Το εξαιρετικό βιβλίο του Γιάννη Τερζίδη «Αέρα σ’ μαναχόν κανείται…» θα παρουσιάσει ο Ποντιακός Σύλλογος Πτολεμαΐδας, το Σάββατο 24 Σεπτεμβρίου 2022 και ώρα 07:00 μ.μ. στην αίθουσα εκδηλώσεών του, 25ης Μαρτίου και Γουμεράς.
Το βιβλίο γραμμένο με απαράμιλλο τρόπο στη γλώσσα της ψυχής και της καρδιάς μας, στη γλώσσα των Ρωμιών του Πόντου, την ποντιακή διάλεκτο, μας ταξιδεύει νοσταλγικά. Κάποτε δίνοντάς μας κομμάτια της ιστορίας των προγόνων μας, αποπνέοντας οσμές και ευωδίες από τα χλοερά παρχάρια της αλησμόνητης Πατρίδας. Κάποτε πάλι στους δύσκολους χρόνους της εγκατάστασης των προγόνων μας στο ελλαδικό χώρο.
Ωστόσο ο συγγραφέας δεν σταματάει στο παρελθόν. Με εργαλείο την ποντιακή διάλεκτο ανατέμνει τη σημερινή κοινωνική, οικονομική και πολιτική πραγματικότητα με τρόπο εκπληκτικό, αποδεικνύοντας ότι η γλώσσα της ψυχής και της καρδιάς μας παραμένει ζωντανή, εκατό χρόνια μετά τη Γενοκτονία και τον ξεριζωμό των προγόνων μας. Η περίπτωσή τους μας φανερώνει πως η λεκάνη της Εορδαίας αλλά και της Κοζάνης αποτέλεσαν και αποτελούν την κιβωτό της ποντιακής στον Ελλαδικό χώρο. Γιατί στα ποντιοχώρια της περιοχής μας συνεχίζεται να μιλιέται αδιάλειπτα μέχρι τις μέρες μας, από μικρούς και μεγάλους, η διάλεκτός μας. Αλλά και γιατί εδώ έδρασε μια συνεχής σειρά πανάξιων θεραπόντων της – Στάθης Χριστοφορίδης (Σάρπογλης), Ανανίας Νικολαΐδης, Παντελής Μελανοφρύδης από τους παλιότερους αλλά και Κώστας Διαμαντίδης ατη συνέχεια. Σην οδόν ατουν, πανάξιος συνεχιστής της γλωσσικής μας παράδοσης παρουσιάζεται στις μέρες μας ο Γιάννης Τερζίδης.
Ο Γιάννης Τερζίδης είναι μαθηματικός και εκπαιδευτής της ποντιακής διαλέκτου από τους καλύτερους. Έχει καταγωγή από το ποντιοχώρι Κομνηνά (Ούτσ&α–να) Πτολεμαΐδας, ενώ η απώτερη καταγωγή του είναι από την Άγουρσα και το Κοστορτός της Ματσούκας. Στα φοιτητικά του χρόνια είχε ενεργή συμμετοχή στο σύλλογο Ποντίων Φοιτητών του Α.Π.Θ., αποτελώντας δραστήριο μέλος του διοικητικού του συμβουλίου και του χορευτικού του συγκροτήματος. Από μικρός όμως γαλουχήθηκε με τα νάματα της ποντιακής παράδοσης, αφού στα Κομνηνά οι πρόσφυγες κάτοικοί του μετέφεραν και εγκατέστησαν τη δική τους Ματσούκα, τον δικό τους Πόντο. Εκατό, σχεδόν, τώρα χρόνια δεν έπαψαν να μιλούν την ποντιακή διάλεκτο, μικροί και μεγάλοι, στα σπίτια και στα καφενεία, στις πλατείες και στις δουλειές τους, σε κάθε κοινωνική έκφανση της ζωής. Εκατό, σχεδόν, τώρα χρόνια δεν έπαψαν να κάνουν στα καφενεία μουχαπέτα–, έχοντας πάντα στη διάθεσή τους εκλεκτούς λυράρηδες[1], και τραγωδά–νους αλλά και εκλεκτούς χορευτές. ’Σ σα Ούτσ&α–να τα Μωμοέρα[2]– και τα παρχάρα– δεν αναβιώνουν, αλλά αποτελούν μια αδιάλειπτη, αδιατάρακτη και ζώσα κοινωνικοοικονομική και πολιτισμική πραγματικότητα. Η πλειονότητα των κατοίκων του χωριού έχει καταγωγή από τα χωριά της Ματσούκας (Άγουρσα, Αγουρζενός, Δανίαχα, Καπίκιοϊ, Κοσμά, Κοστορτός, Λιβερά, Μουνταντός, Ποπάρζα, Σκόπα–, Σπέλια,) ενώ υπάρχουν και λίγες οικογένειες από τη Γαλίανα, τα Σούρμενα, μία από την Όλασα, από την Σαμψούντα και κάποιες από τη Νίγδη της Μικράς Ασίας.
Μέσα σε αυτό το κοινωνικό και γλωσσικό περιβάλλον – παρόμοιο με του Σάρπογλη και του Ζερζελίδη – μέσα σε μιαν τέτοια κυψέλη βίωσης της παράδοσης γεννήθηκε και ανδρώθηκε ο Γιάννης Τερζίδης, έχοντας ως μητρική του γλώσσα την ποντιακή. Αυτή ήταν το πρώτο άκουσμά του, σε αυτήν τον κανάκεψαν ο πάππος ατ’ κ’ η καλομάνα τ’, με αυτήν συνεννοήθηκε με τους συνομήλικούς του, με αυτήν κατανόησε και ερμήνευσε τον κόσμο. Μέσω αυτής ενστάλαξε στην ψυχή του, ο πάππος ατ’, ο Αντώντς του Ποπαδίτσογλη, τον ίμερο και τη νοσταλγία της αλησμόνητης πατρίδας, εξιστορώντας του σαν παραμύθι τις όμορφες αλλά και τις τραγικές στιγμές που επιφύλαξε η ιστορία στους προγόνους μας. Μέσω αυτής ενστερνίστηκε το αξιακό σύστημα, τον κώδικα τιμής και τις αρχές του ποντιακού ελληνισμού.
Για το βιβλίο θα μιλήσει ο συγγραφέας ενώ την παρουσίαση θα κάνει ο συμπατριώτης μας Στάθης Ταξίδης, διευθυντής της «Ποντιακής Εστίας», του βραβευμένου από την Ακαδημία Αθηνών περιοδικού που εκδίδει το σωματείο «Παναγία Σουμελά». Η Αναστασία Ευσταθιάδου θα διαβάσει αποσπάσματα από το βιβλίο ενώ τα παιδιά του καλλιτεχνικού τμήματος του Ποντιακού Συλλόγου Πτολεμαΐδας θα αποδώσουν θεατρικά αποσπάσματά του.
[1] Απόστολος Αθανασιάδης (ο Αποστολίκας), Δημήτριος Ταρατσίδης (ο Μήτον), Στάθης Καραμανλίδης. Αλλά και οργανοπαίχτες όπως ο δεξιοτέχνης του αγγείου, ο Γιάννες ο Αραματάντς.
[2] Θρυλείται – και δεν αφίσταται της πραγματικότητας – πως το έθιμο αναβίωσε για πρώτη φορά στην Ελλάδα, στα Ούτσ&α-να το 1925, με πρώτον διδάξαντα χορευτή τον Νικόλαο Ταπαντζίδη με καταγωγή από τα Λιβερά του Πόντου.
