ανησυχούν, αντίθετα θα έπρεπε να είναι πολύ χαρούμενοι. Η αλήθεια όμως είναι άλλη, τη γνωρίζει και η ΝΔ, γι’ αυτό άλλωστε το ν/σ για την απολιγνιτοποίηση ‘συμπιέστηκε’ σε τέσσερις συνεχόμενες μέρες στη Βουλή και με τις συνήθεις πλέον πολυσέλιδες τροπολογίες της τελευταίας στιγμής από πολλά διαφορετικά Υπουργεία.
Υπενθύμισε ότι η Πράσινη Μετάβαση είναι στον πυρήνα της Αριστεράς, ότι ο Πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ ήταν αυτός που υπέγραψε τη Συμφωνία των Παρισίων, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ είχε ολοκληρωμένο σχεδιασμό για την απολιγνιτοποίηση, με ορίζοντα τότε 15ετίας και άρα με σταδιακή μείωση των λιγνιτικών μονάδων και αντικατάστασής τους με ΑΠΕ. Παράλληλα, η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ ίδρυσε το πρώτο Εθνικό Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης στην Ευρώπη το 2018 και κατάφερε να συγκεντρώσει 60 εκ. ευρώ. «Τα οποία υποτιμάτε μάλλον, γι’ αυτό και δεν τα αξιοποιείτε, τώρα άρχισαν να κινούνται», δήλωσε.
Σε αντίθεση με τις πολιτικές του ΣΥΡΙΖΑ, η ΝΔ επί υπουργίας κ. Χατζηδάκη έσπευσε να μειώσει το ποσοστό εσόδων από τη δημοπράτηση δικαιωμάτων εκπομπών CO2 από 6% σε μόλις 1% για τις λιγνιτικές περιοχές, μέχρι να έρθει ο κ. Σκρέκας «με γενναιοδωρία» να το κάνει 4.5%. Ενώ σχετικά με τη μελέτη της Παγκόσμιας Τράπεζας για τον οδικό χάρτη μετάβασης της Δυτικής Μακεδονίας, η κυβέρνηση την εφαρμόζει μόνο στα λόγια. Στην πραγματικότητα το ν/σ σε κανένα σημείο δεν συνάδει με τη μελέτη, αλλά ούτε και με τους σχετικούς ευρωπαϊκούς κανονισμούς.
Παράλληλα, το χωροταξικό πλαίσιο απουσιάζει, τα Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια (ΕΠΣ) επίσης, οι ΑΠΕ δεν έχουν προχωρήσει, αφού ο κ. Χατζηδάκης πολύ αργά θυμήθηκε να προβλέψει εγγυητική επιστολή για να βάλει φρένο στις άδειες που έβγαιναν σωρηδόν, θεσμικό πλαίσιο για αποθήκευση δεν υπάρχει, γι’ αυτό ανοίγουν οι λιγνιτικές μονάδες και καίμε λιγνίτες την εποχή της απολιγνιτοποίησης, γενικά επικρατεί χάος. Η κα Πέρκα είπε δηκτικά: «Επειδή δεν ξέρετε την επιστήμη και δεν τη σέβεστε, δε σημαίνει ότι δεν υπάρχει. Θα τα καταργήσετε όλα, όλα γίνονται ‘με το μάτι’, σε κάθε ν/σ φεύγει και κάτι. Είδαμε και την τροπολογία για το Ελληνικό».
Συνέχισε παραθέτοντας την κατάταξη του δικτύου CANEUROPE για το κλίμα, ως προς τις χώρες που προχωρούν σε απανθρακοποίηση. Η αποτυχία λοιπόν της περιβαλλοντικής πολιτικής της κυβέρνησης είναι εμφανής, αφού η Ελλάδα δεν εντάσσεται στις πρωτοπόρες χώρες για απολιγνιτοποίηση, αλλά στις χώρες που αντικατέστησαν το λιγνίτη με το φυσικό αέριο (φ/α) και επομένως δεν πληρούν τους φιλόδοξους στόχους της ΕΕ. Δεκαέξι χώρες είναι στην κατάταξη πριν την Ελλάδα και η χώρα μας στις τελευταίες θέσεις μαζί με την Ουγγαρία, την Ιρλανδία και την Ιταλία.
