Στο Πρωτοχώρι Κοζάνης από τα πρώτα κιόλας χρόνια της εγκατάστασης των προσφύγων το δρώμενο των Μωμογέρων άρχισε να αναβιώνεται και συγκεκριμένα το 1927 έχουμε τις πρώτες μαρτυρίες και φωτογραφικό υλικό. Το έθιμο λάμβανε χώρο την περίοδο του Δωδεκαημέρου δηλαδή από τα Χριστούγεννα έως τα Φώτα. Οι Μωμόγεροι μαζευόντουσαν όλοι μαζί(θεατρική ομάδα και χορευτές)δύο μήνες πριν την ημέρα της παράστασης και έκαναν πρόβες ώστε να συντονιστούν .Ήταν 9-12 άτομαοι χορευτές νεαρής ηλικίας(ο τελευταίος ήταν ο αλογάς που είχε υπό την επίβλεψή του τις 2 νύφες μην τυχόν και τις κλέψουν)και μετά η θεατρική ομάδα που αποτελούνταν από τον ταμία ο οποίος μάζευε τα φιλοδωρήματα ,τα δισακά ,το γέρο ,τη γριά, τον αστυνομικο, τον γιατρό, τις 2 νύφες, τον διάβολο, τον παλιάτσο, την αρκούδα και τον αρκουδίαρη.
Ο momogeroi portoraz (5)πρώτος χορός γίνεται στον προαύλιο χώρο της εκκλησίας μετά την τέλεση της θείας λειτουργίας, αφού χορέψουν παίρνουν την ευχή του παπά και ξεκινούν από την πλατεία του χωριού για να φτάσουν και πάλι στο ίδιο σημείο αφού γυρίσουν όλο το χωριό από σπίτι σε σπίτι. Βέβαια, τα τελευταία χρόνια ο πληθυσμός του χωριού έχει αυξηθεί κατά πολύ με αποτέλεσμα μία μέρα να μην αρκεί , έτσι άλλες φορές είτε χόρευαν δύο μέρες είτε από γειτονία σε γειτονιά. Οι νοικοκυρές τους υποδέχονταν με πλούσια εδέσματα (στείπα,σαρμαδάκια,χαψολάβασο,τρυγώνια,φούστρονκ.α),γλυκά και τσίπουρο.Οι νύφες πήγαιναν και έβαζαν στον ώμο του νοικοκύρη τα μαντήλια τους λέγοντάς τον <<Υείαν και ευλοίαν και Καληχρονίαν>>, αυτός με τη σειρά του ήταν υποχρεωμένος να βάλει μέσα στα μαντήλια τους χρήματα τα οποία χρησιμοποιούν κυρίως για να βοηθήσουν οικονομικά ασθενέστερα οικογένειες όπως γινόταν και στον Πόντο . Η υπόλοιπη θεατρική ομάδα με τα διάφορα αστεία της ψυχαγωγούσε το κοινό. Έτσι , τραγουδώντας και χορεύοντας πάντα με τη συνοδεία της λύρας(κεμεντζέ),αγγείου (τουλούμ) και του νταουλιού γυρνούσαν όλο το χωριό για να φτάσουν το βράδυ στην πλατεία όπου στήνονταν μεγάλο γλέντι με όλους τους κατοίκους. Πολλές μαρτυρίες μας κάνουν γνωστό πως σε παλιότερες εποχές μόλις τελείωναν από το Πρωτοχώρι πήγαιναν να αναβιώσουν το δρώμενο και σε γειτονικά χωριά, πράγμα που γινόταν και στην Ματσούκα(μεγάλη επαρχία του Πόντου όπου οι κάτοικοι του Πρωτοχωρίου φέρουν την καταγωγή τους). Όπως κάθε χρονιά έτσι και φέτος στις 1 & 2 Ιανουαρίου 2019 ο Πολιτιστικός και Λαογραφικός Σύλλογος Πρωτοχωρίου θα αναβιώσει το δρώμενο των Μωμογέρων στις γειτονιές του Τοπικού Διαμερίσματος Πρωτοχωρίου για να μας θυμίσει πως ο Πόντος και ο πολιτισμός του είναι το πιο ζωντανό και αναπόσπαστο κομμάτι της Ιστορίας μας .
1 Ιαν 2019 στις 10 π.μ. – 2 Ιαν 2019 στις 10 μ.μ.
Πολιτιστικός & Λαογραφικός Σύλλογος Πρωτοχωρίου
