Το βιβλίο είναι ο γραπτός λόγος συγκροτημένος σ’ ένα συγκεκριμένο έντυπομε σκοπό τη συστηματική παρουσίαση, συντήρηση και διάδοση των ανθρώπινων γνώσεων και σκέψεων. Είναι ένας ανεξάντλητος θησαυρός, τον οποίο μπορεί να πλησιάσει κάθε άνθρωπος, ανεξαρτήτως ηλικίας και κοινωνικής θέσεως. Το βιβλίο είναι η μνήμη της ιστορίας, όπως χαρακτηρίστηκε είναι μια προοπτική του πνευματικού κόσμου που κατευθύνει την αντίληψη του νέου ανθρώπου στην αποκρυστάλλωση των πνευματικών και ψυχικών δημιουργημάτων του. Είναι η συμπύκνωση της γνώσης και της σοφίας, των φωτεινών πνευμάτων όλου του κόσμου και όλων των εποχών.
Η υπέροχη εφεύρεση της Αναγέννησης, ο μεγάλος ευεργέτης ολόκληρης της ανθρωπότητας, το αθάνατο νερό της ζωής, ασκεί μεγάλη επίδραση στους λαούς τους ξυπνά και τους κάνει μεγάλους στην ιστορία.
Ο σοφός Γκιβόν γράφει: «Τα βιβλία είναι οι πιστοί καθρέπτες που φέρνουν στο νου μας την αντανάκλαση σοφών και ηρωϊκών πνευμάτων». Κι ένας άλλος Άγγλος φιλόσοφος συμπληρώνει. Το ωραίο βιβλίο είναι ο συμπυκνωτήρας της σοφίας και της πείρας του ανθρώπου, οι πιο πολύτιμοι διδάσκαλοι που μας διδάσκουν την πείρα και την πρόοδο του πολιτισμού.
Ο Μέγας Βασίλειος έλεγε ότι οι άνθρωποι οφείλουν να εκλέγουν τα βιβλία όπως οι μέλισσες το νέκταρ των λουλουδιών. Πρέπει να αγκαλιάσουμε το βιβλίο εκείνο που το περιεχόμενο τους αποβλέπει στη διάπλαση χαρακτήρα, τον εμπλουτισμό μας με γνώσεις και τη διαπαιδαγώγηση των ψυχών μας.
Το βιβλίο ο ιδανικότερος φίλος του ανθρώπου, που δεν τον εγκαταλείπει ποτέ και δεν τον λησμονεί, είναι ένας σιωπηλός διδάσκαλος, ο πάνσοφος. Είναι το μέσο, το κλειδί με το οποίο ο άνθρωπος εισέρχεται τον κόσμο της σοφίας. Παρά τη μεγάλη σπουδαιότητα του βιβλίου οι σημερινοί Έλληνες διαβάζουν πολύ λίγο ή διαβάζουν χωρίς ικανότητα επιλογής κειμένων κακής ποιότητας πνιγηρά αναγνώσματα που φθείρουν την ανθρώπινη ψυχή και την οδηγούν σε κατώτερες και άθλιες πράξεις. Προτιμούν την εφημερίδα, την τηλεόραση, το τηλέφωνο.
Έτσι έπαψε από χρόνια να υπάρχει ορθή και ωραία επικοινωνία των ανθρώπων. Το φαινόμενο της πνευματικής πτώσης της ψυχικής ένδειας και της έλλειψης δημιουργικής εργασίας και φωτεινών ανατάσεων είναι αποκαρδιωτικό σήμερα και δυσάρεστες θα είναι οι επιπτώσεις του για το μέλλον του Έθνους.
Για κάθε πνευματικό άνθρωπο το βιβλίο πρέπει να είναι η ζωή του, ο μοναδικός σύντροφος, ο πολύτιμος οδηγός.
Είναι ανάγκη να καλλιεργηθεί η έφεση προς ο καλό και χρήσιμο βιβλίο για την πνευματική και ψυχική εξύψωση του.
Πρέπει να λείψει κάθε αδιαφορία που πολλές φορές παρατηρείται και να κατανοηθεί η μεγάλη σημασία του βιβλίου, το οποίο δεν μπορεί βέβαια να αντικατασταθεί από το ηλεκτρονικό βιβλίο μέσω ιντερνέτ.
Το βιβλίο πρέπει να γίνει ο αγαθός σύντροφος, ο πολύτιμος θησαυρός κάθε ανθρώπου γιατί το βιβλίο μπορεί να τον οδηγήσει στη γνώση και στην επιστήμη, στη σοφία του παρελθόντος, στη μελέτη του παρόντος και στην ενατένιση του μέλλοντος. Οφείλει να ανανεώνει πάντοτε τα εφόδια της σκέψης, να αναγεννιέται πνευματικά και να αποκτά επιστημονικό συγχρωτισμό.