Άλλη μια απόδειξη για το ότι οι περιβαλλοντικές ευαισθησίες του κ. Μητσοτάκη εξαντλούνται μόνο στις εξαγγελίες είναι ότι η κυβέρνηση ευρωπαϊκά στηρίζει τη συμπερίληψη της αποθήκευσης άνθρακα και του ορυκτού αερίου στον Κανονισμό της ΕΕ σχετικά με τη θέσπιση πλαισίου για τη διευκόλυνση των βιώσιμων επενδύσεων (EU Taxonomy Regulation). Η Βουλευτής Φλώρινας του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ είπε χαρακτηριστικά: «Ο κ. Μητσοτάκης δεσμεύτηκε να εξυπηρετήσει το φ/α, γι’αυτό και έχουν εκδοθεί αυτή την εποχή 4 νέες άδειες φ/α, χωρίς να αναφέρουμε και το σχεδιασμό της Πτολεμαίδας 5. Υπάρχει σαφώς μια εμμονή στο φ/α, είχε αποτυπωθεί και στο masterplan της μετάβασης, στην πρώτη εκδοχή των Εδαφικών Σχεδίων Δίκαιης Μετάβασης (ΕΣΔιΜ), ακόμα και στην πρόταση για το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας είχατε έργα φ/α, τα οποία τελικά αφαιρέθηκαν, γιατί προφανώς απορρίφθηκαν από την ΕΕ, αφού τα χαρακτηρίζει ως ‘αδρανή κεφάλαια’».
«Πείτε λοιπόν στους πολίτες της Δυτικής Μακεδονίας, της Μεγαλόπολης, σε όλους, ότι σε λίγα χρόνια θα ξαναζήσουν αυτό που ζουν σήμερα με την απολιγνιτοποίηση, γιατί θα πρέπει να φύγει το φ/α. Πείτε στους κατοίκους της Φλώρινας που κόψατε το δίκτυο τηλεθέρμανσης, που όλη η Ευρώπη επενδύει σε τηλεθερμάνσεις κι εσείς βάζετε φ/α στα σπίτια – ‘state of the art’- και σε λίγα χρόνια θα τους πείτε το κόβουμε κι αυτό, γιατί είναι ορυκτό καύσιμο. Τελικά, εσείς διακυβεύετε την πράσινη μετάβαση», σημείωσε χαρακτηριστικά.
Σε ό,τι αφορά το κυβερνητικό αφήγημα περί επάρκειας των πόρων, η κα Πέρκα ξεκαθάρισε ότι η 9η θέση της χώρας μας στην κατανομή των πόρων, δεν είναι κάτι που υποστηρίζει ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, αλλά προκύπτει από τον επίσημο πίνακα του κανονισμού του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης (ΤΔΜ). Δεν ελήφθη υπόψη η ανεργία, η μακροχρόνια εξάρτηση των τοπικών οικονομιών από τη λιγνιτική δραστηριότητα και η ταχύτητα της απολιγνιτοποίησης. Ο Πρωθυπουργός δεσμεύθηκε σε εμπροσθοβαρή και βίαιη απολιγνιτοποίηση και στην ουσία ‘έκαψε’ το διαπραγματευτικό χαρτί της ταχύτητας της ημερομηνίας απεξάρτησης, με το οποίο θα μπορούσαμε να διεκδικήσουμε περισσότερα χρήματα.
Όσο για τον ‘χορό’ των δισεκατομμυρίων που ακούγονται και κυμαίνονται από 5 έως 7.5, ανάλογα με το ποιος μιλάει, το ΠΔΑΜ 2021-2027 έχει συνολικό προϋπολογισμό 1.6 δισ. ευρώ. Σ’ αυτό το ποσό, η κυβέρνηση προσθέτει αυθαίρετα και υπολογίζει στρεβλά στους πόρους της απολιγνιτοποίησης πόρους που θα πήγαιναν έτσι κι αλλιώς στην ΠΔΜ, όπως το ΠΕΠ ΠΔΜ ή Τομεακά Προγράμματα του ΕΣΠΑ που αφορούν και την ΠΔΜ, καθώς και έργα που είχαν προγραμματιστεί, όπως ο κάθετος άξονας Κοζάνη-Φλώρινα-Νίκη και η ολοκλήρωση του βόρειου τμήματος του Ε65.
Ενώ για τα σχεδόν 2 δισ. ευρώ που ανέφερε ο κ. Μητσοτάκης στην Κοζάνη από το InvestEU και από τις δανειακές διευκολύνσεις της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ), δηλαδή το δεύτερο και τρίτο πυλώνα του μηχανισμού δίκαιης μετάβασης, αυτό που υπάρχει είναι 325 εκ. από την ΕΤΕπ. Όσο για το InvestEU, αφορά δάνεια και εγγυήσεις στον ιδιωτικό τομέα, εφόσον και αν υπάρχει επενδυτικό ενδιαφέρον.
«Προσθέτετε λοιπόν όλα τα παραπάνω και προκύπτει το ποσό των 7.5 δισ. ευρώ, θα μπορούσατε να πείτε και ότι είναι 15 δισ., έτσι όπως τα υπολογίζετε. Επίσης, τα ποσά που μεταφέρονται από το ΕΤΠΑ και ΕΚΤ στο ΠΔΑΜ είναι 1,5 του ποσού του ΤΔΜ, ενώ θα μπορούσε να είναι τριπλάσιο, σύμφωνα με τον Κανονισμό του ΤΔΜ. Ούτε αυτό διεκδικήθηκε, διεκδικήστε το, χρειάζονται οι πόροι για τέτοιο μετασχηματισμό», ανέφερε η Βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ.
Η κα Πέρκα αναφέρθηκε ξανά στις εξαγγελίες, στις αβλεψίες, στα καλογραμμένα κείμενα που υπάρχουν μεν, αλλά επαφίενται στην ιδιωτική πρωτοβουλία και δε συνοδεύονται από το αντίστοιχο χωροταξικό πλαίσιο, τα ΕΠΣ και τις αποκαταστάσεις που δίνουν άμεσα εργασία στους πολίτες. «Ακόμα κι αν δεχτούμε το σχέδιό σας για τις εμβληματικές επενδύσεις, ότι θα γίνουν σε δύο χρόνια, τι θα κάνουν αυτοί που χάνουν τώρα τη δουλειά τους; Είναι σα να τους λέτε περιμένετε, μην πεθάνετε, σε δυο χρόνια θα έχετε δουλειά».
Μίλησε ξεχωριστά για τα ΕΣΔιΜ, τα οποία κατατέθηκαν στην ΕΕ χωρίς ΣΜΠΕ, συνεπώς η κατάθεση είναι ανεπίσημη. Παράλληλα, τα ΕΣΔιΜ αναρτήθηκαν το Νοέμβριο, έπειτα από πολλές πιέσεις και ερωτήσεις της κας Πέρκα και βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ, ενώ το πιο σημαντικό είναι ότι δε συνάδουν με το παρόν ν/σ! «Κ. Υπουργέ, άλλα λέτε στην Ευρώπη, άλλα νομοθετείτε εδώ. Και στο μεταξύ, η Δυτική Μακεδονία και η Μεγαλόπολη καταρρέουν και είναι ντροπή να μιλάτε με τέτοιο ύφος ότι δήθεν θα χαρούν με το ν/σ, αντίθετα, έχουν μεγάλη αγωνία οι άνθρωποι, δεν μπορούν να είναι χαρούμενοι επειδή το εντέλλετε. Ήδη έχουμε πάνω από 3500 ανέργους, τίθεται σοβαρό θέμα επάρκειας του συστήματος για το χειμώνα και εσείς σήμερα, μετά από 2,5 χρόνια που οι περιοχές αυτές έχουν δει μηδενικό αποτέλεσμα από τη ‘φοβερή’ ενασχόληση της κυβέρνησης με την απολιγνιτοποίηση, αποφασίσατε να στήσετε το μοντέλο διακυβέρνησης. Φυσικά μιλάω μόνο για το νόμο, όχι για τις προσλήψεις, τις αποσπάσεις κτλ. Είμαστε τέλη του 2021 και η απολιγνιτοποίηση θα γίνει το 2023, θα προλάβετε;».