Σήμερα ευτυχώς κυκλοφορούν πολλά βιβλία και καλά, αλλά δυστυχώς διαβάζονται από μικρό αριθμό ατόμων. Ο αγώνας που καταβάλει κάθε άνθρωπος για να εξασφαλίσει τα προς το ζειν και τα πολλαπλά προβλήματα που αντιμετωπίζει δεν υπάρχει χρόνος ελεύθερος ν’ ασχοληθεί με τη μελέτη. Γενικά οι Έλληνες είμαστε βιβλιόφιλοι, στολίζουμε τις βιβλιοθήκες μας με πλήθος βιβλίων, χωρίς πολλές φορές να γνωρίζουμε το περιεχόμενο τους.
Αν οι νέοι μας σήμερα αδυνατούν να εκφρασθούν τέλεια είναι γιατί η μελέτη τους περιορίζεται μόνο σε βιβλία του Σχολείου.
Το βιβλίο είναι σαν το μικροσκόπιο, το τηλεσκόπιο που αποκαλύπτουν τα θαύματα του κόσμου και της ζωής. Μας απαλλάσσουν από τη σύγχυση σκέψεων, αισθημάτων και γεγονότων. Παλαιότερα τα προϊόντα του πολιτισμού ήταν προνόμιο των ολίγων. Οι θησαυροί είναι στα βιβλία και είναι στη διάθεση όλων.
Στους σημερινούς δύσκολους και καταλυτικούς καιρούς μας που η όψη του κόσμου αλλάζει μέσα σε φοβερούς σπασμούς και απειλείται η αλλοίωση της ψυχής μας, οφείλουμε να αγαπήσουμε το βιβλίο και να αξιοποιήσουμε τη σοφία και τον πλούτο του. Στις σελίδες του πρέπει να γρηγορούν και να λαλούν τα ξεφτέρια του νου και της καρδιάς τ’ αηδόνια κατά το μεγάλο ποιητή μας.
Έτσι ανυψώνουμε το αιώνιο ελληνικό πνεύμα, δύναμη και παρηγοριά κι ελπίδα μέσα στις θλίψεις και τις δοκιμασίες με την πνοή των ιδανικών και τις υψηλές ανατάσεις που διατηρεί και μεγαλώνει η φωτιά του Προμηθέα, φως και χρέος στο παρελθόν, στο παρόν και στο μέλλον.
Γενικά η χρησιμότητα του βιβλίου μπορεί να συνοψισθεί στις ακόλουθες διαπιστώσεις:
Το βιβλίο είναι ένα παράθυρο ανοιχτό γιατί προσανατολίζει τη σκέψη σε νέους δρόμους
Το βιβλίο προσφέρει γνώσεις, πληροφορίες και γνώση είναι δύναμη
Μας εντάσσει αρμονικότερα στο κοινωνικό σύνολο
Καλλιεργεί την κρίση, τη φαντασία, τη μνήμη και μας δίνει πρότυπο αναφοράς
Καταπολεμά τις προλήψεις και την αμάθεια
Μας οδηγεί στην αυτογνωσία
Συντελεί στη διαμόρφωση ψύχραιμης και νηφάλιας σκέψης, μακριά από ακρότητες και φανατισμούς
Η κρίση του βιβλίου σήμερα και τα αίτια
Οικογένεια
Το εκπαιδευτικό σύστημα
Ο χρησιμοθηρικός και αντιπνευματικός χαρακτήρας των ΑΕΙ-ΤΕΙ
Η κυριαρχία της εικόνας που εθίζει τους ανθρώπους σε ένα βιαστικό και επιπόλαιο τρόπο πρόσληψης των μηνυμάτων
Η αντιπνευματική παρέμβαση των Μ.Μ.Ε. και του τύπου
Στο κενό που υπάρχει στη λειτουργική παρουσία του γραπτού λόγου στην Ελληνική παράδοση
Η ευθύνη των αξιολογικών προσανατολισμών μιας κοινωνίας βασισμένης στο κέρδος και στην κατανάλωση
Η αναγκαιότητα της ανάγνωσης
Ο Μ. Προύστ προχωρώντας λίγο περισσότερο τόνισε ότι η ανάγνωση βιβλίου μπορεί να επιδράσει ως θεραπευτική αγωγή. Έλεγε χαρακτηριστικά: «Υπάρχουν μερικές παθολογικές περιπτώσεις πνευματικής κατάπτωσης, όπου η ανάγνωση μπορεί να γίνει ένα είδος θεραπευτικής αγωγής και να αναλάβει με επανειλημμένες παροτρύνσεις να ξαναφέρνει αδιάκοπα ένα ράθυμο μυαλό στην πνευματική ζωή και χωρίς αυτή την ξένη παρέμβαση θα ζούνε μέσα σε μια μόνιμη λήθη του εαυτού τους, μέσα σ’ ένα είδος παθητικότητας που κατεβάζει στο επίπεδο εκείνων που ζούνε γύρω τους και τα αναστατώνουν».
Η ανάγνωση σαν μια εξωτερική παρόρμηση έρχεται να οδηγήσει ξανά με το ζόρι θα λέγαμε μέσα στην πνευματική ζωή.