Συνεχίζοντας, η Βουλευτής είπε: «Κύριοι συνάδελφοι, όλοι αναγνωρίζουμε την κλιματική κρίση, σημασία έχουν όμως τα μέτρα για την αντιμετώπισή της, γιατί τελικά μπορεί να έχουν μεγαλύτερη επίπτωση στους κατοίκους από την ίδια την κρίση. Εμείς λέμε λοιπόν ‘με την κοινωνία μαζί’, εμείς λέμε με ένα κράτος που ψηφιοποιεί, έχει εργαλεία, που κάποιος ιδρύει μια start-up, άλλος κάνει μια μεγάλη επένδυση, ένας τρίτος μια ΕΚΟΙΝ, ένα χωριό αντιγράφει ένα παράδειγμα από ένα χωριό της Σουηδίας, ένα Πανεπιστήμιο κάνει διδακτορικό. Αυτό είναι μετάβαση, είναι μετασχηματισμός του παραγωγικού προφίλ μιας περιοχής, εδώ το Πανεπιστήμιο της Δυτικής Μακεδονίας χάνει 6 τμήματα, τι ρόλο περιμένετε να παίξει στη μετάβαση;»
Αναφέρθηκε επίσης στο αθηνοκεντρικό, απόλυτα συγκεντρωτικό μοντέλο, το οποίο όμως παράλληλα έχει και πολυαρχία, η οποία θα προκαλέσει προβλήματα στη διαδικασία της μετάβασης. Μίλησε ακόμα για προσλήψεις χωρίς κριτήρια, για ειδικό μισθολόγιο και Bonus σε όλο το προσωπικό της Ειδικής Υπηρεσίας ΔΑΜ και της ΜΕΤΑΒΑΣΗ Α.Ε.
Ειδικά για τη ΜΕΤΑΒΑΣΗ Α.Ε., τόνισε ότι η δημιουργία του Ν.Π.Ι.Δ. μπορεί να είναι θετική, λόγω της πιθανούς ευελιξίας, το πρόβλημα είναι όμως ότι δε θα έχει κανέναν κοινωνικό έλεγχο. Όσον αφορά τη μεταφορά των υποχρεώσεων για την αποκατάσταση λιγνιτικών εδαφών από τη ΔΕΗ στο Κράτος μέσω του οχήματος ειδικού σκοπού (SPV) ΜΕΤΑΒΑΣΗ Α.Ε, προκύπτουν εύλογα ερωτήματα. Συγκεκριμένα η κα Πέρκα ρώτησε με ποια μελέτη αποτιμήθηκε ότι η αξία των εδαφών είναι συγκρίσιμη με το κόστος της αποκατάστασης. Σύμφωνα με τον ΙΟΒΕ, το κόστος αποκατάστασης είναι 2 δισ. ευρώ, δεν υπάρχει όμως μια μελέτη, όλα γίνονται ‘με το μάτι’. Παράλληλα, ο αριθμός των στρεμμάτων των εδαφών έχει αλλάξει τόσες φορές κατά τη συζήτηση του ν/σ. Ξεκινήσαμε από 164 χιλ. στρέμματα, έγιναν 160, έπειτα ο Υπουργός είπε 150, αργότερα ο εκπρόσωπος της ΔΕΗ Ανανεώσιμες είπε 148, τελικά κανείς δεν ξέρει.
Ανέδειξε όμως και το σοβαρό ζήτημα που τίθεται, αφού με βάση το Γεωπληροφοριακό Χάρτη της ΡΑΕ, η ΔΕΗ φαίνεται ότι έχει διαλέξει τα εδάφη που θα κρατήσει. «Και ποια είναι αυτά; Φυσικά τα καλύτερα, τα ‘φιλέτα’, δηλαδή τα εδάφη που δεν χρήζουν μεγάλης αποκατάστασης, τη στιγμή που όπως ανέφερε ο Δήμαρχος Αμυνταίου, για το δήμο προτάθηκαν ‘κάποιες πλαγιές’», σημείωσε.
Η Βουλευτής Φλώρινας παρέθεσε συγκεκριμένες προτάσεις του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ αναφορικά με το ν/σ. Αναφέρθηκε ενδεικτικά στην τροποποίηση του μοντέλου διακυβέρνησης, με την ενεργή συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας, τη συμετοχή Περιφερειών και ενεργειακών Δήμων στο ΔΣ της ΜΕΤΑΒΑΣΗ Α.Ε.,την εκλογή του Διοικητή ΔΑΜ από την αρμόδια Επιτροπή της Βουλής, την εποπτεία της ΜΕΤΑΒΑΣΗ Α.Ε. από συντονιστική και κυβερνητική Επιτροπή, τον τακτικό της έλεγχο από την Εθνική Αρχή Διαφάνειας, την αλλαγή της έδρας της από την Αθήνα στην ΠΔΜ, το να γίνονται προσλήψεις από τις λιγνιτικές περιοχές ή να υπάρχει επιπλέον μοριοδότηση/εντοπιότητα, να υπάρχει θεσμική σύνδεση της Διαχειριστικής Αρχής του ΕΠΔ ΔΑΜ με τις διαχειριστικές αρχές των περιφερειακών προγραμμάτων, να γίνουν προσλήψεις σε περιφερειακό, τοπικό επίπεδο, με αντικείμενο την ωρίμανση των έργων ΔΑΜ και να προστεθεί η περιφερειακή διάσταση του μοντέλου διακυβέρνησης, στα πρότυπα του restart της Τσεχίας.
Η κα Πέρκα ολοκλήρωσε την εισήγησή της αναδεικνύοντας την απραξία της κυβέρνησης σε ό,τι αφορά την απολιγνιτοποίηση, αλλά και τις λανθασμένες επιλογές της. Τόνισε χαρακτηριστικα: «Σε ό,τι αφορά τις αποκαταστάσεις των εδαφών που θα μπορούσαν να δώσουν άμεσα θέσεις εργασίας, αυτές εξαρτώνται από τις μελλοντικές χρήσεις, τις οποίες τις προσδιορίζουν τα ΕΠΣ, τα οποία ακολουθούν τον περιφερειακό χωροταξικό σχεδιασμό. Τι ακριβώς κάνετε; Ποια επιστήμη, ποια κοινή λογική μπορεί να καταλάβει; Έχετε καταργήσει τη χωροταξία, νομίζω ότι έτσι όπως πάτε θα καταργήσετε και την τοπική αυτοδιοίκηση, δε χρειάζεται, αφού δεν τη βάζετε πουθενά, είναι εμπόδιο».
Έπειτα παρατήρησε: «Και ειλικρινά δεν ξέρω κι εδώ μέσα τι κάνουμε… Συνάδελφοι, εγώ όταν ήρθα σ’ αυτό εδώ το μέρος πίστευα ότι θα έχω να αντιμετωπίσω μια διαδικασία σοβαρή, να παλέψω θέματα για τον τόπο μου, για τη χώρα, για το λαό. Δεν περίμενα ότι θα είμαι εδώ να μιλάω, αγαπητέ συνάδελφε, και από κάτω να λένε, ‘ό,τι και να λες, εμείς θα ψηφίσουμε και τελείωσε και μετά θα βγούμε στο ΣΚΑΙ να πούμε ότι το ν/σ είναι τέλειο’. Αυτό δεν είναι Δημοκρατία και να έρχονται το βράδυ 150 σελίδες τροπολογίες…για το Ελληνικό, για τα εργασιακά, για την υγεία, σοβαρά; Έχουμε Δημοκρατία; Λειτουργεί το κοινοβούλιο; Έχετε εκκρεμότητες, μια εκκρεμότητα είστε ολόκληροι».
«Νομίζω θα έπρεπε να ντρέπεστε γι’ αυτή τη διαδικασία. Μας λέτε να ψηφίσουμε το ν/σ επί της αρχής. Την πρώτη φορά που το μεγαλύτερο παράδειγμα μετασχηματισμού πράσινης μετάβασης στη χώρα συζητιέται στη βουλή, η συζήτηση δεν αφορά αυτό καθ’ αυτό το παράδειγμα -μην κοιτάτε τον τίτλο – αλλά το μοντέλο διακυβέρνησης, αυτό περιγράφει το ν/σ. Ζητήσαμε να έρθουν στη Βουλή τα ΕΣΔιΜ, εκεί είναι η ουσία, το τι πρόκειται να γίνει. Αντ’ αυτού όμως συζητάμε σήμερα για το μοντέλο, όχι συνολικά για την απολιγνιτοποίηση. Εκεί δεν ξέρουμε τι κάνετε», κατέληξε κλείνοντας την τοποθέτησή της.
